SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 79
Baixar para ler offline
1
ជំពូកទី ១
សេចកតីសផតើមននការស្រាវស្រាវ
១.១ លំនំបញ្ហា ននការស្រាវស្រាវ
ទសពិធរាជធ៌ម ជារាជធ៌មដ៏ពិសិដ និងខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត សម្រាប់ដឹកនំមនុសសឲ្យាន
សនថិភាព សុខ្ុដុមរមន និងការរីកចមម្រមើនរបស់ម្របមទសជាតិ ។ វាជាមជឈមណ្ឍ លសម្រាប់
ជីវិតអ្បកដឹកនំនិងអ្បកអ្ប់រំ ។ ការអ្ប់រំកមពុជា ានបងកប់នូវខ្លឹមសារននផ្ផបកនីមួយននទសពិធ
រាជធម៌ផងផ្ដរ។
មោយសទិតមៅកបុងបរិបទននវិស័យអ្ប់រំជាសាកល ម្រ្ឹឹះសាទ នពុទនិកសិកាជាតិ សាទ ប័ន
អ្ងគភាព ម្រ្ឹឹះសាទ នសិកានន បាននឹងកំពុងមដើរតួនទីយ៉ាងសំខាន់កបុងដំមណ្ើ រននការអ្ប់រំ
បណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល បមម្រងៀន ទូនា នម្របមមមនុសសមពព ឹះមៅរកទិសមមមួយ ផ្ដលម្ចង់បាន
ម្របកបមោយ ្ុណ្ធម៌ ម្រកមសីលធម៌ ម្រពហ្ាវិហារធម៌ យុតថិធម៌ កបុងាគ៌ ននវិស័យអ្ប់រំផ្ដល
ម្របកបមោយទសពិធរាជធម៌ ។ មោយសមងកតម ើញថា ការអ្ប់រំតាមរយៈទសពិធរាជធម៌ ្ឺ
ម្រតូវបានពួកបណ្តថ អ្បកអ្ប់រំមៅមលើពិភពមោកយកអ្នុវតថ នចបម្របឌិតជា្ំនិតមផសងៗ មដើមផីជា
មគលការណ្៍ សម្រាប់មធវើការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លមៅតាមសាទ ប័ន អ្ងគភាព ម្រ្ឹឹះសាទ នសិកា
របស់ខ្លួន ។
មគលការណ្៍ អ្ប់រំ ្ឺជាយនថការយ៉ាងពិមសសសម្រាប់នំម្របព័ននសងគម និងម្របព័នន
អ្ប់រំមចញពីអ្តីតកាលមពព ឹះមៅកាន់អ្ន្ត ។ ដូមចបឹះ មដើមផីយល់ដឹងឲ្យបានទូលំទូោយ
អ្ំពីមគលការណ្៍ អ្ប់រំ មយើងម្រតូវមឈវងយល់អ្ំពីអ្តីតកាលផ្ដលសថីពីម្របឹតថិការណ្៍ ម្របវតថិនន
ការអ្ប់រំមយើងម ើញថា ម្រទឹសថី វីធីសាស្រសថ ការម្រ្ប់ម្រ្ងអ្ប់រំ និងសាោមរៀន ្ឺានតាំងពីរ
យូរយរណ្តស់មកមហ្ើយ។ ពីមម្ររឹះថា ការអ្ភិវឌណ ្ឺមផថើមមចញពីការពាយមម្របឹងផ្ម្របង
របស់មនុសសកបុងការអ្ប់រំផ្ណ្នំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល ហ្ឹវកហាត់លត់ដំ និងការបហាត់ ត់បមម្រងៀន
កបុងវិស័យអ្ប់រំ ។
វិស័យអ្ប់រំ ្ឺជាវិស័យចមផងសំខាន់ផ្ដលម្រ្ប់បណ្តថ ម្របមទសទូទំងសាកលមោក
បាន នឹងកំពុង យក ចិតថទុកោក់បណ្ថុ ឹះបណ្តថ លធនធានមនុសសឲ្យានចំមណ្តឹះដឹង
ចំមណ្ឹះមធវើ និងានឥរិយបថលអម្របមសើរ មដើមផីកសាង និងអ្ភិវឌណសមតទភាព ជំនញ បទ
ពិមសាធន៍ ឯកមទសមទពមកាសលយរបស់មនុសសឲ្យានកររីកចមម្រមើន ។
ស្សបមពលជាមួយគប មនឹះផ្ដរ មគលការណ្៍ អ្ប់រំតាមរយៈទសពិធរាជធម៌ ក៏បានមដើរ
តួនទីយ៉ាងសំខាន់កបុងវិស័យអ្ប់រំ និងការដឹកនំនន ។ ទសពិធរាជធម៌ ជាធម៌ផ្ដលាន
ផ្ចងមកមហ្ើយកបុង្មពីរសាសនននរបស់ផ្ខ្ារមយើង ផ្ដលផ្ខ្ារមយើងកាលពីបុរាណ្កាល
បានម្របកាន់ខាជ ប់ខ្ជួនទុកដូចជា វិន័យ ឬចាប់សម្រាប់ផ្ណ្នំអ្ប់រំទូនា ន និងបហាត់ ញពី្ុណ្
សមផតិថម្រពមទំងបុ្គលិកលកខណ្ៈននបុ្គលផ្ដលជាអ្បកអ្ប់រំដឹកនំ ជាមម ជាធំ ឬ ជាម្របធាន
កបុងការកាន់កាប់ ឬម្រ្ប់ម្រ្ងផ្ណ្នំ បណ្ថុ ឹះបណ្តថ លនូវពួក្ណ្ៈសងគម ឬសាទ ប័នរហ្ូតដល់
2
ម្របមទសជាតិទំងមូល ។ មគលការណ្៍ មនឹះមរៀបចំម ើងមដើមផីកសាងម្របមយជន៍រួម និងាន
និនប ការ មពព ឹះមៅរកមគលមមអ្ភិវឌណនូវមគលករណ្៍ អ្ប់រំសម្រាប់ទំអ្ស់គប ។
មហ្ើយមា៉ាងវិញមទៀត ានម្របមទសជាមម្រចើនមៅមលើសាកលមោក ានម្របមទសខ្លឹះ
បានយកមគលការណ្៍ ចាប់រដឌមកមធវើការអ្ប់រំមនុសស មហ្ើយក៏ានម្របមទសខ្លឹះមទៀត បាន
យកមគលការណ្៍ ចាប់សាសនមកមធវើជាការអ្ប់រំ ។ មហ្ើយជួនកាលម្យកចាប់រដឌបូក
រួមបញ្ចូ លគប មធវើជាមគលការណ្៍ អ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លដឹកនំមនុសស មដើមផីឲ្យានការម្របម្រពឹតថ
ម្របតិបតថិតាមាគ៌ ផ្ដលបានផ្ចងមនឹះ ។ ដូចមនឹះមហ្ើយ មគលការណ្៍ អ្ប់រំ ្ឺជាវិធាននន
ចាប់អ្ប់រំយ៉ាងសំខាន់ណ្តស់សម្រាប់មមដឹកនំ ផ្ដលានតួនទីកបុងមធវើការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល
ផ្ណ្នំទូនា នអ្ប់រំម្ និងសម្រាប់អ្បកផ្ដលទទួលការអ្ប់រំពីម្ ។
មោយមយើងដឹងមហ្ើយ ្ណ្ៈថាប ក់ដឹកនំពុទនិកសិកា មន្តនថីរាជការ បុ្គលិកក៏ដូចជា
មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ូ សិសសនិសសិត និងពុទនបរិស័ទទំងអ្ស់ភា្មម្រចើនសុទនផ្តធាល ប់ទទួលបាន
ការផ្ណ្នំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លការហ្វឹកហាត់តាមាគ៌ ម្រពឹះពុទនសាសនកបុងជីវិតរស់មៅម្របចំនថង
របស់ពួកម្ ។ មហ្តុដូចមនឹះ មគលការណ្៍ អ្ប់រំតាមរយឹះទសពិធរាជធម៌ ពិតជាានសារៈ
សំខាន់ខាល ំងណ្តស់ចំមរឹះថាប ក់ដឹកនំ មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ូ ពុទនបរិស័ទ សិសសនិសសិតនមពល
បចចុបផនបមនឹះ ្ឺមដើមផីមធវើការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លផ្ណ្នំ ផថល់ឱវាទទូនា ន និងបមម្រងៀនទំងផ្ផបក
ចំមណ្ឹះដឹងសតិបញ្ញដ សាា រតី សមតទភាព មទពមកាសលយ ជំនញវិជាជ ជីវៈ ឯកមទស និងផ្ផបក
អាកបផកិរិយ ឫកររ ចរិយារយទ ម្របកបមោយវិន័យ ម្រកមសីលធម៌កបុងសងគម សីលធម៌
ពិភពមោក ។ ទសពិរាជធម៌ ពិតជាបានមដើរតួនទីយ៉ាងសំខាន់កបុងការទូនា នមម្របៀនម្របមម
ផ្ណ្នំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លមនុសសឲ្យមចឹះស្សោញ់ជីវិតដូចគប តាមរយៈការអ្ប់រំមោយទន ការ
អ្ប់រំមោយសីល ្ឺការម្របម្រពឹតថលអ សុចរិត ការអ្ប់រំមោយការបរិចច ្ មដើមផីអ្នុមម្រគឹះដល់ជន
ម្រកីម្រកនិងមធវើការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល ទូនា ន ពួកម្ឲ្យមចៀសផុតពីការមម្របើម្របាស់មម្រ្ឿងមញៀន
មផសងៗ និងទូនា នមបៀនម្របមមឲ្យបញ្ឈប់នូវអ្ំមពើហ្ឹងាម្រ្ប់រូបភាព និងម្រ្ប់ទីកផ្នលង ។
មោយមយើងសមងកតម ើញនូវចំណ្ុ ចទំងអ្ស់មនឹះមហ្ើយ មទើបជាមហ្តុជំរុញឲ្យម្រកុម
សារណ្តមយើងខ្ញុំសមម្រមចចិតថមម្រជើសមរើសម្របធានបទ “មគលការណ្៍ អ្ប់រំតាមរយៈទសពិធរាជ
ធម៌មៅតាមពុទនិកសិកាកបុងរាជធានីភបំមពញ” មកមធវើការសិកាស្សាវម្រជាវជាសារណ្តបញ្ច ប់
ថាប ក់បរិញ្ញដ បម្រតមនឹះ ។ មា៉ាងវិញមទៀតមយើងខ្ញុំសងឃឹមថា ម្របធានបទផ្ដលបានសិកាស្សាវ
ម្រជាវមកមនឹះ ពិតជាអាចបំមពញចមនល ឹះខ្វឹះខាត និងតម្រមូវការដល់អ្បកផ្ដលានតួនទីអ្ប់រំ
និងអ្បកផ្ដលម្រតូវទទួលបាននូវការអ្ប់រំយ៉ាងពិតម្របាកដ បនធ ប់ពីលទនផលផ្ដលមយើងបាន
សិកាស្សាវម្រជាវម្រតូវបានរកម ើញមនឹះ ។
១.២ េំណួ រស្រាវស្រាវ
មដើមផីហាតយស្សួលកបុងការម្របមូលផថុំមគល្ំនិតសម្រាប់មធវើការស្សាវម្រជាវ ម្រកុមសារណ្ត
ស្សាវម្រជាវមយើងខ្ញុំ បានបមងកើតជាសំណ្ួ រស្សាវម្រជាវជាក់ោក់មួយចំនួន ដូចខាងមម្រកាម៖
3
1. មតើម្រ្ូបមម្រងៀនមៅតាមពុទនិកសិកា ទទួលបានការអ្ប់រំទសពិធរាជធ៌ម កបុងកម្រមិតយ៉ា ង
ណ្ត?
2. មតើម្រ្ូបមម្រងៀនមៅតាមពុទនិកសិកា អ្នុវតថការអ្ប់រំទសពិធរាជធ៌ម កបុងកម្រមិតយ៉ា ង
ណ្ត?
3. មតើម្រ្ូបមម្រងៀនមៅតាមពុទនិកសិកា និយមចូលចិតថការអ្ប់រំទសពិធរាជធ៌មណ្តខ្លឹះ?
4. មតើម្រ្ូបមម្រងៀនមៅតាមពុទនិកសិកា ានទសសនៈផ្បបណ្ត ចំមរឹះការអ្ប់រំអ្ំពីទសពិធ
រាជធម៌?
១.៣ សោលបំណងននការស្រាវស្រាវ
វតទុបំណ្ងននការស្សាវម្រជាវសថីពី “មគលការណ្៍ អ្ប់រំទសពិធរាជធម៌ មៅតាមពុទនិក
សិកាកបុងរាជធានីភបំមពញ” មតថ តសំខាន់មៅមលើការអ្ប់រំរាជធម៌១០យ៉ាង ផ្ដលម្រតូវយកមក
អ្នុវតថមៅកបុងវិស័យអ្ប់រំពុទនិសិកាកបុងរាជធានីភបំមពញ។ ការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះ ាន
មគលបំណ្ង ដូចខាងមម្រកាម៖
1. មដើមផីបហាត់ ញអ្ំពីការអ្ប់រំទសពិធរាជធម៌
2. មដើមផីរកឲ្យម ើញអ្ំពីការអ្នុវតថការអ្ប់រំទសពិធរាជធម៌ របស់ម្រ្ូបមម្រងៀនមៅតាម
បណ្តថ ពុទនិកសិកាមៅកបុងរាជធានីភបំមពញ
3. មដើមផីរកឲ្យម ើញអ្ំពីការនិយមចូលចិតថមម្របើការអ្ប់រំទសពិធរាជធ៌មមៅកបុងថាប ក់មរៀន
របស់ម្រ្ូបមម្រងៀនមៅតាមបណ្តថ ពុទនិកសិកា។
១.៤ ារៈេំខាន់ននការស្រាវស្រាវ
ការអ្ប់រំទសពិធរាជធម៌មៅតាមពុទនិកសិកាកបុងរាជធានីភបំមពញ មតថ តមៅមលើម្រទឹសថី
មគលវិធី ននចាប់របស់អ្ប់រំផ្ដលបានកំពុងបនថដំមណ្ើ រការននការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល ផ្ដល
មិនអាចខ្វឹះបានមៅកបុងវិស័យអ្ប់រំ ។ ទសពិធរាជធម៌ ជាកផួនចាប់ វិន័យ ឬចាប់សម្រាប់
ផ្ណ្នំអ្ប់រំទូនា ន និងបហាត់ ញពី្ុណ្សមផតិថម្រពមទំងបុ្គលិកលកខណ្ៈននបុ្គលផ្ដលជា
អ្បកអ្ប់រំដឹកនំ ជាមម ជាធំ ឬ ជាម្របធានកបុងការកាន់កាប់ ឬម្រ្ប់ម្រ្ងផ្ណ្នំ បណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល
ទូនា ននូវពួក្ណ្ៈសងគម ឬសាទ ប័នរហ្ូតដល់ម្របមទសជាតិទំងមូល ។ មគលការណ្៍ មនឹះ
មរៀបចំម ើងមដើមផីកសាងម្របមយជន៍រួម និងាននិនប ការ មពព ឹះមៅរកមគលមមអ្ភិវឌណនូវ
មគលករណ្៍ អ្ប់រំសម្រាប់ទំអ្ស់គប ។
ការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះ នឹងផថល់នូវអ្តទម្របមយជន៍ចំមរឹះម្រកុមមយើងខ្ញុំឲ្យកាន់ផ្តាន
ការយល់ដឹងកាន់ផ្តមម្រចើនម ើងមួយកម្រមិតផ្ថមមទៀតមៅមលើមគលការណ្៍ អ្ប់រំ និងរមបៀប
ស្សាវម្រជាវបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លននការអ្ប់រំ ការបមម្រងៀនមៅតាមវិស័យពុទនិកសិកាទំងផ្ផបកបឋម
មធយម និងឧតថមសិកា ។ មា៉ាងវិញមទៀត ការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះ ពិតជាមធវើឲ្យម្រកុមមយើងខ្ញុំ
បានទទួលចំមណ្ឹះដឹងបផ្នទមមួយកម្រមិតមទៀត ផ្ដលរក់ព័ននជាមួយនឹងម្រទឹសថីមគលវិធីនន
កផួនចាប់អ្ប់រំ សាគ ល់ពីម្របភព និងម្របមភទននមគលការណ្៍ អ្ប់រំតាមរយៈទសពិធរាជធម៌ ។
បផ្នទមមលើសពីមនឹះមៅមទៀត វាពិតជាអាចមធវើឲ្យសាជិករបស់ម្រកុមមយើងខ្ញុំកាល យខ្លួនជាអ្បក
4
ជំនញកបុងការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និងការបមម្រងៀន មហ្ើយអាចចូលរួមកបុងការមលើកំពស់
បណ្ថុ ឹះ្ំនិត សមតទភាពមដើមផីកាល យខ្លួនជាអ្បកអ្ប់រំ និងអ្បកផ្ដលានចំមណ្ឹះដឹងបនធ ប់ពី
ទទួលបានការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លអ្ប់រំ ។
ការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះនឹងបមងកើតបានជាសាប នដននវណ្តកមាថាីមួយ ផ្ដលវណ្តកមាមនឹះវា
ពិតជាានសារៈសំខាន់ណ្តស់ ថាប ក់ដឹកនំ មន្តនថី បុ្គលិក មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ូ សិសសនិសសិត
ផ្ដលានបំណ្ងចង់ដឹងបផ្នទម មៅមលើមគលការណ្៍ អ្ប់រំតាមរយៈទសពិធរាជធម៌ ។ មា៉ាង
វិញមទៀត ការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះ ក៏អាចផថល់ជាឯកសារបផ្នទមដល់អ្បកសិកាអ្ប់រំម្រ្ប់រូប
ផ្ដលចង់ដកស្សង់យកមកមធវើអ្នុវតថន៍មដើមផីកាល យខ្លួនជាអ្បកដឹកនំអ្ប់រំ បមម្រងៀនផ្ដលម្របកប
មោយទសពិធរាជធម៌ ។
១.៥ វិធីាស្រេតននការស្រាវស្រាវ
មដើមផីឲ្យបានសមម្រមចលទនផល និងជាម្របមយជន៍តាមបំណ្ងននការស្សាវម្រជាវរបស់
មយើងាប ក់ៗការសិកាស្សាវម្រជាវ ្ឺតម្រមូវឲ្យមយើងមម្របើម្របាស់វិធីសាស្រសថនិងមមធាបាយមផសងៗ
អាស្ស័យមៅតាមបទពិមសាធន៍ លទនភាព សមតទភាពរបស់ម្រកុមអ្បកស្សាវម្រជាវរបស់សាជិក
ម្រកុមតធ ល់ផ្តមថង ។ ផ្តមទឹះបីជាវិធិសាស្រសថយ៉ាងណ្តក៏មោយ ក៏មយើងានមគលបំណ្ងផ្ត
មួយ្ត់ ្ឺមធវើយ៉ាងណ្តឲ្យការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះ បានសមម្រមចដល់មគលមមរបស់ពួក
មយើងផ្តប៉ាុមណ្តថ ឹះ ។ មហ្តុមនឹះមហ្ើយ ការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះ បានមធវើការមតថ តសំខាន់មៅ
មលើទិនបន័យននការរំលឹកម្រទឹសថី តាមរយៈការសិកាមៅមលើឯកសារ និងទិនបន័យចមផងតាម
រយៈការចុឹះសធង់មតិ ។ ដំបូង ម្របភពទិនបន័យននការស្សាវម្រជាវមនឹះ បានមកពីទិនបន័យបនធ ប់
បនសំផ្តប៉ាុមណ្តត ឹះ។ បនធ ប់មក ម្រកុមស្សាវម្រជាវមយើងខ្ញុំ បានមធវើការស្សាវម្រជាវមៅមលើឯកសារ
ផ្ដលទក់ទងនឹងមគលការណ្៍ ម្រទឹសថីអ្ប់រំ និងការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លននផ្ដលជាប់រក់ព័នន
ជាមួយនិងមគលការណ្៍ អ្ប់រំតាមរយៈទសពិធរាជធម៌មៅតាមពុទនិកសិកានន កបុងភាពជា
អ្បកអ្បកអ្ប់រំមៅកបុងវិស័យសាសន ក៏ដូចជាវិស័យអ្ប់រំជាតិមផសងៗ។ ម្របភពទិនបន័យបនធ ប់
បនសំទំងមនឹះ ម្រតូវបានមយើងដកស្សង់ ពីឯកសារមផសងៗ មចញពីម្របភពមផសងៗ មៅកបុងបណ្តត
ល័យ តាមអ្ុីនធឺផ្ណ្ត និងឯកសាររកព័នននន មដើមផីឈានមៅរកការមលើកម ើងនូវ
មគលបំណ្ងននការស្សាវម្រជាវ ជាមួយនឹងសំណ្ួ រស្សាវម្រជាវ ។
១.៦ ដែនកំណត់ននការស្រាវស្រាវ
មដើមផីឲ្យការសិកាស្សាវម្រជាវមលើម្របធានបទ “មគលការណ្៍ អ្ប់រំទសពិធរាជធម៌” មៅ
តាមពុទនិកសិកាកបុងរាជធានីភបំមពញ បានសមម្រមចដល់មគលមមមៅតាមមពលមវោផ្ដល
បានកំណ្ត់មោយ្ណ្ៈម្រ្ប់ម្រ្ងពុទនិកសាកលវិទាល័យម្រពឹះសីហ្នុរាជ ម្រកុមស្សាវម្រជាវ
របស់មយើងខ្ញុំ បានកំណ្ត់នូវទំហ្ំ និងផ្ដនកំណ្ត់ននការស្សាវម្រជាវរបស់ខ្លួន ។ ការស្សាវ
ម្រជាវមនឹះ មធវើម ើងផ្តមៅមលើមគលការណ្៍ អ្ប់រំមោយមតថ តសំខាន់មៅមលើការអ្ប់រំកបុងទស
ពិធរាជធម៌ និងរមបៀបអ្នុវតថកបុងការម្របម្រពឹតថម្របតិបតថិ ។ មៅកបុងទំហ្ំននការស្សាវម្រជាវឯកសារ
មនឹះ មតថ តផ្តមៅមលើម្រទឹសថីមគលការណ្៍ អ្ប់រំ ្ំនិតអ្ប់រំ និយមន័យអ្ប់រំ ផ្ដលរក់ព័ននមៅ
5
នឹង ទន (ការឲ្យទន) សីល (ការរកាសីល) បរិចច ្ (ការបរិចច ្) អាជជវៈ(ភាពមសាា ឹះម្រតង់)
មទធវៈ(ភាពទន់ភលន់) តបៈ(ការកំចត់អ្ំមពើអាម្រកក់) អ្មកាក ធៈ(ការមិនានមសចកថីមម្រកាធ) អ្វិ
ហ្ិងា(ការមិនានហ្ឹងា) ខ្នថី(មសចកថីអ្ត់ធន់) អ្វិមរាធនៈ(ការមិនម្របម្រពឹតថឲ្យខ្ុសមលើចាប់)
ផ្ដលជាាគ៌ ដ៏ម្របមសើរននការអ្ប់រំតាមរយៈទសពិធរាជធម៌ផ្តប៉ាុមណ្តត ឹះ ។
ទនធឹមជាមួយគប មនឹះផងផ្ដរ ការបមងកើតកម្រមងសំណ្ួ រសធង់មតិម្រតូវបានអ្ភិវឌណន៍មធវើម ើង
មោយពឹងផ្ផអកមៅមលើមូលោឌ នម្រទឹសថី ជាមួយនឹងមគលការណ្៍ អ្ប់រំទសពិធរាជធម៌ផ្ដល
បានផ្ចងតាមរយៈម្រពឹះពុទនសាសន ក៏ដូចជាការអ្នុវតថការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លអ្ប់រំតធ ល់របស់
អ្បកអ្ប់រំននមៅមលើសកលមោក ។ ការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះ ្ឺានរយៈមពលម្របាណ្ ៤
ផ្ខ្ មោយ្ិតចប់ពីការមផថើមដំបូងននការស្សាវម្រជាវផ្បបវិទាសាស្រសថ សម្រាប់សារណ្តថាប ក់
បរិញ្ញដ បម្រត ។ រួមមសចកថីមកទំង ការមម្របើម្របាស់វិធីសាស្រសថស្សាវម្រជាវ ការវិភា្ទិនបន័យ ការ
ម្របមូលឯកសារ ការស្សង់មតិ និងការសរមសររបាយការណ្៍ ្ឺម្រតូវបានកំណ្ត់មពលមវោ
មោយ្ណ្ៈម្រ្ប់ម្រ្ងសាោជាអ្បកោក់ឲ្យសិសសនិសសិត។
១.៧ រចនេមព័នធននការស្រាវស្រាវ
មៅកបុងរចនសមព័ននននសារណ្តមនឹះ មយើងបានកំណ្ត់ម ើងមោយមធវើការរាប់បញ្ចូ លនូវ
មសចកថីមផថើមននការស្សាវម្រជាវ ការរំលឹកម្រទឹសថីផ្ដលរក់ព័នន វិធីសាស្រសថននការស្សាវម្រជាវ លទន
ផលននការស្សាវម្រជាវ ការពិភាកា មសចកថីសនបិោឌ ន និងអ្នុសាសន៍ ។ មា៉ាងវិញមទៀត អ្តទ
បទសារណ្តមនឹះ ម្រតូវបានផ្បងផ្ចកជាម្របាំជំពូកដូចខាងមម្រកាម៖
ជំពូកទី១ មយើងបហាត់ ញអ្ំពីមផថើមមសចកថី មោយមតថ តមៅមលើលំនំបញ្ញ់ ននការស្សាវម្រជាវ
សំណ្ួ រស្សាវម្រជាវ មគលបំណ្ងននការស្សាវម្រជាវ វិធីសាស្រសថននការស្សាវម្រជាវ ទំហ្ំនិងផ្ដន
កំណ្ត់ននការស្សាវម្រជាវ សារៈសំខាន់ននការស្សាវម្រជាវ និងរចនសមព័ននននការស្សាវម្រជាវ ។
ជំពូកទី២ មតថ តមៅមលើការរំលឹកម្រទឹសថីផ្ដលជាប់រក់ព័នន មោយមយើងមតថ តមៅមលើ
និយមន័យននមគលការណ្៍ អ្ប់រំ ម្រទឹសថីននការអ្ប់រំតាមរយៈទសពិធរាជធម៌ និងពិភាកាមលើ
ម្រទឹសថីននមគលការណ្៍ អ្ប់រំតាមរយៈ ទន (ការឲ្យទន) សីល (ការរកាសីល) បរិចច ្ (ការ
បរិចច ្) អាជជវៈ (ភាពមសាា ឹះម្រតង់) មទធវៈ (ភាពទន់ភលន់) តបៈ (ការកំចត់អ្ំមពើអាម្រកក់) អ្មកាក ធៈ
(ការមិនានមសចកថីមម្រកាធ) អ្វិហ្ិងា (ការមិនានហ្ឹងា) ខ្នថី (មសចកថីអ្ត់ធន់) អ្វិមរាធនៈ
(ការមិនម្របម្រពឹតថឲ្យខ្ុសមលើចាប់) សិកាមៅមលើម្របមភទននការអ្ប់រំ វិធីសាស្រសថកបុងការអ្ប់រំ
្ុណ្ភាពននការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លរបស់្ណ្ៈម្រ្ប់ម្រ្ងដឹកនំអ្ប់រំ ទំងខាងផ្ផបកពុទនិក
សិកាផ្ដលបានកំពុងអ្នុវតថតធ ល់ផ្តមថង ។
ជំពូកទី៣ មយើងនិងមតថ តមៅមលើវិធីសាស្រសថននការស្សាវម្រជាវ ផ្ដលនឹងពិភាកាមៅការ
ស្សាវម្រជាវឯកសារ ការម្របមូលចងម្រកងទិនបន័យផ្ដលបានស្សាវម្រជាវ ការចុឹះសធង់មតិស្សាវ
ម្រជាវ ការវាសផ្វងអ្មថរស្សាវម្រជាវ ការវិភា្ទិនបន័យនិងការបកស្សាយទិនបន័យផ្ដលបាន
ស្សាវម្រជាវ ។
6
ជំពូកទី៤ មតថ តសំខាន់មៅមលើការពិភាកាលទនផលស្សាវម្រជាវនិងការពិភាកា ផ្ដល
បានមកពីការចុឹះមៅសិកាស្សាវម្រជាវសារៈសំខាន់ ននការមម្របើម្របាស់មគលការណ្៍ អ្ប់រំតាម
