aksiyon risert sa filipino tungkol sa mga badjao sa macamot, binangonan, rizal

2. University of Rizal System
Morong, Rizal
Graduate School
Etnogenesis: Ang Badjaolog sa Pananaw ng Ilang Kababaihang Badjao sa
Macamot, Binangonan, Rizal
Bilang Bahagi ng Gawain
Sa Filipino 203
Development and Comparison of Different Languages in the Philippines
Maricel S. Borden
Vera-Janice V. Tamundong
Maria Lourdes L. Asuncion
Name of the Researchers
ARNEL BIAS
Professorial Lecturer

3. Ethnogenesis: Ang Badjaolog sa Pananaw ng Ilang Kababaihang Badjao sa
Macamot, Binangonan, Rizal
Maricel S. Borden, Vera-Janice V. Tamundong at Maria Lourdes L. Asuncion
I. PANIMULA
Kapag nababanggit ang “Anti-Mendicancy Law,” isang pangkat etniko sa
Pilipinas ang naiisip ng mga mananaliksik na sapilitang nalalabag ang nasabing batas
upang sila ay may maipakain sa mga tiyan nilang kumakalam. At kapag sumapit na
rin ang “ber months,” asahan mo na silang madalas na makikikita na pakala-kalat sa
kalsada. Nag-aantay sa paghinto ng mga dyip na may mababait na drayber na
hahayaan silang makapasok ng kanilang mga sasakyan upang sumayaw o kumanta
sa saliw ng tunog ng isang tambol na sila din ang lumikha. Kapag isa ka sa mga
pasahero ng dyip na ito, asahan mo na ang sobre na walang paapaalam nailalagay
nila sa hita ng mga manlalakbay. Na nangangahulugang pagkatapos ng kanilang
maikling pagtatanghal ay isa-isa na nilang kokolektahin ang mga envelop na kanilang
ipinamigay, umaasa at tahimik na nagdadasal na may mga taong bukas-palad na
sakay ng dyip na manlilimos sa kanila ng kahit na kaunting barya. Ang mga taong ito
ay ang maliit na grupo ng katutubo sa ating bansa na kilala sa tawag na mga Badjao.
Ayon sa blog na isinulat ni Bernard Necio (2014), kung tawagin ang mga Badjao
ay mga “Sea Gypsies” o mga taong pagala-gala hindi sa lupa kundi sa karagatan.
Karaniwan silang matatagpuan sa mga Karagatan ng Celebes at Sulu sa Katimugang
bahagi ng Pilipinas. Ang mga probinsiya ng Tawi-Tawi, Sulu, Basilan at Zamboanga
ay may pinakamaraming populasyon ng mga Badjao sa Pilipinas. Kapansin-pansin
ang mga itsura nila. Kakulay ng buhok ng mais ang kanilang mga buhok at sunog sa
matinding sikat ng araw ang kanilang balat. Kilala sila sa mga makukulay na bangka
na kung tawagin ay “Vinta”. Karaniwan silang nakatira sa tabing-dagat sa mga bahay
na kung tawagin ay “house on stilts” o kaya sa mismong bangka o “boat houses”.
Kilala sila bilang magagaling na mangingisda at mga maninisid sa karagatan. Kakaiba
ang kaugnayan ng kanilang buhay sa karagatan. Meron silang kaugalian kung saan
itinatapon sa dagat ang bagong silang na sanggol at siya ay sasagipinnaman ng mga
matatanda na mahuhusay lumangoy sa tribu. Dahil sa mga kaguluhan o “insurgency”
dala ng mga rebelde sa Mindanao napilitang umalis ang mga Badjao sa kanilang
lupang tinubuan at lumipat sa Sabah, Malaysia, Indonesia at iba’t ibang parte ng
Pilipinas.

4. Sinabi naman ni Marlea P. Nunez, Executive Director ng National Commission
on Indigenous People (2014) na may halo na rin ang kultura ng mga Badjao depende
kung saan sila na padpad o nakihalubilo na grupo ng mga tao. Ang mga Badjao na
nasa Maynila o kaya sa katagalugan mapapanpansin na may halong kulturang
Tagalog na ang mga ito.
Naisip ng mga sumulat ng pag-aaral na ito na ang sinabi ni Nunez at ang
kanilang Pananaliksik na Papel ay sinusoportahan ng Teoryang Akomodasyon ni
Howard Giles. Ang teoryang ito ay nakatuon sa Second Language Acquisition (SLA).
Na ang binibigyang-diin ay ang mga taong kasangkot sa sitwasyong pangwika.
Pumapasok rin sa teoryang ito ang linguistic convergence at linguistic divergence. Sa
linguistic convergence ay nagkakaroon ng tendensya na gumaya o bumagay sa
pagsasalita ng kausap para bigyang-halaga ang pakikiisa, pakikilahok,
pakikipagpalagayang-loob, pakikisama o kaya’y pagmamalaki sa pagiging kabilang sa
grupo. Samantalang sa linguisticdivergence, sinasabing pilit nating iniiba o pilit tayong
di-nakikiisa, o kaya’y lalong pagigiit sa sariling kakayahan at identidad.
Gawa ng panggugulo ng mga rebeldeng AbuSayaff sa lupang sinilangan ng mga Badjao,
sila aynandayuhan sa iba’tibang lupalop ng mundo at upang mabuhay sa mga lugar na kanilang
napiling lipatan ay natutuhan nila ang mga wikang sinasalita ng mga taong nakakadaupang-palad
nila doon. Kung ang SLAang sanhi, ang naging bunga naman nito para sa mga nagsasaliksik ay
ang tinatawag na Ethnogenesissa kultura at tradisyon ng mga Badjao o “Badjaolog” na ang ibig
sabihinay paghahalo ng wikaat kultura ng Badjaoat Tagalog-Rizal.
Ang kultura, sa payak na kahulugan, ay ang sining, literatura, paniniwala, at kaugalian ng
isang pangkat ng mga taong nananahanan sa isang pamayanan. (Santiago, 1979). Bawat
pamayanan ay pinagbubuklod ng kultura. May dalawang uri ng kultura. Ang materyal na
kultura at di-materyal na kultura. Binubuo ng materyal na kultura ang mga bagay na nakikita at
nahahawakang pisikal. Nabibilang dito ang mga kasangkapan, kasuotan, kagamitan, bahay at
pagkain. Samantala, ang mga kaugalian, tradisyon, panitikan, musika, sayaw, paniniwala at
relihiyon, pamahalaan at hanapbuhay ay sumasaklaw sa di-materyal na kultura. (Delmirin, 2012)
Sa kabilang banda, ang wika ang siyang behikulo upang mapaunlad at magkaunawaan
ang isang lipunan. Ayon kay Gleason, ang wikaay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog
na pinili at isinaayos saparaang arbitraryo upang magamit ng mga taong kabilang saisang kultura.
Ang migrasyon ang nagbunsod upang magkaroon ng panibagong uri ng kultura at
pagkakatuto ng “Tagalog-Rizal” ang mgaBadjao. Natutuhan nila ang wikaat kultura ng pinuntahan
nilang lugar at pilit na iniangkop sa kanilang pamumuhay. Ang migrasyon na inisip nilang

