1.
‫اول‬ ‫قسمت‬ ‫بورس‬ ‫آموزش‬
‫مقدمه‬ ‫تاریخچه‬ ‫چیست؟‬ ‫بورس‬
‫بهادار‬ ‫اوراق‬ ‫بورس‬
‫کند؟‬ ‫می‬ ‫چه‬

2.
‫مقدمه‬
‫ی‬‫همه‬‫افراد‬‫ی‬‫جامعه‬‫ما‬‫بورس‬‫را‬‫شناسند‬‫نمی‬‫و‬‫با‬‫ی‬‫نحوه‬‫گذاری‬‫سرمایه‬‫در‬‫آن‬‫و‬‫فواید‬‫و‬‫های‬‫سودمندی‬‫ناشی‬
‫از‬‫آن‬‫آشنا‬‫نیستند‬.‫این‬‫در‬‫حالی‬‫است‬‫که‬‫آشنایی‬‫با‬‫بورس‬‫و‬‫فعالیت‬‫در‬‫آن‬‫تواند‬‫می‬‫در‬‫زندگی‬‫اقتصادی‬‫م‬‫ردم‬
‫بسیار‬‫مؤثر‬‫باشد‬.‫تا‬‫همین‬‫های‬‫سال‬،‫اخیر‬‫بیشتر‬‫مردم‬‫اندازهای‬‫پس‬‫خود‬‫را‬‫فقط‬‫در‬‫ها‬‫بانک‬‫نگهداری‬‫کرد‬‫می‬‫ند‬‫و‬
‫با‬‫های‬‫راه‬‫دیگر‬‫استفاده‬‫از‬‫های‬‫اندوخته‬‫خود‬‫آشنا‬‫نبودند‬.‫اما‬‫امروزه‬‫بسیار‬‫شنیده‬‫شود‬‫می‬‫که‬‫راه‬‫دیگری‬‫هم‬
‫برای‬‫استفاده‬‫از‬‫اندازها‬‫پس‬‫وجود‬‫دارد‬‫و‬‫آن‬‫این‬‫است‬‫که‬‫یک‬‫فرد‬‫عادی‬‫تواند‬‫می‬‫در‬‫مالکیت‬‫واحدهای‬‫تولیدی‬‫و‬
‫تجاری‬‫بزرگ‬‫مشارکت‬‫نماید‬‫و‬‫از‬‫نتایج‬‫مشارکت‬‫و‬‫گذاری‬‫سرمایه‬‫خود‬‫به‬‫سادگی‬‫مند‬‫بهره‬‫شود‬.‫اما‬‫به‬‫راستی‬
‫چگونه‬‫ممکن‬‫است‬‫یک‬‫فرد‬‫عادی‬‫با‬‫ای‬‫سرمایه‬‫اندک‬‫در‬‫های‬‫گذاری‬‫سرمایه‬‫بزرگی‬‫شریک‬‫شود‬‫در‬‫حالی‬‫که‬‫نه‬
‫شرکای‬‫خود‬‫را‬‫شناسد‬‫می‬‫و‬‫نه‬‫امکان‬‫کسب‬‫اطالع‬‫از‬‫ی‬‫نحوه‬،‫فعالیت‬‫میزان‬،‫ها‬‫هزینه‬‫درآمدها‬‫و‬...‫دارد؛‬
‫گذشته‬‫از‬،‫این‬‫ا‬‫اصال‬‫چنین‬‫کسی‬‫چگونه‬‫تواند‬‫می‬‫از‬‫حساب‬‫و‬‫دخل‬‫و‬‫خرج‬‫این‬‫مرکز‬‫تولیدی‬‫که‬‫در‬‫آن‬‫مشارک‬‫ت‬
‫کرده‬‫است‬‫آگاهی‬‫پیدا‬‫کند؟‬
‫در‬‫پاسخ‬‫به‬‫این‬‫سوال‬‫باید‬‫گفت‬،‫که‬‫بورس‬‫امکان‬‫هر‬‫آنچه‬‫را‬‫که‬‫برای‬‫گذاری‬‫سرمایه‬‫و‬‫مشارکت‬‫در‬‫این‬‫مراکز‬‫الزم‬
‫است‬‫فراهم‬‫آورده‬‫و‬‫عالوه‬‫بر‬‫نظارت‬‫دقیق‬‫بر‬‫های‬‫فعالیت‬‫این‬،‫مراکز‬‫مطابق‬‫قانون‬‫مدافع‬‫حقوق‬‫گذاران‬‫سرمایه‬
‫است‬.
