2. • Kültürel farklılıkların yönetilmesinde çeşitli
örgütsel ve bireysel stratejiler
bulunmaktadır. Bu stratejilerin en
önemlilerinden birisi de kültürel zekâdır.
3. • Bu araştırmada, kültürel zeka ve kültürler arası
duyarlılık arasındaki ilişki incelenerek, örgüt
yönetimine katkıda bulunmak amaçlanmıştır.
• Tez, üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın ilk
bölümünde çok kültürlü ortamlar ve kültürel zeka
olgusu üzerinde durulmuş, ikinci bölümde kültürler
arası farklılıklar ve kültürler arası duyarlılık olguları
açıklanmıştır.
• Üçüncü bölümde ise kültürel zeka ile kültürler arası
duyarlılık arasındaki ilişkiyi belirlemek üzere
konaklama işletmeleri üzerinde yapılan araştırmayla
ilgili bulgu ve değerlendirmeler sunulmuştur.
•
4.
Günümüzde küreselleşme sadece ticari bir
bütünleşme değil aynı zamanda farklı
kültürleri bir araya getiren bir dinamizimdir.
İletişim teknolojilerinin yoğun olarak
kullanılması ve sınırların yok olması buna
paralel ortak pazarlar çok kültürlü çalışma
ortamlarını da artırmış farklı kültürel
desenleri geliştirmiştir.
•
5.
Çok kültürlü ortamlar birbirine benzemeyen
sosyal ve toplumsal olarak farklı yerlerden
gelen insanların bir arada olduğu içinde bir
çok farklılığı barındıran bir durumdur.
Dolasıyla çok kültürlülük içinde insanların ve
farklı kültürel geçmişlerin ortak çatı altında
buluştuğu ve bu kültürel farklılıklardan bir
sentez oluşması gerektiği düşüncesini de
beraberinde getirmektedir.
6.
Zekâ en genel anlamıyla bireyin çevreye
uyum yeteneğidir. Çevreden gelen uyaranlara
cevap verme hızı ve cevabın kalitesi zekâ
olarak ifade edilenebilinir. Zekâ kişiden
kişiye değiştiği gibi en önemlisi de kültürel
değerlerden de etkilemektedir.
7.
• Kültürün; insan davranışları, mimikler,
konuşma şekilleri üzerine büyük etkisi olup
farklı kültürlerden olan insanlar, olayları
anlayıp yorumlamakta farklılaşacaktır.
• Hatta bunun sonucu olarak iletişimde yanlış
anlaşılmalar oluşabilecek ve gerekli olan
işbirliği bile imkânsız hale gelecektir (Earley
ve Mosakowski, 2004:139).
8. Kültürel zeka, çok kültürlü ortamlarda
kültürel farklılıkları yönetmek amacıyla
iletişim kurma becerisinin yanı sıra
karşısındaki farklı kültürel özellikleri
benimseme, algılama, yorumlama ve
hissetmektir.
Bu bağlamda farklı kültürleri yönetmeye
yönelik bireysel bir strateji, yetenek seti ve
uyum sağlama davranışıdır. Kültürel zekâ
bilişsel zeka gibi değişmez değil duygusal
zeka gibi geliştirilebilinir bir zeka türüdür.
9.
10.
11.
12.
13. Tablo1.1. Kültürel Zekâ Bileşenleri
Motivasyonel
Zeka
Bilişsel Kültürel
Zeka
Meta-Bilişsel
Kültürel Zeka
Davranışsal
Kültürel Zeka
İçsel Kültürel
Sistemler
Farkındalık Sözlü
Dışsal Kültürel Norm
ve Değerler
Plan Sözsüz
Öz yeterlilik Kontrol Konuşma
Eylemi
14.
15. Eğitim türü Eğitim metodu Kültürel zekâ uygulaması
Gerçekçi Kitaplar, konferanslar,
filmler, toplantılar
Belirli kültürler kültür
boyutları ve süreçler
hakkındaki bilgiler.
Analitik/Çözümsel Örnek olay analizleri,
tartışmalar, kültür
asimilatörleri (programlı
kültür eğitim kılavuzları).
Farkındalık uygulama
fırsatının yanı sıra genel
kültür ve belirli kültüre özgü
bilgi.
Deneyimsel Simülasyonlar, rol üstlenme,
saha gezileri, kültürlerarası
deneyim (evde ya da
yurtdışında).
Farkındalık ve davranış
becerileri uygulama fırsatları
ve kültürlerarası etkileşim
duygularını deneyimleme.
16. Kültürlerarası duyarlılık, kültürel
farklılıkların tanımlanmasında ve
değerlendirilmesinde uygun ve etkili davranış
geliştirmeyi gerektirmektedir.
Kültürlerarası iletişim açısından pozitif
duygu geliştirebilme yeteneği olarak
tanımlanmaktadır. Böyle bir tanımlama,
kültürlerarası duyarlılığın dinamik yapısına
işaret etmektedir.
