SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 136
Baixar para ler offline
Echte wijsheid en media
Cultureel Uitje Oss, zondag 31 mei 2015
Het verhaal begint met een ….
2
Aanmatigend
Proberen uit te leggen wat wijsheid is
en
Dat koppelen aan media
3
Wat krijgt u wel
● Een verhaal
● Persoonlijk
● Geen exacte wetenschap
● Een momentopname
● Veel boek(titels)
● “Een hele zit”
4
“Huis van mediawijsheid”
5
Mediawijsheid
● Is veel meer dan 21st skills
● Iets dat geleerd kan worden
● En dan ben je klaar
● Het is een continue proces
● Dat altijd doorgaat
● Voor jong en oud
● Hoogopgeleid of niet
6
… wat mij enigszins zorgen baart, is de
steeds meer weer opduikende term 21st
century skills ()
Het gaat mij om de nadruk op ‘skills’,
vaardigheden of nog erger: competenties.
Want welke skills heb je nodig in een wereld
waarvan we nog geen idee hebben hoe die
er in sociaal, politiek en technologisch
opzicht uit gaat zien.
7
De voorstelling dat je
leerlingen op de realiteit kunt
voorbereiden door er de
juiste kennis in te gieten, is ()
niet houdbaar en bovendien
moreel verkeerd.
8
Niettemin is het huidige onderwijs
nog steeds om deze schadelijke
overdrachtsgedachte
gemodelleerd.
Het idee “wij hebben kennis en
delen die uit” () zit diep in de
genen van het instituut.
(Daan Rovers, over Bildung, in Filosofie Magazine, juni 2015)
9
10
11
12
13
Data
Informatie
Kennis
WIJSHEID
Ontbrekende
woorden
14
Bas Heijne
Publicist (1960)
NRC Handelsblad
Werkt mee aan radio- en tv-programma’s
De volmaakte mens (mei-juni 2015)
Een uitspraak over hoe inzichten tot stand komen
In een radioprogramma: Nooit meer slapen (13 mei 2015)
15
Zoeken naar wat je vindt
Er is altijd een vorm van twijfel. () Mensen denken vaak dat als je essays
schrijft, dat als je gaat zitten je weet wat je vindt. En ik denk dat
iedereen die columns schrijft die een beetje oké zijn, weet
dat het niet zo is. Je bent aan het zoeken naar wat je
vindt. Soms heb je een idee, maar dat moet ook vers
blijven en tijdens het schrijven gebeurt er vaak iets van:
"Dit is het", "Nu begrijp ik het". En dat kun je dan met een zekere
zelfverzekerdheid uit etaleren, want je weet ook wel iets van de techniek van
schrijven. Maar er zit altijd een element van aftasten en onzekerheid in.
16
De bijvoeglijke smaakwoorden van de columnistenkaravaan
Column van Rob Wijnberg
De Correspondent, 22 mei 2015
Het begint met de agendazetters
De repliekdieners, daarna
de aambeelders en tot slot
de helikopters
17
De helikopters, drie soorten
1. De susser
'iedereen zegt nu wel dit, maar wie nuchter naar de feiten kijkt, ziet dat het
allemaal wel meevalt,'
2. De stoker
'iedereen zegt nu wel dit, maar wie nuchter naar de feiten kijkt, ziet dat het nog
veel erger is'
3. Bas Heijne
'iedereen zegt nu wel dit, maar dat is slechts de oppervlakkige manifestatie van
een veel dieperliggend probleem.'
18
Zeven paragrafen
1. Waarom hebben we wijsheid nodig?
2. Wat is wijsheid?
3. Drie piramides
4. Beren op de weg
5. Wat te doen?
6. Een nieuwe opgave
7. Enkele boeken tot slot
19
Waarom
hebben we
wijsheid
nodig? 20
Waarom hebben we wijsheid nodig?
● Juist nu
● En meer dan vroeger
● We zitten op een breukpunt
● Moeten beslissen welke kant we op gaan
● En onze keuzen hebben gevolgen
Enkele ‘voorbeelden’
21
22
“De wereldwijde catastrofe”
“De enige autoriteit die tegenwoordig
mag zeggen: 'Je moet je leven
veranderen!' is de wereldwijde crisis
waarvan sinds enige tijd iedereen
merkt dat ze begonnen is haar
apostelen de wereld in te sturen.”
23
Onze voetafdruk
Verenigde Staten 8,0 hectare
Nederland 6,3 hectare
Beschikbaar per persoon 1,8 hectare
Algerije 1,6 hectare
Kenia 1,1 hectare
24
25
7 december 1941
26
27
We zitten op een vulkaan
maar de meeste politici
hebben geen idee waar het
heengaat. Ze blijven zeggen:
“Dansen, mensen, dansen!
De crisis is voorbij!” (NRC 3 april 2015)
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
Een trilemma
Drie zaken die niet met elkaar verenigd
kunnen worden.
Wel twee, maar niet alle drie
* Economische globalisering
* Politieke democratie
* De natiestaat
39
40
41
42
43
44
Een memorabel moment
zondag 16 maart 2014
De Groene Engel, in Oss
Laatste lezing 10e seizoen
Oefenen voor een andere tijd
Een oud-econoom
45
Henk van Tuinen
46
47
Maar dat valt niet mee, want ...
We hebben veel wijsheid.
Maar altijd achteraf.
Systeem 1 en Systeem 2
Recensie Daniel Kahneman. Ons feilbare brein (Trouw
‘Luister nooit naar je gevoel’)
48
Systeem 1
werkt automatisch en snel op basis van
indrukken, ingevingen, intenties en
gevoelens. Het gebruik van Systeem 1 kost
weinig inspanning en kan moeilijk onder
controle gehouden worden.
49
Systeem 2
zorgt voor bewuste aandacht voor mentale
inspanning, het rationele. Dit kost energie en
wordt gebruikt om indrukken van systeem 1
te onderdrukken wat zorgt voor
zelfbeheersing.
50
51
Wat is
wijsheid?
52
Wat is wijsheid?
● Ga ik niet vertellen
● Waarom niet?
● Lijkt op het begrip ‘kwaliteit’
● Iedereen ervaart het, maar …
● als je het moet formuleren ...
53
Drie
piramides
54
Maslov in 1943
55
Paul Graham
in 2008
‘How to disagree’
56
Van Graham
Grahams piramide
voor onenigheid :
manier van kritek
uiten
57
"De gouden draad in mijn aanpak is het
DIKW-model: van Data naar Informatie, naar
Kennis, naar Wijsheid"
Alex Brenninkmeijer, 14 april in De Volkskrant
58
59
Het DIKW-model
Onbekend wanneer
precies ontstaan
60
61
62
63
Dit
plaatje
klopt niet
64
65
66
67
Beren op
de weg
68
a. Véél, heel veel data & informatie
69
70
Umberto Eco
“De oude censuur was dat de
overheid je iets verbood. De
nieuwe censuur is het
tegenovergestelde, je krijgt nu
zoveel informatie dat niemand
nog weet wat-ie echt moet
weten”
71
72
b. Wijsheid komt niet aanwaaien
73
74
c. Je hebt bandbreedte nodig
Voor vrijwel alle
aspecten van ons
gedrag is bandbreedte
nodig.
75
d. Frame / framing
Een interpretatiekader dat gebruikt wordt als
overtuigingstechniek
Wordt gebracht als ‘de waarheid’
“Zo is ‘het’, twijfelen heeft geen zin!”
76
Denk niet aan een olifant!
Pro Life!
Linkse hobby’s
Villasubsidies
The war against terror
77
Definitie George Lakoff
