2. Θεωρητική προσέγγιση
Μέρος Πρώτον

3. Συναισθηματική νοημοσύνη είναι όταν αναγνωρίζω τα
συναισθήματα των άλλων (από πού προέρχονται) και
συγχρόνως διαχειρίζομαι τα δικά μου.
«Ο σωστότερος τρόπος είναι η μεσότητα – ούτε πολύ,
ούτε λίγο συναίσθημα».
Αριστοτέλης

4. H συναισθηματική νοημοσύνη βοηθά να διαχειριστεί
κάποιος τα συναισθήματά του μ’ έναν τρόπο που αυξάνει το
αίσθημα αυτοαξίας του και βελτιώνει την ποιότητα της ζωής
του. Επιπλέον, συντελεί σημαντικά στη βελτίωση των
σχέσεων και καθιστά δυνατή τη συνεργασία. Δεν
απελευθερώνει μόνο τα συναισθήματα, αλλά και την
ικανότητα κάποιου να τα κατανοεί, να τα διαχειρίζεται
με αποτελεσματικό τρόπο και να τα ελέγχει.

5. Η συναισθηματική νοημοσύνη αυξάνει τα κίνητρα, την
αισιοδοξία, τη χαρά και την αίσθηση του σκοπού, ενώ
καταστέλλει τη βία και συμβάλλει στη μείωση της κοινωνικής
απομόνωσης (Goleman, 2011·Gottman, 2009·Steiner & Perry,
1997· Στάινερ, 2006· Παππά, 2013).
Όσο σπουδαία είναι η μόρφωση και η απόκτηση γνώσεων
από το σχολικό πλαίσιο, άλλο τόσο σημαντικό είναι να
αποκτήσουν δεξιότητες, αξίες και ιδανικά, απαραίτητα για την
καλύτερη κοινωνική και συναισθηματική τους ωρίμανση και
πρόοδο.

6. Κατά τον Goleman (2011), η συναισθηματική νοημοσύνη συνίσταται σε
5 δεξιότητες :
• Να γνωρίζει κάποιος τα συναισθήματά του: Να τα κατονομάζει, να
ξέρει από πού προέρχονται, τι τα προκαλεί, να μπορεί να λέει πόσο
έντονα είναι, να αναγνωρίζει τις διαβαθμίσεις τους.
• Να έχει ενσυναίσθηση: Να αναγνωρίζει τα συναισθήματα των
άλλων, τα αίτια αυτών των συναισθημάτων, να μπορεί να συμμετέχει
στη συναισθηματική εμπειρία του άλλου, να «αισθάνεται για» τον άλλο.

7. • Να μαθαίνει να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του: Να τα
ελέγχει, να ξέρει πότε είναι καλό να τα εκφράζει, να ξέρει πότε
και πώς η έκφραση ή η μη έκφραση των συναισθημάτων
επηρεάζει τους άλλους, να μάθει να διεκδικεί τα θετικά
συναισθήματα, όπως είναι η ελπίδα, η αγάπη, η χαρά. Να
ξέρει πώς να εκφράζει τα αρνητικά συναισθήματα όπως
τον θυμό, τον φόβο, ή την ενοχή με έναν ακίνδυνο και
παραγωγικό τρόπο και να αναβάλλει την έκφρασή τους.

8. • Να ανασκευάζει τη συναισθηματική ζημία: Να ξέρει να
δίνει εξηγήσεις και να ζητά συγγνώμη. Να ξέρει να
αναγνωρίζει το λάθος του και να το διορθώνει. Να
αναλαμβάνει την ευθύνη. Να αλλάζει τη συμπεριφορά του.
• Να μπορεί να τα συνδυάζει όλα μαζί: Μόλις κάποιος
βελτιώσει τη συναισθηματική του νοημοσύνη, αναπτύσσει
μία δεξιότητα που λέγεται «συναισθηματική
αλληλεπίδραση». Αυτό σημαίνει ότι κάποιος μπορεί να
συντονίζεται με τα συναισθήματα των ανθρώπων γύρω του,
να τα νιώθει και να αλληλεπιδρά αποτελεσματικά (Στάινερ,
2006).

9. Μέρος Δεύτερο

10. Ο Saphiro (1997) επισημαίνει ότι μεγάλο μέρος των
προβλημάτων που παρουσιάζουν τα παιδιά κατά τη
διάρκεια των σχολικών τους χρόνων οφείλεται, κυρίως, στα
προβλήματα αυτοεκτίμησης που προκαλούνται από
κοινωνικά ερεθίσματα. Εάν αυτά τα θέματα δεν επιλυθούν
κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, θα αντηχούν στο
στάδιο των ενηλίκων, δημιουργώντας ανασφαλείς
ανθρώπους.

