บทที่ 1 นิพพิทา

1. ธรรมวิจารณ....ธรรมศึกษาเอก ..ธรรมศึ

2. ธรรมวิจารณ หมายถึง การพิจารณาหัวขอธรรมใหไดความหมาย ที่ชัดเจนมิใหคลุมเครือ โดยใชปญญาพิจารณาใหเห็น เขาใจอยางถูกตองตรงตามความเปนจริง โดยแบง ออกเปน 2 สวน คือ...

3. สวนปรมัตถปฏิปทา 1. นิพพิทา 2. วิราคะ 3. วิมุตติ 4. วิสุทธิ 5. สันติ 6. นิพพาน สวนสังสารวัฏ คติ 1. ทุคติ 2. สุคติ

4. นิพพิทา หมายถึง ความหนาย เปนความเบื่อหนายในทุกข คือ เบื่อหนายคลายกําหนัดยินดีในสังขารทั้งปวง ดวยการ รูแจงวา เปนของไมเที่ยง เปนทุกข และเปนของมิใช ตัวตน ไมนายึดมั่น ถือมั่น...

5. นิพพิทา...คือความหนาย มีภาษาบาลีทพระ า...คื ี่ พุทธองคทรงยกแสดงไว มีอยู 2 บท บทที่ 1 คือ เอถ ปสฺสถิมํ โลกํ จิตฺตํ ราชรถูปมํ ราชรถู ยตฺถ พาลา วิสีทนฺติ นตฺถิ สงฺโค วิชานตํ สี ติ โค ชานตํ สูทั้งหลายจงมาดูโลกนี้ อันตระการดุจราชรถ ที่พวกคนเขลาหมกอยู แตพวกผูรหาของอยูไม  ู

6. โลก ๒ โอกาสโลก โลกคือแผนดิน สัตวโลก โลกคือหมูสัตว  โลกตามบาลีขางตนนั้น มี 2 อยาง คือ...  1. โดยตรง ไดแก แผนดินซึ่งเปนที่อยูอาศัยของหมู สัตวเรียกวา โอกาสโลก โลกคือแผนดิน 2. โดยออม ไดแก หมูสัตวผูอาศัยอยูในโลก เรียกวา สัตวโลก โลกคือหมูสัตว

7. ความงดงามของโอกาสโลกมี 3 อยาง คือ 1. งดงามดวยลักษณะของภูมิประเทศที่แตกตางกัน ไปเชนเปนที่ราบ เปนที่ลุม ลําธาร หวย หนอง คลอง บึง ภูเขา นาสวยงามเปนตน 2. งดงามดวยรุกขชาตินานาพันธ ที่เกิดขึ้นปกคลุม ประดับตกแตงภูมิประเทศแตละแหงใหสวยงาม 3. งดงามดวยสิ่งประดิษฐที่มนุษยสรางขึ้นเพื่อเปน สิ่งอํานวยความสะดวก เปนตนวา ถนน บาน

8. ความงดงามของสัตวโลก 2 อยาง คือ 1. งดงามดวยหมูมนุษย ที่มีเชื้อชาติ ภาษา รูปราง ผิวพรรณแตกตางกันไป สูง ต่ํา ดํา ขาว ตาม เผาพันธและภูมิประเทศที่อาศัยอยู และภู 2. งดงามดวยหมูสัตวเดรัจฉาน หลายชนิดแมบาง ประเภทจะดุราย นาเกลียด แตธรรมชาติก็สราง มาเพื่อความสมดุลของโลกในแตละยุค...

9. พุทธพจนบทที่ 2 คือ เย จิตฺตํ สฺญเมสฺสนฺติ โมกฺขนฺติ มารพนฺธนา ผูใดจักระวังจิตผูนั้นจักพนจากบวงแหงมาร พระพุทธพจนบทนี้ พระพุทธองคทรงตรัสสอนวา ผูใดอยากพนจากมารและบวงมาร สามารถพนไปได ดวยการสํารวมจิต อาการสํารวมจิต มี 3 อยาง คือ...

10. อาการสํารวมจิตมี 3 อยางคือ 1. สํารวมอินทรีย 6 มี ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ มิใหความ ยินดีเขาครอบงํา เมื่อไดเห็นรูป ฟงเสียง ดมกลิ่น ลิ้มรส สัมผัส เปนตน... 2. มนสิการกัมมัฏฐาน อันเปนปฏิปกษตอกามฉันทะ คือ อสุภะและกายคตาสติอันยังใจใหสลดคือ มรณสติ ภะและกายคตาสติ มรณสติ 3. เจริญวิปสสนา คือ พิจารณาสังขารแยกออกเปนขันธ สันนิษฐานใหเห็นเปนสภาพไมเที่ยง เปนทุกข อนัตตา

