1. MD Chula 2010
แนวทางการตรวจสุขภาพสําหรับผูใหญ
y
nl
O
กําลังคําแนะนํา “ก” มาตรการที่ “ควรทํา” คือมีหลักฐาน
se
การศึกษาทางวิชาการที่เชื่อถือไดเปนอยางดี สนับสนุนวาการกระทํา
ดังกลาวมีประโยชนคุมคา
U
al
rn
te
In
2. MD Chula 2010
1. การสัมภาษณประวัติและการตรวจรางกาย
y
มาตรการ เพ ชวง ชวงเวลา โรค/ภาวะผิดปกติที่
โรค/
nl
ศ อายุ (ทุก..... ปองกันได/ตรวจคัดกรอง
O
ป)
ประวัติเพศสัมพันธความเสี่ยงสูง ช, ทุกวัย 1-3 การติดเชื้อโรคเอดส
se
ญ การติดเชื้อโรคซิฟลิส
ประวัติการเคยติดเชื้อหรือมีภูมิคุมกัน ช, ทุกวัย หนึ่งครั้ง การติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี
U
ตอไวรัสตับอักเสบบี al ญ ,
มะเร็งเซลลตับ
ประวัติการใชยา และหรือสารเสพย ช, ทุกวัย 1 -3 การติดเชื้อโรคเอดส
rn
ติด ญ การใชสารเสพยติด
te
การซักประวัติและตรวจรางกายเพื่อ ช, ทุกวัย 1 -3 โรคมะเร็ง
In
หาอาการของโรคมะเร็งตางๆ ญ
4. MD Chula 2010
2. การตรวจทางหองปฏิบัติการ
y
nl
มาตรการ เพศ ชวงอายุ ชวงเวลา โรค/
โรค/ภาวะผิดปกติที่ปองกัน หมายเหตุ
ไดตรวจคัดกรอง
O
(ทุก....ป)
....ป
Pap test ญ ทุกวัย 1 มะเร็งปากมดลูก เฉพาะผูที่เคยมีเพศ
se
ถาปกติติด สัมพันธ
U
ตอกัน 3 ป หรือมีอายุมากกวา 35 ป
al ทําทุก 3 ป
rn
te
In
5. MD Chula 2010
3. การใหคําแนะนําปรึกษา
y
nl
มาตรการ เพศ ชวงอายุ ชวงเวลา โรค/ภาวะผิดปกติที่ปองกัน
โรค/
ได/ตรวจคัดกรอง
O
(ทุก.....ป)
.....ป
การไมรับประทานปลา/เนื้อสัตวที่ปรุงไม
ประทานปลา/ ช,ญ ทุกวัย 1-3 การติดเชื้อโรคพยาธิ
se
สุก มะเร็งทอน้ําดีตับ
การลางผักสด/ผลไม, มือ, ภาชนะให
สด/ ช,ญ ทุกวัย 1-3 การติดเชื้อโรคพยาธิ
U
สะอาดกอนรับประทานอาหาร al
การรับประทานอาหารใหถูกตองตามหลัก ช,ญ ทุกวัย 1 -3 ทุพโภชนาการ, อวน, เบาหวาน
โภชนาการ, น,
rn
โภชนาการ,
โภชนาการ, มีพลังงานแตพอควร, มีไขมัน
อควร, ระดับไขมันในเลือดผิดปกติ,
อิ่มตัวต่ํา และมีเกลือพอประมาณ ความดันโลหิตสูง, โรคหลอด
te
เลือดหัวใจ/สมอง
ใจ/
In
การรับประทานอาหารที่อุดมดวย ญ ทุกวัย 1 -3 กระดูกพรุน
แคลเซียม
6. MD Chula 2010
มาตรการ เพ ชวงอายุ ชวงเวลา โรค/ภาวะผิดปกติที่ปองกันได/
โรค/
ศ (ทุก.....ป)
.....ป ตรวจคัดกรอง
y
การปองกันโรคเอดสและโรคติดตอทางเพศ ช,ญ ทุกวัย 1-3 การติดเชื้อโรคเอดส,
nl
สัมพันธอื่นๆ การติดเชื้อโรคทางเพศฯ
O
การปองกันไมใหยุงกัด ช,ญ ทุกวัย 1–3 การติดเชื้อมาลาเรีย,
การติดเชื้อไขเลือดออก,