5. magbibigaysakanila ngmasmaayos napamumuhay. Natakasan nganila angdigmaansapagitan
ng mga rebelde at sundalo. Napalayo nga sila sa mga piratang nagbibigaypanganib sa kanilang
mga buhay. Subalit ang kanilang kinahantungan ayhindi parinisang magandang pamumuhay na
kanilang pinapangarap kundi ang madalas na pangungutya at pandidiri sa kanila ng mga taong
hindi nakakaintindi sa kanilang kalagayan.
Ang mga masasaklap na karanasan ng mga Badjao sa mga kapwa Pilipino na
kanilang nakakasalamuha na nababasa sa internet o kung minsan ay nasasaksihan
ng mga manunulat ng pag-aaral na ito ang siyang nagtulak sa kanila na lumikha ng
isang Pananaliksik na Papel patungkol sa lumulobong bilang ng mga Badjao sa bayan
at probinsiya kung saan sila rin ay naninirahan at namumuhay.
II. PAGLALAHAD NG LAYUNIN
Mababasa sa ibaba ang pangkalahatan at mga tiyak na layunin ng mga
mananaliksik sa pagpili na pag-aaralan ang buhay ng mga kapatid nating Badjao.
Pangkalahatang Layunin:
Maipakilala at maipaunawa sa mga makakababasa ng pag-aaral na ito, ang
nangyaring asimilasyon ng wika at kultura ng mga Badjao sa Katagalugan lalo na ang
mga nandayuhan sa Brgy. Macamot, Binangonan, Rizal upang mabawasan ang
bilang ng mga taong kanilang nakakasalamuha na mayroong negatibong damdamin
at aksiyon (kinatatakutan, kinukutya at pinandidirihan) sa itinuturing na pinaka-kapos
sa pag-unawa at pag-aaral na Indigenous Group sa Pilipinas.
Mga Tiyak na Layunin:
1. Ilarawan ang mga tradisyonal na kulturang materyal at di-materyal nang mga
Badjao katulad ng:
a. Tirahan e. Pag-aasawa
b. Pananamit f. Tradisyunal na Pagkain at Sayaw
c. Hanapbuhay g. Wika
d. Relihiyon h. Death Rites
2. Isa-isahin ang mga pagbabagong materyal at di-materyal sa kultura ng mga Badjao
gawa ng paninirahan sa Katagalugan gaya ng:
a. Tirahan e. Pag-aasawa
b. Pananamit f. Tradisyunal na Pagkain at Sayaw
c. Hanapbuhay g. Wika
d. Relihiyon h. Death Rites

6. III. KONSEPTWAL NA BATAYAN
Ang konsepto ng mga manunulat hinggil sa pagsasagawa ng kanilang pag-
aaral ay nakasaad sa Paradigma ng Pananaliksik na inyong matutunghayan sa ibaba.
FEDBAK
Figyur 1: Paradigma ng Saliksik Papel
IV. KONSEPTWAL NA MODELO
Pinaniniwalaan ng mga may-akda ng Aksyon Risert na ito na hangga’t ang mga
Bajau na mula sa Mindanao ay magpapatuloy sa migrasyon sa iba’t ibang bahagi ng
Pilipinas ay hindi maiiwasan na iangkop nila ang kanilang pamumuhay at pag-aralan
INPUT
• Nais
malaman ng
mga sumulat
ng pag-aaral
na ito ang
mga
materyal at
di-materyal
na kulturang
nagbago sa
mga Badjao
sa Macamot
kaya't sila ay
gumawa ng
kwestyuner
na
naglalaman
ng mga
katanungan
hinggil sa
paksang
pinag-
aaralan.
PROSESO
• Upang
makalap ang
mga datos
na kinakaila-
ngan hinggil
sa paksang
tinatalakay,
ang mga
mananaliksik
ay
nagsarbey,
ininterbyu at
nagpasagot
ng
kwestyuner
sa mga
Badjao na
nahihiran sa
Macamot,
Binangonan,
Rizal.
AWTPUT
• Inaasahan
ng mga
nagsasaliksik
na
mababawa-
san na ng
mga taong
kumukutya
nandidiri,
natatakot o
hindi
nakakaiintin-
di sa
sitwasyon o
kultura ng
mga Badjao.

7. ang wikang sinuso ng mga taong makakasalamuha nila sa kanilang nilapatang lugar.
Dahil dito, maaring malusaw, mabago o mapalitan ang kanilang mga materyal at di-
materyal na kultura katulad ng tirahan, wika, pananamit, hanapbuhay, relihiyon, death
rites, pag-aasawa, tradisyunal na pagkain at mga sayaw. Kung ito ay hindi
maaagapan, maaaring may isa na namang wika at kultura ng Pangkat Etniko sa
Pilipinas ang tuluyan nang mamamatay.
Figyur 2. Iskima ng Paradym ng Pag-aaral
Makikita sa Iskima ng Paradaym ng Pag-aaral ang isang pinakamataas na
kahon na nagrerepresenta sa mga katutubong Badjao na napilitang iwan ang kanilang
lupang tinubuan dahil sa panggugulo ng mga rebelde sa Minadano. Kinulayan ng mga
nagsasaliksik ng dilaw at itim ang lahat ng hugis sapagkat ito ay gaya ng kulay ng
buhok (mais) at balat (maitim) ng mga Badjao.
Mapapansin rin ang isang biluhaba nasa ibaba ng parisukat na naglalaman ng
mga kaganapang nangyari sa mga Bajau nang nilisan nila ang kanilang katutubong
lupa. Kailangan nilang i-angkop ang kanilang mga sarili sa lugar na sa ngayon ay
kanilang tinitirahan upang sila ay mabuhay. Sa pakikisalamuha ng mga Badjao sa
mga Katagalugan ay natutuhan (acquisition) nila ang wikang Tagalog. Ang wikang
“Badjaolog” ang ginamit nilang wika sa pakikipagtalastasan sa mga taga-Rizal.
Hindi lamang nagkaroon ng pagbabago sa wika ng mga kasangkot. Ang
kanilang mga materyal at di-materyal na kultura ay dumaan sa isang pagbabago na
tinatawag na Ethnogenesis. Maaring nalusaw, nabago o napalitan ang kanilang mga
BADJAO
Kaguluhan sa
Mindanao
Tirahan
Pananamit
Nalusaw
Hanapbuhay
Relihiyon
Paniniwala
Nabago
Tradisyonal na
Pagkain at Sayaw
Napalitan
Pandarayuhan
Pag-aangkop
Acquisition ng
BADJAOLOG

