2. Garai hartan Lurra karratua zela uste zuten; Paolo dal Pozzo Toscanellik eta
beste zientzilari batzuek esan zuten Lurra esfera itsurakoa zela. Hori jakinda
Colonek Indietara bira emanez joatea hobea zela pentsatu zuen.
BERE TEORIA: Ekialdeko lurretara, Indietara, Europatik mendebalderantz
habiatuz iritis zitekeen. Europa eta Asiaren arteko distantzia ez zen
hainbestekoa mendebalderantz habiatuz. Lurrak 29000 km-tako zirkunferentzia
izango zuela uste zuelako.
Colon hamar urtetan zehar ibili zen bere bidaiarako subentzio bila. Azkenean
Espainiako Errege Katolikoek ; Fernando Erregea eta Isabel Erreginak hain
zuzen. Kontratu bat sinatu zuten; Santa Fe-ko kapitulazioa. Honetan zioen
kolonek deskubritzen zuenaren almirantea, virrey edo epailea bihurtuko zela
(baita bere ondorengoak), eta merkataritzan lortzen zutenaren %10a lortuko
zuela.
BERE LEHEN BIDAIA: 1492ko abuztuaren 3an burutu zuen, Palos de la
Frontera-tik. Hiru karabelarekin: Santa Maria, La Pinta eta Niña. Eta Pinzon
anaiak izan
3.
4. BIDAIAK
Lehen bidaia 1492ko abuztuaren 3an irten zen Palos de la fronteratik.
San Salvador uhartera iritsi zen, bi hilabeteko zeharkaldi bat
ondoren eta Kuba eta Hispaniola ere bizitatu zituzten. Espaniara 7
hilabete beranduago itzuli ziren. Horren ondoren, Amerikara 4 bidai
egin zituen.
5. BESTE ESPEDIZIOAK
Nora heldu ziren Urtea Expedizioaren Buruzagia
nazionalitat
ea
Cabo Verde 1482 Portugal Diogo Cao
Esperantza 1487/88 Portugal Bartolome Dias
onaren
lurmuturra
Baina, horrez gain, euskaldun arrantzaleak eta bikingoak egonda
zeuden Ameriketan lehendik. Lef Erikson Amerikan egon zen
lehenago baita eta kanpalekuak jarri zituzten.
6. AURKIKUNTZEN
1.-Ekialderako besteKAUSAK
merkataritza-bide batzuk aurkitu behar izan
zituzten. 1453. urtean, turkiarrek Constantinopla hartu eta bizantziar
inperioa menderatu zutelako.
2.-
AURRERAPEN
TEKNOLOGIKOAK
Astrolabioa Iparrorratza Koadrantea Karabela
Angeluak
Ipar geografikoa Itsasontsi
Izarren posizioan neurtzeko eta
adierazten duen azkarragoa, eta
oinarritzen den neurketak
orientazio-tresna zama-edukiera
orientazio-tresna mapetara
handia zuen.
eramateko tresna
7. KOKAPENA: Yucatán
penintsulan; gaur egungo
Mexikon, Guatemala eta
Hondurasko beheko lurraldeetan
bizi ziren. MAIAK
HIRIAK: Kaminal Guiu, Coba,
Mixco Viejo eta Mazapán.
EKONOMIA: Ia biztanle
gehienak nekazariak ziren eta
artoa lantzen zuten.
GIZARTEA: Noibleak, apaizak,
nekazariak eta esklaboak.
ZER GARATU ZUTEN?: Arte oso
aberatsa garatu zuten eta
piramide izugarriak.
8. KOKAPENA: Gaur egungo Peru,
Bolivia, Ekuador, Argentina eta
Txileren zati batean bizi ziren.
INKAK
HIRIAK: Machu Picchu eta Kuzko.
GIZARTEA: Nobleak, herritarrak,
agindupekoak eta esklaboak.
EKONOMIA: Biztanle gehienak
nekazariak ziren; artoa eta patata
lantzen zuten.
ZER GARATU ZUTEN?: Kobrea
eta urrea lantzen bazekiten, eta
objetu ederrak egin zituzten
material horiekin. Arkitekturari
dagokionez tamaina handiko
eraikinak egin zituzten.
9. KOKAPENA: Mexikoko
AZTEKAK
haranetan bizi ziren.
HIRIAK: Tenochtitlan hiriburua,
Texcoco eta Tlacopan.
GIZARTEA: Apaizak, Nobleak,
Gizaki askeak eta esklaboak.
EKONOMIA: Ekonomiaren
oinarria nekazaria zen; artoa,
kuia(kalabaza) eta tomatea.
Aztekek zerga handiak
kobratzen zizkieten garaitutako
herriei eta etsaiak sakrifikatzeko
ohitura zuten.
10. AMERIKA
KLIMA: Amerika Hego polotik Ipar polora doan
kontinenta da; beraz klima guztiak hartzen du. Ipar
Amerikan; klima hotza eta epela hartzen du, Erdi
Amerikan klima beroa nabarmenena da eta Hego
Amerikan klima beroa eta epela, gehien bat epela.
ERLIEBEA: mendi garrantzitsuenak hauek dira: Ipar
Amerikan Sierra Madre eta Mendi Harritsuak, Hego
Ameriketan Andeak kokatutak daude.
Hauek dira ibai nabarmenenak; Amazonas, Misisipi-
Missouri, Parana-Rio de la plata, Sâo Francisco eta
Orinoco.
AMERIKETAKO LEHEN BIZTANLEAK: Arkeologoek
diotenez, beren arbasoak duela 40.000 urte Asiatik etorri
omen ziren. Azken izotzaldian, Lurreko itsasoan zati
handi bat izoztu egin zen. Horrela, Asia eta Amerikaren
artean, 1.600 kilometroko “pasabidea” sortuz. Bide hori
erabili euren arbasoek Amerikara iristeko.
Euskaldunek lurralde hartara bale arrantzara joanak
ziren. Bertako indiarrekin zituzten harremanak
arrantzarekin loturik zeudela badirudi. Hara joan, arrantza
egin eta alde egiten zuten, lurralde haiek kolonizatu eta
haien jabe izateko asmorik gabe.
13. Fray Bartolome de Las Casas espainiar
Nor zen Fray elizgizona eta misiolaria izan zen.
Sevillan jaio zen, 1474. urtean eta
Bartolome de Las Madrilen hil zen, 1566. urtean.
Casas? Antilletako eta Ameriketako indiarren
alde agertu zen, eta bereziki borrokatu
zen encomienda delako sistemaren
aurka.
Espainiarren Amerikaren kolonizazioko
lehen urteak sakonean ezagutzeko datu
guztiz baliotsuak eman zituen Las
Casasek ondorengo lanetan: Brevísima
Relación de la Destrucción de las Indias
(1542, Indietako suntsipenaren kondaira
laburra), eta Historia de las Indias
(Indietako Historia, 1875ean lehenengoz
argitara emana). Espainiarrek
Ameriketako konkistan eginiko
triskantzak salatu zituen Las Casasek
bere obran.