Een frame is een specifieke bundel van talige en visuele elementen waarmee
men bij een boodschap bepaalde delen naar voren brengt en andere delen
verbergt, om de luisteraar naar de gewenste interpretatie van de boodschap te
leiden.’
Wie een frame gebruikt, probeert via woorden, en de beelden en gevoelens
die ze oproepen, de manier waarop anderen naar de werkelijkheid kijken te
beïnvloeden.
Het frame wordt een bril waardoor we bepaalde informatie wel zien en andere
juist niet.
78
Overheersend frame
“De markt
regelt alles”
79
Mariana Mazzucato
80
81
Tegenwerping
Framing is ook een noodzaak.
Het leven is een onoverzichtelijke warboel van ideeën en opvattingen,
problemen en oplossingen.
Politici moeten daaruit de essentie destilleren en die pakkend kunnen
overbrengen.
De neiging is groot om politici van simplisme te betichten. Maar wie over
complexe zaken met grote groepen burgers wil spreken moet tot de
essentie kunnen komen.
Een leider kan maar beter beschikken over een governing frame, een
omvattend verhaal over hoe de wereld in elkaar zit en wat er moet
gebeuren om een betere wereld te krijgen.
82
e. Spinning
● Ergens een draai aan geven of verdraaien
● Meestal een negatieve connotatie
● Spindoctors
Een adviseur of voorlichter van een politieke partij of een
ambtsdrager die de opdracht heeft het beleid van zijn
politieke opdrachtgever zo positief mogelijk te presenteren
en te verdedigen of hem of haar daarin te coachen. Het
doel is het gunstig stemmen van de publieke opinie.
83
f. Public relations
● Is het stelselmatig bevorderen van het wederzijds
begrip tussen een organisatie en haar publieksgroepen.
● Het voornaamste doel van pr is het bestendigen of
scheppen van een goed imago en niet verkoop
● Daartoe wordt gebruikgemaakt van interne en externe
communicatie om een bepaald publiek te informeren of
te beïnvloeden met behulp van tekst, advertenties,
publiciteit, promoties en speciale gebeurtenissen.
84
g. Marketing
Marketing of
vermarkten is alles wat
een bedrijf doet om de
verkoop van producten
of diensten te
bevorderen
85
Marketing used to be what you say
Now, marketing is what
you do.
What you make. How you
act.
The choices you make
when you are sure no one
is looking. (Seth Godin 3-9-2014)
86
87
h. Voorlichting
Voorlichtingsdoelen zijn zelden gericht op het bereiken van alleen
kennisoverdracht.
Het beïnvloeden van houding en gedrag maakt daar ook vaak onderdeel van
uit
88
i. Nudge
89
j Manipulatie
90
k. Propaganda
91
Een klassiek boek
● Framing
● Spinning
● Public relations
● Voorlichting
● Manipulatie
● Propaganda
● Beïnvloeding
92
l. Reclame
● Overal
● Letterlijk en figuurlijk OVERAL
● Commerciële tv
● Producten in de supermarkt
● Champions League
● Google = zogenaamd gratis
● En Facebook, Twitter …..
93
m. De filter bubble
● Eli Pariser
● TED, mei 2011
● “Beware online “filter bubbles”
● Grootste gevaar:
● “zelfbevestiging”
94
95
96
97
98
99
Gevaren van de digitale wereld
2011
2014
100
2012
2015
101
2012/2014
2012/2013
102
Wat te
doen?
103
Bewustwording
● ‘Je bent nooit veilig’
● DSDD
● De Ster Draait Door
● De AVRO-TROS Nieuwsshow
● Pauw
104
Veel lezen?
105
Je kunt oneindig veel
meer leren uit een
goed geschreven
boek dan uit honderd
verschillende kranten
(Cees Nooteboom, VK, zaterdag 16 mei 2015)
106
Helder denken is
moeilijker dan men zou
denken. Ons brein zet
ons regelmatig op het
verkeerde spoor.
107
Weet je wat het is - De Held
Weet je wat het is
Het is zo'n gedoe
Altijd moeten denken over wat je doet
Weet je wat het is
Het is zo vervelend
Altijd moeten kijken of de rest het met je eens is
Weet je wat het is
Het is zo'n gedoe
108
Weet je wat ik doe
Lees zo'n boek
Een boek waarin staat wat je doet wat je zelf wilt
Dat is wat ik ga doen
Lezen in zo'n boek
Een boek waarin staat dat je moet doen wat je zelf wil
109
Maar wat is het dan?
Zeg me wat is het dan?
Wat is het dan?
Dat ik zelf wil doen
Dat weet ik niet
Dat staat niet in het boek
Dat zijn ze vergeten
Dat staat niet in het boek
Dat zijn ze vergeten
110
Een nieuwe
opgave?
111
Het korte antwoord is: omdat het
moeilijker is dan je denkt, mede
omdat het weerstand kan
oproepen. De krachten die onze
wereld vormgeven zijn evenmin in
echte volwassenen geïnteresseerd
als ze dat in Kants tijd waren, want
kinderen zijn gewilliger onderdanen
(en consumenten).
112
Een nieuw frame?
113
Verleiden
● Niet voorschrijven
● Niet vastleggen in wetgeving
● Noch afdwingen via handhaving en
toezicht
● Nee, burgers een spiegel voorhouden
● OF (nog beter) burgers verleiden zelf in
de spiegel te kijken
114
De centrale vraag
Hoe verhoudt de manier waarop ik leef en
wat ik wel of niet doe zich tot
alle dilemma’s waarvoor we staan EN
Wat kan of moet ik daaraan doen?
115
Volwassen
● Wat is kortom volwassen gedrag?
● En wederom:
● dat gaan we niet voorschrijven, afdwingen
maar laten we over aan individuele
burgers
We vertrouwen op de wijsheid van
volwassenen
116
Enkele attitudes, houdingen
117
118
119
Once upon a time
“Once upon a time there was a land without
ideals”
Caroline Soeter
“Without being sceptic”
120
121
“Mensen worden
aangemoedigd om, met geld
dat ze niet hebben, dingen te
kopen die ze niet nodig
hebben, om een niet blijvende
indruk te maken op mensen om
wie ze niets geven.”
122
Strawman
Does anyone
need a
$60,000 car?
Lou Reed, in 1989 (cd New York)
123
Enkele
boeken
tot slot
124
dat laat zien hoe kinderen
al op zeer jonge leeftijd
wordt geleerd dat ze voor
de rest van hun leven een
merkentrouwe consument
moeten worden.
2005
125
die onthult hoe de
productieketen is ingericht
die fast food
ultragoedkoop maakt.
1993
126
127
die met een lange rij voorbeelden
aantoont dat de waarden en normen
van de fast food-ketens overal in de
samenleving worden overgenomen,
ook voor onderwerpen als
gezondheidszorg en onderwijs.
128
129
2011/2012
130
die beschrijft hoe het
onuitputtelijke aanbod
van onbegrijpelijk veel
consumentenartikelen
mensen ongelukkig
maakt.
2004
131
2012
132
twee titels die de
virtuele reservaten
aanduiden waarin
honderden miljoenen
mensen worden
bijeengedreven
2012
133
2007
134
135
136