‫در‬‫این‬‫کتاب‬‫سعی‬‫شده‬‫است‬‫خواننده‬‫با‬‫سازوکارهای‬‫قانونی‬‫بورس‬‫آشنا‬‫شود‬‫و‬‫با‬‫توضیحات‬‫ساده‬‫در‬‫مورد‬
‫های‬‫فعالیت‬‫مختلف‬،‫آن‬‫از‬‫جمله‬‫ی‬‫نحوه‬‫خرید‬‫و‬،‫فروش‬‫های‬‫راه‬‫مختلف‬،‫گذاری‬‫سرمایه‬‫فواید‬‫گذاری‬‫سرمایه‬‫و‬....
‫آگاهی‬‫پیدا‬‫کند‬‫و‬‫اطالعات‬‫اساسی‬‫و‬‫ی‬‫اولیه‬‫مورد‬‫نیاز‬‫خود‬‫را‬‫کسب‬‫نماید‬.

3.
‫تاریخچه‬
‫ی‬‫اندیشه‬‫ایجاد‬‫بورس‬‫زمانی‬‫شکل‬‫گرفت‬‫که‬‫ای‬‫عده‬‫از‬‫بازرگانان‬‫اروپایی‬‫از‬‫های‬‫فعالیت‬‫تجاری‬‫خود‬‫ضرر‬،‫کردند‬‫بنابرای‬‫ن‬‫به‬‫فکر‬
‫حلی‬‫راه‬‫افتادند‬‫تا‬‫به‬‫ی‬‫وسیله‬‫آن‬‫بتوانند‬‫جلوی‬‫این‬‫ضرر‬‫را‬‫بگیرند‬‫و‬‫یا‬‫آن‬‫را‬‫به‬‫حداقل‬‫برسانند‬.‫نتیجه‬‫آن‬‫شد‬‫که‬‫ت‬‫عدادی‬‫از‬
‫بازرگانان‬‫ای‬‫عده‬‫را‬‫در‬‫های‬‫فعالیت‬‫خود‬‫شریک‬‫کردند‬‫تا‬‫با‬‫این‬‫روش‬‫سود‬‫و‬‫زیان‬‫احتمالی‬‫را‬‫با‬‫آنها‬‫تقسیم‬‫کنند‬.‫این‬‫ت‬‫جربه‬
‫آمیز‬‫موفقیت‬‫بود‬‫لذا‬‫به‬‫تدریج‬‫هر‬‫تاجری‬‫سعی‬‫کرد‬‫می‬‫تا‬‫های‬‫فعالیت‬‫تجاری‬‫خود‬‫را‬‫با‬‫این‬‫روش‬‫ادامه‬‫دهد؛‬‫به‬‫خصوص‬‫که‬‫این‬
‫روش‬‫برای‬‫افرادی‬‫که‬‫های‬‫فعالیت‬‫بزرگ‬‫اقتصادی‬‫انجام‬‫دادند‬‫می‬‫بسیار‬‫تر‬‫مطلوب‬‫بود‬.‫رفته‬‫رفته‬‫این‬‫تجربه‬‫قانونمند‬‫شد‬‫و‬‫به‬
‫تشکیل‬‫های‬‫شرکت‬‫سهامی‬‫تبدیل‬‫گردید‬.‫اولین‬‫تجربه‬‫مربوط‬‫به‬‫تشکیل‬‫یک‬‫شرکت‬‫سهامی‬‫در‬‫کشور‬‫روسیه‬‫بود‬‫که‬‫در‬
‫سال‬1353‫میالدی‬‫تصمیم‬‫گرفت‬‫کاالهایی‬‫را‬‫بدون‬‫این‬‫که‬‫آفریقا‬‫را‬‫دور‬،‫بزند‬‫از‬‫شمال‬‫اروپا‬‫به‬‫شرق‬‫آسیا‬‫و‬‫چین‬‫ببر‬‫د‬‫و‬‫این‬
