Recomendados
Mais conteúdo relacionado
Mais procurados
Mais procurados (20)
Semelhante a Ang renaissance sa Italya
Semelhante a Ang renaissance sa Italya (20)
Ang renaissance sa Italya
- 2. Mga Unang Ugnayang Asya-Amerika • Noong ika-13 siglo B. C. E., umusbong ang pinakaunang kabihasnan sa Amerika – ang mga Olmec sa kasalukuyang Mexico. • Sa pagtatapos ng Ice Age, tinakpan ng mga glacier ang malalaking bahagi ng North America at Europe. • Bering Strait – matatagpuan sa pagitan ng Asya at North America na sinasabing isang dating tuyong lupain na tila nagsisilbing tulay sa dalawang kontinente.
- 4. • Sa pagkatunaw ng mga glacier at pagkawala ng mga tulay na lupa mula Asya, naputol ang ugnayan ng mga tao sa Amerika mula sa iba pang mga kabihasnang umusbong sa iba’t ibang panig ng daigdig.
- 5. Heograpiya ng Mesoamerika • Ang Mesoamerica ay ang rehiyon mula sa gitnang Mexico hanggang Central America. • Sa hilagang hangganan nito matatagpuan ang mga ilog ng Panuco at Santiago. • Ang katimugang hangganan ay tumatakbo mula sa baybayin ng Honduras at Atlantic hanggang sa gilod o slope ng Nicaragua sa Pacific at sa Tangway ng Nicoya sa Costa Rica.
- 7. • Sa kasalukuyan, saklaw ng Mesoamerica ang malaking bahagi ng Mexico, Guatemala, Belize, El Salvador at kanlurang bahagi ng Honduras. • Sa lupaing ito, ang malaking pagkakaiba ng elebasyon ng lupa at dalas ng pag-ulan ay nagdudulot ng iba’t ibang uri ng klima at ekolohiya sa mga rehiyon. • Sa aspetong kultural, ang Mesoamerica ay nahahati sa dalawang bahagi. Una, saklaw nito ang lupain mula sa gitnang bahagi ng Mexico patungo sa kanluran at hilaga ng Isthmus of Tehuantepec. Ikalawa, sakop nito ang rehiyon ng Maya sa bahaging silangan at katimugan.
- 8. Ang mga Pamayanang Nagsasaka (Bago 2000 BCE – 1500 BCE) • Ang mga sinaunang tao sa Mesoamerica ay nagtanim ng mais at iba pang mga produkto sa matabang lupain ng Valley of Mexico noon pa mang 3500 BCE.
- 9. • Sa pagitan ng 2000 BCE at 900 BCE, nagkaroon ng mga pulitikal at panlipunang kaayusan. • Sa maraming rehiyon, ang maliliit subalit makapangyarihang pamayanan ay nagkaroon ng mga pinuno. • Nagkaroon din ng ilang mga angkang pinangibabawan ang aspetong ekonomiko, pulitikal at relihiyon. • Ang pinakakilala sa mga bagong tatag ng lipunan ay ang Olmec.
- 10. Ang mga Olmec (Circa 1500 BCE – 500 BCE) • Olmec – nangangahulugang rubber people dahil sila ang kauna-unahang taong gumamit ng dagta ng mga punong rubber o goma. • Ang Olmec ay isang pamayanang agrikultural. Ang sistema ng irigasyon ay nagbigay-daan upang masaka ang kanilang lupain. • Sila rin ay nakagawa ng mga kalendaryo ay gumamit ng isang sistema ng pagsulat na may pagkakatulad sa hieroglyphics.
- 11. • Nakalinang na rin sila ng ilang mga katangitanging akda ng sining. • Naunawaan na rin nila ang konsepto ng Zero sa pagtutuos. • Pok-ta-pok – panritwal na larong tila kahalintulad ng larong basketball subalit ang mga manlalaro ay hindi maaaring gumamit ng kanilang mga kamay ang bolang yari sa goma.
- 12. • Ang mga Olmec ay kilala rin sa paglililok ng mga anyong ulo mula sa mga bato na ang karamihan ay umaabot sa 18 tonelada at taas na 14 talampakan.
- 13. • Ang mga Olmec ay nakagawa din ng mga istrukturang hugis piramide sa mga ibabaw ng umbok ng lupa na nagsisilbing lugarsambahan ng kanilang mga diyos.
- 14. • Sentral ng paniniwalang Olmec ang hayop na jaguar na pinakakinatatakutang maninila sa Central at South America. Ang jaguar ay naging simbolo ng paghahari sa mga kabihasnan sa Mesoamerica.
- 15. • Dalawa sa mga sentrong Olmec ay ang San Lorenzo at ang La Venta. Ang mga lugar na ito ay mga sentrong pangkalakalan kung saan ang mga produktong tulad ng jade, obsidian at serpentine ay nagmumula pa sa malalayong lugar tulad ng Costa Rica. • Katulad ng iba pang mga kulturang umusbong sa America, ang kabihasnang Olmec ay humina at bumagsak. Sinasabing sila ay maaaring nakihalubilo sa iba pang mga pangkat na sumakop sa kanila. Gayunpaman, ang mga sinaunang taong sumunod sa kanila ay nagawang maitatag ang dakilang lungsod ng Teotihuacan.
- 16. Ang mga Teotihuacan (200 BCE – 750 CE) • Teotihuacan – Nangangahulugang tirahan ng diyos. • Sa pagsapit ng 200 B. C. E., ang ilan sa mga lugar sa Valley of Mexico ay naging mas maunlad dahil sa ugnayang kalakalan at pagyabong ng ekonomiya. Isa sa pinakadakila at pinakamalaking lungsod sa panahong ito ay ang Teotihuacan.