Mais conteúdo relacionado

Semelhante a Echte wijsheid en media

Nifv openheid of geslotenheid
Nifv   openheid of geslotenheidNifv   openheid of geslotenheid
Nifv openheid of geslotenheidMarco Leeuwerink
 
Presentatie Coert Visser 10 november 2008
Presentatie Coert Visser 10 november 2008Presentatie Coert Visser 10 november 2008
Presentatie Coert Visser 10 november 2008coertvisser
 
Managen zonder nadenken
Managen zonder nadenkenManagen zonder nadenken
Managen zonder nadenkenHans Janssen
 
SMO summit 21 april 2010 - "Social media in klare taal"
SMO summit 21 april 2010 - "Social media in klare taal"SMO summit 21 april 2010 - "Social media in klare taal"
SMO summit 21 april 2010 - "Social media in klare taal"Kessels [communicatie | media]
 
De Jeugd is Tegenwoordig versie Rotterdam, 18 april 2012
De Jeugd is Tegenwoordig versie Rotterdam, 18 april 2012De Jeugd is Tegenwoordig versie Rotterdam, 18 april 2012
De Jeugd is Tegenwoordig versie Rotterdam, 18 april 2012Pedro De Bruyckere
 
De medemens als mede-onderzoeker
De medemens als mede-onderzoekerDe medemens als mede-onderzoeker
De medemens als mede-onderzoekerHarold van Garderen
 
2016 02 23 public retail turnhout
2016 02 23 public retail turnhout 2016 02 23 public retail turnhout
2016 02 23 public retail turnhout Dinobusters
 
Powerful Presentations | Target Point, Guide to Change
Powerful Presentations | Target Point, Guide to ChangePowerful Presentations | Target Point, Guide to Change
Powerful Presentations | Target Point, Guide to ChangeAngela van de Loo
 
Springtij 2013 over consumenten en milieu
Springtij 2013 over consumenten en milieuSpringtij 2013 over consumenten en milieu
Springtij 2013 over consumenten en milieuVera Dalm
 
ELLLA presentatie Jan Bommerez 21 maart 2011
ELLLA presentatie Jan Bommerez 21 maart 2011ELLLA presentatie Jan Bommerez 21 maart 2011
ELLLA presentatie Jan Bommerez 21 maart 2011ELLLA
 
Ondernemen kwf 26 nov 2012
Ondernemen kwf 26 nov 2012Ondernemen kwf 26 nov 2012
Ondernemen kwf 26 nov 2012Piet van Vugt
 
Ben Tiggelaar Veranderpsychologie - Handout 2014
Ben Tiggelaar   Veranderpsychologie - Handout 2014Ben Tiggelaar   Veranderpsychologie - Handout 2014
Ben Tiggelaar Veranderpsychologie - Handout 2014Hans Janssen
 