8. kinagisnan o tradisyunal na materyal na kultura ng dahil sa paghahalo ng kulturang
Badjao at Katagalugan na pinangalanan sa pag-aaral na ito na “Badjaolog.”
V. KAHULUGAN NG MGA TERMINOLOHIYA
Ethnogenesis – pagbuo o pagsilang ng bagong kultura o pagkakatuto ng iba
pangwika gawa ng pandayuhan.
BADJAOLOG – ang wikang Tagalog na ginagamit ng mga Badjao sa pakikipag-
usap sa mga Tagalog-Rizal. Ito rin ay tumutukoy sa pinaghalong kultura ng mga
Badjao at Tagalog-Rizal pagkatapos ng mahaba-habang panunuluyan ng mga
dayong Badjao sa Rizal.
Kultura - ay ang sining, literatura, paniniwala, at kaugalian ng isang pangkat ng mga taong
nananahanan sa isangpamayanan.
Wika - masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinili at isinaayos sa paraang
arbitraryo upang magamit ng mga taong kabilang sa isangkultura.
NCIP (National Commission on Indigenous People) – ay kaakibat at
nagtataguyod para mapaunlad ang komunidad ng mga katutubo at ang kanilang
karapatan
Linguistic Convergence - ay sinasabing nagkakaroon ng tendensya na gumaya
o bumagay sa pagsasalita ng kausap para bigyang-halaga ang pakikiisa, pakikilahok,
pakikipag-palagayang-loob, pakikisama o kaya’y pagmamalaki sa pagiging kabilang
sa grupo.
Linguistic divergence - sinasabing pilit nating iniiba o pilit tayong di-nakikiisa, o
kaya’y lalong pagigiit sa sariling kakayahan at identidad.
Asimilasyon - ang paghahalo ng mga aspeto ng kultura ng mga lahi.
Migrasyon – ang paninirahan mula sa isang lugar patungo sa isang lugar.
VI. METODOLOHIYA NG PAG-AARAL
Sa pagkalap ng datos, ang pamamaraang ginamit sa pagsasaliksik na ito ay
sarbey, pakikipanayam, at pagpapasagot sa inihandang questionnaire checklist ng
mga manunuklas na may dalawang bahagi at palarawan o deskriptibo sa pagtalakay
ng mga tradisyunal na kulturang materyal at di-materyal ng mga Bajau na may
posibilidad na nalusaw, nabago o napalitan sa pagkakatuto ng Ikalawang Wika na
ginagamit sa lugar na kanilang napuntahan. Gumawa muna ng sulat ang mga
nagsasaliksik upang maipalam at mahingi ang pahintulot ng Kapitan ng Brgy.
Macamot (Kgg. Edward F. Basa) ukol sa gagawing Pananaliksik na Papel na ang mga
masasangkot ay naninirahan sa nabanggit na barangay. Malaki ang naitulong ni Kgg.

9. Basa sa aming isinagawang pag-aaral, bukod sa pagbibigay niya ng kaniyang basbas
sa aming gagawin na pag-aaral, pagpapasama sa iilang barangay tanod para sa
aming kaligtasan at pagsasabi ng mga impormasyon na kaniyang nalalaman tungkol
sa mga Badjao na kaniyang nasasakupan. Siya rin ang nagpayo sa amin na gumawa
ng isang liham upang makapanayam namin ang kasalukuyang Tagapangulo ng
Municipal Social Welfare and Development (MSWD) sa bayan ng Binangonan na si
Bb. Jennifer Dilag (Ang mga liham na aming isinulat ay makikita sa Appendices ng
Aksyon Risert na ito.) Pagkatapos ng mga aksyon na ito ay masinsinan na naming
binusisi ang mga katanungan na aming inilagay sa aming gagamitin na Questionnaire
Checklist upang makalap ang mga kinakailangan naming sagot sa isasakatuparan na
pagsasaliksik. Ito ay may dalawang bahagi. Sa unang bahagi ay makakalap namin
ang mga basic na impormasyon na dapat naming malaman sa bawat Badjao na aming
kakausapin gaya ng pangalan, kasarian, hanapbuhay, kaarawan, gulang, edukasyon
natapos, civil status at kung may asawa na ano ang pangalan ng asawa at kanilang
mga anak, kaarawan, pinagkakakitan at ang kanilang dahilan sa paglisan sa
Mindanao. Ang ikalawang bahagi ng aming checklist ay sampung (10) mga
katanungan na umaalam kung kanila pa bang nagagawa o hindi na at kung hindi na
ano na ang kanilang ginagawa sa mga materyal at di-materyal na kultura na kanilang
kinagisnan sa kanilang orihinal na tahanan. Nangailangan na ipaliwanag ng mga
manunuklas ang ilang mga katanungan at magbigay ng mga halimbawa nito upang
makasagot sa aming mga katanungan ang mga Badjao. Mahigit sa isang beses na
personal na nagpunta sa kinatitirikan ng mga bahay ng mga Bajau sa Brgy. Macamot,
Binangonan, Rizal upang sila ay masarbey, mainterbyu at magpasagot ng
questionnaire. Napagkasunduan din namin ang pagdadala at pagbibigay ng mga
pagkain gaya ng noodles, sardinas o manok na pinirito upang marami kaming Badjao
na mahikayat na sa amin ay makipagtulungan. Sa kabila ng aming naisip na
estratehiya ay tatatlo (3) at puro mga babaeng Badjao lamang ang sa amin ay
nakipagtalastasan. May apat dahilan kung bakit ayaw makipag-usap ng mga Badjao
na lalaki at babae na nasa tamang edad na sa amin. Ayon kay Pelina Jayrani, una sila
ay natatakot sa amin, pangalawa ang mga lalaking Badjao ay abala sa pagtratrabaho,
ikatlo nangangailangan muna ng pagsang-ayon ng mga kalalakihang Badjao bago
kami kausapin ng iba pang mga kababaihang Bajau at ang pinakahuli kahit matagal
ng naninirahan sa bayan ng Binangonan ay hindi pa rin marunong gumamit ng tagalog
ang ibang mga Badjao.

