1.
ՀՂՈՒՄՆԵՐԸ ԳԻՏԱԿԱՆՀՂՈՒՄՆԵՐԸ ԳԻՏԱԿԱՆ
ՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒՄՆԵՐՈՒՄՀՐԱՊԱՐԱԿՈՒՄՆԵՐՈՒՄ
.Նարեկ Ս Գալստյան.Նարեկ Ս Գալստյան
,Քաղաքական գիտությունների թեկնածու
ԵՊՀ Քաղաքական ինստիտուտների և գործընթացների
ամբիոնի դոցենտ

2.
ՔՆՆԱՐԿՎՈՂ ՀԱՐՑԵՐՔՆՆԱՐԿՎՈՂ ՀԱՐՑԵՐ
• Հղումների նշանակությունը
• Գրագողություն
• Ե՞րբ է անհրաժեշտ հղում կատարել
• Ե՞րբ անհրաժեշտ չէ հղում կատարել
• Աղբյուրների տեսակները
• Հղում կատարելու ձևերն ու կարգերը

3.
Թեմատիկ աղբյուրներԹեմատիկ աղբյուրներ
• Neville, C., 2010, “The complete guide to referencing and avoiding
plagiarism”, 2nd Edition, Open University Press, NY
• Reference styles. Referencing Style Guides, University of Kent [av.
11.03.2014] https://www.kent.ac.uk/ai/styleguides.html
• Style Manual for Political Science. Revised 2001. American Political Science
Association. Committee on Publications
• Types of referencing style. Oxford LibGuides [av. 11.03.2014]
http://ox.libguides.com/content.php?pid=294548&sid=2418799

4.
ԻՆՉՈՒ՞ ՀՂՈՒՄ ԱՆԵԼԻՆՉՈՒ՞ ՀՂՈՒՄ ԱՆԵԼ

5.
Հղումների նշանակությունըՀղումների նշանակությունը
• Ակադեմիական էթիկա
• Գրագողության բացառում
• Հարգանք այլ հեղինակների կատարած աշխատանքի հանդեպ
• ,Օգտագործված մտքերի գաղափարների ճշգրտության ստուգելիություն

6.
ԳՐԱԳՈՂՈՒԹՅՈՒՆԳՐԱԳՈՂՈՒԹՅՈՒՆ

7.
ԳրագողությունԳրագողություն
,Այլ հեղինակների մտքերի գաղափարների յուրացումը՝ դրանք ներկայացնելով որպես
, :սեփական մտահղացում համարվում է գրագողություն
Գրագողությունը կարող է դրսևորվել տարբեր ձևերով՝ դիտավորյալ խաբեությունից
:մինչև աղբյուրից պատճենումն առանց համապատասխան գիտական մշակման
,Ամեն անգամ երբ ձեր աշխատանքում օգտագործում եք այլ հեղինակի մտքերը կամ
, :գաղափարները դուք պարտավոր եք նշել դրանց աղբյուրը

8.
Գրագողության տարածված տեսակներըԳրագողության տարածված տեսակները
• Դիտավորյալ խաբեություն
• / /Արտատպում արտագրություն պատճենում
• Այլ մարդու միտքը սեփական բառերով վերձևակերպելու անկարողություն
• Այլ մարդկանց աշխատանքներին չափից շատ հղում կատարելը
• Ոչ ճշգրիտ մեջբերում
• Գրագողություն ինքն իրենից

9.
Դիտավորյալ խաբեությունԴիտավորյալ խաբեություն
Երբ դուք ամբողջությամբ կամ մասամբ այլ մարդկանց կողմից կազմված աշխատանքը
:ներկայացնում եք՝ որպես ձեր սեփականը Օրինակ՝
• ,Վճարում եք այլ մարդու՝ պատրաստելու գիտական աշխատանք ապա այդ աշխատանքը
:ներկայացնում եք՝ որպես ձեր սեփականը
•Ձ :եր աշխատանքը տրամադրում եք մեկ ուրիշին՝ այն արտատպելու համար
• :Ինքներդ եք պատճենում այլ անձի պատրաստած աշխատանքը
• :Լրամշակում եք այլ անձի պատրաստած աշխատանքը

10.
/ /Արտատպում արտագրություն/ /Արտատպում արտագրություն
պատճենումպատճենում
• Բնօրինակի տեքստը նույնությամբ արտատպելն՝ առանց աղբյուրին համապատասխան
:հղում կատարելու և մեջբերումը չակերտների մեջ առնելու
• ,Այլ անձի մտքերը գաղափարները ձեր շարադրանքում ներառելն՝ առանց աղբյուրին
:հղում կատարելու