Presentatie tilburg2011: Kun je een rups leren vliegen?
Presentatie tilburg2011: Kun je een rups leren vliegen?Presentatie tilburg2011: Kun je een rups leren vliegen?
Presentatie tilburg2011: Kun je een rups leren vliegen?Jos Hazebroek
 
Join the forces innovatie door en voor de politie
Join the forces innovatie door en voor de politieJoin the forces innovatie door en voor de politie
Join the forces innovatie door en voor de politieElke Wambacq
 
Lezers van stavast, bijeenkomst 9 16 april 2015
Lezers van stavast, bijeenkomst 9 16 april 2015Lezers van stavast, bijeenkomst 9 16 april 2015
Lezers van stavast, bijeenkomst 9 16 april 2015Hans van Duijnhoven
 
Hoe zorg je dat jouw idee blijft plakken?
Hoe zorg je dat jouw idee blijft plakken?Hoe zorg je dat jouw idee blijft plakken?
Hoe zorg je dat jouw idee blijft plakken?Catharina Hart
 
Social media seminar @Kittyhawk, 30-09-2010 door Remco van Buren
Social media seminar @Kittyhawk, 30-09-2010 door Remco van BurenSocial media seminar @Kittyhawk, 30-09-2010 door Remco van Buren
Social media seminar @Kittyhawk, 30-09-2010 door Remco van BurenKittyhawk
 
Communicatie, powerful presentations | Target Point, guide to change
Communicatie, powerful presentations | Target Point, guide to changeCommunicatie, powerful presentations | Target Point, guide to change
Communicatie, powerful presentations | Target Point, guide to changeangela van de Loo
 
NLP introduction for Compare Group
NLP introduction for Compare GroupNLP introduction for Compare Group
NLP introduction for Compare Groupguest7d7e81
 

Semelhante a Echte wijsheid en media (20)

Nifv openheid of geslotenheid
Nifv   openheid of geslotenheidNifv   openheid of geslotenheid
Nifv openheid of geslotenheid
 
Comzz bijeenkomst - inspiratiesessie
Comzz bijeenkomst - inspiratiesessieComzz bijeenkomst - inspiratiesessie
Comzz bijeenkomst - inspiratiesessie
 
Presentatie Coert Visser 10 november 2008
Presentatie Coert Visser 10 november 2008Presentatie Coert Visser 10 november 2008
Presentatie Coert Visser 10 november 2008
 
Managen zonder nadenken
Managen zonder nadenkenManagen zonder nadenken
Managen zonder nadenken
 
SMO summit 21 april 2010 - "Social media in klare taal"
SMO summit 21 april 2010 - "Social media in klare taal"SMO summit 21 april 2010 - "Social media in klare taal"
SMO summit 21 april 2010 - "Social media in klare taal"
 
De Jeugd is Tegenwoordig versie Rotterdam, 18 april 2012
De Jeugd is Tegenwoordig versie Rotterdam, 18 april 2012De Jeugd is Tegenwoordig versie Rotterdam, 18 april 2012
De Jeugd is Tegenwoordig versie Rotterdam, 18 april 2012
 
De medemens als mede-onderzoeker
De medemens als mede-onderzoekerDe medemens als mede-onderzoeker
De medemens als mede-onderzoeker
 
2016 02 23 public retail turnhout
2016 02 23 public retail turnhout 2016 02 23 public retail turnhout
2016 02 23 public retail turnhout
 
Powerful Presentations | Target Point, Guide to Change
Powerful Presentations | Target Point, Guide to ChangePowerful Presentations | Target Point, Guide to Change
Powerful Presentations | Target Point, Guide to Change
 
Springtij 2013 over consumenten en milieu
Springtij 2013 over consumenten en milieuSpringtij 2013 over consumenten en milieu
Springtij 2013 over consumenten en milieu
 
ELLLA presentatie Jan Bommerez 21 maart 2011
ELLLA presentatie Jan Bommerez 21 maart 2011ELLLA presentatie Jan Bommerez 21 maart 2011
ELLLA presentatie Jan Bommerez 21 maart 2011
 
Ondernemen kwf 26 nov 2012
Ondernemen kwf 26 nov 2012Ondernemen kwf 26 nov 2012
Ondernemen kwf 26 nov 2012
 
Ben Tiggelaar Veranderpsychologie - Handout 2014
Ben Tiggelaar   Veranderpsychologie - Handout 2014Ben Tiggelaar   Veranderpsychologie - Handout 2014
Ben Tiggelaar Veranderpsychologie - Handout 2014
 
Presentatie tilburg2011: Kun je een rups leren vliegen?
Presentatie tilburg2011: Kun je een rups leren vliegen?Presentatie tilburg2011: Kun je een rups leren vliegen?
Presentatie tilburg2011: Kun je een rups leren vliegen?
 
Join the forces innovatie door en voor de politie
Join the forces innovatie door en voor de politieJoin the forces innovatie door en voor de politie
Join the forces innovatie door en voor de politie
 
Lezers van stavast, bijeenkomst 9 16 april 2015
Lezers van stavast, bijeenkomst 9 16 april 2015Lezers van stavast, bijeenkomst 9 16 april 2015
Lezers van stavast, bijeenkomst 9 16 april 2015
 
Hoe zorg je dat jouw idee blijft plakken?
Hoe zorg je dat jouw idee blijft plakken?Hoe zorg je dat jouw idee blijft plakken?
Hoe zorg je dat jouw idee blijft plakken?
 