10. Ipinayo ng aming statistician na kuhain ang prikwensiya ng mga babaeng
Badjao na sumagot ng Oo at Hindi sa aming Questionnaire. At ang mga ito ay nilagay
namin sa isang talahanayan na may apat (4) na hanay. Sa unang hanay ay mababasa
ang mga materyal na kultura ng mga Badjao. Ang kabuuang bilang ng mga
kababaihang Badjao na sumagot ng “Oo” ay makikita sa ikalawang hanay
samantalang nasa ikatlong hanay naman ang mga sumagot ng “Hindi.” At sa ikaapat
na hanay naman makikita ang dahilan ng bawat babaeng nainterbyu kung bakit sila
sumagot ng “Oo” at “Hindi” sa aming mga katanungan. Ang mga mananaliksik rin ay
nagsilbing scribe ng mga respondent sa aming pag-aaral dahil sa kasamaang palad
silang lahat ay hindi marunong magsulat at bumasa.
VII. SAKLAW AT LIMITASYON NG PAG-AARAL
Ang pag-aaral na ito ay sumasaklaw lamang sa paglalarawan ng iilang materyal
at di-materyal na kultura na nagbago sa mga Badjao sa Macamot, Binangonan, Rizal
dahil sa desisyon nilang na manirahan sa labas ng kanilang lupang tinubuan sa
pananaw nina Luisita Jayrani, Rosalinda Dalisay and Pelina Jayrani. Ang tatlong (3)
mga babaeng Badjao na bukal sa puso na pumayag na sila ay aming makapanayam,
masarbey at mapagsagot sa aming inhandang kwestyuner.
Ang obserbasyon sa wika at kultura ng mga katutubo ang binigyang-pansin sa
pag-aaral na ito.
VIII. KAHALAGAHAN NG PAG-AARAL
Nakasaad sa Biblia na ang lahat ng tao ay pantay-pantay sa mata ng Diyos.
Ngunit bakit nakakatanggap ng panlalait, iniiwasan, pinandidirihan at minamaliit ang
Badjao sa iba’t ibang panig ng mundo ng kapwa mismo Pilipino nila. Ang pag-aaral na
ito ay lubhang mahalaga dahil malaki ang maitutulong nito upang kahit papaano ay
makilala ng mga Pinoy ang kultura, tradisyon, paniniwala at pamahiin ng maliit na
grupo etnikong nagmula sa Mindanao na kilala sa tawag na mga Bajau. Kung
malalaman nilang gusto lamang ng mga katutubong itong mamuhay ng mas maayos,
mabuhay at malimot ang kanilang mapapait at malulungkot na mga pangyayaring
dinanas sa kamay ng mga rebelde. Marahil ay maraming mga Pilipino ang mag-aabot
ng kanilang kamay upang hilahin sila paitaas o matulungan ang pinakamahirap na
pangkat etniko sa Pilipinas.
IX. RESULTA NG PAG-AARAL/KINALABASAN
Makikita sa Talahanayan Bilang 1, ang mga piling tradisyunal na kulturang
materyal at di-materyal ng mga Badjao na maaaring hindi na ginagawa sa

11. kasalukuyan o ginagawa pa rin ngunit kailangan pumunta sa isang lugar sa Pilipinas
katulad ng siyudad ng Batangas upang maisagawa ang kulturang minana sa kanilang
mga ninuno.
Talahanayan Blg. 1
KULTURA NG MGA BADJAO OO HINDI SARILING SALOOBIN
O PALAGAY
I. Wika
1. Ginagamit ninyo pa ba ang wikang
Badjao sa pakikipag-usap sa kapwa
Badjao? sa mga Rizaleños?
3 3
BADJAOLOG
II. Kaugalian
1. Ang pamamalimos ba’y kaugalian ng
mga Badjao?
2. Kung hindi kaugalian ng mga Badjao
ang pamamalimos. Naranasan mo na
bang mamalimos upang mabuhay o
may makain?
3
3 Nang lumipat sila sa
Binangonan upang
mabuhay
III. Pananamit
1. Nagsusuot pa ba ng mga
kalalakihang Badjao ng mga saplot sa
ulo at makukulay na damit? At ang mga
babaeng Badjao naman ay nagsusuot
pa ba ng perlas sa ulo at makukulay na
damit?
3
3
Nang nasa Mindanao pa
sila.
Pumupunta ng mga
ukay-ukay stores upang
bumili ng mga damit na
maisusuot.
2. Naniniwala pa ba kayong mula kayo
sa dugong bughaw, kaya makukulay na
damit ang inyong isinusuot?
3
IV. Paniniwala
1. Sa twing bibisita kayo sa sementeryo,
ginagawa nyo pa rin ba ng
paghahandog ng sigarilyo at pagkain?
Binubuhusan ninyo pa rin ba ng alak
3
3
Pumupunta sa Batangas
para maisagawa ang
mga ito.

12. ang apat na bahagi ng libingan ng
namayapa ninyong kaanak?
V. Tradisyon
1. Ang magulang ba ng namimili ng
mapapang-asawa ng anak?
3
2. Nagbibigay pa rin ba ng dowry ang
magulang ng lalaki sa pamilya ng
babaeng pakakasalan?
3
Ang mga lalaki ang
nagbibigay ng dowry.
10k – 20k. At ito ay
napupunta sa mga
magulang ng babae.
3. Nagsasayaw pa ba kayo ng inyong
mga tradisyunal na sayaw tuwing may
pagdiriwang gaya ng limbay, igal-igal at
daling-daling?
3
Pupunta sa Batangas
4. Kayo ba ng katulad na ng mga taga-
tagalog kung kumain? (almusal,
tanghalian, gabi at meryenda)
3 3
Walang oras ang kain.
Kung minsan ay oo.
5. Inihahagis ninyo pa ba ng mga
bagong panganak na sanggol sa dagat
upang sagipin ng mahuhusay na
manlalangoy ng inyong angkan?
3
Sa bahay na
nanganganak. Malayo na
sa karagatan ang
kinatitirikan ng bahay
Materyal at Di-Materyal na Kultura ng mga Badjao
Tradisyonal na Tirahan
Ang pangkat na Badjao ay naninirahan sa Sulu, sa mga bayan ng Maubu, Bus-
bus, Tanjung, Pata, Tapul, Lugus, Bangas, Parang, Maimbung, Karungdung
at Talipaw. Tinatawag din silang Luaan, Lutaos, Bajau, Orang Laut, Samal Pal'u at
Pala'u.
Ang mga Badjao ay karaniwang matatagpuan sa mga Karagatan ng Celebes
at Sulu sa Katimugang bahagi ng Pilipinas. Karamihan ng mga Badjao ay makikita sa
probinsiya ng Tawi-Tawi, Sulu, Basilan at Zamboanga. Nakatira sila sa mga
bangkang-bahay. Bawat pamilya ay may myembrong 2-13 katao ang maaaring tumira
sa bangkang-bahay. Pangingisda ang pangunahin nilang hanapbuhay. Kilala sila sa
mga makukulay na bangka na kung tawagin ay “Vinta”. Karaniwan silang nakatira sa