ดออก,
se
การติดเชื้อโรคเทาชาง
U
การงดสูบบุหรี่ ช,ญ ทุกวัย 1-3 มะเร็งปอด,
ปอด,
al มะเร็งกระเพาะปสสาวะ,
สาวะ,
โรคหลอดเลือดหัวใจ/สมอง
ใจ/
rn
การจํากัดการดื่มสุรา ช,ญ ทุกวัย 1-3 โรคตับแข็ง, ตับออนอักเสบ,
เสบ,
te
โรคพิษสุราเรื้อรัง,
เลือดออกจากทางเดินอาหาร
In
7. MD Chula 2010
มาตรการ เพ ชวงอายุ ชวงเวลา โรค/ภาวะผิดปกติที่ปองกันได/
โรค/
y
ศ (ทุก.....ป)
.....ป ตรวจคัดกรอง
nl
การออกกําลังกาย ช,ญ ทุกวัย 1-3 อวน, เบาหวาน, ระดับไขมันใน
น, เบาหวาน,
O
เลือดผิดปกติ, ความดันโลหิตสูง,
โรคหลอดเลือดหัวใจ
se
การตรวจเตานมดวยตนเองทุกเดือน ญ > 20 1–3 มะเร็งเตานม
U
al
rn
te
In
8. MD Chula 2010
y
nl
O
กําลังคําแนะนํา “ข” มาตรการที่ “นาทํา” คือมีหลักฐานพอ
เชื่อถือได ประกอบกับความเห็นของผูเชี่ยวชาญวาการกระทําดังกลาว
se
อาจมีประโยชนคุมคา
U
al
rn
te
In
10. MD Chula 2010
2. การตรวจทางหองปฏิบัติการ
y
มาตรการ เพศ ชวงอายุ ชวงเวลา โรค/
โรค/ภาวะผิดปกติที่ปองกัน
nl
(ทุก.....ป)
.....ป ได/ตรวจคัดกรอง
O
การตรวจระดับโคเลสเตอรอลรวม ช,ญ > 35 3-5 ไขมันในเลือดผิดปกติ,
ในซีรั่ม หลอดเลือดหัวใจ, สมอง
ใจ,
se
การตรวจปสสาวะ ช,ญ ทุกวัย 3-5 นิ่ว, โรคไต
U
การตรวจหาการติดเชื้อ HIV al ช,ญ ทุกวัย ตามโอกาส การติดเชื้อโรคเอดส
rn
การตรวจอุจจาระเพื่อหาพยาธิ ช,ญ ทุกวัย 1-3 การติดเชื้อปรสิต
มะเร็งทอน้ําดี
te
การตรวจระดับกลูโคสในเลือด ช,ญ > 45 3 เบาหวาน
In
11. MD Chula 2010
y
nl
O
กําลังคําแนะนํา “ค” มาตรการที่ “อาจทํา หรือ อาจไมทํา” คือยัง
มีหลักฐานไมเพียงพอในการสนับสนุนหรือคัดคานวาการกระทํา
se
ดังกลาวมีประโยชนคุมคาหรือไม
U
al
rn
te
In
13. MD Chula 2010
y
nl
O
กําลังคําแนะนํา “ง” มาตรการที่ “ไมควรทํา” คือมีหลักฐานพอ
สนับสนุนวาการกระทําดังกลาวมีผลเสียภยันตรายหรือไมไดประโยชน
se
คุมคา
U
al
rn
te
In
14. MD Chula 2010
มาตรการ เพศ ชวงอายุ โรค/
โรค/ภาวะผิดปกติที่ปองกันได/ตรวจ
คัดกรอง
y
การทดสอบทุเบอรคุลิน ช,ญ ทุกวัย การติดเชื้อวัณโรค
nl
การตรวจแยกชนิดฮีโมโกลบิน ช,ญ ทุกวัย ธาลัสซีเมีย,
O
ฮีโมโกลบินผิดปกติ
การตรวจคลื่นไฟฟาหัวใจขณะพัก และ/หรือ
และ/ ช,ญ < 40 หลอดเลือดหัวใจ
se
ขณะออกกําลังกาย
U
การตรวจจากเซลลมะเร็งในปสสาวะ ช,ญ ทุกวัย มะเร็งกระเพาะปสสาวะ
การตรวจ tumor markers al ช,ญ ทุกวัย มะเร็งเซลลตับ (AFP), มะเร็งลําไสใหญ
(CEA), มะเร็งตับออน (CA 19-9),