Social media seminar @Kittyhawk, 30-09-2010 door Remco van Buren
Social media seminar @Kittyhawk, 30-09-2010 door Remco van BurenSocial media seminar @Kittyhawk, 30-09-2010 door Remco van Buren
Social media seminar @Kittyhawk, 30-09-2010 door Remco van Buren
 
Communicatie, powerful presentations | Target Point, guide to change
Communicatie, powerful presentations | Target Point, guide to changeCommunicatie, powerful presentations | Target Point, guide to change
Communicatie, powerful presentations | Target Point, guide to change
 
NLP introduction for Compare Group
NLP introduction for Compare GroupNLP introduction for Compare Group
NLP introduction for Compare Group
 

Mais de Hans van Duijnhoven

Lezers van Stavast 2 oktober 2014
Lezers van Stavast 2 oktober 2014Lezers van Stavast 2 oktober 2014
Lezers van Stavast 2 oktober 2014Hans van Duijnhoven
 
Lezers van Stavast, Meet Up 7 januari 2016
Lezers van Stavast,  Meet Up 7 januari 2016Lezers van Stavast,  Meet Up 7 januari 2016
Lezers van Stavast, Meet Up 7 januari 2016Hans van Duijnhoven
 
Lezers van Stavast 14 september 2014
Lezers van Stavast 14 september 2014Lezers van Stavast 14 september 2014
Lezers van Stavast 14 september 2014Hans van Duijnhoven
 
Lezers van Stavast 27 november 2014
Lezers van Stavast 27 november 2014Lezers van Stavast 27 november 2014
Lezers van Stavast 27 november 2014Hans van Duijnhoven
 
Lezers van Stavast 13 maart 2014
Lezers van Stavast 13 maart 2014Lezers van Stavast 13 maart 2014
Lezers van Stavast 13 maart 2014Hans van Duijnhoven
 
Lezers van Stavast 19 december 2013 Hoop in donkere tijden
Lezers van Stavast 19 december 2013 Hoop in donkere tijdenLezers van Stavast 19 december 2013 Hoop in donkere tijden
Lezers van Stavast 19 december 2013 Hoop in donkere tijdenHans van Duijnhoven
 
Lezers van Stavast 7 maart 2013 lente hoop
Lezers van Stavast 7 maart 2013 lente hoopLezers van Stavast 7 maart 2013 lente hoop
Lezers van Stavast 7 maart 2013 lente hoopHans van Duijnhoven
 
Lezers van Stavast 10 januari 2013
Lezers van Stavast 10 januari 2013Lezers van Stavast 10 januari 2013
Lezers van Stavast 10 januari 2013Hans van Duijnhoven
 
Jan Terlouw zaterdag 17 maart 2018
Jan Terlouw zaterdag 17 maart 2018Jan Terlouw zaterdag 17 maart 2018
Jan Terlouw zaterdag 17 maart 2018Hans van Duijnhoven
 
Luistercafé Noordkade #12 Steve Earle
Luistercafé Noordkade #12 Steve EarleLuistercafé Noordkade #12 Steve Earle
Luistercafé Noordkade #12 Steve EarleHans van Duijnhoven
 
Inspiratiemiddag Ede 16 januari 2018
Inspiratiemiddag Ede 16 januari 2018Inspiratiemiddag Ede 16 januari 2018
Inspiratiemiddag Ede 16 januari 2018Hans van Duijnhoven
 
Luistercafé Noordkade #11 Elvis Costello
Luistercafé Noordkade #11 Elvis CostelloLuistercafé Noordkade #11 Elvis Costello
Luistercafé Noordkade #11 Elvis CostelloHans van Duijnhoven
 
Leesavontuur Homo Deus #03 7 december 2017
Leesavontuur Homo Deus #03 7 december 2017 Leesavontuur Homo Deus #03 7 december 2017
Leesavontuur Homo Deus #03 7 december 2017 Hans van Duijnhoven
 
Luistercafé Noordkade #10 Queen
Luistercafé Noordkade #10 QueenLuistercafé Noordkade #10 Queen
Luistercafé Noordkade #10 QueenHans van Duijnhoven
 
Luistercafé Noordkade #09 Neil Young
Luistercafé Noordkade #09 Neil YoungLuistercafé Noordkade #09 Neil Young
Luistercafé Noordkade #09 Neil YoungHans van Duijnhoven
 
Luistercafé Noordkade #06 The Everly brothers
Luistercafé Noordkade #06 The Everly brothersLuistercafé Noordkade #06 The Everly brothers
Luistercafé Noordkade #06 The Everly brothersHans van Duijnhoven
 
Pop-up bibliotheek TEDx Veghel 9 juni 2017
Pop-up bibliotheek TEDx Veghel 9 juni 2017Pop-up bibliotheek TEDx Veghel 9 juni 2017
Pop-up bibliotheek TEDx Veghel 9 juni 2017Hans van Duijnhoven
 
Mediawijsheid: TINA - There Is No Alternative
Mediawijsheid: TINA - There Is No AlternativeMediawijsheid: TINA - There Is No Alternative
Mediawijsheid: TINA - There Is No AlternativeHans van Duijnhoven
 

Mais de Hans van Duijnhoven (20)

Lezers van Stavast 2 oktober 2014
Lezers van Stavast 2 oktober 2014Lezers van Stavast 2 oktober 2014
Lezers van Stavast 2 oktober 2014
 
Lezers van Stavast, Meet Up 7 januari 2016
Lezers van Stavast,  Meet Up 7 januari 2016Lezers van Stavast,  Meet Up 7 januari 2016
Lezers van Stavast, Meet Up 7 januari 2016
 
Lezers van Stavast 14 september 2014
Lezers van Stavast 14 september 2014Lezers van Stavast 14 september 2014
Lezers van Stavast 14 september 2014
 
Lezers van Stavast 16 mei 2014
Lezers van Stavast 16 mei 2014Lezers van Stavast 16 mei 2014
Lezers van Stavast 16 mei 2014
 
Lezers van Stavast 27 november 2014
Lezers van Stavast 27 november 2014Lezers van Stavast 27 november 2014
Lezers van Stavast 27 november 2014
 
Lezers van Stavast 13 maart 2014
Lezers van Stavast 13 maart 2014Lezers van Stavast 13 maart 2014
Lezers van Stavast 13 maart 2014
 
Lezers van Stavast 19 december 2013 Hoop in donkere tijden
Lezers van Stavast 19 december 2013 Hoop in donkere tijdenLezers van Stavast 19 december 2013 Hoop in donkere tijden
Lezers van Stavast 19 december 2013 Hoop in donkere tijden
 