11. บวง...มาร มารและบวง แหงมารที่คอยผูกสัตว ใหหลงติดอยูในโลก มี ๒ อยาง คือ  มาร คือ กิเลสกาม หมายถึง...กิเลสที่อยูภายในใจของมนุษยแตละคน เชน ...กิ  ราคะ โลภะ โทสะ โมหะ ทีบังคับจิตใจมนุษยอยูเปนตน ่ มาร คือ วัตถุกาม หมายถึง...วัตถุอันนาใคร คือ กามคุณ ๕ มี รูป รส กลิ่น ...วั เสียง สัมผัส ธรรมารมณ ทําใหคนยึดติดในวัฏฏสงสาร

12. ปฏิปทาแหงนิพพิทา ปฏิปทาแหงนิพพิทา..ไดแกขอปฏิบัติใหถึงความเบื่อหนายใทุกข า..ได ยใทุ คือพิจารณาดวยปญญาวา สังขารทั้งปวง ไมเที่ยง เปนทุกข เปนอนัตตา ยอมเกิดความเบื่อหนายในสังขารดั่งพุทธภาษิตที่วา ขารดั สพฺเเพ สงฺขารา อนิจจาติ พ ขารา จาติ ฺ ยทา ปฺญาย ปสฺสติ สติ อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข เอส มคฺโค วิสุทฺธยา ิ เมื่อใด เห็นดวยปญญาวา สังขารทั้งปวง ไมเที่ยง เปนทุกข เปนอนัตตา เมื่อนั้น ยอมหนายในทุกข นันเปนทางแหงวิสุทธิ ่ เปลี่ยนคําบาลีแตละตอนเปน...อนิจฺจาติ ทุกฺขาติ อนตฺตาติ ...อนิ าติ าติ

13. สังขาร คําวา สังขาร (ในพระคาถา) ไดแก สภาพอันธรรมดา ในพระคาถา) แตงขึ้น ไดแกขันธ 5 มี รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ รวมกันเขาเปน กาย และ ใจ สังขารทั้งปวง ตกอยูในกฎที่ เรียกวา “ไตรลักษณ” มี 3 ประการ คือ...  ไตรลักษณ 1. อนิจจตา 2. ทุกขตา 3. อนัตตตา

14. 1. อนิจจตา หมายถึง ความเปนของไมเเที่ยง คือ ภาวะที่สังขารทั้งปวง ความเป ที ไมอยูคงที่ มีการแปรเปลี่ยนรูปสภาพอยูตลอดเวลา มีความ เกิดขึ้นในเบื้องตน มีความเสื่อมไปในทามกลาง และสิ้นไป ในเบื้องปลาย ดังพระบาลีวา อนิจจา วต สงฺขารา จา ฺ ขารา อุปปาทวยธมฺมิโน ปาทวยธมฺมิ ฺ อุปฺปชฺชิตฺวา นิรุชฺฌนฺติ ชิ เตสํ วูปสโม สุโข สังขารทั้งหลาย ไมเที่ยง มีความเกิดขึ้นและความเสื่อมสิ้น เปนธรรม เกิดขึ้นแลวยอมดับไป การเขาไปสงบสิ่งเหลานั้น ยอมเปนสุข

15. อนิจจตา สามารถกําหนดรูไดดวยลักษณะ...ดังนี้คอ ษณะ...ดั ื 1. มีการเกิดขึ้นแลวดับไปเปนธรรมดา 2. มีการแปรเปลี่ยนสภาพในระหวางเกิด ตั้งอยูตลอดเวลา 3. เปนสิ่งที่ตั้งอยูไดชวคราว ไมถาวรยั่งยืน ั่ 4. เปนสิ่งที่ตรงกันขามกับความเที่ยงแท คือ ไมใช ของตัวเอง บังคับไมได

16. อนิจจลักษณะ ยอมปรากฏแกสังขาร ๒ ประเภท คือ... 1. อุปาทินนกสังขาร สังขารที่มใจครอง เชน มนุษย ี สัตวเดรัจฉาน เปนตน 2. อนุปาทินนกสังขาร สังขารที่ไมมใจครอง เชน บาน ี รถ ตึก ตนไม ภูเขา เปนตน สังขารทั้งสองอยางนี้ ไมเที่ยง เพราะ.... เพราะ.... มีความเกิดขึ้นในเบื้องตน มีความแปรปรวนในทามกลาง มีความแตกสลายไปในที่สุด

17. 2. ทุกขตา ความเปนทุกข คือ ภาวะที่สังขารทั้งปวงทนไดยาก ไมสามารถดํารงทนอยูอยาง เดิมได กําหนดรูไดดวยลักษณะ ดังนี้ คือ... 1. สภาวทุกข หรือทุกขประจําสังขาร ที่มีอยูดวยกันทุกๆคน  เชน การเกิด แก เจ็บ ตาย 2. ปกิณณกทุกข หรือ ทุกขที่มาเปนครั้งคราว ไดแก ความ เศราโศก ความเพอ ไมสบายกายใจ คับแคนใจ พลัดพราก จากสิ่งที่รัก ผิดหวังในที่สิ่งที่อยากได 3. นิพัทธทุกข ทุกขประจํา เชน หิว รอน หนาว ขับถาย ฯ