រយៈទសពិធរាជធម៌ មៅកបុងវិស័យពុទនិកសិកាតាំងពីអ្តីត បចចុបផនប និងអ្ន្ត។
ជំពូកទី៥ មយើងនឹងមតថ តមៅមលើមសចកថីសនបិោឌ ន និងអ្នុសាសន៍ ។ មៅកបុងជំពូកចុង
មម្រកាយមនឹះ មយើងនឹងមធវើការសំមយ្ម ើងវិញនូវរាល់លទនផលផ្ដលម្រកុមមយើងខ្ញុំបានស្សាវ
ម្រជាវ មដើមផីឲ្យមឆលើយតបមៅនឹងសំណ្ួ រស្សាវម្រជាវ និងមគលបំណ្ងស្សាវម្រជាវ ផ្ដលបានចង
ម្រកងមៅកបុងអ្តទបទសារណ្តមនឹះ ។ មា៉ាងវិញមទៀត ម្រកុមស្សាវម្រជាវមយើងខ្ញុំ នឹងរំមលចមចញ
នូវអ្នុសាសន៍ផ្ដលលអៗមួយចំនួនមទៀត មោយផ្ផអកមលើលទនផលស្សាវម្រជាវ មដើមផីជា្តិមៅ
ការពិចរណ្តកបុងន័យផ្កលំអ្រ មៅរកម្រជុងណ្តមួយមដើមផីមធវើការអ្ភិវឌណមៅមលើមគលការណ្៍
អ្ប់រំ ការបមម្រងៀន សម្រាប់ជាម្របមយជន៍ដល់អ្បកផ្ដលានបំណ្ងចង់មធវើការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះ
បណ្តថ លម្របកបមោយម្របសិទនភាព និងមជា្ជ័យមៅវិស័យអ្ប់រំ ។
7
ជំពូកទី ២
ការរំលឹកស្រទឹេតីេតីពីសោលការណ៍ អប់រំតាមរយៈទេពិធរាជធម៌
១. បញ្ញតតិននការអប់រំទេពិធរាជធម៌
មុននឹងផ្សវងយល់មៅមលើអ្តទន័យននការអ្ប់រំទសពិធរាជធម៌ឲ្យបានចាស់ និងសុី
ជមម្រៅមនឹះ ជាដំបូង មយើង្បផីមធវើការសិកាមៅមលើរកយ ការអ្ប់រំ និងទសពិធរាជធម៌ ជា
មុនសិន។ កបុងន័យទូោយ ការអ្ប់រំ ជាលំនំននការមរៀន ផ្ដលមៅកបុងមនឹះ ចំមណ្ឹះដឹង
បំណ្ិ ន តនមល ជំមនឿ និងទាល ប់របស់មនុសស ម្រតូវបានមផធរពីជំនន់មួយមៅជំនន់មួយ តាម
រយៈការនិទនមរឿង ការពិភាកា ការបមម្រងៀន ការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និង/បញតាមរយៈការស្សាវ
ម្រជាវ។ ការអ្បរំក៏រាប់បញ្ចូ លនូវការមផធរព័ត៌ានពីមនុសសាប ក់មៅមនុសសាប ក់មទៀត បញអាច
មកើតម ើង តាមរយៈការផ្ណ្នំពីអ្បដនទ បញតាមរយៈការអ្ប់រំមោយខ្លួនឯង1
។ រីឯមៅកបុងន័យ
ចមងអៀតវិញ ការអ្ប់រំ ជាលំនំននការទទួល និងការផថល់នូវការបហាត់ ត់បមម្រងៀនជាលកខណ្ៈ
ម្របព័នន។ វាជាសកមាភាព និងជាលំនំននការបមម្រងៀនអ្បកណ្តាប ក់មៅកបុងសាោមរៀន មហា
វិទាល័យ និងសាកលវិទាល័យ2
។ ចំផ្ណ្កមៅកបុងន័យម្របតិបតថិសាសន ការអ្ប់រំ ាន
ន័យថាជាការទូនា នមម្របៀនម្របមម ដុឹះខាត់ម្រពលឹងឲ្យម្របម្រពឹតថអ្ំមពើលអនូវកាយ វាច និងចិតថ
កបុងមគលបំណ្ងមរៀបចំពលរដឌមៅកបុងសងគម ឲ្យានសីលធ៌ម ្ុណ្ធ៌ម និងចរិយធ៌ម3
។
ជួនមពលខ្លឹះ ផ្ខ្ាមយើងផ្តងមម្របើរកយអ្ប់រំ ទូនា ន មម្របៀនម្របមមមៅជាប់ជាមួយគប ។ មម្រៅពីមនឹះ
ការអ្ប់រំរាប់បញ្ចូ លនូវសកមាភាព និងទម្រមង់មផសងមទៀត ដូចជាការបហាត់ ញអាកបផកិរិយជា
្ម្រមូ ការសំផ្ដងនិងការនិយយម្របាប់ ការផសពវផាយ និងការពនយល់ផ្ណ្នំអ្ំពីខ្លឹមសារ
អ្ប់រំ ដល់អ្បកណ្តាប ក់មៅកបុងសាោមរៀន ឬមៅកផ្នលងណ្តមួយ។
ទសពិធរាជធម៌ ្ឺរាជធម៌១០យ៉ា ង សម្រាប់ម្រពឹះរាជាម្រទង់ម្របម្រពឹតថ ម្រពមទំងម្រទង់
ផ្ណ្នំម្របជាពលនិករ ឱយម្របម្រពឹតថតាមលំអានម្រពឹះអ្ងគផង4
។ វាជាធម៌ពុទនសាសនមួយ ផ្ដល
អ្បកម្រ្ប់ម្រ្ង និងអ្បកដឹកនំម្របជាពលរដឌ អ្ងគការ ម្រកុមហ្ុន ការិយល័យ ម្របមទសជាតិ និង
អ្ងគភាពមផសងមទៀត ម្រតូវម្របកាន់យក5
។ ទសពិធរាជធម៌ ជា្ុណ្ធម៌១០យ៉ាងរបស់អ្បក
ដឹកនំ និងអ្បកម្រ្ប់ម្រ្ង យកមកមធវើការអ្ប់រំ មោយបានម្របកាន់ខាជ ប់ទុកជាវិន័យ ឬកផួន
ចាប់ សម្រាប់អ្ប់រំទូនា ន និងបហាត់ ញពី្ុណ្សមផតថិ ម្រពមទំងបុ្គលិកលកខណ្ៈននបុ្គលជា
មម ជាធំ ជាម្របធានកបុងការកាន់កាប់ ម្រ្ប់ម្រ្ង ឬដឹកនំនូវពួក្ណ្ៈ សាទ ប័ន អ្ងគភាព
សហ្្មន៍ ឬសងគម រហ្ូតដល់ពិភពមោក មៅកបុងមគលការណ្៍ ផ្ដលជាម្របមយជន៍រួម
មដើមផីនំគប មពព ឹះមៅកាន់វឌណនភាព និងសនថិភាពកបុងពិភពមោក។ ទសពិធរាជធម៌ ឬរាជធម៌
1
សូមមមើល http://en.wikipedia.org/wiki/Education ដករសង់មៅខែមករា ឆ្ន ាំ២០១៥ ។
2
សូមមមើល http://www.merriam-webster.com/dictionary/education
3
សន ចាន់ខែ : មោលនមោបាយអប់រ ាំ មបាោះពុមពឆ្ន ាំ ២០១៣ ទាំព័រ ៣៤ ។
4
ជ័យ មសន : ស្នន មរពោះហសថមរោយបងអស់ននសមមតចរពហាសុមមធាធិបតើ ជួន ណាត ឆ្ន ាំ១៩៧០ ទាំព័រ ៦៦ ។
5
សូមមមើល http://en.wikipedia.org/wiki/Dasavidha-rajadhamma
8
ទំង១០យ៉ា ងមនឹះ រួមានការឲ្យទន(ទន), សីលធម៌(សីល), ការលឹះបង់(បរិចច ្) ភាព
មសាា ឹះម្រតង់(អាជជវៈ), ភាពទន់ភលន់(មទធវៈ), ការកំចត់មចលអ្ំមពើអាម្រកក់(តបៈ), ការមិន
មម្រកវមម្រកាធ (អ្មកាក ធៈ), អ្ហ្ិងា (អ្វិហ្ិងា), មសចកថីអ្ត់ធាត់ (ខ្នថី), និងការមិនម្របម្រពឹតថបំរន
មលើចាប់(អ្វិមរាធនៈ)(6)
។
ជាមួយការផសំរកយ្នលឹឹះទំងពីរមនឹះ ការអ្ប់រំទសពិធរាជធម៌ ានន័យថាជាលំនំនន
ការបមម្រងៀន ការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល ការផសពវផាយ និងការមរៀនអ្ំពីទសពិធរាជធម៌ ឬរាជធម៌
១០យ៉ាង មៅដល់សិសសមៅកបុងសាោមរៀន និងម្រ្ឹឹះសាទ នសិកា និងមៅដល់ម្របជាពលរដឌ
ទូមៅមៅទីកផ្នលងមផសងមទៀត។ មៅកបុងការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះ ការអ្ប់រំទសពិធរាជធម៌
សំមមមៅមលើលំនំននការបមម្រងៀន ការទូនា នមម្របៀនម្របមម ការពនយល់ផ្ណ្នំ និងការ
បហាត់ ញ្ម្រមូដល់សិសសអ្ំពីទសពិធរាជធម៌ មៅកបុងសាោមរៀន។ ដូមចបឹះ ការផថល់ចំមណ្ឹះដឹង
ព័ត៌ាន និងការទូនា នរបស់ម្រ្ូបមម្រងៀនដល់សិសសមៅកបុងថាប ក់មរៀន មដើមផីឲ្យសិសសទទួល
យកនូវចំមណ្ឹះដឹង និងឥរិយបថអ្ំពីទសពិធរាជធម៌ ជាវតទុបំណ្ងជាក់ោក់មៅកបុងនិយម
ន័យននការការស្សាវម្រជាវមនឹះ។
២. ស្របសភទននសោលការណ៍ អប់រំទេពិធរាជធម៌
២.១ សោលការណ៍ អប់រំតាមរយៈទាន (ទានៈ)
២.១.១ និយមន័យននការអប់រំតាមរយៈទាន
ជាទូមៅ ការអ្ប់រំតាមរយៈទន ជាលំនំននការបមម្រងៀន ការពនយល់ផ្ណ្នំ និងការ
បហាត់ ញ ្ម្រមូអ្ំពីការមធវើ និងផថល់ទន និងអ្ំមណ្តយមផសងៗ មៅដល់មនុសសទីទល់ម្រក ខ្វឹះ
ខាត និងម្រតូវការ ។ វាជាការអ្ប់រំតាមរយៈការជួយ និងផថល់នូវចំណ្ី អាហារ លុយកាក់
និងសាា រៈមផសងៗ មដើមផីជួយដល់អ្បកខ្វឹះខាត និងអ្បកផ្ដលម្រតូវការ។ វាជាការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ
លទូនា ន និងការបមម្រងៀនមនុសស តាមរយៈការផថល់នូវវតទុសម្រាប់មធវើជាទន (មទយយវតទុ)
ឬជាវតទុសម្រាប់មធវើ អ្ំមណ្តយ។ ការអ្ប់រំអ្ំពីទន ជាការពនយល់អ្ំពីការផថល់ទនដល់បុ្គល
ាប ក់ៗកថី ឲ្យម្រទពយមដើមផីសាងសាធារណ្ៈម្របមយជន៍កថី7
។ ការអ្ប់រំអ្ំពីការមចឹះមធើវអ្ំមណ្តយ
ជាការអ្ប់រំមួយដ៏សំខាន់ តផិតថាមនុសសមយើងស្សោញ់រាប់អានចូលចិតថគប មនឹះក៏មោយ
សារធាល ប់បានផ្ចករំផ្លកអ្វីៗឲ្យដល់គប មៅវិញមៅមក ។ កបុងន័យមនឹះ អ្បកអ្ប់រំ ម្រតូវហាន
លឹះបង់ម្រទពយសមផតថិធនធានតធ ល់ខ្លួន មធវើអ្ំមណ្តយដល់បុ្គលិក មន្តនថីមម្រកាមបហាតគ ប់ សិសស
និសសិត និងមនុសសផ្ដលម្រកីម្រកលំបាក ។ អ្បកអ្ប់រំម្រតូវមធវើទនកបុង្នលង្តិបណ្ឍិ ត មិនផ្មន
កបុងផ្បបម្របជាភិថុត ការបមញ្ញជ រ ឬការមលើកមជើងនរណ្តាប ក់ មដើមផីបាននូវផលម្របមយជន៍
សម្រាប់ខ្លួនម ើយ ។
មម្រៅពីមនឹះ ការផថល់នូវមសចកថីស្សឡាញ់ មសចកថីអាណ្ិ តអាសូ ទមងវើម្របកបមោយភាព
សបផុរស និងអ្នុមម្រគឹះចំមរឹះមនុសស និងការផ្ចករំផ្លកចំមណ្ឹះដឹងដល់មនុសសទូមៅ ក៏ជា
6
សុតនតបិដក ែុទទកនិោយ ជាតក ៦១ ទាំព័រ ១២៨
7
សុិន សុវណ្ណនិ រពោះបាទធមមិកមហារាជ ឆ្ន ាំ២០១៣ ទាំព័រ ៥៩
9
ការអ្ប់រំអ្ំពីការមធនើទនផងផ្ដរ។ ្ម្រមូននមសចកថីស្សឡាញ់ ការអ្នុមម្រគឹះ ការានចិតថ
សបផុរសរបស់ម្រ្ូមៅកបុងថាប ក់មរៀន និងមម្រៅថាប ក់មរៀន ក៏ជាទម្រមង់ននការអ្ប់រំអ្ំពីទនផងផ្ដរ។
មម្រៅពីមនឹះ ខ្លឹមសារអ្ប់រំ កមាវិធីសិកា ការនិទនមរឿងអ្ំពីការមធវើទន ក៏ជាទម្រមង់ននការអ្ប់រំ
អ្ំពីទន។ ដូមចបឹះ ការអ្ប់រំអ្ំពីទន សំមមមៅមលើការអ្ប់រំ ការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និងការ
បមម្រងៀនអ្ំពីការផថល់ឲ្យនូវចំមណ្ឹះដឹង ចំមណ្ឹះមធវើ ជំនញ តនមល និងកផួនចាប់ ដល់មនុសស
មម្រកាមបហាតគ ប់ បុ្គលិក មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ូ សិសសនិសសិត ពុទនបរិស័ទ និងមនុសសដនទ។
២.១.២ សោលបំណងននការអប់រំតាមរយៈទាន
មគលបំណ្ងននការអ្ប់រំតាមរយៈការមធវើទន ្ឺការអ្ប់រំផ្ណ្នំអ្ំពីការផថល់នូវទន
ជាម្រទពយសមផតិថ បញជាចំណ្ឹះដឹង ដល់អ្បកខ្វឹះខាតទំងឡាយ មចញពីមបឹះដូង និងចិតថមសាា ឹះ
ម្រតង់ មោយមិនចំបាច់ម្រតូវសួររកមូលមហ្តុមនឹះ បញមនឹះម ើយ មុននឹងមធវើការផថល់ទនមនឹះ។
មគលបំណ្ងននការអ្ប់រំអ្ំពីទន ្ឺមដើមផី អ្ប់រំ និងផ្ណ្នំមនុសសឲ្មចឹះចងមិតថភាព និង
ពម្រងីកមិតថភាព និងមដើមផីសមម្រហាតឹះអ្បកជួបភាពខ្វឹះខាត។ ការឲ្យទនមនឹះ ្ឺបមងកើតបានជាការ
ចងសមពននមិតថរវាងអ្បកផថល់ទន និងអ្បកទទួលទន ម្របកបមោយមិតថភាពមៅកបុងសហ្្មន៍។
ទន ្ឺជាការផថល់ឲ្យមដើមផីសមន្តហាតគ ឹះអ្បកផ្ដលអ្ត់ឃ្លល ន ទីទល់ម្រក ឲ្យជាការចងមិតថភាព
មដើមផីបូជាអ្បកផ្ដល្ួរបូជា8
។ ការឲ្យទនមនឹះ វាជាឧបាយដ៏ពិសិដឌមួយផ្បប មដើមផីចងសមព័នន
មិតថរវាងមនុសសនិងមនុសស ឬរវាងមនុសសនិងសតវ។ ឧទហ្រណ្៍ ការអ្ប់រំតាមរយៈអាមិស
ទន និងតាមរយៈធមាទន ានឥទនិពល ដូចជាសាព ន សម្រាប់ឲ្យមនុសសមដើរឆលងមៅរកគប
ទក់ទញចិតថននជននុជន ឲ្យចូលចិតថមិតថមមម្រតីជាមួយគប និងជាាគ៌ កបុងការចងសមព័ននមិតថ
ឲ្យជាប់យូរអ្ផ្ងវង។
មគលបំណ្ងននការអ្ប់រំអ្ំពីទន ្ឺមដើមផីផ្ណ្នំអ្ំពីការមចឹះជួយសមន្តហាតគ ឹះ ានមសចកថី
ស្សឡាញ់ និងានចិតថមមតាថ និងករុណ្ត។ ការអ្ប់រំអ្ំពីទន ្ឺជាវិធីសាស្រសថជួយសមន្តហាតគ ឹះ
ឬមនុសស សតវ បណ្ថុ ឹះនូវកថីស្សោញ់ បមងកើតនូវភាពសបិតសាប ល មដើមផីចងមិតថភាពភាតរភាព
ដ៏យូរអ្ផ្ងវង ។ ជាទូមៅ អ្បកអ្ប់រំ បានមម្របើមគលការណ្៍ ទនមនឹះ មដើមផីបមងកើតមិតថភាព ភារត
ភាព និងសនថិភាព។ មិតថភាព ផ្សថងមចញតាមរយៈការផថល់សាា រៈមម្របើសាា រៈអ្នុសាវរីយ៍
និងសាា រៈបរិមភា្ជាមដើម។ ឥទនិពលននការឲ្យទនមនឹះ ានតនមលខាល ំងណ្តស់ មម្ររឹះវាជា
ាគ៌ ផ្ដលមិនម្រតឹមផ្តជួយសមន្តហាតគ ឹះមនុសសប៉ាុមណ្តត ឹះមទ ប៉ាុផ្នថផ្ថមទំង បមងកើតនូវសាម្គីភាព
កបុងការផ្ចករំផ្លកដនទមទៀត។ ទនរផ្មងនំឲ្យមនុសសមចឹះស្សោញ់គប មចឹះជួយគប ពឹងរក់
អាស្ស័យគប មៅវិញមៅមក។ វបផធ៌មផ្ចករំផ្លក មកើតមចញពីចិតថមធវើទនមនឹះឯង។
មគលបំណ្ងននការអ្ប់រំអ្ំពីទន ្ឺមដើមផីបហាត់ ញអ្ំពី្ម្រមូននការមធវើអ្ំពីលអ និងមដើមផី
បំមពញបារមី មដើមផីម្រតាស់ដឹង។ មៅកបុងពុទនសាសន ានការបហាត់ ញយ៉ាងចាស់អ្ំពីការ
អ្ប់រំអ្ំពីការផថល់ទនរបស់ម្រពឹះមរធិសតវ មវសនសនថរ ផ្ដលមោកបានអ្ប់រំទូនា នមនុសស
ទូទំងន្រស្សីពិរាស្រសថ ក៏ដូចជាពិភពមោកទំងមូល ឲ្យមចឹះស្សោញ់មនុសសទូមៅ
8
យឹម សុសតា “ទសជាតក” មបាោះពុមពឆ្ន ាំ ២០១១ ទាំព័រ ១៣៥ ។
10
ម្របកបមោយចិតថមមតាថ ករុណ្តដល់ជីវិតរស់មៅដូចគប ។ បំណ្ងកបុងការអ្ប់រំអ្ំពីទនរបស់
ម្រពឹះមវសសនថរមរធិសតវ ្ឺមដើមផីសមន្តហាតគ ឹះដល់អ្បកអ្ត់ឃ្លល នទីទល់ម្រក មោយមិនម្របកាន់
មរើសមអ្ើងជាតិសាសន៍ម ើយ។ មលើសពីមនឹះមទៀត មៅកបុងមរឿងម្រពឹះមវសសនថរមនឹះដផ្ដល ការ
មធវើទន ្ឺមដើមផីបំមពញនូវបារមី មដើមផីម្រតាស់ដឹងជាម្រពឹះពុទន។
២.១.៣ ស្របសភទននការអប់រំតាមរយៈទាន
ការអ្ប់រំតាមរយៈទន រាប់បញ្ចូ លនូវការអ្ប់រំតាមរយៈអាមិសទន និងការអ្ប់រំតាមរ
យៈធមាទន។ ការអ្ប់រំតាមរយៈអាមិសទន ជាការអ្ប់រំទូនា ន បណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល តាមរយៈ
ការមម្របើម្របាស់នូវមទយយវតទុផ្ដលជាមម្រ្ឿងឧបមភា្បរិមភា្ មោយសំមមមលើនុយ ឬរបស់ជា
មម្រ្ឿងទក់ចិតថ ឬជនលជមនលញចិតថ ោភសកាក រៈ(9)
បានដល់វតទុជាវតទុមម្រ្ឿងបរិមភា្សសាា រៈ
មម្របើម្របាស់ានបចច័យទំង៤។ ការអ្ប់រំម្របមភទមនឹះ សំមមមៅមលើការផ្ណ្នំមម្របៀនម្របមម
អ្ប់រំទូនាន តាមរយៈការផថល់ឲ្យជាសំមលៀកបំរក់ (ចីវរបផចច័យ) ការផថល់ជាចហាត់ ន់
បិណ្ឍ បាត មម្រ្ឿងម់ូបអាហារ បរិមភា្ (បិណ្ឍ បាតបផចច័យ) ការផថល់ទីជម្រមក (មសនសនបផចច័យ)
និងការផថល់ជាថាប ំសម្រាប់ពាបាលជំងឺមផសងៗ (្ិោនមភសជជបផចច័យ)10
។
ការអ្ប់រំតាមរយៈធមាទន ជាការផថល់ឲ្យនូវការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និងការបហាត់ ត់បមម្រងៀន
តអ្ំពីម្រពឹះធម៌។។ ការអ្ប់រំមោយធមាទន ជាការអ្ប់រំផ្បបការមម្របើម្របាស់ចំមណ្ឹះដឹង ជំនញ
ឯកមទសផ្ដលមនុសសានភាពបុិនម្របសពវ កបុងបទពិមសាធន៍ជីវិតរស់មៅ ដល់ជនម្របុសស្សី
ម្រ្ប់រូប។ ធមាទន រាប់បញ្ចូ លនូវការសផ្មថងធម៌, និយយ, បមម្រងៀនធម៌, វិន័យ ម្របាប់អ្បកដនទ
ដូចម្របាប់ថា ធម៌មនឹះជាកុសល ធម៌មនឹះជាអ្កុសល ធម៌មនឹះម្របកបមោយមទស ធម៌មនឹះមិន
ម្របកបមោយមទសជាមដើម។ ធមាទន បានដល់ការផថល់នូវចំមណ្ឹះវិជាជ និងមធវើឲ្យសមតទភាព
ផ្ដលអាចអ្បកទទួលមៅជួយខ្លួនម្បាន(ឲ្យធមាៈ) ឲ្យការមម្របៀនម្របមម ដូចជាការជួយ
ោស់មតឿនផ្ណ្នំ ការជួយពនយល់ឲ្យសាគ ល់ពីការម្របម្រពឹតថលអ ការមលើកទឹកចិតថឲ្យខ្ំម្របឹងផ្ម្របង
តសូជាមដើម11
។ ជាមួយគប មនឹះ ធមាទន រាប់បញ្ចូ លនូវការខ្ំម្របឹងសរមសរ ចរចមលងពុទនវចនៈ
្ឺម្រពឹះនម្រតបិដក ម្រពមទំងអ្ដឌកថា ឬចំណ្តយម្រទពយ កសាង្មពីរដីការចាប់ម្រពឹះពុទនសាសន
ទុកសម្រាប់ឲ្យសិកាខ កាមកុលបុម្រតមរៀនសូម្រត ឲ្យបានមចឹះដឹង បានម្របម្រពឹតថកាន់តាម មដើមផីមធវើ
ម្គផលឲ្យមកើតម ើង និងបានតវងសម្រពឹះពុទនសាសនឲ្យចមម្រមើន តាំងមៅអ្ស់កាលជាអ្ផ្ងវង
តមៅ12
។ ការឲ្យមសៀវមៅផ្ដលអាចផថល់នូវចំមណ្ឹះដឹងដល់អ្បកអាន និងអ្បកសាថ ប់ម្រ្ប់រូប
ការផថល់ចំមណ្ឹះដឹង បទពិមសាធន៍របស់ម្រ្ូបមម្រងៀនដល់សិសានុសិសស ក៏ជាធមាទនផងផ្ដរ។
9
ជួន ណាត វចនានុរកមខែមរ របស់ពុទធស្នសនបណ្ឌិ តយ ឆ្ន ាំ ១៩៦៧ ទាំព័រ ១៧៤១ ។
10
សូមមមើល ឈុន គឹមមអៀត “អាមិសទាននិង ធមមទាន ឆ្ន ាំ២០១២ ទាំព័រ២៧ ។
11
មហង មណ្ើ ចិនាត រពោះបាទធមមិក ផាយមោយពុទធស្នសនា មដើមបើអភិវឌ្ឍន៍ ឆ្ន ាំ ១៩៩៦ មបាោះពុមពមលើកទើ៣ ទាំព័រ ៩៩ ។
12
ខហម មចៀវ ទានកថា ផាយមោយពុទធស្នសនបណ្ឌិ តយ មបាោះពុមពមលើកទើ ៦ ព.ស ២៥០៩ ទាំព័រ ៣១ ។
11
២.១.៤ វិធីាស្រេតអប់រំតាមរយៈទាន
វិធីសាស្រសថសថីពីការអ្ប់រំទន អាចមធវើម ើងតាមរយៈការបហាត់ ញ្ម្រមូ និងតាមរយៈខ្លឹម
សារអ្ប់រំ។ ខាងមម្រកាមមនឹះ ជាវិធីទូមៅសម្រាប់ការអ្ប់រំអ្ំពីការមធវើទន។
១. ការមធវើជា្ម្រមូដល់សិសស/មកាង ៖ វិធីដ៏លអកបុងការអ្ប់រំសិសសអ្ំពីការមធវើទន ្ឺតាម
រយៈសកមាភាពតធ ល់ខ្លួន មោយបហាត់ ញសិសសអ្ំពី្ម្រមូជាមុន។ ម្រ្ូអាចមម្របើវិធីមនឹះបាន
មជា្ជ័យ មៅមពលសិសសមមើលម ើញអ្ំពីភាពខ្វឹះខាត និងមមើលម ើញអ្ំពី្ម្រមូមធវើអ្ំមណ្តយ
របស់មនុសសធំ។
២. ជួយមនុសសចស់ ៖ ម្រ្ូបមម្រងៀន ម្រតូវម្របាប់សិសសថា មយើងម្រ្ប់គប សុទនផ្តានអ្បក
ជិតខាង មិតថភកថិម្រ្ួសា និងសាច់ញាតិ ផ្ដលានមនុសសចស់មៅម្រតូវការជំនួយ ដូចជា
ការហាតរហាតយៗ ដូចជាការោងឡាន ការមស្សាចតក រ ការផ្ថរសួន ការមលើករបស់របរ
ស្សាលៗ ការជូតនិងោងសំអាតមផសងៗ។ ម្រ្ូបមម្រងៀន ម្រតូវផ្ណ្នំសិសសថា ការផថល់
អ្ំមណ្តយជាមពលមវោ ្ឺជាការមិនអាចកាត់នថលបាន មទឹះជាចប់មផថើមពីការហាតរតូចៗ
ក៏មោយ។
៣. ឲ្យសិសសមកាង/ចូលរួមមធវើសកមាភាព៖ ម្រ្ូបមម្រងៀនម្រតូវផ្ណ្នំសិសស ឲ្យមធវើការ
សា័ម្រ្ចិតថចំណ្តយមពលចំណ្តយមពលមធនើអ្វីមួយ មោយសួរមៅពួកម្ថា មតើអ្បកកំពុងមធវើអ្វី
និងមហ្តុអ្វី។ ម្រ្ូបមម្រងៀន ្ួរចំណ្តយមពលរួមគប ជាមួយមកាងមោយសាម្រ្ចិតថ សម្រាប់ឲ្យ
កុារមធវើការជាមួយគប ។
៤. ការផថល់ការផ្ចករំផ្លកកបុងពិធីខ្ួបកំមណ្ើ ត ៖ ម្រ្ូបមម្រងៀន្ួរពនយល់ផ្ណ្នំសិសស
ថា ខ្ួបកំមណ្ើ តរបស់អ្បក ជាឳកាសដ៏លអសម្រាប់អ្បកមមើលម ើញនូវការមធវើអ្ំមណ្តយនិងការ
បរិចច ្ ដល់អ្បកដនទ។ ការមរៀបចំពិធីខ្ួបកំមណ្ើ ត ជាមពលមធវើទនមៅអ្បកទីទល់ម្រក និងជា
មពលដ៏សមរមយសម្រាប់មចឹះមធវើអ្ំមណ្តយ មោយផថល់របស់របរ និងសមមលៀកបំរក់មផសងៗ
មៅមនធីរមពទយកុារ មជឈមណ្ឍ លកុារកំម្ររ ឬមៅកុារផ្ដលម្រតូវការ។
៥. ចប់មផថើមបងកីតកូនម្រជូកោក់លុយ ៖ មៅកបុងឪកាសខ្លឹះ ម្រ្ូបមម្រងៀនម្រតូវម្របាប់អ្ំពី
ការសនសំ លុយរបស់សិសស ផ្ដលបានមកពីការផថល់ពីឪពុកាថ យ មោយម្របាប់ថា ម្រតូវាន
ចំផ្ណ្កសម្រាប់ការ ផថល់ទន ការសនសំទុក និងការចំណ្តយមផសងៗ។
៦. ឧបតទមាដល់មកាងដនទ ៖ ម្រ្ូបមម្រងៀន ម្រតូវគំម្រទសិសសនិងកុារ មោយម្របាប់ពួកម្
ថា អ្បកម្រតូវមបើកផ្ភបកមមើលឲ្ម ើញអ្ំពីមកាងមផសងមទៀតផ្ដលកំពុងខ្វឹះខាត និងម្រតូវការ ផ្ដល
គា នអាហារហ្ូប ខ្វឹះទឹក ផ្ដលអ្បកម្រតូវធវីការផថល់អ្ំមណ្តយ ទំងមៅកបុង និងមៅមម្រៅ
សហ្្មអ្បក។
៧. មរៀបរចំផ្ផនការសម្រាប់ការផថល់អ្ំមណ្តយនមពលនថងឈប់សម្រាក ៖ ម្របាប់កុារ
ឲ្ផ្បងផ្ចក និងរបស់របរបនថិចបនថួចណ្តសម្រាប់បរិចច ក សម្រាប់មកាងមិនសូវានឱកាស