19-
rn
มะเร็งรังไข (CA125), มะเร็งตอม
(CA125),
ลูกหมาก (PSA)
te
การตรวจอัลตราซาวนทางเดินปสสาวะ ช ทุกวัย มะเร็งตอมลูกหมาก
In
การตรวจอัลตราซาวนตับ ช,ญ ทุกวัย มะเร็งเซลลตับ, มะเร็งทอน้ําดีตับ
การวัดความหนาแนนของกระดูก ช,ญ ทุกวัย กระดูกพรุน
15. MD Chula 2010
การตรวจสุขภาพในประชากรกลุมเสี่ยง
y
กําลังคําแนะนํา “ก”
nl
ปจจัยเสี่ยง มาตรการ
O
1. รับประทานปลาดิบ, อาศัยอยูในภาคอีสาน ตรวจอุจจาระทําไขพยาธิ
se
2. ติดเชื้อพยาธิปากขอ, ทุพโภชนาการ
ากขอ, CBC
3. บุคคลที่เคยไดรับการผาตัดธัยรอยด หรือเคยไดรับ T4, TSH
U
Radioactive iodine al
4. ผูทํางานเกี่ยวของกับความปลอดภัยของผูอื่น เชน ตรวจสารเสพยติด
ผูขับรถโดยสาร, รถบรรทุก เปนตน
รถโดยสาร,
rn
5. ปจจัยเสี่ยงโรคเบาหวาน Fasting plasma glucose
te
6. ญาติสายตรงเปนมะเร็งสําไสใหญและทวารหนัก, Fecal occult blood, sigmoidoscopy หรือ
In
โรคทางพันธุกรรม polyposis, โรค ulcerative colonoscopy
colitis, adenomatous polyp
16. MD Chula 2010
ปจจัยเสี่ยง มาตรการ
7. กลุมที่มีปจจัยเสี่ยงตอการติดเชื้อวัณโรค (หนา 8) Tuberculin test ถาไดผลบวก ควรถายภาพรังสี
y
ทรวงอก ถาผิดปกติ ควรจรวจเสมหะหาเชื้อ
nl
8. ปจจัยเสี่ยงของภาวะหลอดเลือดแดงแข็ง และผูปวย Cholesterol, triglyceride, HDL cholesterol
O
ที่มีหลอดเลือดแดงแข็ง (หนา 7)
9. พฤติกรรมการเสี่ยงทางเพศ VDRL, Anti HIV
se
U
al
rn
te
In
17. MD Chula 2010
กําลังคําแนะนํา “ข”
ปจจัยเสี่ยง มาตรการ
y
nl
1. โรคตับอักเสบเรื้อรัง ∞ - fetoprotein
ตรวจภาพตับดวยอัลตราซาวนด
O
2. สตรีอายุ 40 – 49 ป ที่มีญาติสายตรงเปนมะเร็งเตา mammogram, (ถายภาพรังสีเตานม)
นม)
se
นมหรือมะเร็งรังไข
3. ประวัติครอบครัวเปนโรคหรือพาหะของ Hb electrophoresis
U
โรคธาลัสซีเมีย กอนแตงงาน
4. ปจจัยเสี่ยงตอโรคหลอดเลือดหัวใจที่อายุมากกวา ตรวจคลื่นหัวใจ
al
40 ป
rn
5. สตรีวัยหมดประจําเดือนที่มีภาวะเสี่ยงอื่นๆ เชน การวัดความหนาแนนของกระดูก
te
น้ําหนักตัวนอย ประวัติครอบครัวมีกระดูกพรุน
ไดรับนากลูโคอรติดคอยด ระยะยาว
In
18. MD Chula 2010
กําลังคําแนะนํา “ค”
ปจจัยเสี่ยง มาตรการ
y
nl
1. ญาติสายตรงเปนเบาหวานชนิดที่ 1 Insulin autoantibodies
2. ปจจัยเสี่ยงตอโรคหลอดเลือดหัวใจ ที่อายุมากกวา การตรวจคลื่นหัวใจขณะออกกําลังกาย
O
40 ป
se
U
al
rn
te
In
20. MD Chula 2010
การตรวจสุขภาพ สปสช.
สปสช.