13. tabing dagat sa mga bahay na kung tawagin ay “house on stilts” o kaya sa mismong
bangka o “boat houses”.
Badjao ang karaniwang tawag sa grupong “Sama” kung saan nakatira sa lupa,
at ang Badjao naman ay tumutukoy sa mga naninirahan sa karagatan.
Pagbabago sa Materyal na Kulturang Tirahan ng mga Badjao
Ang mga kuhang larawan sa itaas ay nagpapakita ng itsura ng mga tirahan ng
ating mga kapatid na Badjao sa panahon na isinulat ito ng mga mananaliksik. Sa
kasalukuyan, sila ay nakatira sa National Road Brgy. Macamot, Binangonan, Rizal
(katapat ng Hebron Gas Station). Merong isang babaeng tagalog na hindi na namin
pinangalanan na nagpaupa sa kanila sa kaniyang bakanteng lupa. Ayon kay Bb.
Jennifer Dilag, ang bawat pamilyang Badjao na naninirahan dito ay nagbabayad ng
singkwento pesos (P 50.00) kada buwan sa nasabing babae. Binubuo ng humigit
kumulang na labingtatlong pamilya ang umuupa sa kaniya.
Batay sa mga litrato na inyong nakikita ang mga bahay nang katutubo ay
nakatayo sa isang upahang lupa. At ang kanilang mga bahay ay hawig sa mga
tindahang ng tiangge na makikita natin sa bayan ng Binangonan, Taytay, Morong at
iba pa. Ang kanilang bubong at dingding ay yari sa mga trapal na nagsisilbing
proteksiyon nila laban sa init at lamig ng panahon. Gumamit din sila ng mga lumang
kawayang kahoy upang maitayo ang kanilang mga baro-barong tirahan. Papag ang
kamang hinihigaan nila upang mapawi ang pagod na dulot ng maghapon nilang
pagtatrabaho. Dito mo rin sila makikita na nagluluto, kumakain at nagkukuwentuhan.
Amin ring napuna na wala silang kuryente, maayos na pinagkukunan ng tubig
at palikuran upang magsilbi nilang paliguan, inumin at labasan ng dumi ng kanilang
mga katawan. Binanggit rin sa amin ni Kgg. Edward Basa nang siya ay aming
kinapanayam na makikita ang mga Badjao na kung saan-saan na lamang naliligo at

14. umiihi. Ang nagsisilbi nilang arinola ay isang plastic bag na kapag sila ay nakaraos na
sa paglalabas ng kanilang dumi ay basta-basta na lamang nilang itatapon sa creek na
malapit lamang sa kanilang tirahan.
Natuklasan rin namin kung saan sila umiigib ng tubig na ginagamit nila sa
paghuhugas ng pinggan, paliligo, paglalaba at marami pang iba. Nang kami ay
papauwi na nakita namin ang grupo ng mga batang Badjao na tumatawid sa kabilang
bahagi ng kalsada at tumungo sa isang balon na matatagpuan sa Picones St.
Calumpang, Binangonan, Rizal upang sumalok ng tubig.
Tradisyunal na Wika
Sinama ang tawag ng mga Badjao sa kanilang wika, na diyalekto ng wikang
Samal. Ang iba nama’y Badjau, Badjaw, o Badjao ang tawag sa kanilang wika upang
maiba sa salitang ginagamit ng mga Samal na naninirahan sa lupa. Ipinagpapalagay
ng ilan na ang Badjao ay katulad ng maliit na pangkat ng mga Samal laut (mga Samal
na naninirahan sa dagat) o Samal tonqongan (totoong Samal.) Gayunpaman,
itinuturing ni Blumentritt (1892) na ang Samal Laut at Badjao ay dalawang magkaibang
grupo. Unang dumating ang mga Samal Laut bago ang mga Badjao at nanirahan sila
sa kapuluan ng Samales na matatagpuan sa pagitan ng Jolao at Basilan. Naiiba sila
sa Samal de Lea o Samal Dea o Samal Lipid (mga Samal na naninirahan sa lupa) o
Samal ha Gimba (Samal sa Kagubatan) na Samal o Sama sa simpleng katawagan.
Tinatawag na Luwaan (tagalabas o itinakwil) ng mga Tausug ang mga Badjau at Palau
(lumulutang na mga tao) kung saan nagmula ang pangalan ng isla ng Palawan. Ang
salitang Palau ay ibang katawagan sa Paraw (Bangka). Pinangangalanan din silang
Kuto Dagat o Kuto Tahik (mga kuto ng dagat) ng mga Tausug at Samal, Gayunpaman,
sinasabi ng mga Badjao na sila ay mga Samal o Sama (Nimmo 1968).
Pagbabago sa Tradisyunal na Wika ng mga Badjao
Ang mga manunulat ay nangamba na baka hindi maging matagumpay ang
aming pag-aaral dahil sa wala ni isa man sa amin ang marunong magsalita o kaya’y
makaunawa ng wikang Sinama o Bajau. Subalit kami ay namangha nang mapang-
alamanan naming marunong pala ang iilan sa kanila na magsalita at umunuwa ng
Tagalog. Upang kami ay magkaunawaan sa pakikipagtalastasan sa bawat isa ay
isinasalin ng mga babaeng Badjao na aming na sarbey ang aming mga katanungan o
pahayag sa wikang Badjao. At kung may mga malalalim na tagalog o salitang tagalog
na tinatanong o winika namin sa kanila. Kami ay nagpapaliwanag at nagbibigay ng
halimbawa upang kami ay magkaintindihan. Ang wikang Bajau ay hindi pa rin

15. nalulusaw sa materyal na kultura ng mga Badjao sa nasabing komunidad. Ginagamit
pa rin nila ang kanilang Unang Wika sa pakikipagtalastasan sa kapwa Badjao. Sa
kadahilanang pinili nilang manirahan sa isang barangay na matatagpuan sa probinsiya
ng Rizal. Nakita nila ang pangangailangan na matuto ng Ikalawang Wika (ang Wikang
Tagalog-Rizal) upang makapamuhay ng maayos at maunawaan ang mga taga-Rizal
na kanilang makadadaupang-palad.
Sa mga taong katulad namin na nagpupunta sa kanilang lugar na nagtuturo sa
kanila ng wikang Tagalog o kaya’y nakapag-asawa ang iilan sa kanila ng Katagalugan
kaya natutuhan at itinuro sa kapwa Badjao ang wikang Tagalog na siyang Unang Wika
ng mga Rizaleños.
Tradisyunal na Pananamit
Ang pananamit ng mga Badjao ay makukukay at kaakit-akit tignan. Ang
tradisyonal na suot mga lalaki ay may mga saplot sa kanilang ulo at may makukulay
na damit. Sa mga babae naman ay may mga perlas sila na kanilang gawa sa kanilang
ulo na kanilang tinuturing palamuti sa kanilang mga katawan. Makukulay din ang
kanilang mga suot tulad ng mga sa lalaki. May iba naman sa kanila na hindi nakasuot
ng kanilang tradisyonal na pananamit.
Pagbabago sa Kanilang Materyal na Kulturang Kasuotan
Nabatid namin na hindi na nila sinusuot ang kanilang mga tradisyonal na
kasuotan. Katulad na rin sila ng mga Katagalugan kung manamit. Ang sando, t-shirt,
shorts, jogging pants, tokong, leggins at iba pa ang kanilang isinusuot na pananamit
na binibili nila sa mga ukay-ukay stores.
Tradisyunal na Hanapbuhay
Pangingisda ang pangunahin nilang hanapbuhay. Gumagawa rin sila ng mga
vinta at mga gamit sa pangingisda tulad ng lambat at bitag. Ang mga kababaihan