មោយអាចផថល់ជាមសៀវមៅ ឬរបស់មលងមៅដល់អ្ងគការសបផុរសនន។
12
៨. ការមធវើអ្ំមណ្តយជាសមមលៀកបំរក់ មៅដល់អ្ងគការសបផុរស ៖ ម្រ្ូបមម្រងៀនម្រតូវ
ឧសាផ្ណ្នំសិសស ឲ្យមចឹះមធវើការផ្បងផ្ចករបស់របររបស់ពួកម្ខ្លឹះ មដើមផីផថល់មៅអ្ងគការ
មនុសសធ៌ម ដូចជាសមមលៀក ចស់ៗលអៗរបស់ខ្លួនផ្ដលមៅមម្របើម្របាស់បាន និងជំរុញសិសសឲ្យ
មធវើការបរិចច ក និងឲ្មកាងមម្រជើសមរើសសមមលៀកបំរក់ណ្ត ផ្ដលចង់ឲ្មកាងម្រកីម្រកដនទ13
។
ការអ្ប់រំអ្ំពីការផថល់ទន ម្រតូវ្ិតដល់មគលការណ្៍ បួនយ៉ាង ១. ការផ្ណ្នំនិងអ្ប់រំ
មនុសសមិនឲ្យជាប់ជំរក់មោយមចឆរិយៈ មរល្ឺការឲ្យវតទុណ្តមួយផ្ដលមៅជាប់រក់មសចកថី
កំណ្តញ់ ឬឲ្យមោយសាធ ក់មសធើរមិនម្រជឹះស្ស ឹះ ឬក៏ឲ្យតាមទាល ប់ទំមនៀមម្រតកូលរបស់ម្មិន
ផ្មនជាកិចចអ្សាច រយចផ្មលកជាងម្រតកូលផ្ដលធាល ប់មធវើមកប៉ាុនា ន ២.ការផ្ណ្នំនិងអ្ប់រំមនុសស
មិនឲ្ជាប់ផលម្របមយជន៍យកមកវិញ មរល្ឺការឲ្យទន ប៉ាុផ្នថម្របាថាប យកសិរីសួសថី និង
ផលម្របមយជន៍មកខ្លួនវិញ កបុងភពមនឹះ ឬភពមុខ្ ៣. ការផ្ណ្នំនិងអ្ប់រំមនុសសឲ្មធវើទនឲ្យ
បានសម្ួរ មរល្ឺបុ្គលណ្តានម្រទពយសមផតថិមម្រចើន ានវតទុដ៏នថលថាល មម្រចើន មិនម្រតូវ
ចត់ផ្ចងទន មោយរលីបរោបសថួចមសថើង និងវតទុដ៏មថាកទបតាមធមាតា ផ្ដលមិនសម
តាម ស័កថិតាមកាល ំងននម្រទពយសមផតថិផ្ដលខ្លួនាន និង៤.ការផ្ណ្នំនិងអ្ប់រំមនុសសឲ្យមធវើ
ទនមោយតធ ល់ដល់អ្បកទទួល មរល្ឺ ការឲ្យចំមរឹះមុខ្បដិគគ ហ្កៈ ្ឺអ្បកទទួលតធ ល់
ផ្ដលជាបុ្គលខ្សត់មខ្ាយមោយ្ុណ្ធម៌និងម្រទពយសមផតថិ ឬ ខ្ពង់ខ្ពស់មោយ្ុណ្ធម៌14
។
២.២ សោលការណ៍ អប់រំតាមរយៈេីលធម៌ (េីល)
២.២.១ និយមន័យននការអប់រំតាមរយៈេីលធម៌
ជាទូមៅ ការអ្ប់រំតាមរយៈសីលធម៌ ជាលំនំននការបហាត់ ញ្ម្រមូសីលធម៌ មៅដល់
សិសសកបុងថាប ក់មរៀន និងមនុសសទូមៅកបុងសងគម។ មោយសីលធម៌ សំមមមៅមលើការសម្រងួម
តាមអ្ងគននចរិយ ការសម្រងួមកាយវាចចិតថ បានដល់ការសម្រងួម ឫរកានូវការម្របម្រពឹតថខាង
សីលធម៌ ្ឺ វិន័យម្របចំជីវិតឲ្យបានម្របនពផ្តមថង(15)
។ ដូចបឹះ ការអ្ប់រំតាមរយៈសីលធម៌ ជា
ការអ្ប់រំឲ្យម្របម្រពឹតថលអ មោយម្រតូវមចៀសវាងការម្របម្រពឹតថខ្ុសមោយផលូវកាយ វាច ចិតថ និងាន
វិន័យជាម្របចំ។ កបុងន័យមនឹះ អ្បកអ្ប់រំ ម្រតូវានទមងវើលអ និងម្រតូវមដើរតួនទីម្របកបមោយកិតថិ
យសខ្ពង់ខ្ពស់ជា្ម្រមូ ម្រពមទំងមធវើជា្ំរូលអ សម្រាប់ឲ្យអ្បកមៅមម្រកាមបហាតគ ប់អ្បកមដើរតាម ឬ
ម្របម្រពឹតថម្របតិបតថិតាម។
ជាមួយគប មនឹះផ្ដរ ការអ្ប់រំតាមរយៈសីលានន័យថា ការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និងការ
បមម្រងៀនផ្ដលានអ្ំណ្តចឥទនិពលមៅមលើចាប់ វិន័យ សណ្ថ ប់ធាប ប់ជាទូមៅ ។ នយក
សាោក៏ជាអ្បកានតួនទីកបុងការអ្ប់រំដ៏សំខាន់ មដើមផីឲ្យសាោានដំមណ្ើ រការម្របម្រពឹតថមៅ
13
Stacey Stein 9 ways to teach your kids charity http://www.todaysparent.com/family/ways-teach-kids-charity/
14
ខហម មចៀវ “ទានកថា” ោរផាយរបស់ពុទធស្នសនបណ្ឌិ តយ មបាោះពុមពមលើកទើ៦ ព.ស ២៥០៩ ទាំព័រ ៩ ។
15
កុល មផង “មាោ៌ា ជើវ ិតននរពោះមោធិសតវ” ទាំព័រ ៣១៩ ។
13
បានមោយលអម្របមសើរ ្ឺម្រតូវអាស្ស័យវិន័យ ឫ ចាប់ មនឹះឯង ។ មម្ររឹះមហ្តុថាវិន័យ ឬចាប់
ជាវិធានននការម្របម្រពឹតថម្របតិបតថិ ឬជាម្របព័ននមផសងៗ ផ្ដលម្រតូវបានម្អ្ប់រំឲ្យម្របតិបតថិយ៉ាង
ម៉ាតចត់ និងជាអ្បកបហាត់ ត់បហាត់ ញនូវអ្វីផ្ដលមនុសសបានម្របម្រពឹតថមទឹះលអកថី មទឹះមិនបានលអ ។
វាបហាត់ ញនូវអ្ំមពើរបស់មនុសសផ្ដលជាអ្បកអ្ប់រំថា មតើការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និងការបមម្រងៀន
ផ្បបណ្តផ្ដល្ួរម្រតូវបានម្យល់ស្សប និងអ្ំមពើផ្បបណ្តផ្ដលមិន្ួរម្រតូវបានម្យល់ស្សប
តាម ។ ការអ្ប់រំផ្បបមនឹះវាផថល់ឲ្យមយើងនូវ្ំរូមួយមោយផ្ផអកមលើមូលោឌ នមនឹះ មយើងនិង
អាចដឹងថា មតើអាកបផកិរិយរបស់អ្បកអ្ប់រំម្របកបមោយសីលធម៌ ម្រតឹមម្រតូវ ម្របកបមោយ
្ុណ្ធម៌នឹង្ួរឲ្យចង់បានផ្ដរឬអ្ត់? និយយឲ្យពិតមៅសីលធម៌សំមមមលើការម្របម្រពឹតថ
អ្នុវតថតធ ល់របស់អ្បកអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លនិងបមម្រងៀន ជានយកសាោ មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ូ
ស្សបតាមមគលការណ្៍ សីលធម៌ ឬចាប់ននការម្របម្រពឹតថផ្ដលមយើងបានដឹង បានម ើញបាន
យល់ មហ្ើយម្រពមទទួលយកនូវជំមនឿ អាកបផកិរិយ ឫ ្ំរូននការអ្ប់រំម្របម្រពឹតថមោយផ្ ក
បានអ្នុវតថម្របតិបតថិកបុងជីវិតរស់មៅម្របចំនថងរបស់ពួកម្ ម្រពមទំងបហាត់ ញឲ្យម ើញតាមរយៈ
ននការសមម្រមចចិតថ និងទមងវើម្របម្រពឹតថរបស់ពួកម្មទៀតផង(16)
។
២.២.២ សោលបំណងននការអប់រំតាមរយៈេីលធម៌
វតទុបំណ្ងកបុងសិកាស្សាវម្រជាវការអ្ប់រំតាមរយៈសីលមនឹះ មយើងានបំណ្ងចង់ឲ្យអ្បក
អ្ប់រំ មោកនយកសាោ មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ូ សិសសនិសសិត ពុទនបរិស័ទ បានសាគ ល់នូវតនមលនន
ការម្របម្រពឹតថលអមោយសីលមនឹះ ។ មគលការណ្៍ សីលធម៌ ផ្តងផ្តនឹងនំឲ្យមយើងជាអ្បក
ម្របម្រពឹតថអ្នុវតថបានយល់ពីឥទនិពលការអ្បរំទូនា ន ផ្ណ្នំនិងការបមម្រងៀន មដើមផីទញមនុសស
មធវើឲ្យានសណ្តថ ប់ធាប ប់សាោ ានវិន័យ ឥរិយបទកបុងការម្របម្រពឹតថ ការនិយយសថី ការ
សិកាានរមបៀប កាមធវើការហាតរានម្រកមសីលធម៌កបុងវិជាជ ជីវៈ ម្របកបមោយមនសិការ និង
ឧតថម្តិ ។ មា៉ាងវិញមទៀត សីលធម៌មនឹះផ្ដរ និងមរៀបចំជីវិតមនុសស ទយមនុសសឲ្យរស់មៅ
ម្របកបមោយមសចកថីនថលថបូរ ានកិតថិយស មករ ថិ៍មឈាា ឹះលអលផី ។ កាលណ្តអ្បកអ្ប់រំ និងអ្បក
បមម្រងៀនម្របតិបតថិបានលអម្របកបមោយរាជធម៌ តាមអ្វីផ្ដលានស្សាប់ បនធ ប់មកមទៀតបំមពញ
កងវឹះខាតកបុងការអ្ប់រំមដើមផីសម្រមួល ដល់ការអ្នុវតថកាន់ផ្តានម្របសិទនភាពស្សបតាមវិន័យ
ម្រពឹះពុទនសាសន និងចាប់រដឌ ។ ការអ្ប់រំតាមសីលអាចនឹងពម្រងឹង ពម្រងីក្ុណ្ធម៌ ចរិយ
ធម៌មោយផារភាជ ប់មៅនឹងសងគមតាមរយៈទសពិធរាធម៌ ។ មា៉ាងមទៀតមដើមផីឲ្យអ្បកអ្ប់រំម្រតូវ
មចឹះស្សឡាញ់មយបល់គប មៅវិញមៅមកម្របកបមោយម្រកមសីលធម៌ ម្រតូវមចឹះមគរពសិទនិ និង
តួនទីរបស់ខ្លួនឲ្យបានខាជ ប់ខ្ជួនម្រតឹមម្រតូវ ។
អ្បកអ្ប់រំម្រតូវមចឹះទទួលខ្ុសម្រតូវនូវអ្វីផ្ដលខ្លួនបានមធវើ និងបានម្របម្រពឹតថ ។ មមដឹកនំជា
នយកសាោ មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ូ ម្រតូវមចៀសមវៀងពីការមម្របើអ្ំណ្តចរបស់ខ្លួនមៅគបសងកត់
ដល់អ្បកមៅមម្រកាមឱវាទ ជាពិមសសម្រតូវឲ្យម្ចផុតពីអ្បាយមុខ្ និងការមម្របើម្របាស់មម្រ្ឿង
16
សូមមមើលែលួត ធើតា “មូលោា នរគឹោះននទសសនវ ិជាា ” ផាយមោយរាជបណ្ឌិ តសភាកមពុជា ឆ្ន ាំ២០០៦ ទាំព័រ ៥៤ ។
14
មញៀណ្ ។ ជាពិមសស មដើមផីផ្ណ្នំសម្រមុឹះសម្រមួលនូវបញ្ញ់ អ្ធិករណ្៍ ឬអ្បកម្របម្រពឹតថមលាើស
ចាប់ ឲ្យមគរពចាប់ វិន័យបានលអវិញ(17)
។
២.២.៣ ស្របសភទននការអប់រំតាមរយៈេីលធម៌
មគលការណ្៍ សីល វាជាមគលវិធីននការម្របម្រពឹតថតាមរយៈផលូវ កាយ វាច ចិតថផ្ដលាន
ឥទនិពលមៅមលើ ការអ្ប់រំតាម្នលងធម៌ ម្របកបមោយអ្ំមពើសុចរិត អាកបផកិរិយសមរមយាន
វិន័យ រកយសមថីម្របកបមោយម្រកមសីលធម៌ ម្របម្រពឹតថតាមចាប់មដើមផីរួមរស់មៅកបុងសងគមមួយ
ម្របកបមោយសុវតទិភាព សនថិភាពនិងវឌឃនភាព ។ សីល ជាមនសិការម្រកមចាប់ វបផធម៌នន
សកមាភាពសងគម ផ្ដលម្រជាប់ចូលមៅកបុងខ្ួរកាលមនុសសាប ក់ៗ បានវិវតថមោយអ្នថរកមា
សងគមរវាងបទពិមសាធន៍ជាមម្រចើនរបស់មនុសស និងរចនសមព័ននននមគលការណ្៍ អ្ប់រំរបស់
សាទ ប័ន ។ ការអ្ប់រំមោយសីល ជាការអ្ប់រំមៅរកាគ៌ យ៉ាងវិមសសបំផុតផ្ដលានឥទនិពល
មៅមលើការរស់មៅរបស់មនុសសជាមួយ និងការទក់ទងរវាងអ្បកអ្ប់រំមកកាន់អ្បកមៅមម្រកាម
បហាតគ ប់របស់ខ្លួនម្របកបមោយសីលធម៌ ។ មហ្តុអ្វី បានជាមមដឹកនំនយកសាោ ម្រតូវាន
សីលសម្រាប់ជាមគលការណ្៍ អ្ប់រំទូនា នកបុងការបមម្រងៀន ?
ការអ្ប់រំតាមរយៈសីល ្ឺជាវិន័យ ឫជាសីលធម៌ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតផ្ដលានឥទនិពល
សម្រាប់មរៀបចំសងគមម្រ្ួសារម្រ្ឹឹះសាទ នសិកា និងសងគមជាតិឲ្យានរមបៀបផ្បបបទលអ មិន
អានធិបមតយយ មៅបានក៏អាស្ស័យមោយវិន័យមនឹះឯង។ មហ្តុផ្ដលនំឲ្យមកើតចាប់ ឬវិន័យ
មនឹះម ើង ក៏មម្ររឹះទមងវើននការម្របម្រពឹតថរបស់មនុសសបានខ្ុសហ្បឹងឯង មបើមនុសសមិនម្របម្រពឹតថ
ខ្ុស ក៏គា នការមកើតម ើងជាវិន័យ ឫចាប់មនឹះផ្ដរ ។ វិន័យកបុងទីមនឹះ មយើងនឹងសិកា
ស្សាវម្រជាវមៅមលើវិន័យសម្រាប់អ្ប់រំម្រ្ហ្សទ និង វិន័យសម្រាប់អ្ប់រំបពវជិតអ្បកបួសាន
ភិកខុ សាមមណ្រផ្តប៉ាុមណ្តត ឹះ ។
ក/. ការអ្ប់រំម្រ្ហ្សទ (អ្នគរិយសីល)
ការអ្ប់រំម្រ្ហ្សទ ានន័យថា ការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និងបមម្រងៀនដល់មនុសសទូមៅ
មោយម្រកមសីលធម៌តាមរយៈការយក និងការម្របតិបតថិតាម ។ អ្គរិយសីល ជាវិន័យ ឬ
សិកាខ បទផ្ដលម្រពឹះសាា សមពុទនម្រទង់អ្នុញ្ញដ តិទុក ានអ្ំណ្តច ានឥទនិពលសម្រាប់អ្ប់រំ
ទូនា ន មម្របៀនម្របមម អ្បកមៅម្រ្ប់ម្រ្ងម្ហ្ោឌ ន (ផធឹះ) កាន់កាប់ម្របតិបតថិតាម(18)
។ ការអ្ប់រំ
ម្រ្ហ្សទ បានដល់មនុសសទូមៅផ្ដលជាអ្បកានកាតពវកិចចម្រ្ប់ម្រ្ងផធឹះានម្រកុមម្រ្ួសារមៅ
កបុងបនធុក ។ ថាប ក់ដឹកនំ នយកសាោ មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ូ សិសសនិសសិត ម្រតូវផ្តជាអ្បកាន
ានវិន័យ ានសណ្តថ ប់ធាប ប់ ានឯកសណ្តឌ នម្រតឹមម្រតូវ មទើបការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល
ម្របម្រពឹតថមៅបានលអ។ មយើងបានដឹងនិងមមើលម ើញមហ្ើយថា ជីវភាពរបស់ម្រ្ហ្សទជាមួយ
នឹងទំនក់ទំនងម្រ្ួសារកបុងសងគមននជីវភាពមនឹះ ម្រតូវបានរាប់បញ្ចូ លមៅកបុងវិន័យដ៏ម្របមសើរ
ផ្ដលសទិតមៅកបុងរងវង់ម្រកបខ្ណ្ឍ ននាគ៌ របស់ចាប់រដឌ និងចាប់សាសន ។ ការរស់មៅកបុង
17
សូមមមើល រកសួងធមមោរ និងស្នសនា រពឹតតិប័រតព័ត៌ាមាន ឆ្ន ាំ ២០១៣ ទាំព័រ ២២ ។
18
អុច រស់ “អោរ ិយវ ិន័យ និង អនាោរ ិយវ ិន័យ” ឆ្ន ាំ១៩៦៦ ទាំព័រ១ ។
15
សងគមផ្តងផ្តានភាពសាុ្សាា ញមោយការអ្ប់រំខ្លឹះសមស្សបតាម ចាប់សាសនខ្លឹះ និង
ចាប់រដឌខ្លឹះ។ មោយម្របជាពលរដឌផ្ខ្ារមយើង ភា្មម្រចើនជាអ្បកកាន់ម្រពឹះពុទនសាសនតាំងពី
បុរាណ្កាលមកមហ្ើយ ផបត់្ំនិតរបស់ពួកម្បានដក់ជាប់នឹងធម៌វិន័យបាប បុណ្យ ្ុណ្
មទសជានិចច។
មា៉ាងវិញមទៀត ការអ្ប់រំទូនា នមម្របៀនម្របមមផ្ដលស្សបតាម្នលងធម៌ និងវិន័យម្រពឹះពុទន
សាសនមនឹះនឹងអាចម្ចផុតពីទំនស់វិបតថិ និងភាពហ្ាងមៅទំងឡាយទំងពួងបាន ។
មហ្តុដូមចបឹះមហ្ើយ មគលការណ្៍ អ្ប់រំតាមរយៈសីលមនឹះ និងបានជាឱវាទម្រទឹសថីដ៏សំខាន់
សម្រាប់អ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និងបមម្រងៀនសាទ ប័ន អ្ងគភាពម្រ្ឹឹះសាទ នពុទនិកសិកាឲ្យាន
ភាពម្របមសើរ ម្របកបមោយមសចកថីនថលថបូរ ានម្រកមសីលធម៌លអ ។ ការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល
ម្រ្ហ្សទតាមរយៈនិចចសីល(សីល៥)ានដូចខាងមម្រកាម៖
ទី១-បាណ្តតិបាតា មវរមណ្ី មចតនមវៀរចកការសាល ប់សតវ។ មនុសសម្រតូវពម្រងឹងសតិ
បញ្ញដ សាា រតីវិនិចឆ័យឲ្យចាស់នូវតនមលននជីវិតរបស់មនុសស សតវទំងអ្ស់ មោយកំណ្ត់កបុង
ចិតថជាប់ជានិចចថា ខ្លួនមយើងតធ ល់ស្សឡាញ់ជិវិតខ្លួនមយើងណ្ត មហ្ើយភ័យខាល ចានមម្រគឹះ
មហ្នថរាយដល់ជីវិតខ្លួនមយើងតធ ល់យ៉ាងណ្ត សតវដនទក៏ានមសចកថីភ័យខាល ចដូចខ្លួនមយើង
ផ្ដរ “អ្តាថ នំ ឧបមំ កតាវ ” បុ្គល្ួរមធវើខ្លួនឲ្យជាឧបា(19)
។ អ្បកដឹកនំ ឬអ្បកអ្ប់រំទូនា នមិន
ផ្មនជាមនុសសសាហាវយង់ បង មិនម្របម្រពឹតថអ្ំមពើទុចចរិតមផសងៗ មិនមបៀតមបៀនមិតថរួមការហាតរ
អ្បកមម្រកាមបហាតគ ប់ ានមន្តនថី បុ្គលិក មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ួ សិសសនិសសិតរបស់ខ្លួន រហ្ូតដល់ាន
ការកាប់សាល ប់ជាមដើម ។
ទី២- អ្ទិនប ទន មវរមណ្ី មចតនជាមហ្តុមវៀរចកការកាន់យករបស់ផ្ដលម្មិនបានឲ្យ
មោយកាយ ឫមោយវាច ។ មនុសសម្រតូវពម្រងឹងនូវសាា រតី កំណ្ត់ឲ្យបានចាស់នូវតនមល និង
ភាពចំបាច់ននរបស់មនឹះៗ ម្រពមទំងចិតថរបស់ាច ស់របស់ផង មោយកំណ្ត់សាា រតីអារមាណ្៍
របស់មយើងឲ្យចាស់ថា មយើងស្សឡាញ់មពញចិតថម្រទពយរបស់យ៉ាងណ្ត អ្បកដនទមទៀតក៏ដូច
មយើងផ្ដរ ។ អ្បកដឹកនំ អ្បកអ្ប់រំ មិនម្រតូវពុករលួយ សុីសំណ្ូ ក លួចបនលំ មកងយកម្រទពយ
សមផតថិជាតិ ឫម្រទពយបុ្គល ឫម្រកុមម្រ្ួសារណ្តមួយ មដើមផីម្របមយជន៍តធ ល់ខ្លួនឫម្របមយជន៍
ម្រកុមម្រ្ួសារ និងបកសពួកម ើយ ។ អ្បកអ្ប់រំ និងអ្បកទទួលការអ្ប់រំទំងអ្ស់ម្រតូវផ្តានការ
មសាា ឹះម្រតង់ចំមរឹះជាតិម្រ្ប់មពលមវោ ។
ទី៣- កាមមាសុមិចឆ ចរា មវរមណ្ី មចតនមវៀរចកការម្របម្រពឹតថខ្ុសកបុងកាម ។ មនុសស
ម្រតូវានភាពមសាា ឹះម្រតង់ចំមរឹះបថី ម្របពនន មិនម្រតូវម្របម្រពឹតថសហាយសាន់នឹងម្របពននកូនឫបថីរបស់
អ្បកណ្តមួយម ើយ ។ បុ្គលាប ក់ៗ ្បផីពិចរណ្តមហ្ើយកំណ្ត់សតិសមផញ្ដៈឲ្យចងចំជា
និចចថា អាតាា អ្ញស្សឡាញ់ មពញចិតថម្របពននកូនអ្ញ មិនចង់ឲ្យម្របពននកូនម្រតូវអ្បកណ្តមួយ
មកបងកភាពអ្ពមងគលកបុងផលូវមសបហាយ៉ាងណ្តមនឹះមទ រីឯអ្បកដនទមទៀត ក៏ានចិតថដូចមយើង
ផងផ្ដរ មហ្ើយមបថជាញ ចិតថមិនម្របម្រពឹតថអ្ំមពើអ្ពមងគលមនឹះជានិចចមៅ ។ ្ណ្ៈថាប ក់ដឹកនំម្រ្ឹឹះ
19
សុតនតបិដក ែុទទកនិោយ ភាគ ៥២ ទាំព័រ ៤៩ ។
16
សាទ នសិកា មិនផ្មនជាអ្បកផ្ដលមោា ភកាម តណ្ត់ បុណ្យសកថិ អ្ំណ្តច និងម្រទពយសមផតថិ
ជាតិម ើយ ។ មិនម្រតូវប៉ាឹះរល់កូន ម្របពននម្ ឫមធវើឲ្យខ្ូចខាតផលម្របមយជន៍ម្រ្ឹឹះសាទ នសិកា
និងបុ្គលិក សិសសនិសសិត ។ល។
ទី៤- មុសាវាទ មវរមណ្ី មចតនមវៀរចកការនិយយរកយភូតកុហ្ក ្ឺរកយសំដីមិន
ពិត ឫ រកយសមថីបំមផលើស ។ បុ្គលាប ក់ៗ ្បផីពម្រងឹងសតិសមផជញ្ដៈ ខ្លួននឹកម ើញជានិចច
ថាការនិយយភូតកុហ្ក ឫនិយយបំមផលើសមរឿងពិត មៅជាមរឿងមិនពិត អាម្រកក់មៅជាលអ
ឬនិយយបំមបា៉ា ងពត៌ានបំផ្លងខ្ុសពីការពិត ឬក៏ការនិយយចក់រុកបំផ្បកបំបាក់អ្បកណ្ត
មួយម្រកុមណ្តមួយ ផ្ដលជាមហ្តុបងកឲ្យានភាពសាុ្សាា ញសតិអារមាណ្៍ ផ្ដលនំឲ្យាន
ទុកខមទសដល់មនុសស ឬម្រកុមជនននផ្ដលរក់ព័នននឹងរកយភូតកុហ្ក ។
ទី៥- សុរាមមរយមជជបផាទោឌ ន មវរមណ្ី មចតនមវៀរចក មហ្តុជាទីតាំងននមសចកថី
ម្របាទកបុងសុរា នឹងមមរ័យ មរល្ឺមិនផឹកសុរា នឹងមមរ័យ ផ្ដលជាមម្រ្ឿងស្សវឹងមផសងៗ
ានស្សា មបៀរ ជាមដើម ។ ការអ្ប់រំម្រតូវបមញ្ច ៀសឲ្យផុតពីការមសព ឬមម្របើម្របាស់មម្រ្ឿងមញៀន
អាមភៀន កញ្ញឆ ស្សី ស្សា ផ្លផងមម្ររឹះនំឲ្យខ្ូចសាា រតី និងប៉ាឹះរល់ដល់សុខ្ភាព។
សរុបមក អ្បកអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និងការបមម្រងៀនម្រតូវម្រ្ប់ម្រ្ងអារមាណ្៍ ទំង៦ ឲ្យ
ានភាពម្របម្រកតីជាោច់ខាត ្ឺភាពសាមញ្ដ មិនវមងវង និងលង់តាមអារមាណ្៍ ទំង៦ មនឹះ
ម ើយ មម្ររឹះនំឲ្យានចំណ្ុ ចមខ្ាយមភលចសាា រតី ។ ម្រពឹះពុទនម្រទង់ម្រតាស់ទុកថា អ្បកមធវស
ម្របផ្ហ្ស បាត់បង់សាា រតីមម្របៀបដូចមនុសសសាល ប់(20)
។
ខ្/. ការអ្ប់រំបពវជិត (អ្បកបួស)
ការអ្ប់រំបពវជិត ានន័យថា ការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល ការផថល់ឱវាទទូនា ន មម្របៀនម្របមម
ផ្ណ្នំ និងការបមម្រងៀនដល់អ្បកបួសតាម្នលងវិន័យសិកាខ បទ ផ្ដលមមដឹកនំសាសនបាន
កំណ្ត់ឲ្យម្របតិបតថិ ។ ការអ្ប់រំអ្បកបួស សំមមមៅមលើការអ្ប់រំទូនា នមម្របៀនម្របមមផ្ណ្នំ
បណ្ថុ ឹះបណ្តថ លមៅមលើសាា រតីម្រពឹះសងឃអ្បកបួសកបុងម្រពឹះពុទនសាសន តាមសីលធម៌ម្របតិបតថិ
របស់សាសន ។ អ្នគរិយវិន័យ ជាវិន័យសម្រាប់ផ្ណ្នំអ្ប់រំទូនា ន និងបហាត់ ញម្របាប់
ដល់អ្បកមិនម្រ្ងផធឹះ ្ឺបានដល់ពួកអ្បកបួស ានភិកខុ សាមមណ្រជាមដើមមនឹះឯង ។ វិន័យ
សម្រាប់មិនម្រ្ប់ម្រ្ងផធឹះ ផ្ដលម្រតូវយកមកមគរពម្របតិបតថិ ឫរកាឲ្យបានភាជ ប់ខ្ជួនរបស់អ្បក
បួសមនឹះ ផ្ចកមចញជាពីរផ្ផបក្ឺ វិន័យសម្រាប់សាមមណ្រ និងវិន័យសម្រាប់ភិកខុ
(21)
។
១/.សាមមណ្រវិន័យ វិន័យ ឬចាប់ផ្ដលជាសីលសិកាខ បទរបស់សាមមណ្រមនឹះ ជា
មគលសីលធម៌ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតផ្ដលអ្បកបួសជាសាមមណ្រ ម្រតូវផ្តយកមកមគរពម្របតិបតថិ
តាមឲ្យបានលអ ។ វិន័យ ឬចាប់ ផ្ដលម្រពឹះសាា សមពុទនម្រទង់បញ្ដតថិដល់សាមមណ្រទំងអ្ស់
មនឹះាន សិកាខ បទ ១០ ទណ្ឍ កមា ១០ នសនងគៈ១០ និងមសកខិយវតថ៧៥ ម្រពមទំងមោកវិជជ
សិកាខ បទ៤៩ផង ។ មៅកបុងការស្សាវម្រជាវទីមនឹះ មិនអាចមលើកយកមកបរិយយឲ្យអ្ស់បាន
20
មៅរ ៍ចនទែុលល “ធមមបដិបតតិ” មបាោះពុមពឆ្ន ាំ ២០១២ ទាំព័រ ១៣៥ ។
21
អុច រស់ “អាោរ ិយវ ិន័យនិងអានាោរ ិយវ ិន័យ” ឆ្ន ាំ ១៩៦៦ ទាំព័រ ៥៦ ។
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា
សារណា

