1. Asya’nın beş güzel şehrini odak noktası
olarak alan Zamanı Aşan Şehirler,
Sovyetler Birliği dağılmadan önce
seçkin bir toplulukla, 1991 yılının Nisan
ayında Azerbaycan ve Özbekistan’a
düzenlenen bir gezinin ardından ortaya
çıktı. Bu kitap, büyük İslam milletinin
değişik soylarının birbirlerini daha
yakından tanımalarına bir katkıda
bulunabilirse, amaçlanan hedefe ulaşmış
olacaktır
Teknolojinin hayatı güçleştiren, kişiyi
tedirgin eden, tüketimi kamçılayan,
insanları makinalara bağımlı hale getiren,
çevreleriyle birlikte ruhu kirleten,
bilgileri bulandıran, aileyi parçalayan ve
zamana el koyan yanları Gürdoğan‘ ın
ağırlıklı üzerinde durduğu konular
arasındadır. Yazar, bu kitabında yer alan
konuşmalarında ekonominin ve
sanayileşmenin öne çıkarılmasıyla
azgınlaşan teknolojik gücün insan ve
hayat üzerindeki etkilerini tartışıyor.
1945 yılında Eskişehir’de doğdu.
Temel üniversite eğitimini
İTÜ’de makina mühendisliği
alanında yaptı. İ.Ü. İşletme
İktisadı Enstitüsünün uzmanlık
programını 1968 yılında
tamamladı. Devlet Planlama
Teşkilatında 1968 ve 1972 yılları
arasında proje değerlendirme
uzmanı olarak çalıştı. Bu arada
bir yıl İngiltere’de incelemelerde
bulundu. Erzurum
Üniversitesinde 1972’de
akademik çalışmalara başladı.
Görevini 1976’da A.Ü. Siyasal
Bilgiler Fakültesine aktardı.
Doktora çalışmasını 1975’de
bitirdi, 1987’de doçent, 1994’de
profesör oldu. Mavera dergisinin
kurucularından olan Gürdoğan
evli ve üç çocuk sahibidir
Üzümün üzüme baka baka karardığı gibi,
insanlar da birbirine baka baka, sora
sora, konuşa konuşa, dinleye dinleye ve
anlata anlata güzelleşir ve olgunlaşırlar.
Bu olgunlaşma süreci büyük yol
göstericilerin çevresinde büyük bir
yoğunluk ve hız kazanır. Görünmeyen
üniversite olan Hocaefendi, son dönemin
en büyük olgunlaşma odaklarından
biriydi. O nerede olursa olsun,
çevresinde gönül ordularını harekete
geçiren büyük bir manyetik alan
oluştururdu.
Bilim ve teknolojinin günlük hayatı
karmaşıklaştıran, tüketimi körükleyen,
yaşantıyı makinalara bağımlı hale
getiren, çevresel ve ruhsal kirlenmeye
yol açan, aileyi parçalayan, zamanla
birlikte insanı da tutsak eden yanları
Nazif Gürdoğan'ın ağırlıkla üzerinde
durduğu konulardır. Bu kitabında yer
alan denemelerinde yazar
sanayileşmenin öne çıkarılmasıyla
azgınlaşan teknolojik gücün ekonomik
ve sosyal hayat üzerindeki etkilerini tartışıyor
Bugün bütün dünyada tartışıldığı gibi
önemli olan, işletmeleri özelleştirme
değil insanileştirme, daha yerinde bir