11.
Ուրիշի միտքը սեփական բառերովՈւրիշի միտքը սեփական բառերով
վերաձևակերպելու անկարողությունվերաձևակերպելու անկարողություն
• ,Ուրիշի բառերը նույնությամբ օգտագործելը՝ աղբյուրին հղում կատարելով սակայն
:առանց չակերտների
• ,Բնօրինակի տեքստի մի քանի բառ փոփոխելը սակայն մտքի կառուցվածքը պահպանելը
:կամ բնօրինակի միտքը զարգացնելն՝ առանց աղբյուրին հղում կատարելու

12.
Ուրիշի աշխատանքին չափից շատ հղումՈւրիշի աշխատանքին չափից շատ հղում
կատարելըկատարելը
• Երկարաշունչ մեջբերումները՝ անգամ աղբյուրին հղում կատարելով և չակերտներ
:օգտագործելով
• ,Ուրիշի մտքերի բառերի կիառմամբ սեփական գաղափարները ձևակերպելը՝ առանց
:աղբյուրին հղում կատարելու
• Տարբեր մեջբերումներն ու ձևակերպումներն իրար կցելն՝ առանց աղբյուրին հղում
:կատարելու

13.
Ոչ ճշգրիտ մեջբերումՈչ ճշգրիտ մեջբերում
• , ,Հղում կատարելն այն աղբյուրին որն անձամբ չեք կարդացել այլ հանդիպել եք մեկ
:այլ հեղինակի աշխատանքում
• , ,Կազմելով գրականության ցուցակ որում ներառված են աղբյուրներ որոնք ինքներդ չեք
:կարդացել և դրանց հղում չեք կատարել աշխատանքում

14.
Գրագողություն ինքն իրենիցԳրագողություն ինքն իրենից
• ,Մասամբ կամ ամբողջությամբ կրկնօրինակելով ձեր այն աշխատանքը որը դուք արդեն
:ներկայացրել եք մեկ այլ դասընթացի համար
• Առանց համապատասխան հղումների՝ մասամբ կամ ամբողջությամբ օգտագործելով ձեր
, :այն աշխատանքը որն արդեն ներկայացրել եք գնահատման կամ քննության համար

15.
ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐ

16.
Աղբյուրների տեսակներըԱղբյուրների տեսակները
1.1. ՏպագիրՏպագիր
2.2. -Տեսա և ձայնային-Տեսա և ձայնային
3.3. /Էլեկտրոնային թվային/Էլեկտրոնային թվային
4.4. ՆՆկարներ և ֆոտոպատկերներկարներ և ֆոտոպատկերներ

17.
Աղբյուրների տիպերըԱղբյուրների տիպերը
1.1. ,Գիրք գրքույկ և հոդվածների ժողովածու,Գիրք գրքույկ և հոդվածների ժողովածու
2.2. ԱմսագիրԱմսագիր ((ամսագրային հոդվածամսագրային հոդված))
3.3. ԹերթԹերթ ((թերթային հոդվածթերթային հոդված))
4.4. ԱնհատականԱնհատական//մասնավոր հաղորդակցությունմասնավոր հաղորդակցություն (( ,հարցազրույց նամակ,հարցազրույց նամակ))
5.5. Իրավական ակտԻրավական ակտ (( , ,օրենք որոշում պայմանագիր, ,օրենք որոշում պայմանագիր))
6.6. ՎիճակագրությունՎիճակագրություն
7.7. Չհրատարակված նյութՉհրատարակված նյութ (( , ,թեզիս ձեռագիր հոդված, ,թեզիս ձեռագիր հոդված))
8.8. -Ռադիո և հեռուստահեռարձակումներ-Ռադիո և հեռուստահեռարձակումներ

18.
ՀՂՈՒՄՆԵՐՀՂՈՒՄՆԵՐ

19.
Ի՞նչ է հղումըԻ՞նչ է հղումը
ՍահմանումՍահմանում - ,հղումն օգտագործվող տեղեկության տվյալի աղբյուրի հիշատակումն է
(արտաքին հղում) կամ աշխատանքի տարբեր մասերը ( , , ,գլուխ ենթագլուխ նկար
,աղյուսակ հավելված և այլն) միմյանց կապող գրառումը (ներքին հղում):
Արտաքին հղումը պահանջում է օգտագործվող աղբյուրի մատենագիտական տվյալների
:ճշգրիտ ներկայացում
,Օգտագործվող տվյալի տեղեկության աղբյուրը չհիշատակելը համարվում է հեղինակային
իրավունքների խախտում (գրագողություն), իսկ աղբյուրի մատենագիտական տվյալները
:թերի ներկայացնելոը՝ կոպիտ սխալ