11. Ένα άλλο βιβλίο, αυτό του Begoña Ibarrola (ψυχολόγος και
μουσικοθεραπευτής), συνθέτει μια σειρά από ιστορίες των
οποίων το κύριο νήμα είναι διαφορετικά συναισθήματα. Ο
κύριος στόχος του είναι να εκπαιδεύσει τα παιδιά στη
συναισθηματική σκέψη.
Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι κάτι που μαθαίνεται,
γι’ αυτό είναι σημαντικό να ασκηθεί κάποιος στις
δεξιότητές της. Από την αρχή οι μελέτες στράφηκαν στα
παιδιά και στους τρόπους εκμάθησής της από αυτά
(Gottman, 2009).

12. Η συναισθηματική νοημοσύνη αναπτύσσεται καλύτερα στα παιδιά απ’
ό,τι στους ενήλικες, όταν η πληροφορία μεταδίδεται μέσα από
παραδείγματα, όπως π.χ. μαθαίνεται πιο εύκολα η ανάγνωση κτλ. Από
την περίοδο της προσχολικής ηλικίας, τα παιδιά υιοθετούν διάφορες
στάσεις: Αρχίζουν να φαντασιώνουν τους εαυτούς τους ως καλούς ή
κακούς, επιδέξιους ή αδέξιους, ευτυχισμένους ή δυστυχισμένους.
Μπορεί επίσης να θεωρήσουν τους εαυτούς τους φανταστικούς
χαρακτήρες. Μερικά παιδιά θα ταυτιστούν με τη Χιονάτη ή άλλα θα
δουν τον εαυτό τους σαν τον Σούπερμαν κτλ. Θα υιοθετήσουν επίσης
τις συναισθηματικές συνήθειες που ταιριάζουν στην άποψή τους για
τον εαυτό τους: αν είναι π.χ. ήρεμα, γλυκά, περίεργα, ανυπόμονα.

13. Μόλις τα παιδιά αρχίσουν να συμπεριφέρονται με αυτό τον συγκεκριμένο
τρόπο, θα αντιμετωπιστούν από τους άλλους με τον ίδιο ακριβώς τρόπο
και θα χαρακτηριστούν ως συνεργάσιμα ή μη συνεργάσιμα, ευτυχισμένα
ή δυστυχισμένα. Στο μεγαλύτερο μέρος τους, αυτά τα «συναισθηματικά
πρότυπα» (emotional patterns) μαθαίνονται από τους γονείς, καθώς και
από τους «σημαντικούς άλλους» του περιβάλλοντός τους.
Μόλις οι παραπάνω στάσεις και συμπεριφορές υιοθετηθούν,
μεταβάλλονται σε «πρότυπα» ή «σενάρια» σχετικά με αυτό που είναι η
ζωή και με αυτό που θα μοιάζει στο μέλλον. Τα «σενάρια» αυτά μπορεί
να διαρκέσουν μία ζωή, εκτός εάν συμβεί κάτι σημαντικό που θα τα
αλλάξει. Έτσι, για παράδειγμα:

14. •Το παιδί που είναι συνήθως
λυπημένο και φοβισμένο μπορεί να
γίνει ένας καταθλιπτικός και
αυτοκτονικός ενήλικας.
•Το παιδί που μαθαίνει να καταπιέζει
τα δάκρυά του μπορεί να γίνει σκληρό
και συναισθηματικά άτρωτο.
•Το παιδί που δεν μπορεί να ελέγξει τις
εκρήξεις θυμού του μπορεί να έχει ως
ενήλικας προδιάθεση για
συμπεριφορές εθισμού.

15. Εκτός από τους γονείς, σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της
συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών διαδραματίζουν
οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι αναμφίβολα αποτελούν τους
«σημαντικούς άλλους» στη ζωή του παιδιού.

16. • Την ισότιμη συμμετοχή των παιδιών στην εκπαιδευτική διαδικασία.
 Το σεβασμό στις απόψεις των άλλων.
• Το πλεονέκτημα να κρατάμε σε μια κουβέντα τη συζήτηση «εντός
θέματος».
• Την αποφυγή της σύγχυσης και την επιτυχία της σαφήνειας .
• Την κατάκτηση μιας μεγάλης αρετής : «ερμηνεύω τις πράξεις ,
τα λόγια και τις σκέψεις και δεν κρίνω τον άλλο»

17. •Τη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης , ασφάλειας και
αποδοχής.
•Τη βελτίωση της επικοινωνιακής ικανότητας των παιδιών.
•Την έκφραση των συναισθημάτων τους.
•Την αποδοχή και βελτίωση της αυτοεικόνας τους.
•Τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου για τα συναισθήματά τους .
Να μπορούν δηλαδή να τα εκφράζουν έστω κι αν είναι
αρνητικά , όπως ο θυμός. Με τον τρόπο αυτό θα αποκτήσουν
την ικανότητα κάποια στιγμή σε μικρό βαθμό να τα
διαχειρίζονται.