deyişle güzelleştirmedir. İster özel
kesimde ister kamu kesiminde olsun
işletmeler daha küçük ölçeklere
indirilerek güzelleştirilmezlerse
kaybeden sosyal demokratlar ya da
liberaller değil tüm insanlık olur. Bütün
dünyada işletmelerin özelleştirilmesinden
dem vuruluyor da insanileştirilmesinden
hiç söz edilmiyor.
Gürdoğan bu kitabıyla, Semerkant ve
Buhara'dan New York ve Los Angeles'e
uzanıyor. Tüketim çılgınlığından başka
dünyayı verecek bir kültürü olmayan
göçmenler ülkesi Amerika'nın
çıkmazlarındaki ümit kıvılcımlarını
yakalamanın ipuçlarını veriyor.
Yirmibirinci yüzyılda dünya köklü
dönüşümlerin arifesinde. Sınırların
önemini yitirdiği bir dünyada Batı
Doğu'ya değil. Doğu Batı'ya gidiyor.
Sınırların önemini yitirdiği, küresel bir
hayatın başladığı yeni çağda,
mücadelenin silahlarla mı olacağı, yoksa
kitaplarla mı olacağı sorusunun cevap
arayışıdır bu kitap. Batı ve Doğu
medeniyetleri masaya yatırılıyor ve iki
zihniyet karşılaştırılıyor. Kazanan olmak
için eksikler neler, yapılması gerekenler,
kaçınılması gerekenler neler? Ersin
Nazif Gürdoğan'ın usta kaleminden.
Bilim ve teknolojinin bireysel ve
toplumsal etkileri, değişik alanlarda
ortaya çıkan kirlenmenin fiziksel ve
ruhsal boyutları Gürdoğan’ın önemle
üzerinde durduğu konular arasındadır.
Yazar bu kitabında yalın ve hayatın
içinde bir anlatımla, Mekke’den
Kurtuba’ya kadar uzanan, keyifle
okuyacağınız değişik bir “seyahatname”
örneği veriyor. Zengin bir bilgi
birikimine dayanan bu izlenimlerini
duyacaksınız.
Görünen ve görünmeyen boyutlarıyla,
bütün dünyanın gündeminde önemli bir
yer tutan kirlenme olgusu, büyük bir
buzdağına benzemektedir. Buzdağının
deniz üstünde kalan kısmı toprak, su ve
hava kirlenmesiyse, deniz altında kalan
görünmeyen kısmı da ruh, değer ve
kültür kirlenmesidir. Gürdoğan’ın bu
kitabında ustalıkla vurguladığı gibi, her
alanda etkilerini gösteren kültür
kirlenmesinin kaynaklarını kurutmadan,
üstesinden gelmek mümkün değildir.
Dünyada ekonomik ve kültürel
gelişmenin öncüleri, teknolojik
gelişmeleri yakından izleyen, yenilik
yapmasını bilen girişimcilerdir.
Girişimciler ürün, hizmet ve bilgi
akışında, sınırların önemini yitirdiği
yüzyılın yeni fatihleridir. Girişimciler
sınırsız dünyanın en etkili ve en güçlü
ordularıdır. Onlar toplumları silahlarıyla
değil, ürün ve hizmetleriyle değiştirirler.
Girişimcilerin gücü, mükemmeli arama
yolunda, geçen günlerinden kaynaklanır.
NAZİF GÜRDOĞAN VE TOPLUMSAL DÜŞÜNCEYE KATKISI

