1. Астана қаласында өтетін болашақ
энергия көзі, «жасыл технологиясы»
және ЭКСПО-2017
Талдықорған қаласындағы
Назарбаев Зияткерлік
мектебінің жазғы мектеп
жобасының оқушылары және
І.Жансүгіров атындағы
Университет
Марти Майкл мырза

2. Бүгінгі күнде біз не білеміз?
• 1-міндет. ЭКСПО-2017 арналған стимул, тақырыбы«Болашақ энергиясы":
Оқушыларды тұрақты энергетикалық технологияларды меңгеруге бағыттау және «жасыл
экономиканың» дамуына белсенді үлес қосу!
• 2-міндет. Болашақтағы Қазақстанның энергетикалық потенциалын білу:
Алматы облысы бойынша күн сәулелі, жел арқылы жұмыс жасайтын гидрологиялық
ресурстарды меңгеру!
• 3-міндет. Оқушылардың жобаларына арналған идеялары, оқу және мамандығы:
Пікір-талас тудыратын ойлармен бөлісу, олар пікір-таласқа түсуге ынталандырады; тұрақты
энергетиканы және «жасыл экономиканы» меңгерумен байланысты мамандық таңдау!

3. Дүниежүзілік ЭКСПО дегеніміз не?
• 3-5 жылда өткізілетін Халықаралық көрме
болып табылады.
• Дүниежүзілік көрменің Олимпиада немесе
футболдан әлем чемпионаттары сияқты алар
орны ерекше!

4. 1893 ж. Чикагодағы
дүниежүзілік жәрмеңке
Тесла жұмысы—ауыспалы ток жүйесінде оны
дайындаудағы ерекшелігі – ЭКСПО-ның әрбір бөлімін
қозғады.

5. 2017 жылдың маусымның 10 мен
қыркүектің 10 аралығында ЭКСПО 2017
жоспары қандай болмақ?
• Қазақстандағы алғашқы геотермикалық жылытатын ғимарат
• “әлеуметтік-экономикалық және экологиялық” негізгі
түсініктер
https://expo2017astana.com/en/energy/zamyisel-proekta
Әлеуметтік-экономикалық сала:
• Энергия көздерінің және басқа да
альтернативті энергия көздерінің өзара
байланысы
• Энерготиімділік және жауапты тұтыну
• Көліктің электрфикациясы
• Таза энергияға жалпы қол жетімділік
• Энергетикалық қауіпсіздік
• адам өміріндегі энергияның орны
Экологиялық сала:
• Қоршаған ортаны ластайтын
энергетикалық ресурстарды шектеу,
бастапқы электр энергия көздерін
пайдалану
• Жаһандық жылыну және климаттың
өзгеруі
• Ластану және денсаулық үшін қауіп
• CO2 қалдықтарын қысқарту

6. ЭКСПО-2017 Халықаралық көрмесіне
не үшін қатысу керек?
• Дүниежүзінен келген мәдени экспозициялар
• Заманауи технологиялар мен ойлап табылған заттардың
көрмесі
• Қазақстанның болашақтағы альтернативті энергия көзі

7. Болашақ энергиясы және «жасыл
экономика» тақырыбының өзектілігі неде?
Болашақ энергиясы тұрақты
Біздің ауамызды ластайтын
және климатымызды
өзгертетін энергияның дәстүрлі
көздері

8. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев ЭКСПО-2017
туралы не ойлайды?
• “Бұл Қазақстан үшін ерекше
кезең болғалы отыр.
Экономикалық дамуымыздың
жаңа бастамасы болмақ және
оның маңыздылығын ерекше
атап өткім келеді…”.
• “… ұлттық павильондар және
Қазақстанға заманауи
технологияларды енгізу үшін
зертханалық технопарктар
ЭКСПО үшін құрылған”.
Цитата http://www.edgekz.com/expo-2017-world-comes-kazakhstan/ алынды. (Уақыты: 6 маусым 2015)

9. ЭКСПО-2017 концепциялары қандай?
• Концепция: Энергияны тұтынатын басқарманы
тиімді қамтамасыз ететудің шешімі мен тәсіліне
қоғам назарын аудару.
• ЭКСПО тақырыпшалары: адамзат өміріндегі негізгі
мәселелерді шешу жолдары:
• климаттың өзгеруімен күресу және СО2 қалдығын қысқарту;
• энергияның аьтернативті көздерін жылжыту, жаңғыртылатын
энергияның ерекшеліктері, және энергетикалық тиімділік
бағдарламасын іске қосу;
• энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету;
• өндірісті басқару, энергияны сақтау және пайдалану;
• тұрақты энергетикаға жалпы қол жетімділікке кепілділік беру.
https://expo2017astana.com/en/energy/zamyisel-proekta
(8 маусым 2015)