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

تقييم الاستراتيجية.ppt
تقييم الاستراتيجية.pptتقييم الاستراتيجية.ppt
تقييم الاستراتيجية.pptAliLebee
 
تصميم التعليم الإلكتروني
تصميم التعليم الإلكترونيتصميم التعليم الإلكتروني
تصميم التعليم الإلكترونيDr. Almodaires
 
บริบทสังคมทางการศึกษา ทศวรรษที่ 21
บริบทสังคมทางการศึกษา ทศวรรษที่ 21บริบทสังคมทางการศึกษา ทศวรรษที่ 21
บริบทสังคมทางการศึกษา ทศวรรษที่ 21Prapaporn Boonplord
 
طرق وأساليب تدريس القران الكريم
طرق وأساليب تدريس القران الكريم طرق وأساليب تدريس القران الكريم
طرق وأساليب تدريس القران الكريم د.فداء الشنيقات
 
Portfolio professionel الملفّ التّربوي المهني
Portfolio professionel الملفّ التّربوي المهنيPortfolio professionel الملفّ التّربوي المهني
Portfolio professionel الملفّ التّربوي المهنيmonji farhat
 
التعلم التعاوني عرض د.محسن
التعلم التعاوني عرض د.محسنالتعلم التعاوني عرض د.محسن
التعلم التعاوني عرض د.محسنمنى البرعمي
 
التدريس من خلال استراتيجية التعلم باللعب
التدريس من خلال استراتيجية التعلم باللعب التدريس من خلال استراتيجية التعلم باللعب
التدريس من خلال استراتيجية التعلم باللعب Teaching Skills
 
التعليم عن بعد
 التعليم عن بعد التعليم عن بعد
التعليم عن بعدNasser Elgizawy
 
بناء وغرس القيم الإسلامية في مرحلة الطفولة المبكرة
بناء وغرس القيم الإسلامية في مرحلة الطفولة المبكرةبناء وغرس القيم الإسلامية في مرحلة الطفولة المبكرة
بناء وغرس القيم الإسلامية في مرحلة الطفولة المبكرةرؤية للحقائب التدريبية
 
ทักษะการเรียนรู้ด้วยตนเอง กศน
ทักษะการเรียนรู้ด้วยตนเอง กศนทักษะการเรียนรู้ด้วยตนเอง กศน
ทักษะการเรียนรู้ด้วยตนเอง กศนpeter dontoom
 
หลักสูตรสถานศึกษา โรงเรียนสามารถดีวิทยา(1)
หลักสูตรสถานศึกษา โรงเรียนสามารถดีวิทยา(1)หลักสูตรสถานศึกษา โรงเรียนสามารถดีวิทยา(1)
หลักสูตรสถานศึกษา โรงเรียนสามารถดีวิทยา(1)Muhammadrusdee Almaarify
 
نموذج دراسة حالة طفل عدواني
نموذج دراسة حالة طفل عدوانينموذج دراسة حالة طفل عدواني
نموذج دراسة حالة طفل عدوانيanwr89
 
تحديات مراكز مصادر التعلم
تحديات مراكز مصادر التعلمتحديات مراكز مصادر التعلم
تحديات مراكز مصادر التعلمzakiya71
 
دورة عن عمل ملف انجاز للمعلمة
دورة عن عمل ملف انجاز للمعلمةدورة عن عمل ملف انجاز للمعلمة
دورة عن عمل ملف انجاز للمعلمةSally Sky
 
معايير الجودة في تصميم المقررات الإلكترونية Part02
معايير الجودة في تصميم المقررات الإلكترونية Part02معايير الجودة في تصميم المقررات الإلكترونية Part02
معايير الجودة في تصميم المقررات الإلكترونية Part02Mohamed Yahya
 
بيئات وأنظمة التعليم الإلكتروني
بيئات وأنظمة التعليم الإلكترونيبيئات وأنظمة التعليم الإلكتروني
بيئات وأنظمة التعليم الإلكترونيmg33662
 

Mais procurados (20)

تقييم الاستراتيجية.ppt
تقييم الاستراتيجية.pptتقييم الاستراتيجية.ppt
تقييم الاستراتيجية.ppt
 
تصميم التعليم الإلكتروني
تصميم التعليم الإلكترونيتصميم التعليم الإلكتروني
تصميم التعليم الإلكتروني
 
บริบทสังคมทางการศึกษา ทศวรรษที่ 21
บริบทสังคมทางการศึกษา ทศวรรษที่ 21บริบทสังคมทางการศึกษา ทศวรรษที่ 21
บริบทสังคมทางการศึกษา ทศวรรษที่ 21
 
طرق وأساليب تدريس القران الكريم
طرق وأساليب تدريس القران الكريم طرق وأساليب تدريس القران الكريم
طرق وأساليب تدريس القران الكريم
 
Portfolio professionel الملفّ التّربوي المهني
Portfolio professionel الملفّ التّربوي المهنيPortfolio professionel الملفّ التّربوي المهني
Portfolio professionel الملفّ التّربوي المهني
 
الضغط الجوي
الضغط الجويالضغط الجوي
الضغط الجوي
 
التعلم التعاوني عرض د.محسن
التعلم التعاوني عرض د.محسنالتعلم التعاوني عرض د.محسن
التعلم التعاوني عرض د.محسن
 
التدريس من خلال استراتيجية التعلم باللعب
التدريس من خلال استراتيجية التعلم باللعب التدريس من خلال استراتيجية التعلم باللعب
التدريس من خلال استراتيجية التعلم باللعب
 
التعليم عن بعد
 التعليم عن بعد التعليم عن بعد
التعليم عن بعد
 
كراسة ألعاب
كراسة ألعابكراسة ألعاب
كراسة ألعاب
 
إعدد مُعلِّم العصر الرقمي
إعدد مُعلِّم العصر الرقميإعدد مُعلِّم العصر الرقمي
إعدد مُعلِّم العصر الرقمي
 
بناء وغرس القيم الإسلامية في مرحلة الطفولة المبكرة
بناء وغرس القيم الإسلامية في مرحلة الطفولة المبكرةبناء وغرس القيم الإسلامية في مرحلة الطفولة المبكرة
بناء وغرس القيم الإسلامية في مرحلة الطفولة المبكرة
 
حقيبة التعلم التكيفي
حقيبة التعلم التكيفي حقيبة التعلم التكيفي
حقيبة التعلم التكيفي
 
ทักษะการเรียนรู้ด้วยตนเอง กศน
ทักษะการเรียนรู้ด้วยตนเอง กศนทักษะการเรียนรู้ด้วยตนเอง กศน
ทักษะการเรียนรู้ด้วยตนเอง กศน
 
หลักสูตรสถานศึกษา โรงเรียนสามารถดีวิทยา(1)
หลักสูตรสถานศึกษา โรงเรียนสามารถดีวิทยา(1)หลักสูตรสถานศึกษา โรงเรียนสามารถดีวิทยา(1)
หลักสูตรสถานศึกษา โรงเรียนสามารถดีวิทยา(1)
 
نموذج دراسة حالة طفل عدواني
نموذج دراسة حالة طفل عدوانينموذج دراسة حالة طفل عدواني
نموذج دراسة حالة طفل عدواني
 
تحديات مراكز مصادر التعلم
تحديات مراكز مصادر التعلمتحديات مراكز مصادر التعلم
تحديات مراكز مصادر التعلم
 
دورة عن عمل ملف انجاز للمعلمة
دورة عن عمل ملف انجاز للمعلمةدورة عن عمل ملف انجاز للمعلمة
دورة عن عمل ملف انجاز للمعلمة
 
معايير الجودة في تصميم المقررات الإلكترونية Part02
معايير الجودة في تصميم المقررات الإلكترونية Part02معايير الجودة في تصميم المقررات الإلكترونية Part02
معايير الجودة في تصميم المقررات الإلكترونية Part02
 
بيئات وأنظمة التعليم الإلكتروني
بيئات وأنظمة التعليم الإلكترونيبيئات وأنظمة التعليم الإلكتروني
بيئات وأنظمة التعليم الإلكتروني
 

Destaque

កិច្ចការរដ្ឋបាល
កិច្ចការរដ្ឋបាលកិច្ចការរដ្ឋបាល
កិច្ចការរដ្ឋបាលkongsochet
 
ចំណេះដឹងទូទៅ
ចំណេះដឹងទូទៅចំណេះដឹងទូទៅ
ចំណេះដឹងទូទៅchanvannda
 
HRM lesson
HRM lessonHRM lesson
HRM lessonSavoeng
 
អង់គ្លេស​--_ខ្មែរ ខ្មែរ_អង់គ្លេស ពាក្យបច្ចេកទេស
អង់គ្លេស​--_ខ្មែរ ខ្មែរ_អង់គ្លេស ពាក្យបច្ចេកទេសអង់គ្លេស​--_ខ្មែរ ខ្មែរ_អង់គ្លេស ពាក្យបច្ចេកទេស
អង់គ្លេស​--_ខ្មែរ ខ្មែរ_អង់គ្លេស ពាក្យបច្ចេកទេសchanvannda
 
វែបសាយមានប្រយោជន៍
វែបសាយមានប្រយោជន៍វែបសាយមានប្រយោជន៍
វែបសាយមានប្រយោជន៍Chanratha Sorn
 