‫کاری‬‫بود‬‫که‬‫احتمال‬‫ضرر‬‫در‬‫آن‬‫بیشتر‬‫بود‬.‫برای‬‫انجام‬‫این‬‫کار‬‫ای‬‫عده‬‫از‬‫تجار‬‫ی‬‫سرمایه‬‫الزم‬‫را‬‫تأمین‬‫کردند‬‫و‬‫هر‬‫کس‬‫به‬
‫نسبت‬‫ی‬‫سرمایه‬‫خود‬‫در‬‫سود‬‫و‬‫زیان‬‫شرکت‬‫شریک‬‫شد‬‫و‬‫این‬‫کار‬‫با‬‫موفقیت‬‫صورت‬‫گرفت‬.‫بعدها‬‫با‬‫گسترش‬‫مبادالت‬‫در‬‫اروپا‬
‫به‬‫های‬‫سرمایه‬‫زیادتر‬‫و‬‫شرکای‬‫بیشتری‬‫نیاز‬‫شد‬.‫برای‬‫این‬‫کار‬‫نیاز‬‫به‬‫مراکزی‬‫بود‬‫تا‬‫بتوان‬‫بین‬‫گذاران‬‫سرمایه‬‫و‬‫س‬‫پذیران‬‫رمایه‬
‫رابطه‬‫برقرار‬‫کرد‬.‫چنین‬‫مراکزی‬‫تأسیس‬‫شدند‬‫و‬‫بورس‬‫نام‬‫گرفتند‬.‫اولین‬‫بورس‬‫دنیا‬‫در‬‫قرن‬‫هفدهم‬‫میالدی‬‫در‬‫شهر‬
‫آمستردام‬‫هلند‬‫تشکیل‬‫شد‬‫و‬‫امروز‬‫اکثر‬‫کشورهای‬‫جهان‬‫دارای‬‫بورس‬‫هستند‬.‫در‬‫ایران‬‫نیز‬‫در‬‫سال‬1345‫قانون‬‫تشکیل‬
‫بورس‬‫به‬‫تصویب‬‫رسید‬‫و‬‫از‬15‫ماه‬‫بهمن‬‫سال‬1346‫آغاز‬‫به‬‫کار‬‫کرد‬.

4.
‫چیست؟‬ ‫بورس‬
‫برای‬‫شناخت‬‫بورس‬‫و‬‫آشنایی‬‫بیشتر‬‫با‬‫آن‬‫بهتر‬‫است‬‫از‬"‫بازار‬"‫و‬‫تعریف‬‫آن‬‫شروع‬‫کنیم‬.‫در‬‫یک‬‫تعریف‬،‫ساده‬‫توان‬‫می‬‫گفت‬،‫که‬‫بازار‬
‫مکانی‬‫است‬‫که‬‫در‬‫آن‬‫خرید‬‫و‬‫فروش‬‫صورت‬‫گیرد؛‬‫می‬‫و‬‫تر‬‫ساده‬‫این‬‫است‬‫که‬‫بگوییم‬‫هرگاه‬‫شرایطی‬‫فراهم‬‫شود‬‫که‬‫بین‬‫خریدار‬‫و‬
‫فروشنده‬‫رابطه‬‫برقرار‬‫شود‬‫و‬‫ای‬‫معامله‬‫صورت‬‫پذیرد‬‫بازار‬‫تشکیل‬‫شده‬‫است‬.‫این‬‫شرایط‬‫تواند‬‫می‬‫مکان‬‫خاصی‬‫باشد‬‫یا‬‫شب‬‫ای‬‫که‬
‫ارتباطی‬‫مثل‬‫اینترنت‬.