10. 2-міндеті. Қазақстанның болашақтағы
энергетикалық потенциалы қандай болмақ?
• Гидрологиялық энергия: дәстүрлі және жел арқылы қозғалатын
гидроэлектростанциялар
• Күн сәулелі энергия: ашық көгілдір аспан және күн сәулесінің
көп мөлшерде түсуі
• Жел энергиясы: үлкен территориялардағы желдің ұзақтығы
Ссылка: http://www.powerexpo.kz/en/reenergy-kazakhstan/about-the-exhibition

11. Алматы, «7 судан тұратын-Жетісудің»
гидроэнергетикалық потенциалы
қандай?

12. Дәстүрлі гидроэлектростанциясын жел арқылы
жұмыс жасайтын гидроэлектростанциямен қалай
салыстыруға болады?
Үлкен, биік бөгеттері бар
дәстүрлі ГЭС
2-3 метр биіктіктегі жел арқылы
жұмыс жасайтын ГЭС

13. Жел арқылы жұмыс жасайтын гидроэнергия
туралы не білесіз?• Жел күші – электрэнергияны өңдеу үшін айналмалы
энергияның жоғарыдан пайдаланылатын гидроэнергетикалық
формасы.
• Желді перспективалардың екі түрі:
- жел гидророторлары;
- желмен индуцияланған тербеліс.
Сілтеме: http://www.waterjournal.org/volume-4/pavuna (12 маусым 2015ж.)
Пневматикалық сулы турбина
болашақтағы экологиялық
көліктер үлгісінің бірі болуы
мүмкін.
Бұл сызба «Водные ресурсы» ғылыми
журналында “О фрактальной геометрии
для гидротехники имплозии воды”
мақаласының бөлігі ретінде
жарияланған. Сілтемені қараңыз

14. Франц Цотлётерер. Гравитациялық-
иірімді станциясы= 10kW (Австрия)
Сілтеме: http://www.zotloeterer.com/welcome/gravitation-water-vortex-power-
plants/zotloeterer-turbine/

15. Желмен жұмыс жасайтын
гидроэлектростанцияның екінші түрі
VIVACE консерваторы индукцияланған жел тербелісінің феноменін қолданады (ВИК), жел
гидроэнергиясы Мичинган университетінің коммерциялық патентіне эксклюзивті лицензиясына
ие. Сілтеме:http://www.vortexhydroenergy.com/technology/

16. Жел арқылы индустрияланған
тербеліс дегеніміз не?
YouTube Video: https://www.youtube.com/watch?v=gNDBebGMIVU&feature=youtu.be

17. VIVACE қайда өңделеді?
Сілтеме: http://www.vortexhydroenergy.com/invention/
http://peswiki.com/index.php/Directory:Vortex-
Induced_Vibrations_for_Aquatic_Clean_Energy_(VIVACE)
•2005 жылы доктор
Майкл Бернитсес ВИК
әсерін күшейтетін әдіс
іздеді және таза
электрэнергияны алу
үшін құрылғы
дайындағысы келді.
Мичиган университеті
– Энн Арбор
•ООО Жел гидро
Энергиясы (ВГЭ)

18. Қазақстанда қандай жел потенциалдары бар?
Астана қаласы бойынша желдің орташа
жылдамдығы 3 - 6 м/с құрайды.
Сілтеме: https://weatherspark.com/averages/33754/Astana-Akmola-Province-Kazakhstan

19. Желмен қозғалатын элетростанция
құру үшін қанша жел қажет?
• Электроэнергияны өңдеу үшін секундына 3 метр
орташа жылдамдық қажет.
• Желдің энергиясы қалай есептеледі?
Площадь захвата ветра

20. Жел турбиналарының әр түрлі
құрылымдары бар ма?

21. Желдің жылдамдығы мен күші жоғарлаған
сайын күшейе түседі

22. Қазақстанда күн сәулелі потенциал бар ма?
Балқаш тұрғындарынан сұраңыз ол жақта
күн сәулесі көп түсе ме?
Сілтеме: http://www.weather-and-climate.com/average-monthly-Rainfall-Temperature-Sunshine,balchasj,Kazakhstan
из ClimateTemp.info Что такое климат, средняя температура/ погода в Казахстане
От 22 до 28 дней
солнечного света в
месяц!