18. Μελέτη Περίπτωσης

19. ΤΑ ΜΠΑΛΟΝΙΑ-ΦΑΤΣΟΥΛΕΣ. Χρησιμοποιήστε απλά μπαλόνια σε
διάφορα χρώματα. Πάρτε μαρκαδόρους και σχεδιάστε μαζί με το παιδί
φατσούλες στο κάθε μπαλόνι με διαφορετικά συναισθήματα. (εικόνα 1)
Μετά μπορείτε να του ζητήσετε να διαλέξει το μπαλόνι που
αντιπροσωπεύει το σημερινό του συναίσθημα και γιατί. Κάντε και εσείς το
ίδιο. Το παιδί θα χαρεί πολύ αν συμμετέχετε στην διαδικασία εκφράζοντας
δικά σας συναισθήματα. Ένας άλλος τρόπος θα ήταν αφού συζητήσετε,
μαζί του, αν πρόκειται για ένα αρνητικό συναίσθημα, να το πετάξετε
μακριά, έξω από το παράθυρο

20. Ο εκπαιδευτικός επινοεί διάφορους τρόπους για να
διαχειρισθεί κρίσεις μέσα στην τάξη και συγχρόνως να
καλλιεργήσει και την συναισθηματική νοημοσύνη των
μαθητών. Ένας από αυτούς τους τρόπους είναι και οι
αναγνωστικές δράσεις μέσα στην τάξη. Μέσα από
μικρά διηγήματα – παραμύθια (3-4 σελίδες) δίνεται η
δυνατότητα να προσεγγίσεις όλους τους μαθητές,
αδιάφορους, αδύναμους, με ειδικές εκπαιδευτικές
ανάγκες, αφού για κάθε παιδί υπάρχει ένα λογοτεχνικό
κείμενο που αγγίζει τις ανησυχίες του και τις ανάγκες
του.

21. Επιπλέον τα παιδιά αισθάνονται ότι είναι ελεύθερα να εκφράσουν
επιθυμίες, τάσεις, σκέψεις που σε άλλες ώρες ίσως είναι περισσότερο
δύσκολο. Ο σεβασμός και η αλληλοκατανόηση αυξάνονται όταν τα
παιδιά μαθαίνουν το ένα από το άλλο δημιουργώντας φιλικές σχέσεις
με παιδιά που έχουν διαφορετικές ανάγκες από τα ίδια.
Το σημαντικότερο όμως όλων είναι ότι η ανάλυση, η εξήγηση, η
ερμηνεία του κειμένου αποτελούν το έναυσμα για μια εποικοδομητική
συζήτηση η οποία θα προσφέρει πλούσια οφέλη και διδάγματα.

22.  Οι παράγοντες που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ευημερία των
ατόμων είναι – η αυτοεπίγνωση, ο έλεγχος των παρορμήσεων, η
επιμονή, ο ζήλος και η αυτοενεργοποίηση, η ενσυναίσθηση και η
κοινωνική προσαρμοστικότητα, ο αλτρουισμός και η συμπόνια -
συγκροτούν ένα εντελώς διαφορετικό είδος ευφυΐας, την
συναισθηματική νοημοσύνη.
 Η συναισθηματική νοημοσύνη ή νοημοσύνη της καρδιάς
αντιπροσωπεύει μια νέα αντίληψη επιτυχίας και ένα σπουδαίο σχέδιο
ζωής. Είναι το κύριο χαρακτηριστικό των ανθρώπων που διαπρέπουν
στην κοινωνική σφαίρα, οικοδομούν υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις,
πετυχαίνουν στο χώρο της εργασίας

23. Η (E Q) μπορεί να διδαχθεί από πολλή μικρή ηλικία. Η
συναισθηματική εκπαίδευση τρέφει και δυναμώνει τον άνθρωπο,
εξοπλίζοντάς τον με τις δεξιότητες που του είναι απαραίτητες για να
αντιμετωπίσει κάθε πρόβλημα της ζωής.
Έρευνες παρά ταύτα καταδεικνύουν πως παιδιά με επαρκώς
ανεπτυγμένη τη Συναισθηματική Νοημοσύνη τα καταφέρνουν
πολύ καλύτερα τόσο στις σχολικές/ ακαδημαϊκές τους
επιδόσεις όσο και στην κοινωνική τους αλληλεπίδραση (John
Gottman)

24. …..και να θυμόμαστε…..
Όσο σπουδαία είναι η μόρφωση και η απόκτηση γνώσεων από το
σχολικό πλαίσιο, άλλο τόσο σημαντικό είναι να αποκτήσουν
δεξιότητες, αξίες και ιδανικά, απαραίτητα για την καλύτερη κοινωνική
και συναισθηματική τους ωρίμανση και πρόοδο.

25. Η φιλία, ο σεβασμός, η αποδοχή της
διαφορετικότητας, η υποστήριξη, η
κατανόηση, η ενσυναίσθηση είναι εφόδια
σπουδαία για τη μετέπειτα ζωή τους και θα
τους κάνουν καλύτερους ανθρώπους.
Έννοιες που δεν θα πρέπει να υποτιμούνται,
αλλά να καλλιεργούνται και να
ενισχύονται τόσο από το σχολείο όσο και
από το οικογενειακό περιβάλλον.
---------------------------------------
Ευχαριστώ για την προσοχή σας!