17.
18.
19.
20.
• Araştırmanın evrenini Edremit Körfezinde yer
alan Turizm İşletme Belgeli oteller, Belediye
belgeli otel işletmeleri oluşturmaktadır. Edremit
körfezinde toplam 39 adet turizm işletme belgeli
otel işletmesi, pansiyon ve özel belgeli tesis
(http://www.balikesirkulturturizm.gov.tr/), 339
adet belediye belgeli otel işletmesi
(www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr)
bulunmaktadır (www.tursab.gov.tr). Bu
işletmelerde çalışan 617 personele kolayda
örnekleme yöntemi ile ulaşılmış ve anketler yüz
yüze görüşülerek gerçekleştirilmiştir.
21. • Araştırmanın amacı, araştırma yapılan
konaklama işletmelerindeki çalışanların
kültürel zeka düzeylerinin belirlenmesi ve
kültürel zeka ile kültürler arası duyarlılık
arasında bir ilişki olup olmadığının
incelenmesidir.
• Kültürel zeka ile kültürler arası duyarlılık
arasındaki ilişkiyi inceleyen çeşitli
araştırmalar mevcuttur. Özellikle Ang ve Van
Dyne, 2008; Earley ve Ang, 2003’ün kültürel
zeka üzerine çalışmış ve bu konudaki diğer
çalışmalara da temel oluşturmuştur.
22. • Uygulanan anket, üç bölümden
oluşmaktadır. Birinci bölümde katılımcıların
demografik özelliklerini belirlemeye yönelik
sorular yer alırken; anketin ikinci bölümde
işgörenlerin kültürel zeka düzeylerini
ölçmeye yönelik 20 ifade; ve üçüncü
bölümde kültürler arası duyarlılık düzeylerini
ölçmeye yönelik olarak 24 ifade yer almıştır.
23. Araştırmada kullanılan kültürel zekâ ölçeği
Ang, S. vd. (2007) tarafından geliştirilen 20
soruluk 4 boyutlu ölçektir. (Ang vd., 2007:
366; Ang vd., 2008: 391) Çalışmada kullanılan
ölçeğin geçerliliği Şahin ve arkadaşları
tarafından 2011 yılında yapılmıştır.
Kültürlerarası Duyarlılık Ölçeği (KDÖ) Chen ve
Staros’ta tarafından geliştirilen ve kültürler
arası duyarlı olmak için gerekli beş duygusal
boyutu içeren bir ölçektir.
24. ARAŞTIRMANINMODELİ
KÜLTÜREL ZEKAALT BOYUTLARI
BİLİŞSEL BOYUTTA
DAVRANIŞSAL
BOYUTTA
BAĞIMSIZ DEĞİŞKENLER
ÜSTBİLİŞSEL
(METACOGNİTİVE)
MOTİVASYONEL
BOYUT
BAĞIMLIDEĞİŞKENLER
DEMO
GRAFİK
DEĞİŞK
ENLER
KÜLTÜRLER ARASI DUYARLILIK MODELİ
Etkileşimde Sorumluluk
Boyutu
Kültürel Farklılıklara
Saygı Boyutu
Etkileşimde Kendine
Güvenme Boyutu
Etkileşimde Dikkatli
Olma Boyutu
Etkileşimden Hoşlanma
Boyutu
25. ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİ
Araştırmanın hipotezleri şu şekildedir;
H1: Ankete katılan çalışanların kültürel
zekanın alt boyutlarına ilişkin görüşleri
cinsiyetlerine göre istatistiki olarak anlamlı
bir farklılık göstermemektedir.
26. ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİ
H2: Ankete katılan çalışanların kültürel
zekânın alt boyutlarından bilişsel ve
davranışsal boyutlara ilişkin görüşleri
yaşlarına göre istatistiki olarak anlamlı bir
farklılık göstermektedir.
27. ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİ
H3: Ankete katılan çalışanların Kültürel
zekanın alt boyutlarına ilişkin görüşleri
çalışma süresine göre istatistiki olarak
anlamlı bir farklılık göstermektedir.
H4: Ankete katılan çalışanların kültürel
zekanın alt boyutlarına ilişkin görüşleri
pozisyonlarına göre istatistiki olarak anlamlı
bir farklılık göstermektedir.
28. ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİ
H5: Ankete katılan çalışanların kültürel
zeka alt boyutlarından bilişsel boyut,
davranışsal boyut, üstbilişsel (metacognitive)
boyut, motivasyonel boyut ile kültürler
arası duyarlılık boyutlarından kültürel
etkiletişimde sorumluluk görüşleri arasında
istatistiki olarak anlamlı bir ilişki vardır.