23. Қазақстанға күн сәулесі қаншалықты
түседі?
Сілтеме: http://www.weather-and-climate.com/average-monthly-Rainfall-Temperature-Sunshine,balchasj,Kazakhstan из
ClimateTemp.info Что такое климат, средняя температура/ погода в Казахстане
Balchasj
До 375 часов солнечного
света в месяц!

24. Күн сәулелі энергияның түрлері
Күн сәулелі гальваникалық
элементтер
Орталықтандырылған күн сәулелі
энергия
Жобаның ішінде: «иә» және «қарсы» дәлелдер, шығын өтемділігінің уақыты,
халықаралық өндірушілер, кернеу бойынша барлық талдаулар және жүргізілген
киловатт-сағаттар т.б.

25. Күн сәулелі энергияның түрлері
Ыстық сулы күн сәулелі үй Пассивті күн сәулелі үйді өңдеу
Сілтемелер:
http://www.builditsolar.com/Projects/SolarHomes/91HomesBook/MidWest/MidWest.htm

26. Күн сәулелі жаяужол туралы естідіздер ме?
Күн сәулелі жолдар жұмыс жасай ма?
Сілтеме: http://www.solarroadways.com/main.html
http://www.greentechmedia.com/articles/read/Department-of-Transportation-Official-Discusses-Solar-
Roadways

27. 3-міндеті. Оқушыларға арналған
жобалардың идеялары
• күнді гальваникалық
элементтер
• күнді ыстық су
• пассивті күн түсетін үйді өңдеу
• жел энергиясы
• гидроэлектрлік бөгеттер
• жел гидроэлектростанциясы
• биожанармай
• күн сәулелі импульс: алғашқы
жер шарын күн сәулесімен
ұшу
• гидрожанармай арқылы
қозғалатын «Тойота»
автокөлігі
• «Тесла» электрлік автокөлігі
• Элон Масктың батареясы
• электроэнергетикалық
өндірістің бірлестігі
• электроэнергетикалық
өндірістің бөлінуі
• табиғи дизайнға ұқсату
• жылулықты сақтайтын үй
• параболалық күн сәулелі
пештер

28. Қазақстанның экологиялық дамуы
• Экология және биоресурс Министрлігі көптеген
экологиялық мақсаттармен таныса отырып,
Қазақстандағы жалпы экологиялық мәселелер
бойынша жұмыстарды кеңейтті.
• Қазақстанның бюджет қаражатынан 23%
экологиялық бағдарламаға бөлінеді.
Сілтеме: http://en.wikipedia.org/wiki/Geography_of_Kazakhstan

29. Жерге дұрыс қараңыздар : ол ата-
анаңнан берілген жоқ, ол
балаларыңыздан сізге жалға берілді.
Біз жерді ата-бабамыздан мұрагерлікке
алмаймыз, өз балаларымыздан
уақытша ала тұрамыз.
Көне үнді мақал-мәтелі

30. Сілтемелер:
• Энергетика Казахстана, 2015
http://www.powerexpo.kz/en/
• ЭКСПО -2017 в Астане по выработке солнечной и ветровой
энергии
https://www.interfax.kz/?lang=eng&int_id=10&news_id=6765
• Геологическая Служба Соединенных Штатов (USGS). Научная
школа водных ресурсов
http://water.usgs.gov/edu/hyhowworks.html
• Доктор Бертран Пиккар, глава водно-вихревой
электростанции, впервые выступает в Швейцарии
https://www.youtube.com/watch?v=1FA2H1HiL3o
• Математика на основе вихрей
https://www.youtube.com/watch?v=zhBymLCRIU8
• Самодельный гидроэлектрический генератор
https://www.youtube.com/watch?v=Gnyo95hon-U

31. Сілтемелер:
• Откройте для себя: ”самый странный новый источник
альтернативной энергии: подводные вибрации”; Март 2009 г.
http://discovermagazine.com/2009/mar/25-weirdest-new-source-
alternative-energy-underwater-vibrations/
• Системы чистой энергии:
http://peswiki.com/index.php/Directory:Vortex-
Induced_Vibrations_for_Aquatic_Clean_Energy_(VIVACE)
• Ваш путеводитель к возобновляемым источникам энергии:
http://energybible.com/default.html
• Централизованная солнечная энергия ЦСЭ
http://eko-eu.com/markets/solar-energy-solutions/centralized-solar-
power-csp
• Бостонский университет: шаги последовательного
применения, ветряные турбины:
http://people.bu.edu/dew11/turbinetypes.html