- 18. • Ang mga piramide, liwasan at lansangan ay nagbigay ng karangyaan, kadakilaan at kapangyarihan sa lungsod. • Ang mga pinuno nito ay nagawang makontrol ang malaking bahagi ng Valley of Mexico. • Naging sentrong pagawaan ang lungsod at nagkaroon ng monopolyo sa mahahalagang produkto. • Matagumpay na pinamunuan ng nobilidad ang malaking bahagdan ng populasyon.
- 19. • Quetzalcoatl – kilala rin bilang ang Feathered Serpent God, ang pinakamahalagang diyos ng mga Teotihuacan. Pinaniniwalaang sa kanya nagmula ang iba’t ibang elemento ng kanilang kabihasnan.
- 20. • Noong 600 C. E., ang ilang mga tribo sa hilaga ay sumalakay sa lungsod at sinunog ang Teotihuacan. Mabilis na bumagsak ang lungsod matapos ang 650 C. E. Ang paghina ng lugar ay maaaring dulot ng mga banta mula sa karatig-lugar, tagtuyot at pagkasira ng kalikasan.
- 21. Ang mga Maya (1000 BCE – 900 CE) • Kasabay ng pagpapalawig ng Teotihuacan, ang mga Maya ay nagtatayo ng kanilang sentrong panrelihiyon sa Yucatan Peninsula kung saan nagtatagpo ang Mexico at Guatemala sa kasalukuyan. • Malaiban sa nabanggit, dalawa pang mas naunang sentrong Maya ang naitayo sa Uaxactun at Tikal.
- 22. • Halach Uinic – Nangangahulugang “tunay na lalaki”. Mga pinuno na nagpalawig ng mga sentrong panrelihiyon upang maging lungsod-estado.
- 23. • Isang sistemang agrikultural ang pinasimulan din ng Maya, ang pagkakaingin. Ang pangunahing pananim nila ay mais, patani, kalabasa, avo cado, chili pepper, pinya, papaya at cacao. Dahil sa kahalagahan ng agrikultura sa Maya, ang sinamba nilang diyos ay may kaugnayan sa pagtatanim, tulad ng ulan at mais.
- 24. • Nakamit ng Maya ang tugatog ng kabihasnan matapos ang 600 C. E. Subalit sa pagtatapos ng ikalawang siglo C. E., ang ilang mga sentro ay nilisan, ang paggamit ng kalendaryo ay itinigil at ang mga istrukturang panrelihiyon at estado ay bumagsak. • Ayon sa ilang mga dalubhasa, maaaring ang pagkasira ng kalikasan, paglaki ng populasyon at patuloy na digmaan ay ilan lamang sa mga dahilan ng paghina nito.
- 25. Ang mga Aztec (Circa 1325 BCE – 1521 CE) • Ang mga Aztec ay mga nomadikong tribo na nagmula sa tuyong lupain ng hilaga at unti-unting tumungo patimog sa Valley of Mexico sa pagsapit ng ika-12 siglo C. E. • Ang salitang Aztec ay nangangahulugang “isang nagmula sa Aztlan”, isang mitikong lugar sa hilagang Mexico. • Ang ekonomiya ng Aztec ay nakabatay sa pagtatanim. Ang mga lupa sa paligid ng mga lawa ay mataba subalit hindi lubos malawak para sa buong populasyon.
- 26. • Chinampas – Mga artipisyal na pulo na kung tawagin ay mga floating garden sa gitna ng lawa.
- 27. • Dahil sila ay mga magsasaka, ang mga Aztec ay taimtim na umaasa sa mga pwersa ng kalikasan at sinasamba ang mga ito bilang diyos. • Huitzilopochtli – Ang pinakamahalagang diyos ng mga Aztec. Ang diyos ng araw.
- 28. • Tialoc – Diyos ng ulan. • Quetzalcoatl – Ang diyos ng hangin para sa mga Aztec. • Naniniwala ang mga Aztec na kailangang laging malakas ang mga diyos upang mahadlangan nila ang masasamang diyos na sirain ang daigdig. • Sa pagsapit ng ika-15 siglo, nagsimula ang malawakang kampanyang militar at ekonomiko na mga Aztec.
- 29. • Tlacaelel – Itinaguyod niya ang pagsamba kay Huitzilopochtli.
- 30. • Ang mga Aztec ay mahuhusay na mga inhinyero at tagapagtayo ng mga istruktura tulad ng mga kanal o aqua duct, mga dam, gayundin ng sistema ng irigasyon, liwasan at mga pamilihan.
- 31. • Hernando Cortez – Noong 1519, pinamunuan niya ang ekspedisyon ng Espanya na nanakop sa Mexico. • Moctezuma II – Ang pinuno ng mga Aztec nang dumating ang mga Espanyol.
- 32. • Taong 1521, tuluyang bumagsak ang Tenochtitlan. Sa pagsapit ng 1680, ang dating tinatayang 1.2 milyong kataong naninirahan sa dating sentrong Aztec ay naubos dahil sa epidemya ng bulutong, pangaalipin, digmaan, labis na paggawa at pagsasamantala. Sa kabuuan, tinatayang naubos ng mula sa 85 hanggang 95 bahagdan ng kabuuang katutubong populasyon ng Mesoamerica sa loob lamang ng 160 taon.