16. ay naghahabi ng mga banig na may iba’t-ibang uri ng makukulay na disenyo. Magaling
din silang sumisid ng perlas.
Pagbabago sa Kanilang Di-Materyal na Kulturang Hanapbuhay
Ang mga lalaking Badjao ay nagtitinda ng cellphone accessories, bracelets o
kuwintas sa tiangge ng Taytay, Rizal. Ang mga babaeng Badjao naman ay naiiwan sa
kanilang mga bahay upang may mag-asikaso at mag-alaga sa mga sanggol at
matatandang Badjao. Ang mga batang lalaki o babaeng Bajau naman ay makikita na
nanghihingi ng limos sa mga pampublikong sasakyan na bumibyahe. Sila ay may
dalang tambol at mga sobre na ginagamit nila sa pagkanta, pagsasayaw at
paglalagyan ng salaping ibibigay sa kanila ng mga pasaherong maaawa sa kanila.
Nabanggit ng tatlong (3) babae na aming na sarbey, na hindi daw kaugalian
talaga ng mga Badjao ang panlilimos. Pero sa ngayon ay kapag sinabi nating Badjao
ang pumapasok agad sa isip ng mga tao ay sila ang pangkat ng mga katutubo na
sinasahod ang mga kamay sa mga dumaraang tao upang manlimos at may maibili ng
pagkain ng sa ganun sila ay mabuhay.
Tradisyunal na Relihiyon
Dahil malapit sa Tausug, karamihan sa kanila ay Muslim. Gayunpaman,
naniniwala pa rin sila sa Umboh o kaluluwa ng kanilang mga ninuno.
Naniniwala ang mga Badjao na ang pagkilala sa kanilang panginoon at
pagkakaroon ng karunungan ay ang pinakamabisang daan sa pagkakaroon ng
magandang buhay sa hinaharap. Sa kanilang pagpapahalaga sa kanilang
Panginoong Mohhammed, binibigyan nila ng karangalan sa halip sa pinagmulan ng
panginoon nito.
Bawat simbahan sa kanilang lugar ay dapat na mayroong mosqueofficial. Hindi
dapat na mawalan ng Imam, ang nangunguna sa pagdarasal, Bilal, ang tumatawag at
nagpapasimula ng pagdarasal at Hatib, ang nagsasagawa ng pagbasa tuwing araw
ng Biyernes.
Pagbabago ng Di-Materyal na Kultura sa Kanilang Relihiyon
Sa panayam na aming isinagawa sa kanila, aming nalaman na kahit na may
malapit na mosque sa Macamot ay hindi nila ito binibisita dahil sila ay hindi na mga
Muslim. Christian na ang relihiyon ng iilang pamilya sa komunidad ng Badjao sa
Macamot. Ang pagbabagong ito ay nangyari sa kanilang materyal na kultura gawa ng
grupo ng mga relihiyong naniniwala kay Hesus na nagpupunta sa kanilang tirahan

17. upang sila ay mabigyan ng kaunting tulong katulad ng mga pagkain kapalit nang
pakikinig nila sa Salita ng Diyos na kanilang ibabahagi.
Tradisyunal na Paniniwala sa Death Rites
Ang mga espirito ng patay ay pinananatili sa isang libingan at tuwing panahon
ng Shaaban, ang mga kaluluwa ay pinapayagan ng kanilang panginoon na bumalik
sa ating mundo. Bilang pag-salubong, ang mga tao ay nililinis ang mga libingan at
nagsasagawa ng pagdarasal.
Pagbabago ng Di-Materyal na Kultura sa Kanilang Death Rites
Bumibyahe pa sila ng Batangas City o kaya naman ay magpupunta ng
Mindanao upang maisagawa ang kanilang paniniwala tungkol sa mga kaanak nila
Badjao na namayapa na.
Tradisyonal na Paniniwala sa Pag-aasawa
Ang kasal ay tumatagal ng tatlong araw na sayawan, kainan, at pagsasaya na
buong bayan ay kasama;
Ang pagpa-plano ng kasal ay dapat na pagkatapos ng ikatlong dalaw ng babae.
Dapat din na mas matanda ng isang taon o higit pa ang lalaking mapapangasawa;
Pagbabago ng Di-Materyal na Kultura sa Kanilang Paniniwala sa Pag-aasawa
Napuna ng mga nagsasaliksik na wala namang nabago sa paniniwala ng mga
Bajau hinggil sa kanilang pag-aasawa. Ang mga magulang pa rin nila ang pumipili ng
kanilang mapapang-asawa. Ang mga kabataang babaeng Badjao ay maagang nag-
aasawa at nagkakaroon ng mga anak. Hanggang sa kasalukuyan ay nagbibigay pa
rin ng dowry ang lalaki sa mga magulang ng babaeng ibig niyang pakasalan.
Tinatayang ito ay nagkakahalaga ng P 15, 000 hanggang P 20, 000. At ang nasabing
salapi ay hindi mapupunta sa mag-asawa kundi sa mga magulang ng babaeng
pakakasalan ng lalaki.
Tradisyunal na Pagkain
Ang tradisyonal na pagkain ng mga Badjao ay panggi at isda. Ang kanin ay
inihahain lamang sa hapag bilang panghimagas o ‘di kaya ay tuwing mayroong
espesyal na okasyon. Walang almusal, tanghalian, merienda, at gabihan sa mga
Badjao. Kumakain sila kung kailan nila gusto at kung kailan sila may pagkain.