Lezers van Stavast 7 maart 2013 lente hoop
Lezers van Stavast 7 maart 2013 lente hoopLezers van Stavast 7 maart 2013 lente hoop
Lezers van Stavast 7 maart 2013 lente hoop
 
Lezers van Stavast 10 januari 2013
Lezers van Stavast 10 januari 2013Lezers van Stavast 10 januari 2013
Lezers van Stavast 10 januari 2013
 
Jan Terlouw zaterdag 17 maart 2018
Jan Terlouw zaterdag 17 maart 2018Jan Terlouw zaterdag 17 maart 2018
Jan Terlouw zaterdag 17 maart 2018
 
Luistercafé Noordkade #12 Steve Earle
Luistercafé Noordkade #12 Steve EarleLuistercafé Noordkade #12 Steve Earle
Luistercafé Noordkade #12 Steve Earle
 
Inspiratiemiddag Ede 16 januari 2018
Inspiratiemiddag Ede 16 januari 2018Inspiratiemiddag Ede 16 januari 2018
Inspiratiemiddag Ede 16 januari 2018
 
Luistercafé Noordkade #11 Elvis Costello
Luistercafé Noordkade #11 Elvis CostelloLuistercafé Noordkade #11 Elvis Costello
Luistercafé Noordkade #11 Elvis Costello
 
Leesavontuur Homo Deus #03 7 december 2017
Leesavontuur Homo Deus #03 7 december 2017 Leesavontuur Homo Deus #03 7 december 2017
Leesavontuur Homo Deus #03 7 december 2017
 
Luistercafé Noordkade #10 Queen
Luistercafé Noordkade #10 QueenLuistercafé Noordkade #10 Queen
Luistercafé Noordkade #10 Queen
 
Jaarthema 2018
Jaarthema 2018Jaarthema 2018
Jaarthema 2018
 
Luistercafé Noordkade #09 Neil Young
Luistercafé Noordkade #09 Neil YoungLuistercafé Noordkade #09 Neil Young
Luistercafé Noordkade #09 Neil Young
 
Luistercafé Noordkade #06 The Everly brothers
Luistercafé Noordkade #06 The Everly brothersLuistercafé Noordkade #06 The Everly brothers
Luistercafé Noordkade #06 The Everly brothers
 
Pop-up bibliotheek TEDx Veghel 9 juni 2017
Pop-up bibliotheek TEDx Veghel 9 juni 2017Pop-up bibliotheek TEDx Veghel 9 juni 2017
Pop-up bibliotheek TEDx Veghel 9 juni 2017
 
Mediawijsheid: TINA - There Is No Alternative
Mediawijsheid: TINA - There Is No AlternativeMediawijsheid: TINA - There Is No Alternative
Mediawijsheid: TINA - There Is No Alternative
 