‫در‬‫بازارها‬‫به‬‫طور‬‫کلی‬‫دو‬‫نوع‬،‫دارایی‬‫های‬‫دارایی‬‫واقعی‬‫و‬‫های‬‫دارایی‬،‫مالی‬‫مورد‬‫معامله‬‫قرار‬‫گیرند‬‫می‬.‫های‬‫دارایی‬‫واقعی‬‫همان‬
‫های‬‫دارایی‬‫فیزیکی‬‫هستند‬‫مثل‬،‫زمین‬‫ساختمان‬‫و‬‫انواع‬‫کاال‬‫مانند‬،‫ماشین‬‫لوازم‬‫خانگی‬‫و‬....‫اما‬‫های‬‫دارایی‬‫مالی‬‫های‬‫دارایی‬
‫کاغذی‬‫و‬‫بهتر‬‫بگوییم‬‫اسنادی‬،‫هستند‬‫مثل‬‫سهام‬‫و‬‫اوراق‬‫مشارکت‬.‫بورس‬‫بازاری‬‫است‬‫که‬‫در‬‫آن‬‫های‬‫دارایی‬‫مختلف‬‫مورد‬‫معامله‬
‫قرار‬‫گیرد‬‫می‬.‫از‬‫این‬،‫رو‬‫انواع‬‫ها‬‫بورس‬‫را‬‫توان‬‫می‬‫به‬‫سه‬‫ی‬‫دسته‬‫کلی‬‫بورس‬،‫کاال‬‫بورس‬‫ارز‬‫و‬‫بورس‬‫اوراق‬‫بهادار‬‫بندی‬‫طبقه‬‫کرد‬.
1.‫بورس‬‫کاال‬:‫بازاری‬‫که‬‫در‬‫آن‬‫خرید‬‫و‬‫فروش‬‫کاالهای‬‫معین‬‫صورت‬‫گیرد‬‫می‬‫و‬‫به‬‫طور‬‫منظم‬‫و‬‫دائم‬‫فعال‬‫است‬‫بورس‬‫کاال‬‫نام‬‫دارد‬.‫د‬‫ر‬
‫بورس‬‫کاال‬‫ا‬‫معموال‬‫مواد‬‫خام‬‫و‬‫مواد‬‫اولیه‬‫مورد‬‫معامله‬‫قرار‬‫گیرد‬‫می‬.‫هر‬‫بورس‬‫کاالیی‬‫را‬‫با‬‫نام‬‫همان‬‫کاالیی‬‫که‬‫مورد‬‫معامله‬‫قرار‬
‫گیرد‬‫می‬‫گذاری‬‫نام‬‫کنند‬‫می‬.‫ا‬‫مثال‬‫بورس‬‫نفت‬‫و‬‫بورس‬‫گندم‬.
2.‫بورس‬‫ارز‬:‫در‬‫بورس‬،‫ارز‬‫همان‬‫طور‬‫که‬‫از‬‫نام‬‫آن‬‫مشخص‬،‫است‬‫کار‬‫خرید‬‫و‬‫فروش‬‫های‬‫پول‬‫خارجی‬‫انجام‬‫گیرد‬‫می‬.‫این‬‫بورس‬‫در‬
‫کشور‬‫ما‬‫فعال‬‫نیست‬‫اما‬‫در‬‫کشورهای‬‫پیشرفته‬‫فعالیت‬‫گیری‬‫چشم‬‫دارد‬.
3.‫بورس‬‫اوراق‬‫بهادار‬:‫در‬‫بورس‬‫اوراق‬‫بهادار‬‫های‬‫دارایی‬‫مالی‬‫از‬‫قبیل‬،‫سهام‬‫اوراق‬‫مشارکت‬‫و‬...‫مورد‬‫معامله‬‫قرار‬‫گیرد‬‫می‬.‫در‬،‫ایران‬
‫به‬‫بازار‬‫خرید‬‫و‬‫فروش‬‫اوراق‬‫بهادار‬‫که‬‫به‬‫طور‬‫رسمی‬‫و‬‫دائمی‬‫در‬‫محل‬‫معینی‬‫تشکیل‬‫شود‬‫می‬"‫بورس‬‫اوراق‬‫بهادار‬"‫گویند‬‫می‬‫ولی‬
‫ما‬‫در‬‫این‬‫نوشته‬‫برای‬‫اختصار‬‫آن‬‫را‬‫بورس‬‫یا‬‫بورس‬‫اوراق‬‫بهادار‬‫گوییم‬‫می‬.

5.