20.
Ե՞րբ է անհրաժեշտ հղում կատարելԵ՞րբ է անհրաժեշտ հղում կատարել
,Երբ դուք օգտագործում եք մտքեր գաղափարներ հետևյալ աղբյուրներից
•Գ ,րքեր գրքույկներ և հոդվածներ;
•Թերթեր և ամսագրեր;
•Տ ,եսաֆիլմեր հեռուստահաղորդումներ
•Հ ;ամացանցային կայքեր և էլեկտրոնային պաշարներ
•(Էլեկտրոնային) , ;նամակներ օնլայն քննարկումների ֆորումներ
•Հարցազրույցներ;
•Դ (ասախոսություններ եթե ձեր դասախոսը դա անհրաժեշտ է համարում);
•Ս , , :խեմաներ աղյուսակներ պատկերներ կամ նկարներ

21.
Ե՞րբ անհրաժեշտ չէ հղում կատարելԵ՞րբ անհրաժեշտ չէ հղում կատարել
• Երբ գրում եք ձեր դիտարկման կամ փորձարկման արդյունքների մասին (օրինակ՝ դաշտային
հետազոտության զեկույց);
• Ե ;րբ գրում եք ձեր փորձի և տպավորությունների մասին
• Ե , ;րբ գրում եք ձեր սեփական մտքերը մեկնաբանություններն ու եզրակացությունները
• ;Երբ գնահատական եք տալիս կամ առաջարկում ձեր սեփական վերլուծությունը
• Ե « » (րբ օգտագործում եք հանրահայտ տեղեկություններ ,փաստեր որոնք կարելի է գտնել բազմաթիվ
տեղերում և հայտնի են բազմաթիվ մարդկանց) ;կամ ժողովրդական բանահյուսություն
• Երբ օգտագործում եք համընդհանուր ճանաչում գտած փաստեր կամ տեղեկություններ (անհրաժեշտ է
խորհրդակցել գիտական ղեկավարի հետ):

22.
Հղման քանակական և որակականՀղման քանակական և որակական
բնութագրերըբնութագրերը
Աշխատանքում մատենագիտական հղումների քանակը, ,որպես կանոն խոսում է քննվող
:հարցի տեսական մշակվածության մասշտաբների մասին
Սակայն սեփական աշխատանքը զանազան աղբյուրներին հղումներով ու մեջբերումներով
,հարստացնելուն զուգահեռ անհրաժեշտ է հիշել որ քննարկվող հարցին դուք
պարտավոր եք տալ նաև ձեր սեփական գնահատականը:
Հղում հարկ է կատարել միայն հեղինակավոր ու թեմատիկ աղբյուրներին՝
,հնարավորինս խուսափելով դասագրքերին և տեղեկատվական նյութերին հանրամատչելի
:աղբյուրների օգտագործումից

23.
ՀՂՈՒՄՆԵՐԻ ՁԵՎԵՐԸՀՂՈՒՄՆԵՐԻ ՁԵՎԵՐԸ

24.
Հղումների հիմնական ձևերըՀղումների հիմնական ձևերը
1.1. ՆերտեքստայինՆերտեքստային – աղբյուրի մատենագիտական տվյալները նշվում են բուն
:տեքստում
2.2. ՏողատակայինՏողատակային – :աղբյուրի մատենագիտական տվյալները նշվում են տողատակում
3.3. ԱրտատեքստայինԱրտատեքստային - աղբյուրի մատենագիտական տվյալները նշվում են բուն
:տեքստից հետո

25.
Ներտեքստային հղումՆերտեքստային հղում
,Աղբյուրին հղումը կատարվում է բուն տեքստում՝ փակագծերի մեջ որոնցում նշվում է
աղբյուրի հեղինակի ազգանունը և հրատարակման տարեթիվը (Name-Date style):
:Աշխատանքի վերջում այբբենական կարգով տրվում է օգտագործված աղբյուրների ցուցակ
Օրինակ՝
Որոշ հեղինակներ այդ տեսության հիմնադիր համարում են Բրաունին
(Gibbs 1981, էջ 89):
կամ՝ հեղինակի ազգանունը կիրառելով տեքստում
Գիբսը (1981, էջ 89) , :պնդում է որ այդ տեսության հիմնադիրը Բրաունն է