សៀវភៅគន្លឹះរកលុយតាម Internet (ភាសាខ្មែរ)pdf
សៀវភៅគន្លឹះរកលុយតាម Internet (ភាសាខ្មែរ)pdfសៀវភៅគន្លឹះរកលុយតាម Internet (ភាសាខ្មែរ)pdf
សៀវភៅគន្លឹះរកលុយតាម Internet (ភាសាខ្មែរ)pdfkhuon sokkhim
 
Principle of Marketing Khmer Version
Principle of Marketing Khmer VersionPrinciple of Marketing Khmer Version
Principle of Marketing Khmer VersionChormvirak Moulsem
 
How to create project
How to create projectHow to create project
How to create projectBun Hong
 
Tourism in france
Tourism in franceTourism in france
Tourism in francetola reot
 
Prepare Business Plan
Prepare Business Plan Prepare Business Plan
Prepare Business Plan DerlinSela
 
យុត្តិសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ ហិរញ្ញវត្ថុ
យុត្តិសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ ហិរញ្ញវត្ថុយុត្តិសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ ហិរញ្ញវត្ថុ
យុត្តិសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ ហិរញ្ញវត្ថុSela Nget
 
Thesis policy
Thesis policyThesis policy
Thesis policykutmdoc
 
1 01+บาลีไวยกรณ์+สมัญญาภิธานและสนธิ
1 01+บาลีไวยกรณ์+สมัญญาภิธานและสนธิ1 01+บาลีไวยกรณ์+สมัญญาภิธานและสนธิ
1 01+บาลีไวยกรณ์+สมัญญาภิธานและสนธิTongsamut vorasan
 
យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ២០១១-២០២៥
យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ២០១១-២០២៥យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ២០១១-២០២៥
យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ២០១១-២០២៥ខ្មែរមហានគរ
 
Quickbook2010 khmer
Quickbook2010 khmerQuickbook2010 khmer
Quickbook2010 khmerDoeun KH Sok
 

Destaque (20)

កិច្ចការរដ្ឋបាល
កិច្ចការរដ្ឋបាលកិច្ចការរដ្ឋបាល
កិច្ចការរដ្ឋបាល
 
ចំណេះដឹងទូទៅ
ចំណេះដឹងទូទៅចំណេះដឹងទូទៅ
ចំណេះដឹងទូទៅ
 
HRM lesson
HRM lessonHRM lesson
HRM lesson
 
Research method
Research methodResearch method
Research method
 
អង់គ្លេស​--_ខ្មែរ ខ្មែរ_អង់គ្លេស ពាក្យបច្ចេកទេស
អង់គ្លេស​--_ខ្មែរ ខ្មែរ_អង់គ្លេស ពាក្យបច្ចេកទេសអង់គ្លេស​--_ខ្មែរ ខ្មែរ_អង់គ្លេស ពាក្យបច្ចេកទេស
អង់គ្លេស​--_ខ្មែរ ខ្មែរ_អង់គ្លេស ពាក្យបច្ចេកទេស
 
វែបសាយមានប្រយោជន៍
វែបសាយមានប្រយោជន៍វែបសាយមានប្រយោជន៍
វែបសាយមានប្រយោជន៍
 
សៀវភៅគន្លឹះរកលុយតាម Internet (ភាសាខ្មែរ)pdf
សៀវភៅគន្លឹះរកលុយតាម Internet (ភាសាខ្មែរ)pdfសៀវភៅគន្លឹះរកលុយតាម Internet (ភាសាខ្មែរ)pdf
សៀវភៅគន្លឹះរកលុយតាម Internet (ភាសាខ្មែរ)pdf
 
Understanding Keylogger
Understanding KeyloggerUnderstanding Keylogger
Understanding Keylogger
 
Principle of Marketing Khmer Version
Principle of Marketing Khmer VersionPrinciple of Marketing Khmer Version
Principle of Marketing Khmer Version
 
How to create project
How to create projectHow to create project
How to create project
 
Tourism in france
Tourism in franceTourism in france
Tourism in france
 
Sumsung
SumsungSumsung
Sumsung
 
Prepare Business Plan
Prepare Business Plan Prepare Business Plan
Prepare Business Plan
 
Thesis Slide
Thesis SlideThesis Slide
Thesis Slide
 
យុត្តិសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ ហិរញ្ញវត្ថុ
យុត្តិសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ ហិរញ្ញវត្ថុយុត្តិសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ ហិរញ្ញវត្ថុ
យុត្តិសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ ហិរញ្ញវត្ថុ
 
Thesis policy
Thesis policyThesis policy
Thesis policy
 
1 01+บาลีไวยกรณ์+สมัญญาภิธานและสนธิ
1 01+บาลีไวยกรณ์+สมัญญาภิธานและสนธิ1 01+บาลีไวยกรณ์+สมัญญาภิธานและสนธิ
1 01+บาลีไวยกรณ์+สมัญญาภิธานและสนธิ
 
យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ២០១១-២០២៥
យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ២០១១-២០២៥យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ២០១១-២០២៥
យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ២០១១-២០២៥
 
Quickbook2010 khmer
Quickbook2010 khmerQuickbook2010 khmer
Quickbook2010 khmer
 
Internet Security Policy - Khmer
Internet Security Policy - Khmer Internet Security Policy - Khmer
Internet Security Policy - Khmer
 

Semelhante a សារណា

Khmer curriculumn for foreigners
Khmer curriculumn for foreignersKhmer curriculumn for foreigners
Khmer curriculumn for foreignerssnangstudy
 
School Friendly Child
School Friendly ChildSchool Friendly Child
School Friendly ChildKe Yan
 
The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2
The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2
The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2Mut Somoeun
 
Content and summary
Content and summaryContent and summary
Content and summaryPeou Saren
 
Content and summary
Content and summaryContent and summary
Content and summaryPeou Saren
 
ឯកសារស្រាវជ្រាវការបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្ស.pptx
ឯកសារស្រាវជ្រាវការបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្ស.pptxឯកសារស្រាវជ្រាវការបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្ស.pptx
ឯកសារស្រាវជ្រាវការបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្ស.pptxChornTim
 
ព្រះរាជប្រវត្តិសង្ខេបរបស់ព្រះបរមរតនៈកោដ History norodom
ព្រះរាជប្រវត្តិសង្ខេបរបស់ព្រះបរមរតនៈកោដ History norodomព្រះរាជប្រវត្តិសង្ខេបរបស់ព្រះបរមរតនៈកោដ History norodom
ព្រះរាជប្រវត្តិសង្ខេបរបស់ព្រះបរមរតនៈកោដ History norodomSon Lorngdy
 
Research method
Research methodResearch method
Research methodyim Nhat
 
Project management research report
Project management research reportProject management research report
Project management research reportPeou Saren
 
ស្ថានភាពសីលធម៌សង្គមខ្មែរធ្លាក់ចុះ
ស្ថានភាពសីលធម៌សង្គមខ្មែរធ្លាក់ចុះស្ថានភាពសីលធម៌សង្គមខ្មែរធ្លាក់ចុះ
ស្ថានភាពសីលធម៌សង្គមខ្មែរធ្លាក់ចុះDavy Chhouk
 
ឧបសម្ព័ន្ធទី ២​​ ៣ ៤
ឧបសម្ព័ន្ធទី ២​​ ៣ ៤ ឧបសម្ព័ន្ធទី ២​​ ៣ ៤
ឧបសម្ព័ន្ធទី ២​​ ៣ ៤ nhongsim
 

Semelhante a សារណា (14)

Khmer curriculumn for foreigners
Khmer curriculumn for foreignersKhmer curriculumn for foreigners
Khmer curriculumn for foreigners
 
1.pptx
1.pptx1.pptx
1.pptx
 
School Friendly Child
School Friendly ChildSchool Friendly Child
School Friendly Child
 
The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2
The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2
The_Teaching_of_Sakamuni_Buddha2
 
Content and summary
Content and summaryContent and summary
Content and summary
 
Content and summary
Content and summaryContent and summary
Content and summary
 
ឯកសារស្រាវជ្រាវការបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្ស.pptx
ឯកសារស្រាវជ្រាវការបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្ស.pptxឯកសារស្រាវជ្រាវការបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្ស.pptx
ឯកសារស្រាវជ្រាវការបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្ស.pptx
 
Slide.docx
Slide.docxSlide.docx
Slide.docx
 
Presentation1
Presentation1Presentation1
Presentation1
 
ព្រះរាជប្រវត្តិសង្ខេបរបស់ព្រះបរមរតនៈកោដ History norodom
ព្រះរាជប្រវត្តិសង្ខេបរបស់ព្រះបរមរតនៈកោដ History norodomព្រះរាជប្រវត្តិសង្ខេបរបស់ព្រះបរមរតនៈកោដ History norodom
ព្រះរាជប្រវត្តិសង្ខេបរបស់ព្រះបរមរតនៈកោដ History norodom
 
Research method
Research methodResearch method
Research method
 
Project management research report
Project management research reportProject management research report
Project management research report
 
ស្ថានភាពសីលធម៌សង្គមខ្មែរធ្លាក់ចុះ
ស្ថានភាពសីលធម៌សង្គមខ្មែរធ្លាក់ចុះស្ថានភាពសីលធម៌សង្គមខ្មែរធ្លាក់ចុះ
ស្ថានភាពសីលធម៌សង្គមខ្មែរធ្លាក់ចុះ
 
ឧបសម្ព័ន្ធទី ២​​ ៣ ៤
ឧបសម្ព័ន្ធទី ២​​ ៣ ៤ ឧបសម្ព័ន្ធទី ២​​ ៣ ៤
ឧបសម្ព័ន្ធទី ២​​ ៣ ៤
 