‫کند؟‬‫می‬ ‫چه‬ ‫بهادار‬ ‫اوراق‬ ‫بورس‬
‫کار‬‫اصلی‬‫بورس‬‫اوراق‬‫بهادار‬‫این‬‫است‬‫که‬‫ای‬‫زمینه‬‫فراهم‬‫آورد‬‫می‬‫تا‬‫دو‬‫گروه‬‫از‬،‫مردم‬‫به‬‫طور‬،‫قانونی‬‫در‬‫یک‬‫فعالیت‬‫اقتصادی‬‫شریک‬‫و‬‫عالوه‬‫بر‬‫تأمی‬‫ن‬
‫نیازهای‬،‫یکدیگر‬‫از‬‫منفعت‬‫و‬‫سود‬‫این‬‫فعالیت‬‫مند‬‫بهره‬‫شوند‬.‫این‬‫دو‬‫گروه‬‫گذاران‬‫سرمایه‬‫و‬‫پذیران‬‫سرمایه‬‫باشند‬‫می‬.
‫ا‬‫اصوال‬‫در‬‫یک‬‫بندی‬‫تقسیم‬،‫ساده‬‫افراد‬‫جامعه‬‫را‬‫توان‬‫می‬‫به‬‫دو‬‫گروه‬‫تقسیم‬‫کرد؛‬‫یک‬‫گروه‬‫کسانی‬‫که‬،‫پول‬‫سرمایه‬‫و‬‫یا‬‫انداز‬‫پس‬‫دارند‬‫اما‬‫ت‬‫نمی‬‫وانند‬‫با‬‫آن‬‫کار‬
‫کنند‬‫و‬‫گروه‬‫دوم‬‫کسانی‬‫که‬‫توانایی‬‫انجام‬‫های‬‫فعالیت‬‫اقتصادی‬‫دارند‬‫اما‬‫سرمایه‬‫و‬‫پول‬‫کافی‬‫ندارند‬.‫این‬‫دو‬‫گروه‬‫عالوه‬‫بر‬‫این‬‫که‬‫یکدیگر‬‫را‬‫نمی‬‫شناسند‬‫و‬
‫تعداد‬‫آنها‬‫نیز‬‫کم‬‫نیست‬‫دارای‬‫های‬‫ویژگی‬‫مختلفی‬‫هستند‬.‫به‬‫عنوان‬،‫مثال‬‫ی‬‫همه‬‫گذاران‬‫سرمایه‬‫به‬‫یک‬‫اندازه‬‫انداز‬‫پس‬‫ندارند‬.‫برخی‬‫دارای‬‫مبالغ‬‫ان‬‫دک‬‫و‬
‫برخی‬‫صاحب‬‫مبالغ‬‫کالن‬،‫باشند‬‫می‬‫ی‬‫سلیقه‬‫این‬‫افراد‬‫هم‬‫برای‬‫گذاری‬‫سرمایه‬‫متفاوت‬،‫است‬‫ا‬‫مثال‬‫ای‬‫عده‬‫تمایل‬‫به‬‫سود‬‫کم‬‫در‬‫مدت‬‫کوتاه‬‫دارند‬‫و‬‫ع‬‫ای‬‫ده‬‫به‬
‫دنبال‬‫سود‬‫بیشتر‬‫ولی‬‫در‬‫اند‬‫درازمدت‬‫و‬‫ها‬‫ده‬‫ویژگی‬‫دیگر‬.