26.
Տողատակային հղումՏողատակային հղում
Աղբյուրի համապատասխան հատվածն աշխատանքի բուն տեքստում օգտագործելուց հետո
,դրվում է տողատակային համարակալված հղում ապա տողատակում նշվում են աղբյուրի
մատենագիտական տվյալները (Numbered Footnote):
Օրինակ՝
. « »Ջ Նայն առաջ քաշեց փափուկ ուժի բնորոշման մի շարք
¹:հիմնասկզբունքներ
-----------------
1. ´Տե ս Nye J. 2004, “Soft Power: The Means to Success in World Politics”,
Public Affairs Group, New York, p. 31:

27.
Արտատեքստային հղումԱրտատեքստային հղում
Բուն տեքստում նշվում է գրականության ցանկում աղբյուրի հերթական համարը և
,օգտագործվող հատվածի էջը իսկ նրա մատենագիտական տվյալները նշվում են բուն
:տեքստից հետո՝ գրականության ցանկում Գրականության ցանկում աղբյուրները նշվում
:են բուն տեքստում օգտագործման հաջորդականությամբ
Օրինակ՝
. « »Ջ Նայն առաջ քաշեց փափուկ ուժի բնորոշման մի շարք
հիմնասկզբունքներ [8, 31էջ ]:
Գրականության ցանկ
8. Nye J. 2004, “Soft Power: The Means to Success in World Politics”, Public
Affairs Group, New York

28.
ՀՂՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ԿԱՐԳՀՂՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ԿԱՐԳ

29.
,Գիրք գրքույկ,Գիրք գրքույկ
• ,Հեղինակի ազգանունը անվան առաջին տառը
• Հրատարակման տարեթիվը
• Աշխատության վերնագիրը
• Հրատարակչությունը
• Հրատարակման վայրը
Karskens, G. 1997, The Rocks: life in early Sydney, Melbourne University Press,
Carlton

30.
Հոդված ժողովածուիցՀոդված ժողովածուից
• ,Հեղինակի ազգանունը անվան առաջին տառը
• Հրատարակման տարեթիվը
• Հոդվածի ( ,գլխի ենթագլխի) վերնագիրը
• / ,Ժողովածուի խմբագրի ների անվան առաջին տառը ազգանունը
• Ժողովածուի վերնագիրը
• Հրատարակչությունը
• Հրատարակման վայրը
• Օգտագործված հատվածի էջը
Curthoys, A. 1997, “History and identity”, in W Hudson 7 G Bolton (eds), Creating Australia:
changing Australian history, Allen & Unwin, Sydney, pp. 23-38

31.
Հոդված ամսագրիցՀոդված ամսագրից
• ,Հեղինակի ազգանունը անվան առաջին տառը
• Հրատարակման տարեթիվը
• Հոդվածի վերնագիրը
• .Ամսագրի հերթ համարը
• Օգտագործված հատվածի էջը
Kozulin, A. 1993, “Literature as a psychological tool”, Educational
Psychologist, vol. 28, no. 3, pp. 253-265

32.
Հոդված թերթիցՀոդված թերթից
Անհեղինակ հոդված
“UNSW gains top ranking from quality team”, Sydney Morning Herald, 30
February, 1994, p. 21
Հեղինակային հոդված
Donaghy, B 1994, “National meeting set to review tertiary admissions”, Campus
News, 3-9 March, p. 3

33.
Մասնավոր հաղորդակցությունՄասնավոր հաղորդակցություն
.Մ 201Սողոմոնյան 4, .մասն զրույց./հարցազրույց, 6 փետրվար
Ուշադրություն
/Մինչ մասնավոր զրույցի հարցազրույցի տվյալներն օգտագործելը՝ ձեր
զրուցակցից ճշտեք՝ կարելի՞ է արդյոք այն հրապարակայնացնել

34.
Իրավական ակտԻրավական ակտ
/ /Որոշում հրաման օրենք
•Ա ,կտի անվանումը
• ,Արխիվային համարը
• ,Տեսակը
• - ,Ամսա և տարեթիվը
•Վայրը
Օրինակ՝
ՀՀ դիվանագիտական աստիճաններ շնորհելու մասին, -31-ՆՀ Ա, , 2014 .ՀՀ Նախագահի հրամանագիր թ
3,մարտի Երևան

35.
Իրավական ակտԻրավական ակտ
Պայմանագիր
• ,Անվանումը
• /Կնքման ուժի մեջ մտնելու ա - ,մսա և տարեթիվը
•Վայրը
Օրինակ՝
The North Atlantic Treaty, Washington D.C. - 4 April 1949

36.
Իրավական ակտԻրավական ակտ
Ուշադրություն
Իրավական ակտի կոնկրետ հոդվածին հղում կատարելիս՝ բուն տեքստում ուղղակի կամ
:փակագծերում նշեք տվյալ հոդվածը