2. T.C.
SAKARYA ÜNĠVERĠSTESĠ
FEN EDEBĠYAT FAKÜLTESĠ
SOSYOLOJĠ BÖLÜMÜ
ERSĠN NAZĠF GÜRDOĞAN VE TOPLUMSAL
DÜġÜNCEYE KATKISI
BĠTĠRME ÇALIġMASI
HAZIRLAYAN
Hümeyra GEÇGĠN
G1102.10015
DANIġMAN:
Doç. Dr. Ali ARSLAN
Haziran – 2015

3. T.C.
SAKARYA ÜNĠVERĠSTESĠ
FEN EDEBĠYAT FAKÜLTESĠ
SOSYOLOJĠ BÖLÜMÜ
ERSĠN NAZĠF GÜRDOĞAN VE TOPLUMSAL
DÜġÜNCEYE KATKISI
BĠTĠRME ÇALIġMASI
HAZIRLAYAN
Hümeyra GEÇGĠN
G1102.10015
DANIġMAN:
Doç. Dr. Ali ARSLAN
Haziran – 2015

4. T.C.
SAKARYA ÜNĠVERĠSTESĠ
FEN EDEBĠYAT FAKÜLTESĠ
SOSYOLOJĠ BÖLÜMÜ
ERSĠN NAZĠF GÜRDOĞAN VE TOPLUMSAL
DÜġÜNCEYE KATKISI
BĠTĠRME ÇALIġMASI
HAZIRLAYAN
Hümeyra GEÇGĠN
G1102.10015
“Bu tez ..../..../201.. tarihinde aĢağıdaki jüri tarafından Oybirliği / Oyçokluğu ile kabul
edilmiĢtir.”
Jüri Üyeleri Kanaati Ġmza
Prof. Dr.H. Musa
TAġDELEN
Doç. Dr. Ali ARSLAN
Yrd. Doç. Dr. Fikri
OKUT

5. I
ÖNSÖZ
Bu tez çalıĢmamın yazılması aĢamasında, çalıĢmamı sahiplenerek titizlikle takip eden
danıĢmanım Doç. Dr. Ali ARSLAN‟ a değerli katkı ve emekleri için içten
teĢekkürlerimi ve saygılarımı sunarım.
Ayrıca beni bu günlere getiren ve her daim destekleyen canım anneme, canım babama,
tez çalıĢmam da benden yardımlarını esirgemeyen Prof. Dr. Ersin Nazif GÜRDOĞAN‟
a, Yrd. Doç. Dr. Erkan ÇAV‟a ve üniversite hayatım boyunca yanımda olan çok
kıymetli arkadaĢlarım Hilal ġENKARDEġLER‟ e, Selin SANDIK‟ a, Gülseren ATEġ‟
e, Sibel TEMELLĠ‟ ye teĢekkürü bir borç bilirim.
Hümeyra GEÇGĠN
29.05.2015

6. II
ÖZET
Toplumun içinde sahip olduğumuz ilim adamları bizim göremediğimiz,
anlayamadığımız noktalara değinerek farkında olmadığımız sorunlara çözüm önerileri
getirmektedirler. Ġçinde var olduğumuz oluĢum içinde bulunan fikirler zamanla ve
kaynaklarına bağlı olarak meydana gelmiĢtir. Toplumun geliĢmesi için bu fikir zeminini
oluĢturan kiĢilerden biri de Prof. Dr. Ersin Nazif Gürdoğan‟dır. Yapılan bu çalıĢmada
biyografi yöntemi kullanılarak, onun hayatı, eserleri, fikir dünyası ve toplumu nasıl
etkilediği üzerinde durulmuĢtur. Yayınlandığı yıllarda önemli bir okuyucu kitlesine
sahip olan Mavera Dergisi‟nin kurucularından biri olan Gürdoğan‟ın kaleme aldığı
eserler, Ģu an içinde bulunduğumuz sorunlara cevap niteliğindedir. GeniĢ bir ilim
dünyasına sahip olan Gürdoğan, hem edebi hem de tasavvufi yöndeki düĢünceleriyle
bize birçok bilinmezin kapılarını açmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Nazif Gürdoğan, Mevera, Tüketim, Teknoloji, Yedi Güzel Adam.

7. III
ĠÇĠNDEKĠLER
ÖNSÖZ............................................................................................................................. I
ÖZET...............................................................................................................................II
GĠRĠġ ...............................................................................................................................1
1. BÖLÜM: ERSĠN NAZĠF GÜRDOĞAN‟IN HAYATI............................................5
1.1. Nazif Gürdoğan‟ın Fikir Hayatı......................................................................................... 7
1.2. Kendi Dilinden Nazif Gürdoğan...................................................................................... 11
2.BÖLÜM: ESERLERĠ................................................................................................14
2.1. Eserleri............................................................................................................................. 14
2.1.1. Hicaz‟dan Endülüs‟e................................................................................................. 15
2.1.2. Zamanı AĢan ġehirler................................................................................................ 19
2.1.3. Teknolojinin Ötesi..................................................................................................... 21
2.1.4. Kültür ve SanayileĢme(KonuĢmalar)........................................................................ 23
2.1.5. Görünmeyen Üniversite............................................................................................ 25
2.1.6. Ġki Dünyanın HesaplaĢması ...................................................................................... 26
2.1.7. New York‟tan Los Angeles‟a Yeni Roma ................................................................ 29
2.1.8. Eserleri Hakkında Genel Yorum............................................................................... 31
3. BÖLÜM: MAVERA DERGĠSĠ VE ERSĠN NAZĠF GÜRDOĞAN .....................35
3.1. Mavera Dergi‟si Nasıl KurulmuĢtur?............................................................................... 35
3.2. Mavera‟nın Anlamı.......................................................................................................... 37
3.3. Dergiye Niçin „Mavera‟ Adı VerilmiĢtir?........................................................................ 37
3.4. Mavera‟nın Nazif Gürdoğan‟ın Gözünden Temsil Ettiği Anlam..................................... 38
SONUÇ...........................................................................................................................40
KAYNAKÇA .................................................................................................................43