‫پذیران‬‫سرمایه‬‫نیز‬‫از‬‫های‬‫ویژگی‬‫مختلف‬،‫برخوردارند‬‫برای‬،‫مثال‬‫هر‬‫گروه‬‫در‬‫ی‬‫زمینه‬‫خاصی‬‫فعالیت‬،‫کنند‬‫می‬‫با‬‫توجه‬‫به‬‫نوع‬‫شان‬‫فعالیت‬‫سودهای‬‫م‬‫تفاوتی‬
‫پرداخت‬،‫کنند‬‫می‬‫در‬‫ی‬‫اداره‬‫مراکز‬‫تولیدی‬‫خود‬‫ی‬‫سلیقه‬‫متفاوت‬‫دارند‬‫و‬...‫حال‬‫با‬‫این‬‫همه‬‫های‬‫ویژگی‬‫متفاوت‬‫چگونه‬‫توان‬‫می‬‫بین‬‫این‬‫دو‬‫گروه‬‫رابطه‬‫ب‬‫رقرار‬
‫کرد‬‫تا‬‫ی‬‫همه‬‫آنها‬‫ضمن‬‫قبول‬‫شرایط‬‫یکدیگر‬‫حاضر‬‫به‬‫شراکت‬‫شوند؟‬‫یکی‬‫از‬‫کارهای‬‫اساسی‬‫بورس‬‫همین‬‫است‬‫که‬‫با‬‫ایجاد‬‫یک‬‫فضای‬‫مناسب‬‫و‬‫ق‬‫انونمند‬
‫ای‬‫زمینه‬‫فراهم‬‫آورد‬‫تا‬‫از‬‫طریق‬‫آن‬‫برآوردن‬‫تمامی‬‫های‬‫خواسته‬‫قانونی‬‫طرفین‬‫با‬‫حفظ‬‫حقوق‬‫آنها‬‫میسر‬‫شود‬.‫بورس‬‫یک‬‫مشکل‬‫بسیار‬‫بزرگ‬‫دیگر‬‫را‬‫ن‬‫یز‬‫حل‬
‫کرده‬،‫است‬‫به‬‫طوری‬‫که‬‫توان‬‫می‬‫ادعا‬‫کرد‬‫حل‬‫این‬‫مشکل‬‫باعث‬‫گسترش‬‫گذاری‬‫سرمایه‬‫و‬‫در‬‫نتیجه‬‫یافتگی‬‫توسعه‬‫و‬‫پیشرفت‬‫تر‬‫سریع‬‫کشورهای‬‫ج‬‫هان‬
‫شده‬‫است‬.‫آن‬‫مشکل‬‫این‬‫است‬‫که‬‫اگر‬‫افراد‬‫مختلفی‬‫که‬‫با‬‫های‬‫سرمایه‬‫متفاوت‬‫وارد‬‫بورس‬‫شده‬‫و‬‫در‬‫های‬‫فعالیت‬‫اقتصادی‬‫بزرگ‬‫شریک‬،‫شوند‬‫می‬
،‫بخواهند‬‫در‬‫هر‬‫زمان‬‫که‬‫تصمیم‬،‫بگیرند‬‫سهم‬‫و‬‫ی‬‫سرمایه‬‫خود‬‫را‬‫به‬‫قیمت‬‫مناسب‬،‫بفروشند‬‫باید‬‫چه‬‫کار‬‫کنند؟‬‫به‬‫عنوان‬‫مثال‬‫اگر‬‫فردی‬100‫سهم‬‫از‬125
‫میلیون‬‫سهم‬‫یک‬‫ی‬‫کارخانه‬‫سیمان‬‫را‬‫دارا‬‫باشد‬‫و‬‫تصمیم‬‫بگیرد‬‫آن‬‫را‬‫همین‬‫امروز‬‫بفروشد‬‫چگونه‬‫تواند‬‫می‬‫قیمت‬‫سهام‬‫خود‬‫را‬‫مشخص‬‫کند؟‬‫چطور‬‫می‬‫تواند‬
‫قیمت‬‫کارخانه‬‫را‬‫محاسبه‬‫نماید‬‫تا‬‫براساس‬‫آن‬‫قیمت‬‫سهم‬‫خود‬‫را‬‫مشخص‬‫کند؟‬‫چه‬‫قدر‬،‫زمان‬‫چه‬‫تعداد‬‫افراد‬‫و‬‫چقدر‬‫هزینه‬‫برای‬‫این‬‫کار‬‫الزم‬‫است؟‬‫و‬...
‫بورس‬‫این‬‫مشکل‬‫را‬‫حل‬‫کرده‬‫و‬‫سازوکاری‬‫را‬‫طراحی‬‫کرده‬‫است‬‫که‬‫هر‬‫فرد‬‫با‬‫هر‬‫میزان‬،‫سهم‬‫در‬‫هر‬‫روز‬‫تصمیم‬‫به‬‫فروش‬‫سهامش‬‫بگیرد‬‫بتواند‬‫از‬‫قیمت‬
‫سهام‬‫خود‬‫آگاه‬‫شود‬‫و‬‫یا‬‫حتی‬‫اگر‬‫تصمیم‬‫به‬‫فروش‬‫نداشته‬‫باشد‬‫قیمت‬‫روز‬‫سهام‬‫خود‬‫را‬‫بداند‬.
‫بورس‬ ‫سایت‬ ‫در‬ ‫بیشتر‬ ‫اطالعات‬
2080