♦อายุ 20 ปขึ้นไป
y
: สัมภาษณประวัติ ตรวจรางกายทั่วไป วัด BP BW Height ปละครั้ง
nl
♦ อายุ 35 ปขึ้นไป
O
: Breast exam , PV (หญิง) ปละครั้ง
se
: Blood sugar , serum cholesterol ทุก 3 ป
U
♦ อายุ 40 ปขึ้นไป
: ตรวจวัดสายตา
al
♦ไมจํากัดอายุ
rn
: CBC,UA ทุก 3 ป
te
: anti-HIV (premarital, voluntary, after pretest counseling)
anti-
In
: VDRL/RPR ( with risky behaviour)
behaviour)
21. MD Chula 2010
1. การตรวจคัดกรองโรคติดเชื้อในประเทศไทย
y
nl
กําลังคําแนะนํา
O
“ก” คือ มีหลักฐานการศึกษาทางวิชาการที่เชื่อถือไดเปนอยางดี สนับสนุนวาการกระทําดังกลาวมีประโยชนคุมคา (ควรทํา)
“ข” คือ มีหลักฐานพอเชื่อถือได ประกอบกับความเห็นของผูเชี่ยวชาญวา การกระทําดังกลาวอาจะมีประโยชนคุมคา (นาทํา)
se
“ค” คือ ยังมีหลักฐานไมเพียงพอในการสนับสนุนหรือคัดคานวา การกระทําดังกลาวมีประโยชนคุมคาหรือไม (อาจทํา หรือ อาจ
ไมทํา)
U
“ง” คือ มีหลักฐานพอสนับสนุนวา การกระทําดังกลาวไมไดประโยชนคุมคา หรือมีผลเสีย (ไมควรทํา)
al
rn
te
In
22. MD Chula 2010
1.1 การตรวจคัดกรองการติดเชื้อวัณโรคในประชาชนไทย
y
nl
คําแนะนําสําหรับประชาชนทั่วไป
O
ไมแนะนําใหทําการตรวจคัดกรองการติดเชื้อวัณโรคในประชาชนทั่วไปเปนประจําดวยการ
se
ตรวจทดสอบปฏิกิริยาทูเบอรลิน หรือการตรวจภาพรังสีทรวงอก (กําลังคําแนะนํา “ง”) ในประชาชน
ไทยทั่วไปที่ไมมีอาการผิดปกติ แตใหเฝาระวังสอบถามอาการที่เกี่ยวของกับวัณโรคเปนประจํา
U
(กําลังคําแนะนํา “ข”) ไดแก อาการไขเรื้อรัง, ไอตั้งแต 3 สัปดาหขึ้นไป, ไอเปนเลือด หรือน้ําหนักลด
al ไป,
โดยไมมีสาเหตุอื่น
rn
te
In
23. MD Chula 2010
คําแนะนําสําหรับประชาชนเฉพาะกลุม (กลุมเสี่ยง)
ง)
y
nl
แนะนําใหตรวจคัดกรองหาการติดเชื้อวัณโรค ในประชากรที่มีโอกาสเสี่ยงตอการติดเชื้อหรือมี
O
โอกาสเกิดโรคไดสูง ดวยการทดสอบปฏิกิริยาทุเบอรคุลินโดยวิธี Mantoux (กําลังคําแนะนํา “ก”)
บุคคลที่ควรไดรับการพิจารณาใหตรวจคัดกรองการติดเชื้อวัณโรค
se
1. ผูปวยที่มีภูมิคุมกันที่ต่ําลงและมีโอกาสเกิดโรคไดสูง เชน ผูปวยติดเชื้อเอชไอวี
2. ผูที่อยูใกลชิดกับผูปวยวัณโรคระยะแพรเชื้อเกินกวา 25 ชั่วโมงตอสัปดาห
U
3. บุคคลที่อยูในสถานสงเคราะหหรือสถานกักกัน
al
4. บุคลากรทางการแพทยที่ทํางานใกลชิดผูปวยวัณโรค
rn
te
In
24. MD Chula 2010
มาตรการดําเนินการทางคลินิกเมื่อไดรับผลการตรวจคัดกรอง
y
ในบุคคลที่มีอาการสงสัยวาอาจเปนวัณโรค คือมีไขเรื้อรัง, ไอตั้งแต 3 สัปดาหขึ้นไป, ไอเปน
ไป,
nl
เลือด หรือน้ําหนักลดโดยไมมีสาเหตุอื่น ใหทําการตรวจภาพรังสีทรวงอก และตรวจเสมหะยอมดูเชื้อ
O
วัณโรค เพื่อใหการรักษาไดอยางรวดเร็วและปองกันไมใหเชื้อแพรกระจายไปยังบุคคลอื่นตอไป
se
บุคคลที่มีผลการทดสอบปฏิกิริยาทูเบอรคุลิน เปนบวก ควรไดรับการถายภาพรังสีทรวงอก และ
การประเมินทางคลินิกสําหรับโรควัณโรค ถาพบความผิดปกติที่เขาไดกับวัณโรค ควรตรวจเสมหะหา
U
เชื้อ แลวพิจารณาใหการรักษาที่เหมาะสมตอไป
al
การฉีดวัคซีนและรับประทานยาปองกันใหดูใน “แนวทางการฉีดวัคซีนในผูใหญ”
rn
te
In