18. 4. พยาธิทุกข ทุกขเพราะความเจ็บไข หรือทุกขเวทนา ที่ เกิดขึ้นเพราะอาศัยอวัยวะสวนตางๆ ในรางกายไมทําหนาที่ 5. สันตาปทุกข ทุกขคือความรอน ไดแก ความรอนรุม กระวนกระวาย เพราะถูกไฟคือกิเลส คือ ราคะ โทสะ โมหะ เผาลนใจใหเรารอน 6. วิปากทุกข ทุกขเพราะผลกรรม ไดแก ทุกขที่ไดรับใน ปจจุบันทันตาเห็น เชน ไดรับโทษทัณฑตามอาญาบานเมือง ประสบความยากลําบากในธุรกิจตางๆ และการดําเนินชีวิต หรือทุกขที่เลยขั้นตามองเห็น เชน ตายแลวไปเกิดในนรก

19. 7. สหคตทุกข ทุกขที่เปนผลจากการได เชน ได ลาภ ยศ สุข สรรเสริญ แมสิ่งเหลานี้จะเปนที่ชื่นชอบ แตก็ไมวายที่ จะมีความทุกขใจดวย เพราะกลัวจะถูกปลนหรือสูญหายไป 8. อาหารปริเยฏฐิทุกข ทุกขในการประกอบอาชีพเลี้ยงชีวิต 9. วิวาทมูลทุกข ทุกขมีวิวาทเปนมูล ไดแก ทุกขที่เกิดจาก การทะเลาะกัน การตอสูคดีความกันเปนเหตุใหหวาดหวั่นใจ กลัวแพคดีความ 10. ทุกขขันธ ทุกขรวบยอด ไดแก ทุกขที่เกิดจากการยึดมัน ่ ถือมั่นในขันธ 5 คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ

20. 3. อนัตตตา ความเปนของมิใชตัวตน คือ ภาวะที่สังขารและวิสังขาร เปนของมิใชตัวตน กําหนดรูได ดวยลักษณะ ดังตอไปนี้ คือ... 1. ไมอยูในอํานาจ ไดแก ไมอยูในบัญชาตามที่ปรารถนา   ของใครๆ ใครก็บังคับไมได 2. แยงตออัตตา ไดแก เปนสิ่งที่ตรงกันขามกับความเปน ตัวตน

21. 3. หาเจาของมิได ไดแก ไมมใครเปนเจาของที่แทจริง ี สงวนรักษามิใหเปลียนแปลงไปมิได ่ 4. เปนสภาพวางเปลา ไดแก หาสภาวะที่แทจริงไมไดเพราะ เมื่อพิจารณาแยกออกเปนสวนๆแลว สภาวะที่แทจริงก็ไมมี ปรากฏชัดเจน 5. เปนสภาวธรรมที่เปนไปตามเหตุปจจัย ไดแก เปนเพียง สภาวธรรมอยางหนึ่ง ที่เมื่อเกิดขึนก็เพราะเหตุ ถาดับสิ้น ้ ก็เพราะความดับสินไปแหงเหตุ ้

22. การพิจารณาสังขารอยางไรใหเปนอนัตตา ถาขาด...การพิจาณาโดยแยบคายแลว อาจกลายเปน ขาด...การพิ นัตถิกทิฏฐิ คือ มีความเห็นปฏิเสธไปทุกๆสิ่ง เชน เห็น วา ผลของบุญบาปไมมี คุณบิดามารดาไมมี ดังนั้นจึง ตองพิจาณาสังขารโดยใชหลักของสัจจะ เขามาเปนหลัก ประกอบการพิจารณา ไดแก.... .. สัจจะ 2 1. สมมติสัจจะ 2. ปรมัตถสัจจะ

23. 1. สมมติสัจจะ จริงโดยสมมติ คือ ความตกลงหมายรูรวมกันของมนุษย เชน พอ แม พี่ นอง เพื่อน เปนตน ยอมเปนความจริงตาม สมมติอันจะพึงคัดคานมิได 2. ปรมัตถสัจจะ จริงโดยปรมัตถ คือ ความจริงโดยความหมายสูงสุด เชน รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ซึ่งเปนการพิจารณา ถึงสภาพที่แทจริงของสังขาร

บทที่ 1 นิพพิทา

บทที่ 1 นิพพิทา

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados(20)

Similar a บทที่ 1 นิพพิทา

Similar a บทที่ 1 นิพพิทา(20)

Mais de Onpa Akaradech

Mais de Onpa Akaradech(7)

บทที่ 1 นิพพิทา