សារណា

  • 1. 1 ជំពូកទី ១ សេចកតីសផតើមននការស្រាវស្រាវ ១.១ លំនំបញ្ហា ននការស្រាវស្រាវ ទសពិធរាជធ៌ម ជារាជធ៌មដ៏ពិសិដ និងខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត សម្រាប់ដឹកនំមនុសសឲ្យាន សនថិភាព សុខ្ុដុមរមន និងការរីកចមម្រមើនរបស់ម្របមទសជាតិ ។ វាជាមជឈមណ្ឍ លសម្រាប់ ជីវិតអ្បកដឹកនំនិងអ្បកអ្ប់រំ ។ ការអ្ប់រំកមពុជា ានបងកប់នូវខ្លឹមសារននផ្ផបកនីមួយននទសពិធ រាជធម៌ផងផ្ដរ។ មោយសទិតមៅកបុងបរិបទននវិស័យអ្ប់រំជាសាកល ម្រ្ឹឹះសាទ នពុទនិកសិកាជាតិ សាទ ប័ន អ្ងគភាព ម្រ្ឹឹះសាទ នសិកានន បាននឹងកំពុងមដើរតួនទីយ៉ាងសំខាន់កបុងដំមណ្ើ រននការអ្ប់រំ បណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល បមម្រងៀន ទូនា នម្របមមមនុសសមពព ឹះមៅរកទិសមមមួយ ផ្ដលម្ចង់បាន ម្របកបមោយ ្ុណ្ធម៌ ម្រកមសីលធម៌ ម្រពហ្ាវិហារធម៌ យុតថិធម៌ កបុងាគ៌ ននវិស័យអ្ប់រំផ្ដល ម្របកបមោយទសពិធរាជធម៌ ។ មោយសមងកតម ើញថា ការអ្ប់រំតាមរយៈទសពិធរាជធម៌ ្ឺ ម្រតូវបានពួកបណ្តថ អ្បកអ្ប់រំមៅមលើពិភពមោកយកអ្នុវតថ នចបម្របឌិតជា្ំនិតមផសងៗ មដើមផីជា មគលការណ្៍ សម្រាប់មធវើការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លមៅតាមសាទ ប័ន អ្ងគភាព ម្រ្ឹឹះសាទ នសិកា របស់ខ្លួន ។ មគលការណ្៍ អ្ប់រំ ្ឺជាយនថការយ៉ាងពិមសសសម្រាប់នំម្របព័ននសងគម និងម្របព័នន អ្ប់រំមចញពីអ្តីតកាលមពព ឹះមៅកាន់អ្ន្ត ។ ដូមចបឹះ មដើមផីយល់ដឹងឲ្យបានទូលំទូោយ អ្ំពីមគលការណ្៍ អ្ប់រំ មយើងម្រតូវមឈវងយល់អ្ំពីអ្តីតកាលផ្ដលសថីពីម្របឹតថិការណ្៍ ម្របវតថិនន ការអ្ប់រំមយើងម ើញថា ម្រទឹសថី វីធីសាស្រសថ ការម្រ្ប់ម្រ្ងអ្ប់រំ និងសាោមរៀន ្ឺានតាំងពីរ យូរយរណ្តស់មកមហ្ើយ។ ពីមម្ររឹះថា ការអ្ភិវឌណ ្ឺមផថើមមចញពីការពាយមម្របឹងផ្ម្របង របស់មនុសសកបុងការអ្ប់រំផ្ណ្នំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល ហ្ឹវកហាត់លត់ដំ និងការបហាត់ ត់បមម្រងៀន កបុងវិស័យអ្ប់រំ ។ វិស័យអ្ប់រំ ្ឺជាវិស័យចមផងសំខាន់ផ្ដលម្រ្ប់បណ្តថ ម្របមទសទូទំងសាកលមោក បាន នឹងកំពុង យក ចិតថទុកោក់បណ្ថុ ឹះបណ្តថ លធនធានមនុសសឲ្យានចំមណ្តឹះដឹង ចំមណ្ឹះមធវើ និងានឥរិយបថលអម្របមសើរ មដើមផីកសាង និងអ្ភិវឌណសមតទភាព ជំនញ បទ ពិមសាធន៍ ឯកមទសមទពមកាសលយរបស់មនុសសឲ្យានកររីកចមម្រមើន ។ ស្សបមពលជាមួយគប មនឹះផ្ដរ មគលការណ្៍ អ្ប់រំតាមរយៈទសពិធរាជធម៌ ក៏បានមដើរ តួនទីយ៉ាងសំខាន់កបុងវិស័យអ្ប់រំ និងការដឹកនំនន ។ ទសពិធរាជធម៌ ជាធម៌ផ្ដលាន ផ្ចងមកមហ្ើយកបុង្មពីរសាសនននរបស់ផ្ខ្ារមយើង ផ្ដលផ្ខ្ារមយើងកាលពីបុរាណ្កាល បានម្របកាន់ខាជ ប់ខ្ជួនទុកដូចជា វិន័យ ឬចាប់សម្រាប់ផ្ណ្នំអ្ប់រំទូនា ន និងបហាត់ ញពី្ុណ្ សមផតិថម្រពមទំងបុ្គលិកលកខណ្ៈននបុ្គលផ្ដលជាអ្បកអ្ប់រំដឹកនំ ជាមម ជាធំ ឬ ជាម្របធាន កបុងការកាន់កាប់ ឬម្រ្ប់ម្រ្ងផ្ណ្នំ បណ្ថុ ឹះបណ្តថ លនូវពួក្ណ្ៈសងគម ឬសាទ ប័នរហ្ូតដល់
  • 2. 2 ម្របមទសជាតិទំងមូល ។ មគលការណ្៍ មនឹះមរៀបចំម ើងមដើមផីកសាងម្របមយជន៍រួម និងាន និនប ការ មពព ឹះមៅរកមគលមមអ្ភិវឌណនូវមគលករណ្៍ អ្ប់រំសម្រាប់ទំអ្ស់គប ។ មហ្ើយមា៉ាងវិញមទៀត ានម្របមទសជាមម្រចើនមៅមលើសាកលមោក ានម្របមទសខ្លឹះ បានយកមគលការណ្៍ ចាប់រដឌមកមធវើការអ្ប់រំមនុសស មហ្ើយក៏ានម្របមទសខ្លឹះមទៀត បាន យកមគលការណ្៍ ចាប់សាសនមកមធវើជាការអ្ប់រំ ។ មហ្ើយជួនកាលម្យកចាប់រដឌបូក រួមបញ្ចូ លគប មធវើជាមគលការណ្៍ អ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លដឹកនំមនុសស មដើមផីឲ្យានការម្របម្រពឹតថ ម្របតិបតថិតាមាគ៌ ផ្ដលបានផ្ចងមនឹះ ។ ដូចមនឹះមហ្ើយ មគលការណ្៍ អ្ប់រំ ្ឺជាវិធាននន ចាប់អ្ប់រំយ៉ាងសំខាន់ណ្តស់សម្រាប់មមដឹកនំ ផ្ដលានតួនទីកបុងមធវើការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល ផ្ណ្នំទូនា នអ្ប់រំម្ និងសម្រាប់អ្បកផ្ដលទទួលការអ្ប់រំពីម្ ។ មោយមយើងដឹងមហ្ើយ ្ណ្ៈថាប ក់ដឹកនំពុទនិកសិកា មន្តនថីរាជការ បុ្គលិកក៏ដូចជា មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ូ សិសសនិសសិត និងពុទនបរិស័ទទំងអ្ស់ភា្មម្រចើនសុទនផ្តធាល ប់ទទួលបាន ការផ្ណ្នំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លការហ្វឹកហាត់តាមាគ៌ ម្រពឹះពុទនសាសនកបុងជីវិតរស់មៅម្របចំនថង របស់ពួកម្ ។ មហ្តុដូចមនឹះ មគលការណ្៍ អ្ប់រំតាមរយឹះទសពិធរាជធម៌ ពិតជាានសារៈ សំខាន់ខាល ំងណ្តស់ចំមរឹះថាប ក់ដឹកនំ មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ូ ពុទនបរិស័ទ សិសសនិសសិតនមពល បចចុបផនបមនឹះ ្ឺមដើមផីមធវើការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លផ្ណ្នំ ផថល់ឱវាទទូនា ន និងបមម្រងៀនទំងផ្ផបក ចំមណ្ឹះដឹងសតិបញ្ញដ សាា រតី សមតទភាព មទពមកាសលយ ជំនញវិជាជ ជីវៈ ឯកមទស និងផ្ផបក អាកបផកិរិយ ឫកររ ចរិយារយទ ម្របកបមោយវិន័យ ម្រកមសីលធម៌កបុងសងគម សីលធម៌ ពិភពមោក ។ ទសពិរាជធម៌ ពិតជាបានមដើរតួនទីយ៉ាងសំខាន់កបុងការទូនា នមម្របៀនម្របមម ផ្ណ្នំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លមនុសសឲ្យមចឹះស្សោញ់ជីវិតដូចគប តាមរយៈការអ្ប់រំមោយទន ការ អ្ប់រំមោយសីល ្ឺការម្របម្រពឹតថលអ សុចរិត ការអ្ប់រំមោយការបរិចច ្ មដើមផីអ្នុមម្រគឹះដល់ជន ម្រកីម្រកនិងមធវើការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល ទូនា ន ពួកម្ឲ្យមចៀសផុតពីការមម្របើម្របាស់មម្រ្ឿងមញៀន មផសងៗ និងទូនា នមបៀនម្របមមឲ្យបញ្ឈប់នូវអ្ំមពើហ្ឹងាម្រ្ប់រូបភាព និងម្រ្ប់ទីកផ្នលង ។ មោយមយើងសមងកតម ើញនូវចំណ្ុ ចទំងអ្ស់មនឹះមហ្ើយ មទើបជាមហ្តុជំរុញឲ្យម្រកុម សារណ្តមយើងខ្ញុំសមម្រមចចិតថមម្រជើសមរើសម្របធានបទ “មគលការណ្៍ អ្ប់រំតាមរយៈទសពិធរាជ ធម៌មៅតាមពុទនិកសិកាកបុងរាជធានីភបំមពញ” មកមធវើការសិកាស្សាវម្រជាវជាសារណ្តបញ្ច ប់ ថាប ក់បរិញ្ញដ បម្រតមនឹះ ។ មា៉ាងវិញមទៀតមយើងខ្ញុំសងឃឹមថា ម្របធានបទផ្ដលបានសិកាស្សាវ ម្រជាវមកមនឹះ ពិតជាអាចបំមពញចមនល ឹះខ្វឹះខាត និងតម្រមូវការដល់អ្បកផ្ដលានតួនទីអ្ប់រំ និងអ្បកផ្ដលម្រតូវទទួលបាននូវការអ្ប់រំយ៉ាងពិតម្របាកដ បនធ ប់ពីលទនផលផ្ដលមយើងបាន សិកាស្សាវម្រជាវម្រតូវបានរកម ើញមនឹះ ។ ១.២ េំណួ រស្រាវស្រាវ មដើមផីហាតយស្សួលកបុងការម្របមូលផថុំមគល្ំនិតសម្រាប់មធវើការស្សាវម្រជាវ ម្រកុមសារណ្ត ស្សាវម្រជាវមយើងខ្ញុំ បានបមងកើតជាសំណ្ួ រស្សាវម្រជាវជាក់ោក់មួយចំនួន ដូចខាងមម្រកាម៖
  • 3. 3 1. មតើម្រ្ូបមម្រងៀនមៅតាមពុទនិកសិកា ទទួលបានការអ្ប់រំទសពិធរាជធ៌ម កបុងកម្រមិតយ៉ា ង ណ្ត? 2. មតើម្រ្ូបមម្រងៀនមៅតាមពុទនិកសិកា អ្នុវតថការអ្ប់រំទសពិធរាជធ៌ម កបុងកម្រមិតយ៉ា ង ណ្ត? 3. មតើម្រ្ូបមម្រងៀនមៅតាមពុទនិកសិកា និយមចូលចិតថការអ្ប់រំទសពិធរាជធ៌មណ្តខ្លឹះ? 4. មតើម្រ្ូបមម្រងៀនមៅតាមពុទនិកសិកា ានទសសនៈផ្បបណ្ត ចំមរឹះការអ្ប់រំអ្ំពីទសពិធ រាជធម៌? ១.៣ សោលបំណងននការស្រាវស្រាវ វតទុបំណ្ងននការស្សាវម្រជាវសថីពី “មគលការណ្៍ អ្ប់រំទសពិធរាជធម៌ មៅតាមពុទនិក សិកាកបុងរាជធានីភបំមពញ” មតថ តសំខាន់មៅមលើការអ្ប់រំរាជធម៌១០យ៉ាង ផ្ដលម្រតូវយកមក អ្នុវតថមៅកបុងវិស័យអ្ប់រំពុទនិសិកាកបុងរាជធានីភបំមពញ។ ការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះ ាន មគលបំណ្ង ដូចខាងមម្រកាម៖ 1. មដើមផីបហាត់ ញអ្ំពីការអ្ប់រំទសពិធរាជធម៌ 2. មដើមផីរកឲ្យម ើញអ្ំពីការអ្នុវតថការអ្ប់រំទសពិធរាជធម៌ របស់ម្រ្ូបមម្រងៀនមៅតាម បណ្តថ ពុទនិកសិកាមៅកបុងរាជធានីភបំមពញ 3. មដើមផីរកឲ្យម ើញអ្ំពីការនិយមចូលចិតថមម្របើការអ្ប់រំទសពិធរាជធ៌មមៅកបុងថាប ក់មរៀន របស់ម្រ្ូបមម្រងៀនមៅតាមបណ្តថ ពុទនិកសិកា។ ១.៤ ារៈេំខាន់ននការស្រាវស្រាវ ការអ្ប់រំទសពិធរាជធម៌មៅតាមពុទនិកសិកាកបុងរាជធានីភបំមពញ មតថ តមៅមលើម្រទឹសថី មគលវិធី ននចាប់របស់អ្ប់រំផ្ដលបានកំពុងបនថដំមណ្ើ រការននការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល ផ្ដល មិនអាចខ្វឹះបានមៅកបុងវិស័យអ្ប់រំ ។ ទសពិធរាជធម៌ ជាកផួនចាប់ វិន័យ ឬចាប់សម្រាប់ ផ្ណ្នំអ្ប់រំទូនា ន និងបហាត់ ញពី្ុណ្សមផតិថម្រពមទំងបុ្គលិកលកខណ្ៈននបុ្គលផ្ដលជា អ្បកអ្ប់រំដឹកនំ ជាមម ជាធំ ឬ ជាម្របធានកបុងការកាន់កាប់ ឬម្រ្ប់ម្រ្ងផ្ណ្នំ បណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល ទូនា ននូវពួក្ណ្ៈសងគម ឬសាទ ប័នរហ្ូតដល់ម្របមទសជាតិទំងមូល ។ មគលការណ្៍ មនឹះ មរៀបចំម ើងមដើមផីកសាងម្របមយជន៍រួម និងាននិនប ការ មពព ឹះមៅរកមគលមមអ្ភិវឌណនូវ មគលករណ្៍ អ្ប់រំសម្រាប់ទំអ្ស់គប ។ ការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះ នឹងផថល់នូវអ្តទម្របមយជន៍ចំមរឹះម្រកុមមយើងខ្ញុំឲ្យកាន់ផ្តាន ការយល់ដឹងកាន់ផ្តមម្រចើនម ើងមួយកម្រមិតផ្ថមមទៀតមៅមលើមគលការណ្៍ អ្ប់រំ និងរមបៀប ស្សាវម្រជាវបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លននការអ្ប់រំ ការបមម្រងៀនមៅតាមវិស័យពុទនិកសិកាទំងផ្ផបកបឋម មធយម និងឧតថមសិកា ។ មា៉ាងវិញមទៀត ការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះ ពិតជាមធវើឲ្យម្រកុមមយើងខ្ញុំ បានទទួលចំមណ្ឹះដឹងបផ្នទមមួយកម្រមិតមទៀត ផ្ដលរក់ព័ននជាមួយនឹងម្រទឹសថីមគលវិធីនន កផួនចាប់អ្ប់រំ សាគ ល់ពីម្របភព និងម្របមភទននមគលការណ្៍ អ្ប់រំតាមរយៈទសពិធរាជធម៌ ។ បផ្នទមមលើសពីមនឹះមៅមទៀត វាពិតជាអាចមធវើឲ្យសាជិករបស់ម្រកុមមយើងខ្ញុំកាល យខ្លួនជាអ្បក
  • 4. 4 ជំនញកបុងការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និងការបមម្រងៀន មហ្ើយអាចចូលរួមកបុងការមលើកំពស់ បណ្ថុ ឹះ្ំនិត សមតទភាពមដើមផីកាល យខ្លួនជាអ្បកអ្ប់រំ និងអ្បកផ្ដលានចំមណ្ឹះដឹងបនធ ប់ពី ទទួលបានការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លអ្ប់រំ ។ ការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះនឹងបមងកើតបានជាសាប នដននវណ្តកមាថាីមួយ ផ្ដលវណ្តកមាមនឹះវា ពិតជាានសារៈសំខាន់ណ្តស់ ថាប ក់ដឹកនំ មន្តនថី បុ្គលិក មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ូ សិសសនិសសិត ផ្ដលានបំណ្ងចង់ដឹងបផ្នទម មៅមលើមគលការណ្៍ អ្ប់រំតាមរយៈទសពិធរាជធម៌ ។ មា៉ាង វិញមទៀត ការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះ ក៏អាចផថល់ជាឯកសារបផ្នទមដល់អ្បកសិកាអ្ប់រំម្រ្ប់រូប ផ្ដលចង់ដកស្សង់យកមកមធវើអ្នុវតថន៍មដើមផីកាល យខ្លួនជាអ្បកដឹកនំអ្ប់រំ បមម្រងៀនផ្ដលម្របកប មោយទសពិធរាជធម៌ ។ ១.៥ វិធីាស្រេតននការស្រាវស្រាវ មដើមផីឲ្យបានសមម្រមចលទនផល និងជាម្របមយជន៍តាមបំណ្ងននការស្សាវម្រជាវរបស់ មយើងាប ក់ៗការសិកាស្សាវម្រជាវ ្ឺតម្រមូវឲ្យមយើងមម្របើម្របាស់វិធីសាស្រសថនិងមមធាបាយមផសងៗ អាស្ស័យមៅតាមបទពិមសាធន៍ លទនភាព សមតទភាពរបស់ម្រកុមអ្បកស្សាវម្រជាវរបស់សាជិក ម្រកុមតធ ល់ផ្តមថង ។ ផ្តមទឹះបីជាវិធិសាស្រសថយ៉ាងណ្តក៏មោយ ក៏មយើងានមគលបំណ្ងផ្ត មួយ្ត់ ្ឺមធវើយ៉ាងណ្តឲ្យការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះ បានសមម្រមចដល់មគលមមរបស់ពួក មយើងផ្តប៉ាុមណ្តថ ឹះ ។ មហ្តុមនឹះមហ្ើយ ការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះ បានមធវើការមតថ តសំខាន់មៅ មលើទិនបន័យននការរំលឹកម្រទឹសថី តាមរយៈការសិកាមៅមលើឯកសារ និងទិនបន័យចមផងតាម រយៈការចុឹះសធង់មតិ ។ ដំបូង ម្របភពទិនបន័យននការស្សាវម្រជាវមនឹះ បានមកពីទិនបន័យបនធ ប់ បនសំផ្តប៉ាុមណ្តត ឹះ។ បនធ ប់មក ម្រកុមស្សាវម្រជាវមយើងខ្ញុំ បានមធវើការស្សាវម្រជាវមៅមលើឯកសារ ផ្ដលទក់ទងនឹងមគលការណ្៍ ម្រទឹសថីអ្ប់រំ និងការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លននផ្ដលជាប់រក់ព័នន ជាមួយនិងមគលការណ្៍ អ្ប់រំតាមរយៈទសពិធរាជធម៌មៅតាមពុទនិកសិកានន កបុងភាពជា អ្បកអ្បកអ្ប់រំមៅកបុងវិស័យសាសន ក៏ដូចជាវិស័យអ្ប់រំជាតិមផសងៗ។ ម្របភពទិនបន័យបនធ ប់ បនសំទំងមនឹះ ម្រតូវបានមយើងដកស្សង់ ពីឯកសារមផសងៗ មចញពីម្របភពមផសងៗ មៅកបុងបណ្តត ល័យ តាមអ្ុីនធឺផ្ណ្ត និងឯកសាររកព័នននន មដើមផីឈានមៅរកការមលើកម ើងនូវ មគលបំណ្ងននការស្សាវម្រជាវ ជាមួយនឹងសំណ្ួ រស្សាវម្រជាវ ។ ១.៦ ដែនកំណត់ននការស្រាវស្រាវ មដើមផីឲ្យការសិកាស្សាវម្រជាវមលើម្របធានបទ “មគលការណ្៍ អ្ប់រំទសពិធរាជធម៌” មៅ តាមពុទនិកសិកាកបុងរាជធានីភបំមពញ បានសមម្រមចដល់មគលមមមៅតាមមពលមវោផ្ដល បានកំណ្ត់មោយ្ណ្ៈម្រ្ប់ម្រ្ងពុទនិកសាកលវិទាល័យម្រពឹះសីហ្នុរាជ ម្រកុមស្សាវម្រជាវ របស់មយើងខ្ញុំ បានកំណ្ត់នូវទំហ្ំ និងផ្ដនកំណ្ត់ននការស្សាវម្រជាវរបស់ខ្លួន ។ ការស្សាវ ម្រជាវមនឹះ មធវើម ើងផ្តមៅមលើមគលការណ្៍ អ្ប់រំមោយមតថ តសំខាន់មៅមលើការអ្ប់រំកបុងទស ពិធរាជធម៌ និងរមបៀបអ្នុវតថកបុងការម្របម្រពឹតថម្របតិបតថិ ។ មៅកបុងទំហ្ំននការស្សាវម្រជាវឯកសារ មនឹះ មតថ តផ្តមៅមលើម្រទឹសថីមគលការណ្៍ អ្ប់រំ ្ំនិតអ្ប់រំ និយមន័យអ្ប់រំ ផ្ដលរក់ព័ននមៅ
  • 5. 5 នឹង ទន (ការឲ្យទន) សីល (ការរកាសីល) បរិចច ្ (ការបរិចច ្) អាជជវៈ(ភាពមសាា ឹះម្រតង់) មទធវៈ(ភាពទន់ភលន់) តបៈ(ការកំចត់អ្ំមពើអាម្រកក់) អ្មកាក ធៈ(ការមិនានមសចកថីមម្រកាធ) អ្វិ ហ្ិងា(ការមិនានហ្ឹងា) ខ្នថី(មសចកថីអ្ត់ធន់) អ្វិមរាធនៈ(ការមិនម្របម្រពឹតថឲ្យខ្ុសមលើចាប់) ផ្ដលជាាគ៌ ដ៏ម្របមសើរននការអ្ប់រំតាមរយៈទសពិធរាជធម៌ផ្តប៉ាុមណ្តត ឹះ ។ ទនធឹមជាមួយគប មនឹះផងផ្ដរ ការបមងកើតកម្រមងសំណ្ួ រសធង់មតិម្រតូវបានអ្ភិវឌណន៍មធវើម ើង មោយពឹងផ្ផអកមៅមលើមូលោឌ នម្រទឹសថី ជាមួយនឹងមគលការណ្៍ អ្ប់រំទសពិធរាជធម៌ផ្ដល បានផ្ចងតាមរយៈម្រពឹះពុទនសាសន ក៏ដូចជាការអ្នុវតថការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លអ្ប់រំតធ ល់របស់ អ្បកអ្ប់រំននមៅមលើសកលមោក ។ ការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះ ្ឺានរយៈមពលម្របាណ្ ៤ ផ្ខ្ មោយ្ិតចប់ពីការមផថើមដំបូងននការស្សាវម្រជាវផ្បបវិទាសាស្រសថ សម្រាប់សារណ្តថាប ក់ បរិញ្ញដ បម្រត ។ រួមមសចកថីមកទំង ការមម្របើម្របាស់វិធីសាស្រសថស្សាវម្រជាវ ការវិភា្ទិនបន័យ ការ ម្របមូលឯកសារ ការស្សង់មតិ និងការសរមសររបាយការណ្៍ ្ឺម្រតូវបានកំណ្ត់មពលមវោ មោយ្ណ្ៈម្រ្ប់ម្រ្ងសាោជាអ្បកោក់ឲ្យសិសសនិសសិត។ ១.៧ រចនេមព័នធននការស្រាវស្រាវ មៅកបុងរចនសមព័ននននសារណ្តមនឹះ មយើងបានកំណ្ត់ម ើងមោយមធវើការរាប់បញ្ចូ លនូវ មសចកថីមផថើមននការស្សាវម្រជាវ ការរំលឹកម្រទឹសថីផ្ដលរក់ព័នន វិធីសាស្រសថននការស្សាវម្រជាវ លទន ផលននការស្សាវម្រជាវ ការពិភាកា មសចកថីសនបិោឌ ន និងអ្នុសាសន៍ ។ មា៉ាងវិញមទៀត អ្តទ បទសារណ្តមនឹះ ម្រតូវបានផ្បងផ្ចកជាម្របាំជំពូកដូចខាងមម្រកាម៖ ជំពូកទី១ មយើងបហាត់ ញអ្ំពីមផថើមមសចកថី មោយមតថ តមៅមលើលំនំបញ្ញ់ ននការស្សាវម្រជាវ សំណ្ួ រស្សាវម្រជាវ មគលបំណ្ងននការស្សាវម្រជាវ វិធីសាស្រសថននការស្សាវម្រជាវ ទំហ្ំនិងផ្ដន កំណ្ត់ននការស្សាវម្រជាវ សារៈសំខាន់ននការស្សាវម្រជាវ និងរចនសមព័ននននការស្សាវម្រជាវ ។ ជំពូកទី២ មតថ តមៅមលើការរំលឹកម្រទឹសថីផ្ដលជាប់រក់ព័នន មោយមយើងមតថ តមៅមលើ និយមន័យននមគលការណ្៍ អ្ប់រំ ម្រទឹសថីននការអ្ប់រំតាមរយៈទសពិធរាជធម៌ និងពិភាកាមលើ ម្រទឹសថីននមគលការណ្៍ អ្ប់រំតាមរយៈ ទន (ការឲ្យទន) សីល (ការរកាសីល) បរិចច ្ (ការ បរិចច ្) អាជជវៈ (ភាពមសាា ឹះម្រតង់) មទធវៈ (ភាពទន់ភលន់) តបៈ (ការកំចត់អ្ំមពើអាម្រកក់) អ្មកាក ធៈ (ការមិនានមសចកថីមម្រកាធ) អ្វិហ្ិងា (ការមិនានហ្ឹងា) ខ្នថី (មសចកថីអ្ត់ធន់) អ្វិមរាធនៈ (ការមិនម្របម្រពឹតថឲ្យខ្ុសមលើចាប់) សិកាមៅមលើម្របមភទននការអ្ប់រំ វិធីសាស្រសថកបុងការអ្ប់រំ ្ុណ្ភាពននការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លរបស់្ណ្ៈម្រ្ប់ម្រ្ងដឹកនំអ្ប់រំ ទំងខាងផ្ផបកពុទនិក សិកាផ្ដលបានកំពុងអ្នុវតថតធ ល់ផ្តមថង ។ ជំពូកទី៣ មយើងនិងមតថ តមៅមលើវិធីសាស្រសថននការស្សាវម្រជាវ ផ្ដលនឹងពិភាកាមៅការ ស្សាវម្រជាវឯកសារ ការម្របមូលចងម្រកងទិនបន័យផ្ដលបានស្សាវម្រជាវ ការចុឹះសធង់មតិស្សាវ ម្រជាវ ការវាសផ្វងអ្មថរស្សាវម្រជាវ ការវិភា្ទិនបន័យនិងការបកស្សាយទិនបន័យផ្ដលបាន ស្សាវម្រជាវ ។