Echte wijsheid en media

  • 1. Echte wijsheid en media Cultureel Uitje Oss, zondag 31 mei 2015
  • 2. Het verhaal begint met een …. 2
  • 3. Aanmatigend Proberen uit te leggen wat wijsheid is en Dat koppelen aan media 3
  • 4. Wat krijgt u wel ● Een verhaal ● Persoonlijk ● Geen exacte wetenschap ● Een momentopname ● Veel boek(titels) ● “Een hele zit” 4
  • 6. Mediawijsheid ● Is veel meer dan 21st skills ● Iets dat geleerd kan worden ● En dan ben je klaar ● Het is een continue proces ● Dat altijd doorgaat ● Voor jong en oud ● Hoogopgeleid of niet 6
  • 7. … wat mij enigszins zorgen baart, is de steeds meer weer opduikende term 21st century skills () Het gaat mij om de nadruk op ‘skills’, vaardigheden of nog erger: competenties. Want welke skills heb je nodig in een wereld waarvan we nog geen idee hebben hoe die er in sociaal, politiek en technologisch opzicht uit gaat zien. 7
  • 8. De voorstelling dat je leerlingen op de realiteit kunt voorbereiden door er de juiste kennis in te gieten, is () niet houdbaar en bovendien moreel verkeerd. 8
  • 9. Niettemin is het huidige onderwijs nog steeds om deze schadelijke overdrachtsgedachte gemodelleerd. Het idee “wij hebben kennis en delen die uit” () zit diep in de genen van het instituut. (Daan Rovers, over Bildung, in Filosofie Magazine, juni 2015) 9
  • 10. 10
  • 11. 11
  • 12. 12
  • 13. 13
  • 15. Bas Heijne Publicist (1960) NRC Handelsblad Werkt mee aan radio- en tv-programma’s De volmaakte mens (mei-juni 2015) Een uitspraak over hoe inzichten tot stand komen In een radioprogramma: Nooit meer slapen (13 mei 2015) 15
  • 16. Zoeken naar wat je vindt Er is altijd een vorm van twijfel. () Mensen denken vaak dat als je essays schrijft, dat als je gaat zitten je weet wat je vindt. En ik denk dat iedereen die columns schrijft die een beetje oké zijn, weet dat het niet zo is. Je bent aan het zoeken naar wat je vindt. Soms heb je een idee, maar dat moet ook vers blijven en tijdens het schrijven gebeurt er vaak iets van: "Dit is het", "Nu begrijp ik het". En dat kun je dan met een zekere zelfverzekerdheid uit etaleren, want je weet ook wel iets van de techniek van schrijven. Maar er zit altijd een element van aftasten en onzekerheid in. 16
  • 17. De bijvoeglijke smaakwoorden van de columnistenkaravaan Column van Rob Wijnberg De Correspondent, 22 mei 2015 Het begint met de agendazetters De repliekdieners, daarna de aambeelders en tot slot de helikopters 17
  • 18. De helikopters, drie soorten 1. De susser 'iedereen zegt nu wel dit, maar wie nuchter naar de feiten kijkt, ziet dat het allemaal wel meevalt,' 2. De stoker 'iedereen zegt nu wel dit, maar wie nuchter naar de feiten kijkt, ziet dat het nog veel erger is' 3. Bas Heijne 'iedereen zegt nu wel dit, maar dat is slechts de oppervlakkige manifestatie van een veel dieperliggend probleem.' 18
  • 19. Zeven paragrafen 1. Waarom hebben we wijsheid nodig? 2. Wat is wijsheid? 3. Drie piramides 4. Beren op de weg 5. Wat te doen? 6. Een nieuwe opgave 7. Enkele boeken tot slot 19
  • 21. Waarom hebben we wijsheid nodig? ● Juist nu ● En meer dan vroeger ● We zitten op een breukpunt ● Moeten beslissen welke kant we op gaan ● En onze keuzen hebben gevolgen Enkele ‘voorbeelden’ 21
  • 22. 22
  • 23. “De wereldwijde catastrofe” “De enige autoriteit die tegenwoordig mag zeggen: 'Je moet je leven veranderen!' is de wereldwijde crisis waarvan sinds enige tijd iedereen merkt dat ze begonnen is haar apostelen de wereld in te sturen.” 23
  • 24. Onze voetafdruk Verenigde Staten 8,0 hectare Nederland 6,3 hectare Beschikbaar per persoon 1,8 hectare Algerije 1,6 hectare Kenia 1,1 hectare 24
  • 25. 25
  • 27. 27
  • 28. We zitten op een vulkaan maar de meeste politici hebben geen idee waar het heengaat. Ze blijven zeggen: “Dansen, mensen, dansen! De crisis is voorbij!” (NRC 3 april 2015) 28
  • 29. 29
  • 30. 30
  • 31. 31
  • 32. 32
  • 33. 33
  • 34. 34
  • 35. 35
  • 36. 36
  • 37. 37
  • 38. 38
  • 39. Een trilemma Drie zaken die niet met elkaar verenigd kunnen worden. Wel twee, maar niet alle drie * Economische globalisering * Politieke democratie * De natiestaat 39
  • 40. 40
  • 41. 41
  • 42. 42
  • 43. 43
  • 44. 44
  • 45. Een memorabel moment zondag 16 maart 2014 De Groene Engel, in Oss Laatste lezing 10e seizoen Oefenen voor een andere tijd Een oud-econoom 45
  • 47. 47
  • 48. Maar dat valt niet mee, want ... We hebben veel wijsheid. Maar altijd achteraf. Systeem 1 en Systeem 2 Recensie Daniel Kahneman. Ons feilbare brein (Trouw ‘Luister nooit naar je gevoel’) 48
  • 49. Systeem 1 werkt automatisch en snel op basis van indrukken, ingevingen, intenties en gevoelens. Het gebruik van Systeem 1 kost weinig inspanning en kan moeilijk onder controle gehouden worden. 49
  • 50. Systeem 2 zorgt voor bewuste aandacht voor mentale inspanning, het rationele. Dit kost energie en wordt gebruikt om indrukken van systeem 1 te onderdrukken wat zorgt voor zelfbeheersing. 50
  • 51. 51
  • 53. Wat is wijsheid? ● Ga ik niet vertellen ● Waarom niet? ● Lijkt op het begrip ‘kwaliteit’ ● Iedereen ervaart het, maar … ● als je het moet formuleren ... 53
  • 56. Paul Graham in 2008 ‘How to disagree’ 56
  • 57. Van Graham Grahams piramide voor onenigheid : manier van kritek uiten 57
  • 58. "De gouden draad in mijn aanpak is het DIKW-model: van Data naar Informatie, naar Kennis, naar Wijsheid" Alex Brenninkmeijer, 14 april in De Volkskrant 58
  • 59. 59
  • 61. 61
  • 62. 62
  • 63. 63
  • 65. 65
  • 66. 66
  • 67. 67
  • 69. a. Véél, heel veel data & informatie 69
  • 70. 70
  • 71. Umberto Eco “De oude censuur was dat de overheid je iets verbood. De nieuwe censuur is het tegenovergestelde, je krijgt nu zoveel informatie dat niemand nog weet wat-ie echt moet weten” 71
  • 72. 72
  • 73. b. Wijsheid komt niet aanwaaien 73
  • 74. 74
  • 75. c. Je hebt bandbreedte nodig Voor vrijwel alle aspecten van ons gedrag is bandbreedte nodig. 75
  • 76. d. Frame / framing Een interpretatiekader dat gebruikt wordt als overtuigingstechniek Wordt gebracht als ‘de waarheid’ “Zo is ‘het’, twijfelen heeft geen zin!” 76
  • 77. Denk niet aan een olifant! Pro Life! Linkse hobby’s Villasubsidies The war against terror 77