8. 1
GĠRĠġ
Hayatını edebiyata adayan, her kelimeyi tıpkı yaĢamı gibi sorgulayan, edebiyat-
medeniyet iliĢkisini vurgulayan Ersin Nazif Gürdoğan, dünyayı Ģiirler dönüĢtürmeyi
kendine amaç edinmiĢ, hayatı Ģiir Ģiirleri de hayatı gibi yaĢayan yedi güzel adamdan
biridir. ġiirleri hayatın özü olarak tanımlayan Gürdoğan için hayat edebiyat, edebiyat ise
hayat demektir.
Yedi Güzel Adam*
olarak da bilinen Mavera kurucularından biri olan Nazif Gürdoğan
verdiği eserlerle birçok güncel konuya değinirken aynı zamanda geçmiĢten günümüze
meydana gelen değiĢim ve dönüĢümlerin sonuçlarını çarpıcı biçimde gözler önüne
sermektedir.
AraĢtırmanın konusu:
Bu çalıĢmanın konusu aydınlar arasında önemli bir yeri olan, aynı zamanda hem bir
akademisyen hem de 1976 yılında yayınlanan Mavera dergisinin kurucularından olan;
edebiyatçı, giriĢimci, ekonomist, mühendis olan Prof. Dr. Ersin Nazif Gürdoğan‟ın
hayatını, eserleri ve fikir dünyasını yaĢadığı çevreyi de içine alarak incelemektir.
*
Özel sohbetlerinde “Bizim edebiyat çınarımızın kökleri Necip Fazıl Kısakürek, gövdesi Sezai Karakoç,
Nuri Pakdil, dalları da Mavara‟nın Yedi Güzel Adamı‟dır” diyen Cahit Zarifoğlu Yedi güzel Adamı
tanımlarken isim olarak Rasim Özdenören, Alaaddin Özdenören, Mehmet Akif Ġnan, Erdem Beyazıt,
Cahit Zarifoğlu, Ersin Nazif Gürdoğan ve Hasan Seyithanoğlu olarak belirtmektedir. Ancak, 2014
yılında TRT‟de çekilen dizi filmde bu isimlerde bazı değiĢiklikler olduğunu görmekteyiz. Bu ikileme
cevabı Cahit Zarifoğlu yine vefatından önce yapmıĢ ve kendi ismi de bu güzide insanlar arasında yer
almıĢtır. Sezai Karakoç ve Nuri Pakdil isimlerinin de anıldığı bu listeyi Nazif Gürdoğan kendisi Ģöyle
açıklıyor: “Rasim Özdenören, Cahit Zarifoğlu, Erdem Bayazıt, Akif Ġnan, Bahri Zengin, Alaeddin
Özdenören ve ben Mavera‟nın kurucuları arasında yer aldık. Mavera dergisinin kurucusu değil,
kurucuları, giriĢimcisi değil, giriĢimcileri, öncüsü değil, öncüleri, Ģairi değil, Ģairleri vardır. Anadolu
insanının düĢünce dünyasında yedi sayısı önemli bir yer tutar, yedi isim kolay ezberlenir, birbirine
karıĢtırılmaz ve çabuk unutulmaz. Bu yüzden, Zarifoğlu'nun 'Yedi Güzel Adam'ı, Mavera'nın kurucularını
çağrıĢtırdığı için, Mavera''yı sevenler tarafından benimsendi ve kuruculara 'Mavera'nın Yedi Güzel
Adamı' denildi ” (Gürdoğan, 2014b).