  • 6. 6 ជំពូកទី៤ មតថ តសំខាន់មៅមលើការពិភាកាលទនផលស្សាវម្រជាវនិងការពិភាកា ផ្ដល បានមកពីការចុឹះមៅសិកាស្សាវម្រជាវសារៈសំខាន់ ននការមម្របើម្របាស់មគលការណ្៍ អ្ប់រំតាម រយៈទសពិធរាជធម៌ មៅកបុងវិស័យពុទនិកសិកាតាំងពីអ្តីត បចចុបផនប និងអ្ន្ត។ ជំពូកទី៥ មយើងនឹងមតថ តមៅមលើមសចកថីសនបិោឌ ន និងអ្នុសាសន៍ ។ មៅកបុងជំពូកចុង មម្រកាយមនឹះ មយើងនឹងមធវើការសំមយ្ម ើងវិញនូវរាល់លទនផលផ្ដលម្រកុមមយើងខ្ញុំបានស្សាវ ម្រជាវ មដើមផីឲ្យមឆលើយតបមៅនឹងសំណ្ួ រស្សាវម្រជាវ និងមគលបំណ្ងស្សាវម្រជាវ ផ្ដលបានចង ម្រកងមៅកបុងអ្តទបទសារណ្តមនឹះ ។ មា៉ាងវិញមទៀត ម្រកុមស្សាវម្រជាវមយើងខ្ញុំ នឹងរំមលចមចញ នូវអ្នុសាសន៍ផ្ដលលអៗមួយចំនួនមទៀត មោយផ្ផអកមលើលទនផលស្សាវម្រជាវ មដើមផីជា្តិមៅ ការពិចរណ្តកបុងន័យផ្កលំអ្រ មៅរកម្រជុងណ្តមួយមដើមផីមធវើការអ្ភិវឌណមៅមលើមគលការណ្៍ អ្ប់រំ ការបមម្រងៀន សម្រាប់ជាម្របមយជន៍ដល់អ្បកផ្ដលានបំណ្ងចង់មធវើការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះ បណ្តថ លម្របកបមោយម្របសិទនភាព និងមជា្ជ័យមៅវិស័យអ្ប់រំ ។
  • 7. 7 ជំពូកទី ២ ការរំលឹកស្រទឹេតីេតីពីសោលការណ៍ អប់រំតាមរយៈទេពិធរាជធម៌ ១. បញ្ញតតិននការអប់រំទេពិធរាជធម៌ មុននឹងផ្សវងយល់មៅមលើអ្តទន័យននការអ្ប់រំទសពិធរាជធម៌ឲ្យបានចាស់ និងសុី ជមម្រៅមនឹះ ជាដំបូង មយើង្បផីមធវើការសិកាមៅមលើរកយ ការអ្ប់រំ និងទសពិធរាជធម៌ ជា មុនសិន។ កបុងន័យទូោយ ការអ្ប់រំ ជាលំនំននការមរៀន ផ្ដលមៅកបុងមនឹះ ចំមណ្ឹះដឹង បំណ្ិ ន តនមល ជំមនឿ និងទាល ប់របស់មនុសស ម្រតូវបានមផធរពីជំនន់មួយមៅជំនន់មួយ តាម រយៈការនិទនមរឿង ការពិភាកា ការបមម្រងៀន ការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និង/បញតាមរយៈការស្សាវ ម្រជាវ។ ការអ្បរំក៏រាប់បញ្ចូ លនូវការមផធរព័ត៌ានពីមនុសសាប ក់មៅមនុសសាប ក់មទៀត បញអាច មកើតម ើង តាមរយៈការផ្ណ្នំពីអ្បដនទ បញតាមរយៈការអ្ប់រំមោយខ្លួនឯង1 ។ រីឯមៅកបុងន័យ ចមងអៀតវិញ ការអ្ប់រំ ជាលំនំននការទទួល និងការផថល់នូវការបហាត់ ត់បមម្រងៀនជាលកខណ្ៈ ម្របព័នន។ វាជាសកមាភាព និងជាលំនំននការបមម្រងៀនអ្បកណ្តាប ក់មៅកបុងសាោមរៀន មហា វិទាល័យ និងសាកលវិទាល័យ2 ។ ចំផ្ណ្កមៅកបុងន័យម្របតិបតថិសាសន ការអ្ប់រំ ាន ន័យថាជាការទូនា នមម្របៀនម្របមម ដុឹះខាត់ម្រពលឹងឲ្យម្របម្រពឹតថអ្ំមពើលអនូវកាយ វាច និងចិតថ កបុងមគលបំណ្ងមរៀបចំពលរដឌមៅកបុងសងគម ឲ្យានសីលធ៌ម ្ុណ្ធ៌ម និងចរិយធ៌ម3 ។ ជួនមពលខ្លឹះ ផ្ខ្ាមយើងផ្តងមម្របើរកយអ្ប់រំ ទូនា ន មម្របៀនម្របមមមៅជាប់ជាមួយគប ។ មម្រៅពីមនឹះ ការអ្ប់រំរាប់បញ្ចូ លនូវសកមាភាព និងទម្រមង់មផសងមទៀត ដូចជាការបហាត់ ញអាកបផកិរិយជា ្ម្រមូ ការសំផ្ដងនិងការនិយយម្របាប់ ការផសពវផាយ និងការពនយល់ផ្ណ្នំអ្ំពីខ្លឹមសារ អ្ប់រំ ដល់អ្បកណ្តាប ក់មៅកបុងសាោមរៀន ឬមៅកផ្នលងណ្តមួយ។ ទសពិធរាជធម៌ ្ឺរាជធម៌១០យ៉ា ង សម្រាប់ម្រពឹះរាជាម្រទង់ម្របម្រពឹតថ ម្រពមទំងម្រទង់ ផ្ណ្នំម្របជាពលនិករ ឱយម្របម្រពឹតថតាមលំអានម្រពឹះអ្ងគផង4 ។ វាជាធម៌ពុទនសាសនមួយ ផ្ដល អ្បកម្រ្ប់ម្រ្ង និងអ្បកដឹកនំម្របជាពលរដឌ អ្ងគការ ម្រកុមហ្ុន ការិយល័យ ម្របមទសជាតិ និង អ្ងគភាពមផសងមទៀត ម្រតូវម្របកាន់យក5 ។ ទសពិធរាជធម៌ ជា្ុណ្ធម៌១០យ៉ាងរបស់អ្បក ដឹកនំ និងអ្បកម្រ្ប់ម្រ្ង យកមកមធវើការអ្ប់រំ មោយបានម្របកាន់ខាជ ប់ទុកជាវិន័យ ឬកផួន ចាប់ សម្រាប់អ្ប់រំទូនា ន និងបហាត់ ញពី្ុណ្សមផតថិ ម្រពមទំងបុ្គលិកលកខណ្ៈននបុ្គលជា មម ជាធំ ជាម្របធានកបុងការកាន់កាប់ ម្រ្ប់ម្រ្ង ឬដឹកនំនូវពួក្ណ្ៈ សាទ ប័ន អ្ងគភាព សហ្្មន៍ ឬសងគម រហ្ូតដល់ពិភពមោក មៅកបុងមគលការណ្៍ ផ្ដលជាម្របមយជន៍រួម មដើមផីនំគប មពព ឹះមៅកាន់វឌណនភាព និងសនថិភាពកបុងពិភពមោក។ ទសពិធរាជធម៌ ឬរាជធម៌ 1 សូមមមើល http://en.wikipedia.org/wiki/Education ដករសង់មៅខែមករា ឆ្ន ាំ២០១៥ ។ 2 សូមមមើល http://www.merriam-webster.com/dictionary/education 3 សន ចាន់ខែ : មោលនមោបាយអប់រ ាំ មបាោះពុមពឆ្ន ាំ ២០១៣ ទាំព័រ ៣៤ ។ 4 ជ័យ មសន : ស្នន មរពោះហសថមរោយបងអស់ននសមមតចរពហាសុមមធាធិបតើ ជួន ណាត ឆ្ន ាំ១៩៧០ ទាំព័រ ៦៦ ។ 5 សូមមមើល http://en.wikipedia.org/wiki/Dasavidha-rajadhamma
  • 8. 8 ទំង១០យ៉ា ងមនឹះ រួមានការឲ្យទន(ទន), សីលធម៌(សីល), ការលឹះបង់(បរិចច ្) ភាព មសាា ឹះម្រតង់(អាជជវៈ), ភាពទន់ភលន់(មទធវៈ), ការកំចត់មចលអ្ំមពើអាម្រកក់(តបៈ), ការមិន មម្រកវមម្រកាធ (អ្មកាក ធៈ), អ្ហ្ិងា (អ្វិហ្ិងា), មសចកថីអ្ត់ធាត់ (ខ្នថី), និងការមិនម្របម្រពឹតថបំរន មលើចាប់(អ្វិមរាធនៈ)(6) ។ ជាមួយការផសំរកយ្នលឹឹះទំងពីរមនឹះ ការអ្ប់រំទសពិធរាជធម៌ ានន័យថាជាលំនំនន ការបមម្រងៀន ការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល ការផសពវផាយ និងការមរៀនអ្ំពីទសពិធរាជធម៌ ឬរាជធម៌ ១០យ៉ាង មៅដល់សិសសមៅកបុងសាោមរៀន និងម្រ្ឹឹះសាទ នសិកា និងមៅដល់ម្របជាពលរដឌ ទូមៅមៅទីកផ្នលងមផសងមទៀត។ មៅកបុងការសិកាស្សាវម្រជាវមនឹះ ការអ្ប់រំទសពិធរាជធម៌ សំមមមៅមលើលំនំននការបមម្រងៀន ការទូនា នមម្របៀនម្របមម ការពនយល់ផ្ណ្នំ និងការ បហាត់ ញ្ម្រមូដល់សិសសអ្ំពីទសពិធរាជធម៌ មៅកបុងសាោមរៀន។ ដូមចបឹះ ការផថល់ចំមណ្ឹះដឹង ព័ត៌ាន និងការទូនា នរបស់ម្រ្ូបមម្រងៀនដល់សិសសមៅកបុងថាប ក់មរៀន មដើមផីឲ្យសិសសទទួល យកនូវចំមណ្ឹះដឹង និងឥរិយបថអ្ំពីទសពិធរាជធម៌ ជាវតទុបំណ្ងជាក់ោក់មៅកបុងនិយម ន័យននការការស្សាវម្រជាវមនឹះ។ ២. ស្របសភទននសោលការណ៍ អប់រំទេពិធរាជធម៌ ២.១ សោលការណ៍ អប់រំតាមរយៈទាន (ទានៈ) ២.១.១ និយមន័យននការអប់រំតាមរយៈទាន ជាទូមៅ ការអ្ប់រំតាមរយៈទន ជាលំនំននការបមម្រងៀន ការពនយល់ផ្ណ្នំ និងការ បហាត់ ញ ្ម្រមូអ្ំពីការមធវើ និងផថល់ទន និងអ្ំមណ្តយមផសងៗ មៅដល់មនុសសទីទល់ម្រក ខ្វឹះ ខាត និងម្រតូវការ ។ វាជាការអ្ប់រំតាមរយៈការជួយ និងផថល់នូវចំណ្ី អាហារ លុយកាក់ និងសាា រៈមផសងៗ មដើមផីជួយដល់អ្បកខ្វឹះខាត និងអ្បកផ្ដលម្រតូវការ។ វាជាការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លទូនា ន និងការបមម្រងៀនមនុសស តាមរយៈការផថល់នូវវតទុសម្រាប់មធវើជាទន (មទយយវតទុ) ឬជាវតទុសម្រាប់មធវើ អ្ំមណ្តយ។ ការអ្ប់រំអ្ំពីទន ជាការពនយល់អ្ំពីការផថល់ទនដល់បុ្គល ាប ក់ៗកថី ឲ្យម្រទពយមដើមផីសាងសាធារណ្ៈម្របមយជន៍កថី7 ។ ការអ្ប់រំអ្ំពីការមចឹះមធើវអ្ំមណ្តយ ជាការអ្ប់រំមួយដ៏សំខាន់ តផិតថាមនុសសមយើងស្សោញ់រាប់អានចូលចិតថគប មនឹះក៏មោយ សារធាល ប់បានផ្ចករំផ្លកអ្វីៗឲ្យដល់គប មៅវិញមៅមក ។ កបុងន័យមនឹះ អ្បកអ្ប់រំ ម្រតូវហាន លឹះបង់ម្រទពយសមផតថិធនធានតធ ល់ខ្លួន មធវើអ្ំមណ្តយដល់បុ្គលិក មន្តនថីមម្រកាមបហាតគ ប់ សិសស និសសិត និងមនុសសផ្ដលម្រកីម្រកលំបាក ។ អ្បកអ្ប់រំម្រតូវមធវើទនកបុង្នលង្តិបណ្ឍិ ត មិនផ្មន កបុងផ្បបម្របជាភិថុត ការបមញ្ញជ រ ឬការមលើកមជើងនរណ្តាប ក់ មដើមផីបាននូវផលម្របមយជន៍ សម្រាប់ខ្លួនម ើយ ។ មម្រៅពីមនឹះ ការផថល់នូវមសចកថីស្សឡាញ់ មសចកថីអាណ្ិ តអាសូ ទមងវើម្របកបមោយភាព សបផុរស និងអ្នុមម្រគឹះចំមរឹះមនុសស និងការផ្ចករំផ្លកចំមណ្ឹះដឹងដល់មនុសសទូមៅ ក៏ជា 6 សុតនតបិដក ែុទទកនិោយ ជាតក ៦១ ទាំព័រ ១២៨ 7 សុិន សុវណ្ណនិ រពោះបាទធមមិកមហារាជ ឆ្ន ាំ២០១៣ ទាំព័រ ៥៩
  • 9. 9 ការអ្ប់រំអ្ំពីការមធនើទនផងផ្ដរ។ ្ម្រមូននមសចកថីស្សឡាញ់ ការអ្នុមម្រគឹះ ការានចិតថ សបផុរសរបស់ម្រ្ូមៅកបុងថាប ក់មរៀន និងមម្រៅថាប ក់មរៀន ក៏ជាទម្រមង់ននការអ្ប់រំអ្ំពីទនផងផ្ដរ។ មម្រៅពីមនឹះ ខ្លឹមសារអ្ប់រំ កមាវិធីសិកា ការនិទនមរឿងអ្ំពីការមធវើទន ក៏ជាទម្រមង់ននការអ្ប់រំ អ្ំពីទន។ ដូមចបឹះ ការអ្ប់រំអ្ំពីទន សំមមមៅមលើការអ្ប់រំ ការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និងការ បមម្រងៀនអ្ំពីការផថល់ឲ្យនូវចំមណ្ឹះដឹង ចំមណ្ឹះមធវើ ជំនញ តនមល និងកផួនចាប់ ដល់មនុសស មម្រកាមបហាតគ ប់ បុ្គលិក មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ូ សិសសនិសសិត ពុទនបរិស័ទ និងមនុសសដនទ។ ២.១.២ សោលបំណងននការអប់រំតាមរយៈទាន មគលបំណ្ងននការអ្ប់រំតាមរយៈការមធវើទន ្ឺការអ្ប់រំផ្ណ្នំអ្ំពីការផថល់នូវទន ជាម្រទពយសមផតិថ បញជាចំណ្ឹះដឹង ដល់អ្បកខ្វឹះខាតទំងឡាយ មចញពីមបឹះដូង និងចិតថមសាា ឹះ ម្រតង់ មោយមិនចំបាច់ម្រតូវសួររកមូលមហ្តុមនឹះ បញមនឹះម ើយ មុននឹងមធវើការផថល់ទនមនឹះ។ មគលបំណ្ងននការអ្ប់រំអ្ំពីទន ្ឺមដើមផី អ្ប់រំ និងផ្ណ្នំមនុសសឲ្មចឹះចងមិតថភាព និង ពម្រងីកមិតថភាព និងមដើមផីសមម្រហាតឹះអ្បកជួបភាពខ្វឹះខាត។ ការឲ្យទនមនឹះ ្ឺបមងកើតបានជាការ ចងសមពននមិតថរវាងអ្បកផថល់ទន និងអ្បកទទួលទន ម្របកបមោយមិតថភាពមៅកបុងសហ្្មន៍។ ទន ្ឺជាការផថល់ឲ្យមដើមផីសមន្តហាតគ ឹះអ្បកផ្ដលអ្ត់ឃ្លល ន ទីទល់ម្រក ឲ្យជាការចងមិតថភាព មដើមផីបូជាអ្បកផ្ដល្ួរបូជា8 ។ ការឲ្យទនមនឹះ វាជាឧបាយដ៏ពិសិដឌមួយផ្បប មដើមផីចងសមព័នន មិតថរវាងមនុសសនិងមនុសស ឬរវាងមនុសសនិងសតវ។ ឧទហ្រណ្៍ ការអ្ប់រំតាមរយៈអាមិស ទន និងតាមរយៈធមាទន ានឥទនិពល ដូចជាសាព ន សម្រាប់ឲ្យមនុសសមដើរឆលងមៅរកគប ទក់ទញចិតថននជននុជន ឲ្យចូលចិតថមិតថមមម្រតីជាមួយគប និងជាាគ៌ កបុងការចងសមព័ននមិតថ ឲ្យជាប់យូរអ្ផ្ងវង។ មគលបំណ្ងននការអ្ប់រំអ្ំពីទន ្ឺមដើមផីផ្ណ្នំអ្ំពីការមចឹះជួយសមន្តហាតគ ឹះ ានមសចកថី ស្សឡាញ់ និងានចិតថមមតាថ និងករុណ្ត។ ការអ្ប់រំអ្ំពីទន ្ឺជាវិធីសាស្រសថជួយសមន្តហាតគ ឹះ ឬមនុសស សតវ បណ្ថុ ឹះនូវកថីស្សោញ់ បមងកើតនូវភាពសបិតសាប ល មដើមផីចងមិតថភាពភាតរភាព ដ៏យូរអ្ផ្ងវង ។ ជាទូមៅ អ្បកអ្ប់រំ បានមម្របើមគលការណ្៍ ទនមនឹះ មដើមផីបមងកើតមិតថភាព ភារត ភាព និងសនថិភាព។ មិតថភាព ផ្សថងមចញតាមរយៈការផថល់សាា រៈមម្របើសាា រៈអ្នុសាវរីយ៍ និងសាា រៈបរិមភា្ជាមដើម។ ឥទនិពលននការឲ្យទនមនឹះ ានតនមលខាល ំងណ្តស់ មម្ររឹះវាជា ាគ៌ ផ្ដលមិនម្រតឹមផ្តជួយសមន្តហាតគ ឹះមនុសសប៉ាុមណ្តត ឹះមទ ប៉ាុផ្នថផ្ថមទំង បមងកើតនូវសាម្គីភាព កបុងការផ្ចករំផ្លកដនទមទៀត។ ទនរផ្មងនំឲ្យមនុសសមចឹះស្សោញ់គប មចឹះជួយគប ពឹងរក់ អាស្ស័យគប មៅវិញមៅមក។ វបផធ៌មផ្ចករំផ្លក មកើតមចញពីចិតថមធវើទនមនឹះឯង។ មគលបំណ្ងននការអ្ប់រំអ្ំពីទន ្ឺមដើមផីបហាត់ ញអ្ំពី្ម្រមូននការមធវើអ្ំពីលអ និងមដើមផី បំមពញបារមី មដើមផីម្រតាស់ដឹង។ មៅកបុងពុទនសាសន ានការបហាត់ ញយ៉ាងចាស់អ្ំពីការ អ្ប់រំអ្ំពីការផថល់ទនរបស់ម្រពឹះមរធិសតវ មវសនសនថរ ផ្ដលមោកបានអ្ប់រំទូនា នមនុសស ទូទំងន្រស្សីពិរាស្រសថ ក៏ដូចជាពិភពមោកទំងមូល ឲ្យមចឹះស្សោញ់មនុសសទូមៅ 8 យឹម សុសតា “ទសជាតក” មបាោះពុមពឆ្ន ាំ ២០១១ ទាំព័រ ១៣៥ ។
  • 10. 10 ម្របកបមោយចិតថមមតាថ ករុណ្តដល់ជីវិតរស់មៅដូចគប ។ បំណ្ងកបុងការអ្ប់រំអ្ំពីទនរបស់ ម្រពឹះមវសសនថរមរធិសតវ ្ឺមដើមផីសមន្តហាតគ ឹះដល់អ្បកអ្ត់ឃ្លល នទីទល់ម្រក មោយមិនម្របកាន់ មរើសមអ្ើងជាតិសាសន៍ម ើយ។ មលើសពីមនឹះមទៀត មៅកបុងមរឿងម្រពឹះមវសសនថរមនឹះដផ្ដល ការ មធវើទន ្ឺមដើមផីបំមពញនូវបារមី មដើមផីម្រតាស់ដឹងជាម្រពឹះពុទន។ ២.១.៣ ស្របសភទននការអប់រំតាមរយៈទាន ការអ្ប់រំតាមរយៈទន រាប់បញ្ចូ លនូវការអ្ប់រំតាមរយៈអាមិសទន និងការអ្ប់រំតាមរ យៈធមាទន។ ការអ្ប់រំតាមរយៈអាមិសទន ជាការអ្ប់រំទូនា ន បណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល តាមរយៈ ការមម្របើម្របាស់នូវមទយយវតទុផ្ដលជាមម្រ្ឿងឧបមភា្បរិមភា្ មោយសំមមមលើនុយ ឬរបស់ជា មម្រ្ឿងទក់ចិតថ ឬជនលជមនលញចិតថ ោភសកាក រៈ(9) បានដល់វតទុជាវតទុមម្រ្ឿងបរិមភា្សសាា រៈ មម្របើម្របាស់ានបចច័យទំង៤។ ការអ្ប់រំម្របមភទមនឹះ សំមមមៅមលើការផ្ណ្នំមម្របៀនម្របមម អ្ប់រំទូនាន តាមរយៈការផថល់ឲ្យជាសំមលៀកបំរក់ (ចីវរបផចច័យ) ការផថល់ជាចហាត់ ន់ បិណ្ឍ បាត មម្រ្ឿងម់ូបអាហារ បរិមភា្ (បិណ្ឍ បាតបផចច័យ) ការផថល់ទីជម្រមក (មសនសនបផចច័យ) និងការផថល់ជាថាប ំសម្រាប់ពាបាលជំងឺមផសងៗ (្ិោនមភសជជបផចច័យ)10 ។ ការអ្ប់រំតាមរយៈធមាទន ជាការផថល់ឲ្យនូវការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និងការបហាត់ ត់បមម្រងៀន តអ្ំពីម្រពឹះធម៌។។ ការអ្ប់រំមោយធមាទន ជាការអ្ប់រំផ្បបការមម្របើម្របាស់ចំមណ្ឹះដឹង ជំនញ ឯកមទសផ្ដលមនុសសានភាពបុិនម្របសពវ កបុងបទពិមសាធន៍ជីវិតរស់មៅ ដល់ជនម្របុសស្សី ម្រ្ប់រូប។ ធមាទន រាប់បញ្ចូ លនូវការសផ្មថងធម៌, និយយ, បមម្រងៀនធម៌, វិន័យ ម្របាប់អ្បកដនទ ដូចម្របាប់ថា ធម៌មនឹះជាកុសល ធម៌មនឹះជាអ្កុសល ធម៌មនឹះម្របកបមោយមទស ធម៌មនឹះមិន ម្របកបមោយមទសជាមដើម។ ធមាទន បានដល់ការផថល់នូវចំមណ្ឹះវិជាជ និងមធវើឲ្យសមតទភាព ផ្ដលអាចអ្បកទទួលមៅជួយខ្លួនម្បាន(ឲ្យធមាៈ) ឲ្យការមម្របៀនម្របមម ដូចជាការជួយ ោស់មតឿនផ្ណ្នំ ការជួយពនយល់ឲ្យសាគ ល់ពីការម្របម្រពឹតថលអ ការមលើកទឹកចិតថឲ្យខ្ំម្របឹងផ្ម្របង តសូជាមដើម11 ។ ជាមួយគប មនឹះ ធមាទន រាប់បញ្ចូ លនូវការខ្ំម្របឹងសរមសរ ចរចមលងពុទនវចនៈ ្ឺម្រពឹះនម្រតបិដក ម្រពមទំងអ្ដឌកថា ឬចំណ្តយម្រទពយ កសាង្មពីរដីការចាប់ម្រពឹះពុទនសាសន ទុកសម្រាប់ឲ្យសិកាខ កាមកុលបុម្រតមរៀនសូម្រត ឲ្យបានមចឹះដឹង បានម្របម្រពឹតថកាន់តាម មដើមផីមធវើ ម្គផលឲ្យមកើតម ើង និងបានតវងសម្រពឹះពុទនសាសនឲ្យចមម្រមើន តាំងមៅអ្ស់កាលជាអ្ផ្ងវង តមៅ12 ។ ការឲ្យមសៀវមៅផ្ដលអាចផថល់នូវចំមណ្ឹះដឹងដល់អ្បកអាន និងអ្បកសាថ ប់ម្រ្ប់រូប ការផថល់ចំមណ្ឹះដឹង បទពិមសាធន៍របស់ម្រ្ូបមម្រងៀនដល់សិសានុសិសស ក៏ជាធមាទនផងផ្ដរ។ 9 ជួន ណាត វចនានុរកមខែមរ របស់ពុទធស្នសនបណ្ឌិ តយ ឆ្ន ាំ ១៩៦៧ ទាំព័រ ១៧៤១ ។ 10 សូមមមើល ឈុន គឹមមអៀត “អាមិសទាននិង ធមមទាន ឆ្ន ាំ២០១២ ទាំព័រ២៧ ។ 11 មហង មណ្ើ ចិនាត រពោះបាទធមមិក ផាយមោយពុទធស្នសនា មដើមបើអភិវឌ្ឍន៍ ឆ្ន ាំ ១៩៩៦ មបាោះពុមពមលើកទើ៣ ទាំព័រ ៩៩ ។ 12 ខហម មចៀវ ទានកថា ផាយមោយពុទធស្នសនបណ្ឌិ តយ មបាោះពុមពមលើកទើ ៦ ព.ស ២៥០៩ ទាំព័រ ៣១ ។
  • 11. 11 ២.១.៤ វិធីាស្រេតអប់រំតាមរយៈទាន វិធីសាស្រសថសថីពីការអ្ប់រំទន អាចមធវើម ើងតាមរយៈការបហាត់ ញ្ម្រមូ និងតាមរយៈខ្លឹម សារអ្ប់រំ។ ខាងមម្រកាមមនឹះ ជាវិធីទូមៅសម្រាប់ការអ្ប់រំអ្ំពីការមធវើទន។ ១. ការមធវើជា្ម្រមូដល់សិសស/មកាង ៖ វិធីដ៏លអកបុងការអ្ប់រំសិសសអ្ំពីការមធវើទន ្ឺតាម រយៈសកមាភាពតធ ល់ខ្លួន មោយបហាត់ ញសិសសអ្ំពី្ម្រមូជាមុន។ ម្រ្ូអាចមម្របើវិធីមនឹះបាន មជា្ជ័យ មៅមពលសិសសមមើលម ើញអ្ំពីភាពខ្វឹះខាត និងមមើលម ើញអ្ំពី្ម្រមូមធវើអ្ំមណ្តយ របស់មនុសសធំ។ ២. ជួយមនុសសចស់ ៖ ម្រ្ូបមម្រងៀន ម្រតូវម្របាប់សិសសថា មយើងម្រ្ប់គប សុទនផ្តានអ្បក ជិតខាង មិតថភកថិម្រ្ួសា និងសាច់ញាតិ ផ្ដលានមនុសសចស់មៅម្រតូវការជំនួយ ដូចជា ការហាតរហាតយៗ ដូចជាការោងឡាន ការមស្សាចតក រ ការផ្ថរសួន ការមលើករបស់របរ ស្សាលៗ ការជូតនិងោងសំអាតមផសងៗ។ ម្រ្ូបមម្រងៀន ម្រតូវផ្ណ្នំសិសសថា ការផថល់ អ្ំមណ្តយជាមពលមវោ ្ឺជាការមិនអាចកាត់នថលបាន មទឹះជាចប់មផថើមពីការហាតរតូចៗ ក៏មោយ។ ៣. ឲ្យសិសសមកាង/ចូលរួមមធវើសកមាភាព៖ ម្រ្ូបមម្រងៀនម្រតូវផ្ណ្នំសិសស ឲ្យមធវើការ សា័ម្រ្ចិតថចំណ្តយមពលចំណ្តយមពលមធនើអ្វីមួយ មោយសួរមៅពួកម្ថា មតើអ្បកកំពុងមធវើអ្វី និងមហ្តុអ្វី។ ម្រ្ូបមម្រងៀន ្ួរចំណ្តយមពលរួមគប ជាមួយមកាងមោយសាម្រ្ចិតថ សម្រាប់ឲ្យ កុារមធវើការជាមួយគប ។ ៤. ការផថល់ការផ្ចករំផ្លកកបុងពិធីខ្ួបកំមណ្ើ ត ៖ ម្រ្ូបមម្រងៀន្ួរពនយល់ផ្ណ្នំសិសស ថា ខ្ួបកំមណ្ើ តរបស់អ្បក ជាឳកាសដ៏លអសម្រាប់អ្បកមមើលម ើញនូវការមធវើអ្ំមណ្តយនិងការ បរិចច ្ ដល់អ្បកដនទ។ ការមរៀបចំពិធីខ្ួបកំមណ្ើ ត ជាមពលមធវើទនមៅអ្បកទីទល់ម្រក និងជា មពលដ៏សមរមយសម្រាប់មចឹះមធវើអ្ំមណ្តយ មោយផថល់របស់របរ និងសមមលៀកបំរក់មផសងៗ មៅមនធីរមពទយកុារ មជឈមណ្ឍ លកុារកំម្ររ ឬមៅកុារផ្ដលម្រតូវការ។ ៥. ចប់មផថើមបងកីតកូនម្រជូកោក់លុយ ៖ មៅកបុងឪកាសខ្លឹះ ម្រ្ូបមម្រងៀនម្រតូវម្របាប់អ្ំពី ការសនសំ លុយរបស់សិសស ផ្ដលបានមកពីការផថល់ពីឪពុកាថ យ មោយម្របាប់ថា ម្រតូវាន ចំផ្ណ្កសម្រាប់ការ ផថល់ទន ការសនសំទុក និងការចំណ្តយមផសងៗ។ ៦. ឧបតទមាដល់មកាងដនទ ៖ ម្រ្ូបមម្រងៀន ម្រតូវគំម្រទសិសសនិងកុារ មោយម្របាប់ពួកម្ ថា អ្បកម្រតូវមបើកផ្ភបកមមើលឲ្ម ើញអ្ំពីមកាងមផសងមទៀតផ្ដលកំពុងខ្វឹះខាត និងម្រតូវការ ផ្ដល គា នអាហារហ្ូប ខ្វឹះទឹក ផ្ដលអ្បកម្រតូវធវីការផថល់អ្ំមណ្តយ ទំងមៅកបុង និងមៅមម្រៅ សហ្្មអ្បក។ ៧. មរៀបរចំផ្ផនការសម្រាប់ការផថល់អ្ំមណ្តយនមពលនថងឈប់សម្រាក ៖ ម្របាប់កុារ ឲ្ផ្បងផ្ចក និងរបស់របរបនថិចបនថួចណ្តសម្រាប់បរិចច ក សម្រាប់មកាងមិនសូវានឱកាស មោយអាចផថល់ជាមសៀវមៅ ឬរបស់មលងមៅដល់អ្ងគការសបផុរសនន។