18. Pagbabago ng Materyal na Kultura sa Kanilang Pagkain
Hanggang sa kasalukuyan, wala pa rin silang almusal, tanghalian, merienda at
gabihan. Kumakain pa rin sila kung kailan nila gustong kumain at kung mayroon silang
makakain. Binigyan namin sila ng noodles at iilang lata ng sardinas dahil batay sa
larawan na nakikita ninyo sa itaas ang mga Bajau ay kumakain ng kanin na ang ulam
ay Lucky Me.
Tradisyonal na Sayaw
Ang ilan sa tradisyonal na sayaw ng nga Badjao ay:
Limbai- sinasayaw para sa malugod na pagsalubong sa ikakasal at pamilya ng
lalaki.
Igal-igal- sa sayaw na ito, binibigyang pansin ang pagka-lambit ng galaw ng
mga kamay at pagka-sexy ng galaw ng baywang ng babae.
Daling-daling- ang sayaw na ito ay nagmula sa Sulu ngunit itinuring na ring
tradisyonal na sayaw ng mga Badjao. Sa pagsayaw nito, dapat na sexy ang galawng
babae.
Pagbabago ng Di-Materyal na Kultura sa Kanilang Sayaw.
Ang kanilang mga tradisyonal na sayaw batay sa aming mga limitadong
pagbisita, pakikipag-usap sa kanila at napapanood sa telebisyon. Masasabi ng mga
nagsasaliksik na ang mga ito pa rin ay naipapasa ng mga matatandang Badjao sa
mga batang Badjao dahil katulad ng ating napanood sa “Kapuso Mo, Jessica Soho”
ang dalawang anak ng isa sa mga babaeng aming kinapanayam na si Luisita Jayrani
ay umiindak ng isa sa mga tradisyonal na sayaw ng mga Badjao kapag sila ay
nagpupunta ng Taytay, Rizal na magkapatid para manlimos.

19. Sa tuwing may mga okasyon katulad ng kasal ay kanila pa ring isinasayaw ang
kanilang mga tradisyonal na sayaw yun nga lamang nagaganap ang mga ganitong
kalse ng okasyon sa siyudad ng Batangas na lamang.
X. KONKLUSYON AT REKOMENDASYON
Sa Macamot, Binangonan, Rizal ay may mallit na komunidad ng mga
katutubong Badjao na bigla na lamang sumulpot o nabuo sa nasabing lugar na
tinatawag ng mga taga-Macamot na “Rancho.” Katulad ng ibang etnikong grupo sa
Pilipinas sila rin ay mayroon materyal at di-materyal na kultura na masasabing
kanilang pagkakakilanlan. Gawa ng kanilang pandarayuhan sa Rizal, ang iba sa mga
kulturang ito ay nalusaw, nabago, napalitan at ang iilan ay nanatili pa rin sa mga
kapatid nating Badjao. Kaya mula sa kinalabasan/resulta ng aming isinagawang pag-
aaral ay nabuo ang mga sumusunod na konklusyon at rekomendasyon:
1. Sinabi ni Pelina Jayrani na ang kaniyang pamilya ay labing-isang (11) taon nang
naninirahan sa nasabing lugar. Marahil dahil sa kultura ng mga Badjao ang walang
birth certificate kapag sila ay ipinapanganak, kaya kapag sila ay tinanong kung ilan
taon na at ano ang kanilang kaarawan ang isasagot nila ay “hindi nila alam.”
Karamihan sa kanila ay mga walang identification card o i.d na upang makakuha ay
nangangailangan nang pagbibigay ng birth certificate. Kaya sa bayan ng Binangonan,
Rizal sila ay hindi lehitimong taga rito sa kabila ng napakaraming taon na ng kanilang
paninirahan sa nasabing bayan. Tama ang isang kasamahan kong manunulat na
nagwika na ang kailangan ng mga kapatid natin na ito ay bigyan ng regalo na
kalendaryo at turuan silang kung paano gamitin ito at ang kahalagahan ng alam nila
kung anong araw, oras, petsa o taon na. Marahil kung matutulungan lamang ng
barangay o munisipyo ng Binangonan kung papaano magkakaroon ng birth certificate
ang mga Badjao sa Rancho ay magiging malaking bagay na ito sa kanila. Dahil kung
sila ay may legal na i.d na maipapakita at nagagamit marahil ay maari na silang
maging kasapi o maisama sa talaan ng lehitimong indigenious group sa nasabing
munisipalidad na nakatatanggap ng tulong pinansiyal sa gobyerno sa pamamagitan
ng pagiging miyembro ng 4P’s. Masarap sa pakiramdam ang magdiwang ng iyong
kaarawan kahit na ang iyong edad ay wala na sa kalendaryo. Pinapangarap ng mga
mananaliksik na dumating ang araw na katulad nating mga Katagalugan ay
maranasan din nila ang ganun klase ng pakiramdam o kalagayan.
2. Hindi lang ang migrasyon o pandarayuhan ng mga Badjao sa iba’t ibang panig ng
Pilipinas ang naging dahilan kung bakit mayroon silang mga materyal na kultura na

20. hindi na naisasagawa sa kasalukuyan. Nagkakaroon ng “Ethnogenesis” o “Badjaolog”
sa maliit na grupong ito ng mga katutubo gawa ng pagkakatuto nila ng Tagalog-Rizal.
Ang dalawang pangyayaring nabanggit sa itaas ang mga pangunahing rason kung
bakit naghalo ang kultura ng Bajau at Katagalugan sa mga katutubo na naninirahan
sa Macamot, Binangonan, Rizal. Ang mga Badjao ay wala na sa Mindanao
nagdesisyon silang mabuhay sa labas ng kanilang tinubuang lupa. Ang pag-aangkop
ng kanilang pamumuhay sa mga Rizaleño ay kailangan maganap upang sila ay
mabuhay. Ang buhay ay sinasabing hindi madali. Kaya nga ang labanan sa buhay ay
“matira ang matibay.”
3. Sa kabila ng pagkakabuo ng bagong kultura o “Ethnogenesis” o paghahalo ng
kulturang Bajau at Tagalog sa komunidad ng Badjao sa Macamot, Binangonan, Rizal
ay masasabi pa rin ng mga manunuklas na mayroon pa rin silang kulturang materyal
at di-materyal na kailanman ay hindi mapapalitan, mababago o malulusaw ng
“pagbabago.” Gaya ng mga sumusunod:
a. Ang Wikang Sinama o Badjao. Maaaring marunong na nga silang magsalita ng
“Badjaolog” pero limitado lang ang paggamit nila dito. Napakabilis ng pagsasalita ng
tagalog ng mga Badjao sa Macamot kaya kahit sila ay nagtatagalog kapag sila ay
iyong kinakausap ay hindi pa rin kayo basta-basta magkakaintindihan.
b. Wala pa ring tinatawag na meals ang kanilang pagkain samakatuwid hindi uso
sa mga Badjao ang nalilipasan ng gutom dahil sa pagkain ng hindi sa tamang oras.
Nagkaka-ulcer sila dahil sa sila ay walang makain at karamihan sa kanila ay hindi
nakapag-aral o nag-aaral kaya paano sila magkakaroon ng matinong hanapbuhay sa
kasalukuyan at sa hinaharap.
c. Ang kanilang paniniwala sa pag-aasawa o pagpapakasal katulad ng dati ay
kapareho pa rin ito sa ngayon. Hindi naman nating pwedeng husgahan na mali ang
kanilang kultura hinggil dito. Pero siguro kung may grupo ng mga taong nagtratrabaho
sa MSWD o gobyerno na magsasabi at magpapaliwanag sa kanila ng kahalagahan
ng edukasyon sa tao mababawasan na ang bilang ng mga kabataang babae at
lalaking Badjao na hindi nag-aaral o maagang binabata ang hirap ng pagkakaroon ng
mga anak o pag-aasawa.
4. Kung ang pagbabago ay makakatulong sa isang tao o grupo ng mga tao na mas
maging mabuting Pilipino o magkaroon ng maginhawang pamumuhay. Walang
masama kung magkaroon ng “Ethnogenesis” o “BADJAOLOG” sa komunidad ng
Badjao sa Macamot, Binangonan, Rizal. Tandaan natin na sa mundong ito ang