  • 78. Definitie George Lakoff Een frame is een specifieke bundel van talige en visuele elementen waarmee men bij een boodschap bepaalde delen naar voren brengt en andere delen verbergt, om de luisteraar naar de gewenste interpretatie van de boodschap te leiden.’ Wie een frame gebruikt, probeert via woorden, en de beelden en gevoelens die ze oproepen, de manier waarop anderen naar de werkelijkheid kijken te beïnvloeden. Het frame wordt een bril waardoor we bepaalde informatie wel zien en andere juist niet. 78
  • 81. 81
  • 82. Tegenwerping Framing is ook een noodzaak. Het leven is een onoverzichtelijke warboel van ideeën en opvattingen, problemen en oplossingen. Politici moeten daaruit de essentie destilleren en die pakkend kunnen overbrengen. De neiging is groot om politici van simplisme te betichten. Maar wie over complexe zaken met grote groepen burgers wil spreken moet tot de essentie kunnen komen. Een leider kan maar beter beschikken over een governing frame, een omvattend verhaal over hoe de wereld in elkaar zit en wat er moet gebeuren om een betere wereld te krijgen. 82
  • 83. e. Spinning ● Ergens een draai aan geven of verdraaien ● Meestal een negatieve connotatie ● Spindoctors Een adviseur of voorlichter van een politieke partij of een ambtsdrager die de opdracht heeft het beleid van zijn politieke opdrachtgever zo positief mogelijk te presenteren en te verdedigen of hem of haar daarin te coachen. Het doel is het gunstig stemmen van de publieke opinie. 83
  • 84. f. Public relations ● Is het stelselmatig bevorderen van het wederzijds begrip tussen een organisatie en haar publieksgroepen. ● Het voornaamste doel van pr is het bestendigen of scheppen van een goed imago en niet verkoop ● Daartoe wordt gebruikgemaakt van interne en externe communicatie om een bepaald publiek te informeren of te beïnvloeden met behulp van tekst, advertenties, publiciteit, promoties en speciale gebeurtenissen. 84
  • 85. g. Marketing Marketing of vermarkten is alles wat een bedrijf doet om de verkoop van producten of diensten te bevorderen 85
  • 86. Marketing used to be what you say Now, marketing is what you do. What you make. How you act. The choices you make when you are sure no one is looking. (Seth Godin 3-9-2014) 86
  • 87. 87
  • 88. h. Voorlichting Voorlichtingsdoelen zijn zelden gericht op het bereiken van alleen kennisoverdracht. Het beïnvloeden van houding en gedrag maakt daar ook vaak onderdeel van uit 88
  • 92. Een klassiek boek ● Framing ● Spinning ● Public relations ● Voorlichting ● Manipulatie ● Propaganda ● Beïnvloeding 92
  • 93. l. Reclame ● Overal ● Letterlijk en figuurlijk OVERAL ● Commerciële tv ● Producten in de supermarkt ● Champions League ● Google = zogenaamd gratis ● En Facebook, Twitter ….. 93
  • 94. m. De filter bubble ● Eli Pariser ● TED, mei 2011 ● “Beware online “filter bubbles” ● Grootste gevaar: ● “zelfbevestiging” 94
  • 95. 95
  • 96. 96
  • 97. 97
  • 98. 98
  • 99. 99
  • 100. Gevaren van de digitale wereld 2011 2014 100
  • 104. Bewustwording ● ‘Je bent nooit veilig’ ● DSDD ● De Ster Draait Door ● De AVRO-TROS Nieuwsshow ● Pauw 104
  • 106. Je kunt oneindig veel meer leren uit een goed geschreven boek dan uit honderd verschillende kranten (Cees Nooteboom, VK, zaterdag 16 mei 2015) 106
  • 107. Helder denken is moeilijker dan men zou denken. Ons brein zet ons regelmatig op het verkeerde spoor. 107
  • 108. Weet je wat het is - De Held Weet je wat het is Het is zo'n gedoe Altijd moeten denken over wat je doet Weet je wat het is Het is zo vervelend Altijd moeten kijken of de rest het met je eens is Weet je wat het is Het is zo'n gedoe 108
  • 109. Weet je wat ik doe Lees zo'n boek Een boek waarin staat wat je doet wat je zelf wilt Dat is wat ik ga doen Lezen in zo'n boek Een boek waarin staat dat je moet doen wat je zelf wil 109
  • 110. Maar wat is het dan? Zeg me wat is het dan? Wat is het dan? Dat ik zelf wil doen Dat weet ik niet Dat staat niet in het boek Dat zijn ze vergeten Dat staat niet in het boek Dat zijn ze vergeten 110
  • 112. Het korte antwoord is: omdat het moeilijker is dan je denkt, mede omdat het weerstand kan oproepen. De krachten die onze wereld vormgeven zijn evenmin in echte volwassenen geïnteresseerd als ze dat in Kants tijd waren, want kinderen zijn gewilliger onderdanen (en consumenten). 112
  • 114. Verleiden ● Niet voorschrijven ● Niet vastleggen in wetgeving ● Noch afdwingen via handhaving en toezicht ● Nee, burgers een spiegel voorhouden ● OF (nog beter) burgers verleiden zelf in de spiegel te kijken 114
  • 115. De centrale vraag Hoe verhoudt de manier waarop ik leef en wat ik wel of niet doe zich tot alle dilemma’s waarvoor we staan EN Wat kan of moet ik daaraan doen? 115
  • 116. Volwassen ● Wat is kortom volwassen gedrag? ● En wederom: ● dat gaan we niet voorschrijven, afdwingen maar laten we over aan individuele burgers We vertrouwen op de wijsheid van volwassenen 116
  • 118. 118
  • 119. 119
  • 120. Once upon a time “Once upon a time there was a land without ideals” Caroline Soeter “Without being sceptic” 120
  • 121. 121
  • 122. “Mensen worden aangemoedigd om, met geld dat ze niet hebben, dingen te kopen die ze niet nodig hebben, om een niet blijvende indruk te maken op mensen om wie ze niets geven.” 122
  • 123. Strawman Does anyone need a $60,000 car? Lou Reed, in 1989 (cd New York) 123
  • 125. dat laat zien hoe kinderen al op zeer jonge leeftijd wordt geleerd dat ze voor de rest van hun leven een merkentrouwe consument moeten worden. 2005 125
  • 126. die onthult hoe de productieketen is ingericht die fast food ultragoedkoop maakt. 1993 126
  • 127. 127
  • 128. die met een lange rij voorbeelden aantoont dat de waarden en normen van de fast food-ketens overal in de samenleving worden overgenomen, ook voor onderwerpen als gezondheidszorg en onderwijs. 128
  • 129. 129
  • 131. die beschrijft hoe het onuitputtelijke aanbod van onbegrijpelijk veel consumentenartikelen mensen ongelukkig maakt. 2004 131
  • 133. twee titels die de virtuele reservaten aanduiden waarin honderden miljoenen mensen worden bijeengedreven 2012 133
  • 135. 135
  • 136. 136