  • 12. 12 ៨. ការមធវើអ្ំមណ្តយជាសមមលៀកបំរក់ មៅដល់អ្ងគការសបផុរស ៖ ម្រ្ូបមម្រងៀនម្រតូវ ឧសាផ្ណ្នំសិសស ឲ្យមចឹះមធវើការផ្បងផ្ចករបស់របររបស់ពួកម្ខ្លឹះ មដើមផីផថល់មៅអ្ងគការ មនុសសធ៌ម ដូចជាសមមលៀក ចស់ៗលអៗរបស់ខ្លួនផ្ដលមៅមម្របើម្របាស់បាន និងជំរុញសិសសឲ្យ មធវើការបរិចច ក និងឲ្មកាងមម្រជើសមរើសសមមលៀកបំរក់ណ្ត ផ្ដលចង់ឲ្មកាងម្រកីម្រកដនទ13 ។ ការអ្ប់រំអ្ំពីការផថល់ទន ម្រតូវ្ិតដល់មគលការណ្៍ បួនយ៉ាង ១. ការផ្ណ្នំនិងអ្ប់រំ មនុសសមិនឲ្យជាប់ជំរក់មោយមចឆរិយៈ មរល្ឺការឲ្យវតទុណ្តមួយផ្ដលមៅជាប់រក់មសចកថី កំណ្តញ់ ឬឲ្យមោយសាធ ក់មសធើរមិនម្រជឹះស្ស ឹះ ឬក៏ឲ្យតាមទាល ប់ទំមនៀមម្រតកូលរបស់ម្មិន ផ្មនជាកិចចអ្សាច រយចផ្មលកជាងម្រតកូលផ្ដលធាល ប់មធវើមកប៉ាុនា ន ២.ការផ្ណ្នំនិងអ្ប់រំមនុសស មិនឲ្ជាប់ផលម្របមយជន៍យកមកវិញ មរល្ឺការឲ្យទន ប៉ាុផ្នថម្របាថាប យកសិរីសួសថី និង ផលម្របមយជន៍មកខ្លួនវិញ កបុងភពមនឹះ ឬភពមុខ្ ៣. ការផ្ណ្នំនិងអ្ប់រំមនុសសឲ្មធវើទនឲ្យ បានសម្ួរ មរល្ឺបុ្គលណ្តានម្រទពយសមផតថិមម្រចើន ានវតទុដ៏នថលថាល មម្រចើន មិនម្រតូវ ចត់ផ្ចងទន មោយរលីបរោបសថួចមសថើង និងវតទុដ៏មថាកទបតាមធមាតា ផ្ដលមិនសម តាម ស័កថិតាមកាល ំងននម្រទពយសមផតថិផ្ដលខ្លួនាន និង៤.ការផ្ណ្នំនិងអ្ប់រំមនុសសឲ្យមធវើ ទនមោយតធ ល់ដល់អ្បកទទួល មរល្ឺ ការឲ្យចំមរឹះមុខ្បដិគគ ហ្កៈ ្ឺអ្បកទទួលតធ ល់ ផ្ដលជាបុ្គលខ្សត់មខ្ាយមោយ្ុណ្ធម៌និងម្រទពយសមផតថិ ឬ ខ្ពង់ខ្ពស់មោយ្ុណ្ធម៌14 ។ ២.២ សោលការណ៍ អប់រំតាមរយៈេីលធម៌ (េីល) ២.២.១ និយមន័យននការអប់រំតាមរយៈេីលធម៌ ជាទូមៅ ការអ្ប់រំតាមរយៈសីលធម៌ ជាលំនំននការបហាត់ ញ្ម្រមូសីលធម៌ មៅដល់ សិសសកបុងថាប ក់មរៀន និងមនុសសទូមៅកបុងសងគម។ មោយសីលធម៌ សំមមមៅមលើការសម្រងួម តាមអ្ងគននចរិយ ការសម្រងួមកាយវាចចិតថ បានដល់ការសម្រងួម ឫរកានូវការម្របម្រពឹតថខាង សីលធម៌ ្ឺ វិន័យម្របចំជីវិតឲ្យបានម្របនពផ្តមថង(15) ។ ដូចបឹះ ការអ្ប់រំតាមរយៈសីលធម៌ ជា ការអ្ប់រំឲ្យម្របម្រពឹតថលអ មោយម្រតូវមចៀសវាងការម្របម្រពឹតថខ្ុសមោយផលូវកាយ វាច ចិតថ និងាន វិន័យជាម្របចំ។ កបុងន័យមនឹះ អ្បកអ្ប់រំ ម្រតូវានទមងវើលអ និងម្រតូវមដើរតួនទីម្របកបមោយកិតថិ យសខ្ពង់ខ្ពស់ជា្ម្រមូ ម្រពមទំងមធវើជា្ំរូលអ សម្រាប់ឲ្យអ្បកមៅមម្រកាមបហាតគ ប់អ្បកមដើរតាម ឬ ម្របម្រពឹតថម្របតិបតថិតាម។ ជាមួយគប មនឹះផ្ដរ ការអ្ប់រំតាមរយៈសីលានន័យថា ការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និងការ បមម្រងៀនផ្ដលានអ្ំណ្តចឥទនិពលមៅមលើចាប់ វិន័យ សណ្ថ ប់ធាប ប់ជាទូមៅ ។ នយក សាោក៏ជាអ្បកានតួនទីកបុងការអ្ប់រំដ៏សំខាន់ មដើមផីឲ្យសាោានដំមណ្ើ រការម្របម្រពឹតថមៅ 13 Stacey Stein 9 ways to teach your kids charity http://www.todaysparent.com/family/ways-teach-kids-charity/ 14 ខហម មចៀវ “ទានកថា” ោរផាយរបស់ពុទធស្នសនបណ្ឌិ តយ មបាោះពុមពមលើកទើ៦ ព.ស ២៥០៩ ទាំព័រ ៩ ។ 15 កុល មផង “មាោ៌ា ជើវ ិតននរពោះមោធិសតវ” ទាំព័រ ៣១៩ ។
  • 13. 13 បានមោយលអម្របមសើរ ្ឺម្រតូវអាស្ស័យវិន័យ ឫ ចាប់ មនឹះឯង ។ មម្ររឹះមហ្តុថាវិន័យ ឬចាប់ ជាវិធានននការម្របម្រពឹតថម្របតិបតថិ ឬជាម្របព័ននមផសងៗ ផ្ដលម្រតូវបានម្អ្ប់រំឲ្យម្របតិបតថិយ៉ាង ម៉ាតចត់ និងជាអ្បកបហាត់ ត់បហាត់ ញនូវអ្វីផ្ដលមនុសសបានម្របម្រពឹតថមទឹះលអកថី មទឹះមិនបានលអ ។ វាបហាត់ ញនូវអ្ំមពើរបស់មនុសសផ្ដលជាអ្បកអ្ប់រំថា មតើការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និងការបមម្រងៀន ផ្បបណ្តផ្ដល្ួរម្រតូវបានម្យល់ស្សប និងអ្ំមពើផ្បបណ្តផ្ដលមិន្ួរម្រតូវបានម្យល់ស្សប តាម ។ ការអ្ប់រំផ្បបមនឹះវាផថល់ឲ្យមយើងនូវ្ំរូមួយមោយផ្ផអកមលើមូលោឌ នមនឹះ មយើងនិង អាចដឹងថា មតើអាកបផកិរិយរបស់អ្បកអ្ប់រំម្របកបមោយសីលធម៌ ម្រតឹមម្រតូវ ម្របកបមោយ ្ុណ្ធម៌នឹង្ួរឲ្យចង់បានផ្ដរឬអ្ត់? និយយឲ្យពិតមៅសីលធម៌សំមមមលើការម្របម្រពឹតថ អ្នុវតថតធ ល់របស់អ្បកអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ លនិងបមម្រងៀន ជានយកសាោ មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ូ ស្សបតាមមគលការណ្៍ សីលធម៌ ឬចាប់ននការម្របម្រពឹតថផ្ដលមយើងបានដឹង បានម ើញបាន យល់ មហ្ើយម្រពមទទួលយកនូវជំមនឿ អាកបផកិរិយ ឫ ្ំរូននការអ្ប់រំម្របម្រពឹតថមោយផ្ ក បានអ្នុវតថម្របតិបតថិកបុងជីវិតរស់មៅម្របចំនថងរបស់ពួកម្ ម្រពមទំងបហាត់ ញឲ្យម ើញតាមរយៈ ននការសមម្រមចចិតថ និងទមងវើម្របម្រពឹតថរបស់ពួកម្មទៀតផង(16) ។ ២.២.២ សោលបំណងននការអប់រំតាមរយៈេីលធម៌ វតទុបំណ្ងកបុងសិកាស្សាវម្រជាវការអ្ប់រំតាមរយៈសីលមនឹះ មយើងានបំណ្ងចង់ឲ្យអ្បក អ្ប់រំ មោកនយកសាោ មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ូ សិសសនិសសិត ពុទនបរិស័ទ បានសាគ ល់នូវតនមលនន ការម្របម្រពឹតថលអមោយសីលមនឹះ ។ មគលការណ្៍ សីលធម៌ ផ្តងផ្តនឹងនំឲ្យមយើងជាអ្បក ម្របម្រពឹតថអ្នុវតថបានយល់ពីឥទនិពលការអ្បរំទូនា ន ផ្ណ្នំនិងការបមម្រងៀន មដើមផីទញមនុសស មធវើឲ្យានសណ្តថ ប់ធាប ប់សាោ ានវិន័យ ឥរិយបទកបុងការម្របម្រពឹតថ ការនិយយសថី ការ សិកាានរមបៀប កាមធវើការហាតរានម្រកមសីលធម៌កបុងវិជាជ ជីវៈ ម្របកបមោយមនសិការ និង ឧតថម្តិ ។ មា៉ាងវិញមទៀត សីលធម៌មនឹះផ្ដរ និងមរៀបចំជីវិតមនុសស ទយមនុសសឲ្យរស់មៅ ម្របកបមោយមសចកថីនថលថបូរ ានកិតថិយស មករ ថិ៍មឈាា ឹះលអលផី ។ កាលណ្តអ្បកអ្ប់រំ និងអ្បក បមម្រងៀនម្របតិបតថិបានលអម្របកបមោយរាជធម៌ តាមអ្វីផ្ដលានស្សាប់ បនធ ប់មកមទៀតបំមពញ កងវឹះខាតកបុងការអ្ប់រំមដើមផីសម្រមួល ដល់ការអ្នុវតថកាន់ផ្តានម្របសិទនភាពស្សបតាមវិន័យ ម្រពឹះពុទនសាសន និងចាប់រដឌ ។ ការអ្ប់រំតាមសីលអាចនឹងពម្រងឹង ពម្រងីក្ុណ្ធម៌ ចរិយ ធម៌មោយផារភាជ ប់មៅនឹងសងគមតាមរយៈទសពិធរាធម៌ ។ មា៉ាងមទៀតមដើមផីឲ្យអ្បកអ្ប់រំម្រតូវ មចឹះស្សឡាញ់មយបល់គប មៅវិញមៅមកម្របកបមោយម្រកមសីលធម៌ ម្រតូវមចឹះមគរពសិទនិ និង តួនទីរបស់ខ្លួនឲ្យបានខាជ ប់ខ្ជួនម្រតឹមម្រតូវ ។ អ្បកអ្ប់រំម្រតូវមចឹះទទួលខ្ុសម្រតូវនូវអ្វីផ្ដលខ្លួនបានមធវើ និងបានម្របម្រពឹតថ ។ មមដឹកនំជា នយកសាោ មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ូ ម្រតូវមចៀសមវៀងពីការមម្របើអ្ំណ្តចរបស់ខ្លួនមៅគបសងកត់ ដល់អ្បកមៅមម្រកាមឱវាទ ជាពិមសសម្រតូវឲ្យម្ចផុតពីអ្បាយមុខ្ និងការមម្របើម្របាស់មម្រ្ឿង 16 សូមមមើលែលួត ធើតា “មូលោា នរគឹោះននទសសនវ ិជាា ” ផាយមោយរាជបណ្ឌិ តសភាកមពុជា ឆ្ន ាំ២០០៦ ទាំព័រ ៥៤ ។
  • 14. 14 មញៀណ្ ។ ជាពិមសស មដើមផីផ្ណ្នំសម្រមុឹះសម្រមួលនូវបញ្ញ់ អ្ធិករណ្៍ ឬអ្បកម្របម្រពឹតថមលាើស ចាប់ ឲ្យមគរពចាប់ វិន័យបានលអវិញ(17) ។ ២.២.៣ ស្របសភទននការអប់រំតាមរយៈេីលធម៌ មគលការណ្៍ សីល វាជាមគលវិធីននការម្របម្រពឹតថតាមរយៈផលូវ កាយ វាច ចិតថផ្ដលាន ឥទនិពលមៅមលើ ការអ្ប់រំតាម្នលងធម៌ ម្របកបមោយអ្ំមពើសុចរិត អាកបផកិរិយសមរមយាន វិន័យ រកយសមថីម្របកបមោយម្រកមសីលធម៌ ម្របម្រពឹតថតាមចាប់មដើមផីរួមរស់មៅកបុងសងគមមួយ ម្របកបមោយសុវតទិភាព សនថិភាពនិងវឌឃនភាព ។ សីល ជាមនសិការម្រកមចាប់ វបផធម៌នន សកមាភាពសងគម ផ្ដលម្រជាប់ចូលមៅកបុងខ្ួរកាលមនុសសាប ក់ៗ បានវិវតថមោយអ្នថរកមា សងគមរវាងបទពិមសាធន៍ជាមម្រចើនរបស់មនុសស និងរចនសមព័ននននមគលការណ្៍ អ្ប់រំរបស់ សាទ ប័ន ។ ការអ្ប់រំមោយសីល ជាការអ្ប់រំមៅរកាគ៌ យ៉ាងវិមសសបំផុតផ្ដលានឥទនិពល មៅមលើការរស់មៅរបស់មនុសសជាមួយ និងការទក់ទងរវាងអ្បកអ្ប់រំមកកាន់អ្បកមៅមម្រកាម បហាតគ ប់របស់ខ្លួនម្របកបមោយសីលធម៌ ។ មហ្តុអ្វី បានជាមមដឹកនំនយកសាោ ម្រតូវាន សីលសម្រាប់ជាមគលការណ្៍ អ្ប់រំទូនា នកបុងការបមម្រងៀន ? ការអ្ប់រំតាមរយៈសីល ្ឺជាវិន័យ ឫជាសីលធម៌ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតផ្ដលានឥទនិពល សម្រាប់មរៀបចំសងគមម្រ្ួសារម្រ្ឹឹះសាទ នសិកា និងសងគមជាតិឲ្យានរមបៀបផ្បបបទលអ មិន អានធិបមតយយ មៅបានក៏អាស្ស័យមោយវិន័យមនឹះឯង។ មហ្តុផ្ដលនំឲ្យមកើតចាប់ ឬវិន័យ មនឹះម ើង ក៏មម្ររឹះទមងវើននការម្របម្រពឹតថរបស់មនុសសបានខ្ុសហ្បឹងឯង មបើមនុសសមិនម្របម្រពឹតថ ខ្ុស ក៏គា នការមកើតម ើងជាវិន័យ ឫចាប់មនឹះផ្ដរ ។ វិន័យកបុងទីមនឹះ មយើងនឹងសិកា ស្សាវម្រជាវមៅមលើវិន័យសម្រាប់អ្ប់រំម្រ្ហ្សទ និង វិន័យសម្រាប់អ្ប់រំបពវជិតអ្បកបួសាន ភិកខុ សាមមណ្រផ្តប៉ាុមណ្តត ឹះ ។ ក/. ការអ្ប់រំម្រ្ហ្សទ (អ្នគរិយសីល) ការអ្ប់រំម្រ្ហ្សទ ានន័យថា ការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និងបមម្រងៀនដល់មនុសសទូមៅ មោយម្រកមសីលធម៌តាមរយៈការយក និងការម្របតិបតថិតាម ។ អ្គរិយសីល ជាវិន័យ ឬ សិកាខ បទផ្ដលម្រពឹះសាា សមពុទនម្រទង់អ្នុញ្ញដ តិទុក ានអ្ំណ្តច ានឥទនិពលសម្រាប់អ្ប់រំ ទូនា ន មម្របៀនម្របមម អ្បកមៅម្រ្ប់ម្រ្ងម្ហ្ោឌ ន (ផធឹះ) កាន់កាប់ម្របតិបតថិតាម(18) ។ ការអ្ប់រំ ម្រ្ហ្សទ បានដល់មនុសសទូមៅផ្ដលជាអ្បកានកាតពវកិចចម្រ្ប់ម្រ្ងផធឹះានម្រកុមម្រ្ួសារមៅ កបុងបនធុក ។ ថាប ក់ដឹកនំ នយកសាោ មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ូ សិសសនិសសិត ម្រតូវផ្តជាអ្បកាន ានវិន័យ ានសណ្តថ ប់ធាប ប់ ានឯកសណ្តឌ នម្រតឹមម្រតូវ មទើបការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល ម្របម្រពឹតថមៅបានលអ។ មយើងបានដឹងនិងមមើលម ើញមហ្ើយថា ជីវភាពរបស់ម្រ្ហ្សទជាមួយ នឹងទំនក់ទំនងម្រ្ួសារកបុងសងគមននជីវភាពមនឹះ ម្រតូវបានរាប់បញ្ចូ លមៅកបុងវិន័យដ៏ម្របមសើរ ផ្ដលសទិតមៅកបុងរងវង់ម្រកបខ្ណ្ឍ ននាគ៌ របស់ចាប់រដឌ និងចាប់សាសន ។ ការរស់មៅកបុង 17 សូមមមើល រកសួងធមមោរ និងស្នសនា រពឹតតិប័រតព័ត៌ាមាន ឆ្ន ាំ ២០១៣ ទាំព័រ ២២ ។ 18 អុច រស់ “អោរ ិយវ ិន័យ និង អនាោរ ិយវ ិន័យ” ឆ្ន ាំ១៩៦៦ ទាំព័រ១ ។
  • 15. 15 សងគមផ្តងផ្តានភាពសាុ្សាា ញមោយការអ្ប់រំខ្លឹះសមស្សបតាម ចាប់សាសនខ្លឹះ និង ចាប់រដឌខ្លឹះ។ មោយម្របជាពលរដឌផ្ខ្ារមយើង ភា្មម្រចើនជាអ្បកកាន់ម្រពឹះពុទនសាសនតាំងពី បុរាណ្កាលមកមហ្ើយ ផបត់្ំនិតរបស់ពួកម្បានដក់ជាប់នឹងធម៌វិន័យបាប បុណ្យ ្ុណ្ មទសជានិចច។ មា៉ាងវិញមទៀត ការអ្ប់រំទូនា នមម្របៀនម្របមមផ្ដលស្សបតាម្នលងធម៌ និងវិន័យម្រពឹះពុទន សាសនមនឹះនឹងអាចម្ចផុតពីទំនស់វិបតថិ និងភាពហ្ាងមៅទំងឡាយទំងពួងបាន ។ មហ្តុដូមចបឹះមហ្ើយ មគលការណ្៍ អ្ប់រំតាមរយៈសីលមនឹះ និងបានជាឱវាទម្រទឹសថីដ៏សំខាន់ សម្រាប់អ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និងបមម្រងៀនសាទ ប័ន អ្ងគភាពម្រ្ឹឹះសាទ នពុទនិកសិកាឲ្យាន ភាពម្របមសើរ ម្របកបមោយមសចកថីនថលថបូរ ានម្រកមសីលធម៌លអ ។ ការអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល ម្រ្ហ្សទតាមរយៈនិចចសីល(សីល៥)ានដូចខាងមម្រកាម៖ ទី១-បាណ្តតិបាតា មវរមណ្ី មចតនមវៀរចកការសាល ប់សតវ។ មនុសសម្រតូវពម្រងឹងសតិ បញ្ញដ សាា រតីវិនិចឆ័យឲ្យចាស់នូវតនមលននជីវិតរបស់មនុសស សតវទំងអ្ស់ មោយកំណ្ត់កបុង ចិតថជាប់ជានិចចថា ខ្លួនមយើងតធ ល់ស្សឡាញ់ជិវិតខ្លួនមយើងណ្ត មហ្ើយភ័យខាល ចានមម្រគឹះ មហ្នថរាយដល់ជីវិតខ្លួនមយើងតធ ល់យ៉ាងណ្ត សតវដនទក៏ានមសចកថីភ័យខាល ចដូចខ្លួនមយើង ផ្ដរ “អ្តាថ នំ ឧបមំ កតាវ ” បុ្គល្ួរមធវើខ្លួនឲ្យជាឧបា(19) ។ អ្បកដឹកនំ ឬអ្បកអ្ប់រំទូនា នមិន ផ្មនជាមនុសសសាហាវយង់ បង មិនម្របម្រពឹតថអ្ំមពើទុចចរិតមផសងៗ មិនមបៀតមបៀនមិតថរួមការហាតរ អ្បកមម្រកាមបហាតគ ប់ ានមន្តនថី បុ្គលិក មោកម្រ្ូ អ្បកម្រ្ួ សិសសនិសសិតរបស់ខ្លួន រហ្ូតដល់ាន ការកាប់សាល ប់ជាមដើម ។ ទី២- អ្ទិនប ទន មវរមណ្ី មចតនជាមហ្តុមវៀរចកការកាន់យករបស់ផ្ដលម្មិនបានឲ្យ មោយកាយ ឫមោយវាច ។ មនុសសម្រតូវពម្រងឹងនូវសាា រតី កំណ្ត់ឲ្យបានចាស់នូវតនមល និង ភាពចំបាច់ននរបស់មនឹះៗ ម្រពមទំងចិតថរបស់ាច ស់របស់ផង មោយកំណ្ត់សាា រតីអារមាណ្៍ របស់មយើងឲ្យចាស់ថា មយើងស្សឡាញ់មពញចិតថម្រទពយរបស់យ៉ាងណ្ត អ្បកដនទមទៀតក៏ដូច មយើងផ្ដរ ។ អ្បកដឹកនំ អ្បកអ្ប់រំ មិនម្រតូវពុករលួយ សុីសំណ្ូ ក លួចបនលំ មកងយកម្រទពយ សមផតថិជាតិ ឫម្រទពយបុ្គល ឫម្រកុមម្រ្ួសារណ្តមួយ មដើមផីម្របមយជន៍តធ ល់ខ្លួនឫម្របមយជន៍ ម្រកុមម្រ្ួសារ និងបកសពួកម ើយ ។ អ្បកអ្ប់រំ និងអ្បកទទួលការអ្ប់រំទំងអ្ស់ម្រតូវផ្តានការ មសាា ឹះម្រតង់ចំមរឹះជាតិម្រ្ប់មពលមវោ ។ ទី៣- កាមមាសុមិចឆ ចរា មវរមណ្ី មចតនមវៀរចកការម្របម្រពឹតថខ្ុសកបុងកាម ។ មនុសស ម្រតូវានភាពមសាា ឹះម្រតង់ចំមរឹះបថី ម្របពនន មិនម្រតូវម្របម្រពឹតថសហាយសាន់នឹងម្របពននកូនឫបថីរបស់ អ្បកណ្តមួយម ើយ ។ បុ្គលាប ក់ៗ ្បផីពិចរណ្តមហ្ើយកំណ្ត់សតិសមផញ្ដៈឲ្យចងចំជា និចចថា អាតាា អ្ញស្សឡាញ់ មពញចិតថម្របពននកូនអ្ញ មិនចង់ឲ្យម្របពននកូនម្រតូវអ្បកណ្តមួយ មកបងកភាពអ្ពមងគលកបុងផលូវមសបហាយ៉ាងណ្តមនឹះមទ រីឯអ្បកដនទមទៀត ក៏ានចិតថដូចមយើង ផងផ្ដរ មហ្ើយមបថជាញ ចិតថមិនម្របម្រពឹតថអ្ំមពើអ្ពមងគលមនឹះជានិចចមៅ ។ ្ណ្ៈថាប ក់ដឹកនំម្រ្ឹឹះ 19 សុតនតបិដក ែុទទកនិោយ ភាគ ៥២ ទាំព័រ ៤៩ ។
  • 16. 16 សាទ នសិកា មិនផ្មនជាអ្បកផ្ដលមោា ភកាម តណ្ត់ បុណ្យសកថិ អ្ំណ្តច និងម្រទពយសមផតថិ ជាតិម ើយ ។ មិនម្រតូវប៉ាឹះរល់កូន ម្របពននម្ ឫមធវើឲ្យខ្ូចខាតផលម្របមយជន៍ម្រ្ឹឹះសាទ នសិកា និងបុ្គលិក សិសសនិសសិត ។ល។ ទី៤- មុសាវាទ មវរមណ្ី មចតនមវៀរចកការនិយយរកយភូតកុហ្ក ្ឺរកយសំដីមិន ពិត ឫ រកយសមថីបំមផលើស ។ បុ្គលាប ក់ៗ ្បផីពម្រងឹងសតិសមផជញ្ដៈ ខ្លួននឹកម ើញជានិចច ថាការនិយយភូតកុហ្ក ឫនិយយបំមផលើសមរឿងពិត មៅជាមរឿងមិនពិត អាម្រកក់មៅជាលអ ឬនិយយបំមបា៉ា ងពត៌ានបំផ្លងខ្ុសពីការពិត ឬក៏ការនិយយចក់រុកបំផ្បកបំបាក់អ្បកណ្ត មួយម្រកុមណ្តមួយ ផ្ដលជាមហ្តុបងកឲ្យានភាពសាុ្សាា ញសតិអារមាណ្៍ ផ្ដលនំឲ្យាន ទុកខមទសដល់មនុសស ឬម្រកុមជនននផ្ដលរក់ព័នននឹងរកយភូតកុហ្ក ។ ទី៥- សុរាមមរយមជជបផាទោឌ ន មវរមណ្ី មចតនមវៀរចក មហ្តុជាទីតាំងននមសចកថី ម្របាទកបុងសុរា នឹងមមរ័យ មរល្ឺមិនផឹកសុរា នឹងមមរ័យ ផ្ដលជាមម្រ្ឿងស្សវឹងមផសងៗ ានស្សា មបៀរ ជាមដើម ។ ការអ្ប់រំម្រតូវបមញ្ច ៀសឲ្យផុតពីការមសព ឬមម្របើម្របាស់មម្រ្ឿងមញៀន អាមភៀន កញ្ញឆ ស្សី ស្សា ផ្លផងមម្ររឹះនំឲ្យខ្ូចសាា រតី និងប៉ាឹះរល់ដល់សុខ្ភាព។ សរុបមក អ្បកអ្ប់រំបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល និងការបមម្រងៀនម្រតូវម្រ្ប់ម្រ្ងអារមាណ្៍ ទំង៦ ឲ្យ ានភាពម្របម្រកតីជាោច់ខាត ្ឺភាពសាមញ្ដ មិនវមងវង និងលង់តាមអារមាណ្៍ ទំង៦ មនឹះ ម ើយ មម្ររឹះនំឲ្យានចំណ្ុ ចមខ្ាយមភលចសាា រតី ។ ម្រពឹះពុទនម្រទង់ម្រតាស់ទុកថា អ្បកមធវស ម្របផ្ហ្ស បាត់បង់សាា រតីមម្របៀបដូចមនុសសសាល ប់(20) ។ ខ្/. ការអ្ប់រំបពវជិត (អ្បកបួស) ការអ្ប់រំបពវជិត ានន័យថា ការបណ្ថុ ឹះបណ្តថ ល ការផថល់ឱវាទទូនា ន មម្របៀនម្របមម ផ្ណ្នំ និងការបមម្រងៀនដល់អ្បកបួសតាម្នលងវិន័យសិកាខ បទ ផ្ដលមមដឹកនំសាសនបាន កំណ្ត់ឲ្យម្របតិបតថិ ។ ការអ្ប់រំអ្បកបួស សំមមមៅមលើការអ្ប់រំទូនា នមម្របៀនម្របមមផ្ណ្នំ បណ្ថុ ឹះបណ្តថ លមៅមលើសាា រតីម្រពឹះសងឃអ្បកបួសកបុងម្រពឹះពុទនសាសន តាមសីលធម៌ម្របតិបតថិ របស់សាសន ។ អ្នគរិយវិន័យ ជាវិន័យសម្រាប់ផ្ណ្នំអ្ប់រំទូនា ន និងបហាត់ ញម្របាប់ ដល់អ្បកមិនម្រ្ងផធឹះ ្ឺបានដល់ពួកអ្បកបួស ានភិកខុ សាមមណ្រជាមដើមមនឹះឯង ។ វិន័យ សម្រាប់មិនម្រ្ប់ម្រ្ងផធឹះ ផ្ដលម្រតូវយកមកមគរពម្របតិបតថិ ឫរកាឲ្យបានភាជ ប់ខ្ជួនរបស់អ្បក បួសមនឹះ ផ្ចកមចញជាពីរផ្ផបក្ឺ វិន័យសម្រាប់សាមមណ្រ និងវិន័យសម្រាប់ភិកខុ (21) ។ ១/.សាមមណ្រវិន័យ វិន័យ ឬចាប់ផ្ដលជាសីលសិកាខ បទរបស់សាមមណ្រមនឹះ ជា មគលសីលធម៌ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតផ្ដលអ្បកបួសជាសាមមណ្រ ម្រតូវផ្តយកមកមគរពម្របតិបតថិ តាមឲ្យបានលអ ។ វិន័យ ឬចាប់ ផ្ដលម្រពឹះសាា សមពុទនម្រទង់បញ្ដតថិដល់សាមមណ្រទំងអ្ស់ មនឹះាន សិកាខ បទ ១០ ទណ្ឍ កមា ១០ នសនងគៈ១០ និងមសកខិយវតថ៧៥ ម្រពមទំងមោកវិជជ សិកាខ បទ៤៩ផង ។ មៅកបុងការស្សាវម្រជាវទីមនឹះ មិនអាចមលើកយកមកបរិយយឲ្យអ្ស់បាន 20 មៅរ ៍ចនទែុលល “ធមមបដិបតតិ” មបាោះពុមពឆ្ន ាំ ២០១២ ទាំព័រ ១៣៥ ។ 21 អុច រស់ “អាោរ ិយវ ិន័យនិងអានាោរ ិយវ ិន័យ” ឆ្ន ាំ ១៩៦៦ ទាំព័រ ៥៦ ។