29. H6: Ankete katılan çalışanların kültürel
zeka alt boyutlarından bilişsel boyut,
davranışsal boyut, üstbilişsel (metacognitive)
boyut, motivasyonel boyut ile kültürler
arası duyarlılık boyutlarından kültürler arası
farklılıklara saygı boyutu görüşleri arasında
istatistiki olarak anlamlı bir ilişki vardır.
30. H7: Ankete katılan çalışanların kültürel
zeka alt boyutlarından bilişsel boyut,
davranışsal boyut, üstbilişsel (metacognitive)
boyut, motivasyonel boyut ile kültürler
arası duyarlılık boyutlarından etkileşimde
kendine güvenme boyutu görüşleri arasında
istatistiki olarak anlamlı bir ilişki vardır.
40. Boyutlar YAŞ
ARALIĞ
I
N ARİTME
TİK ORT.
F P
ÜST
BİLİŞSEL
BOYUT
1/5 YIL
404 4,1182 3,959 ,004
6/10 YIL
154 3,9351
11/15
YIL 37 4,0541
16/20
YIL 12 3,3542
21 YIL
VE
UZERI
10 4,1250
44. R
2
= ,327 AYARLANMIŞ R
2
=,322 F=74,289 P DEĞERİ=,000
BAĞIMSIZ DEĞİŞKENLER β
KATSAYISI
t DEĞERİ P DEĞERİ
BİLİŞSEL BOYUT ,096 2,522 ,012
DAVRANIŞSAL BOYUT ,251 6,375 ,000
ÜSTBİLİŞSEL
(METACOGNİTİVE) BOYUT ,214 5,484 ,000
MOTİVASYONEL BOYUT ,202 5,267 ,000
45. R
2
= ,154 AYARLANMIŞ R
2
=,148 F=27,814 P DEĞERİ=,000
BAĞIMSIZ DEĞİŞKENLER β
KATSAYISI
t DEĞERİ P DEĞERİ
BİLİŞSEL BOYUT ,171 4,001 ,000
DAVRANIŞSAL BOYUT
,127 2,872 ,004
ÜSTBİLİŞSEL
(METACOGNİTİVE) BOYUT ,141 3,231 ,001
MOTİVASYONEL BOYUT
,090 2,080 ,038
46. R
2
= ,293 AYARLANMIŞ R
2
=,289 F=63,489 P DEĞERİ=,000
BAĞIMSIZ DEĞİŞKENLER β
KATSAYISI
t DEĞERİ P DEĞERİ
BİLİŞSEL BOYUT
,315 8,043 ,000
DAVRANIŞSAL BOYUT
,113 2,814 ,005
ÜSTBİLİŞSEL
(METACOGNİTİVE) BOYUT ,140 3,497 ,001
MOTİVASYONEL BOYUT
,152 3,870 ,000
47. Anket formunun ikinci bölümü ise kültürel
zekâ, kültürler arası duyarlılık olmak üzere
iki ana başlık altında toplanmıştır.
Konaklama işletmeleri gibi çok kültürlü
ortamlarda farklı kültürleri anlamaya ve
onlarla iletişime geçmeye yardımcı olacak bir
faktör olan kültürel zekâ düzeyleri
çalışanların 5 tam puan üzerinden ortalama
3,8 düzeyindedir.
48. Yapılan araştırmada kültürler arası duyarlılık
düzeyleri de 3,4 düzeyinde çıkmıştır. Elde
edilen verilerin analizi istatistiksel
yöntemlerle yapılmıştır.
Araştırma sonuçlarına göre, konaklama
işletmerinde çalışanların kültürel zekânın alt
boyutlarından bilişsel ve davranışsal
boyutlarına ilişkin görüşleri yaşlarına,
çalışma sürelerine ve pozisyonlarına göre
istatistikî olarak anlamlı bir farklılık
göstermektedir.
49. Bu çalışma, kültürel zekâ olgusunun özelikle
turizm, iletişim sosyoloji, antropoloji,
işletme araştırmacılarına çalışılabilecek çok
sayıda araştırma konusu sunabileceğini
göstermektedir.
50. Gelecekte yapılacak olan çalışmalarda,
kültürel zekâ ve kişilik, performans,
özyeterlilik alanlarından birinde tez
yazılabilinir.
Bunun yanında konaklama işletmeleri gibi
kültürel farklılıkların yoğun olduğu
ortamlarda işletmelerde kültürel zekânın
insan kaynakları yönetim sistemlerine dahil
edilmesi ve ölçülmesi gerekmektedir.
51. Bunun yanında küresel işletmelerde kültürel
zekânın insan kaynakları yönetim
stratejilerinin bir unsuru haline getirilmesi ve
şirket kültürü altında geliştirilmesi
gerekmektedir.
Araştırmanın kısıtlamaları sadece Edremit
yöresindeki konaklama işletmelerinde
yapılmasıdır.
Araştırmanın Antalya, İstanbul gibi çok
kültürlü ortamlarda da yapılması daha genel
ve güvenilir sonuçlara ulaşılmasını
sağlayacaktır.