21. salitang “pagbabago” lamang ang nag-iisang salitang tagalog na ang kahulugan ay
permanente noon, ngayon at magpakailanman.
MGA REPERENSYA
Internet
1. http://theseagypsies.tumblr.com/
2. https://magandaakosalahat.weebly.com/uploads/3/1/6/7/31673679/article-
mangorangca.pdf
3. http://theseagypsies.tumblr.com/post/148983708864/kultura

22. PROFAYL NG MGA MANANALIKSIK
Pangalan: MARIA LOURDES L. ASUNCION
Tirahan: 266 RAINBOW AVENUERAINBOW VILLAGE 1
ANGONO, RIZAL
Kaarawan: PEBRERO 4, 1984
Edad: 33 TAONG GULANG
Numero: 0943-2231490
E-Mail: dhez_lazaro@yahoo.com.ph
Posisyon: TEACHER II – SENIOR HIGH SCHOOL
Paaralan: VICENTE MADRIGAL NATIONAL HIGH SCHOOL
Pangalan: MARICEL S. BORDEN
Tirahan: 0289 LUKLUKAN COMPOUND TAGPOS, BINANGONAN,
RIZAL
Kaarawan: MARSO 2, 1982
Edad: 35 TAONG GULANG
Numero: 0926-3996220
E-Mail: maricel_salgado@yahoo.com.ph
Posisyon: TEACHER II
Paaralan: GURONASYON FOUNDATION INC.
NATIONAL HIGH SCHOOL
Pangalan: VERA-JANICE V. TAMUNDONG
Tirahan: BLK. 11 LOT 8 SUNSHINE FIESTA SUBD. TATALA
BINANGONAN RIZAL
Kaarawan: NOBYEMBRE 30, 1979
Edad: 37 TAONG GULANG
Numero: 0977-7313872
E-Mail: empi.nik2@gmail.com
Posisyon: TEACHER 1
Paaralan: PASIG CITY SCIENCE HIGH SCHOOL

23. APPENDICES

24. Ilan sa itinayong bahay ng mga Badjao sa Macamot, Binangonan, Rizal

25. Bahay ng nagpapaupang babae sa mga Badjao sa Macamot, Binangonan,
Rizal sa halagang 50 pesos
Panayam ni Gng. Buhat ng GFINHS sa isa sa mga kababaihang Badjao, na
si Lusita.

26. Panayam ni Bb. Tamundong sa isa sa mga kababaihang Badjao, na si
Rosalinda.
Pagsasagawa ng panayam
ng ilan sa mga
kababaihang Badjao.

27. Si Gng. Borden habang kinakapanayam ang babaeng Badjao na si Pelina.

28. Tinitirhan ng mga Badjao sa isang bakanteng lote sa Macamot, Binangonan
Rizal.

29. Mga Badjao sa Binangonan, Rizal

30. KULTURA NG MGA BADJAO OO HINDI SARILING SALOOBIN O
PALAGAY
I. Wika
1. Ginagamit ninyo pa ba ang wikang
Badjao sa pakikipag-usap sa kapwa
Badjao? sa mga Rizaleños?
3 3
BADJAOLOG
II. Kaugalian
1. Ang pamamalimos ba’y kaugalian ng
mga Badjao?
2. Kung hindi kaugalian ng mga Badjao
ang pamamalimos. Naranasan mo na
bang mamalimos upang mabuhay o
may makain?
3
3 Nanglumipatsilasa
Binangonan upang
mabuhay
III. Pananamit
1. Nagsusuot pa ba ng mga
kalalakihang Badjao ng mga saplot sa
ulo at makukulay na damit? At ang mga
babaeng Badjao naman ay nagsusuot
pa ba ng perlas sa ulo at makukulay na
damit?
3
3
Nangnasa Mindanao
pasila.
Pumupunta ng mga ukay-
ukay stores upang bumili
ng mga damit na
maisusuot.
2. Naniniwala pa ba kayong mula kayo
sa dugong bughaw, kaya makukulay na
damit ang inyong isinusuot?
3
IV. Paniniwala
1. Sa twing bibisita kayo sa
sementeryo, ginagawa nyo pa rin ba ng
paghahandog ng sigarilyo at pagkain?
Binubuhusan ninyo pa rin ba ng alak
ang apat na bahagi ng libingan ng
namayapa ninyong kaanak?
3
3
Pumupuntasa Batangas
para maisagawa ang
mga ito.
V. Tradisyon
3

31. 1. Ang magulang ba ng namimili ng
mapapang-asawa ng anak?
2. Nagbibigay pa rin ba ng dowry ang
magulang ng lalaki sa pamilya ng
babaeng pakakasalan?
3
Ang mga lalaki ang
nagbibigay ng dowry.
10k – 20k. At ito ay
napupunta sa mga
magulang ng babae.
3. Nagsasayaw pa ba kayo ng inyong
mga tradisyunal na sayaw tuwing may
pagdiriwang gaya ng limbay, igal-igal at
daling-daling?
3
Pupunta sa Batangas
4. Kayo ba ng katulad na ng mga taga-
tagalog kung kumain? (almusal,
tanghalian, gabi at meryenda)
3 3
Walangorasangkain.
Kung minsan ay oo.
5. Inihahagis ninyo pa ba ng mga
bagong panganak na sanggol sa dagat
upang sagipin ng mahuhusay na
manlalangoy ng inyong angkan?
3
Sa bahay na
nanganganak. Malayo na
sa karagatan ang
kinatitirikan ng bahay