37.
ՎիճակագրությունՎիճակագրություն
• /Գործակալության կազմակերպության անվանումը
• Հրատարակման տարեթիվը
• Հրապարակման վերնագիրը
• Հրատարակման համարը
• Հրատարակչությունը
• Հրատարակման վայրը
Էլեկտրոնային տարբերակի դեպքում նաև
• Դ -իտման ամսա և տարեթիվը
• Էլեկտրոնային հասցեն (URL)
Օրինակ՝
Australian Bureau of Statistics 2007, Internet Activity, Australia, Sep 2006, Cat. no.
8153.0, Australian Bureau of Statistics, Canberra, accessed 11 April 2007, <
http://www.abs.gov.au>.

38.
Չհրատարակված նյութՉհրատարակված նյութ
• ,Հեղինակի ազգանունը անվան առաջին տառը
• Տարեթիվը
• Վերնագիրը
• Նյութի տեսակը
• Ներկայացման վայրը
Օրինակ՝
Ballard, BA 2003, “The seeing machine: photography and the visualisation of
culture in Australia, 1890-1930”, PhD thesis, University of Melbourne
կամ
Fitzsimmons, D 2005, “Who chooses who belongs: tactics and strategies and
migrant literature”. Paper presented at the AULLA & FILLM conference,
James Cook University, Cairns, 15-19th July

39.
-ՏԵՍԱ ԵՎ ՁԱՅՆԱՅԻՆ-ՏԵՍԱ ԵՎ ՁԱՅՆԱՅԻՆ
ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐ

40.
-Ռադիո և հեռուստահեռարձակում-Ռադիո և հեռուստահեռարձակում
ՖիլմՖիլմ
• ,Վերնագիրը սերիալի դեպքում՝ սկզբում սերիան
•Ձայնագրման տարեթիվը
•Ձևաչափը
•Ձայնագրման ստուդիան
•Ձայնագրման վայրը
My Brilliant Career, 1979, motion picture, New South Wales Film Corporation,
distributed by Australian Video, Australia.
Going backwards: Four Corners 2001, television program, Australian Broadcasting
Corporation, Sydney, 9 July

41.
ՏեսաֆիլմՏեսաֆիլմ
• ,Վերնագիրը սերիալի դեպքում՝ սկզբում սերիան
• Ձայնագրման տարեթիվը
• Ձևաչափը
• Ձայնագրման ստուդիան
• Ձայնագրման վայրը
My Brilliant Career, 1979, motion picture, New South Wales Film Corporation,
distributed by Australian Video, Australia.
Առցանց տարբերակի դեպքում
The Overlander 2007, Overlander.tv: Aboriginal tent embassy, Canberra, online
video, accessed 31 July 2007, <http
://www.youtube.com/watch?v=abMlHjO2nh4>

42.
-Տեսա կամ ձայներիզ-Տեսա կամ ձայներիզ
• ,Վերնագիրը սերիալի դեպքում՝ սկզբում սերիան
• Ձայնագրման տարեթիվը
• Ձևաչափը
• Ձայնագրման ստուդիան
• Ձայնագրման վայրը
Australia through time 1994, CD-ROM, Random ROM in assoc. with the ABC,
Sydney.

43.
ԷԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԷԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐ

44.
ԱռանձնահատկությունըԱռանձնահատկությունը
,Համացանցային աղբյուրներին հղում կատարելու կարգը նույն է ինչ դրանց տեքստային
:տպագիր տարբերակներին հղում կատարելու դեպքում Սակայն այս դեպքում
անհրաժեշտ է աղբյուրի մատենագիտական տվյալների մեջ ներառել նաև
աղբյուրի էլեկտրոնային ամբողջականամբողջական հասցեն և դրան մուտք գործելու
ժամանակը: « »Էլեկտրոնային շատ երկար հասցեները կարելի է կոտրել ՝ մյուս մասը
:շարունակելով հաջորդ տողում
Օրինակ՝
Brugier, C., Popescu, N. 2014, “Ukraine: the view from China”, Alerts - No
17 -
14 March 2014, European Union Institute for Security Studies [հասանելի էր
15.03.2014] http://www.iss.europa.eu/uploads/media/Alert_17_Ukraine_
China.pdf

45.
ՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒԹՅՈՒՆՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒԹՅՈՒՆ

46.
.Նարեկ Ս Գալստյան
nsgalstyan@gmail.com
NarekSGalstyan
Narek S. Galstyan
Կոնտակտային տվյալներԿոնտակտային տվյալներ