Prezentacja z Konferencji z Okazji piętnastolecia kierunku Gospodarka Przestrzenna w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW) "Dokąd zmierzasz gospodarko przestrzenna? - czyli o historii, perspektywach i problemach gospodarki przestrzennej".

1. Idea uniwersalnego projektowania
przestrzeni publicznych jako wyzwanie
dla gospodarki przestrzennej
Adam Piotr Zając
EUROREG UW, Instytut Socjologii UW, SISKOM
Warszawa 12/04/2013

2. Plan prezentacji
1. Dostępna przestrzeń publiczna jako postulat na etapie projektowania
2. Niedostępne miejsca w Warszawie
3. Uniwersalne projektowanie – co to?
4. Uniwersalne projektowanie – dla kogo?
5. Uniwersalne projektowanie – dlaczego tak?
6. Uniwersalne projektowanie – dlaczego nie?
7. 7 zasad uniwersalnego projektowania
8. Uniwersalne projektowanie w gospodarce przestrzennej
9. Nie mówmy tylko o niepełnosprawnych!

3. Dostępna przestrzeń publiczna jako postulat
na etapie projektowania
Błaszak, Przybylski (2010: 9) Projektanci,
którzy są z reguły ludźmi młodymi, sprawnymi
i technicznie biegłymi, muszą zdawać sobie
sprawę, że beneficjentami ich działań są
ludzie, u których pojawienie się jakiejś formy
niepełnosprawności jest tylko kwestią czasu.
Bell (2004) Projektanci postrzegają
projektowane przez siebie rozwiązania przez
pryzmat własnej osoby. Dlatego projektują
przestrzeń odpowiadającą przede wszystkim
potrzebom osób zdrowych oraz
pełnosprawnych .

4. Niedostępne miejsca w Warszawie #1

5. Niedostępne miejsca w Warszawie #2

6. Uniwersalne projektowanie- co to?
Podejście do procesu projektowania starające Błaszak, Przybylski (2010: 7) Projektowanie
się zapewnić się możliwość korzystania z dla wszystkich koncentruje się na szeroko
obiektów oraz przedmiotów możliwie rozumianej różnorodności człowieka i w tym
najszerszej grupie użytkowników. sensie ma uniwersalny charakter nikt nie
Uniwersalne projektowanie to nie rozwiązania podlega wykluczeniu, a korzyść odnosi
przeznaczone dla konkretnej grupy każdy użytkownik przestrzeni publicznej
użytkowników, lecz dostępne dla wszystkich. Norweskie Ministerstwo Środowiska (2007: 7)
Uniwersalne projektowanie to projektowanie
produktów oraz otoczenia tak, aby były one
dostępne dla wszystkich ludzi, w największym
możliwym stopniu, bez potrzeby adaptacji
bądź wyspecjalizowanego projektowania

7. Uniwersalne projektowanie – dla kogo?
• Piesi
• Kobiety
• Podróżni (z bagażem)
• Turyści
• Rodzice z wózkami dziecięcymi
• Rowerzyści
• Osoby starsze
• Osoby z niepełnosprawnością ruchową
• Osoby z niepełnosprawnością
sensoryczną (wzrok/słuch)
• Osoby z niepełnosprawnością
intelektualną
• Alergicy

8. Uniwersalne projektowanie – dlaczego tak?
• Bo wszyscy mamy prawo do miasta
• Aby nie wykluczać przestrrzennie żadnej grupy
• Aby było nam wygodniej, wszystkim
Norwegian Design Council(2009): Projektowanie
inkluzywne może pomóc stworzyć nowe produkty i
usługi dla świata, w którym populacja się starzeje, a
przedsiębiorcy muszą zadbać o potrzeby nowych
użytkowników
Błaszak, Przybylski (2010: 11): produkty spełniające
oczekiwania poznawcze i motoryczne ekstremalnych
użytkowników będą lepsze dla wszystkich
pozostałych osób.

9. Uniwersalne projektowanie – dlaczego nie?
Argumenty przeciwników (diagnoza barier):
•brak wiary w istotność problemu,
•dodatkowe koszty dla inwestorów,
•potrzeba konsultowania rozwiązań z
użytkownikami,
•brak możliwości uwzględnienia wszystkich
zainteresowanych w konsultacjach,
•wiedza ekspercka vs. wiedza użytkowników,
•sprzeczność z dokumentami strategicznymi lub
interesami ogółu,
•ogromna skala niezbędnych zmian.

10. 7 zasad uniwersalnego projektowania
1. Equitable use – Identyczne zastosowanie
2. Flexibility in use – Elastyczność użytkowania
3. Simple and intuitive – Proste i intuicyjne użytkowanie
4. Perceptible information – Dostępna informacja
5. Tolerance for error - Tolerancja dla błędów
6. Low physical effort – Jak najmniejszy wysiłek fizyczny
7. Size and space for approach and use - Wymiary i przestrzeń
gwarantujące dostępność
NC State University, The Center for Universal Design, Version 2.0 - 4/1/97

11. Uniwersalne projektowanie w
gospodarce przestrzennej
• Planowanie przestrzenne
• Rozwiązania przyjazne pieszym
• Odejście od planowania miasta przyjaznego
przede wszystkim dla samochodów
• Łatwe, szybkie i bezpieczne poruszanie się
pomiędzy punktami komunikacyjnymi
• Transport i trasy komunikacyjne
• Dostępność dla wszystkich użytkowników
• Wspólne standardy projektowe dla
przewoźników i zarządców infrastruktury
Sfery dostępności transportu, źródło: SISKOM (2013: 15)

12. • Nie mówmy tylko o niepełnosprawnych!
oStygmatyzacja jednej grupy (osób z
niepełnosprawnością, najczęściej ruchową)
Oznaczenie wózkowiczem jako stygmatyzacja
oOgraniczenie skali problemu (to „tylko 1/6
społeczeństwa”)
oZłe rozumienie istoty problemu (wszyscy
potrzebujemy dostępnej przestrzeni publicznej)
oCzasem inne grupy potrzebują pewnych
rozwiązań bardziej niż wózkowicze (np.
przewijaki dla niemowląt)
oNiepełnosprawni stale oraz niepełnosprawni
chwilowo
oKażdy z nas kiedyś będzie stary

13. Źródła
•Bell Paul A., Thomas C. Greene, Jeffrey D. Fisher, Andrew Baum (2004) Psychologia
środowiskowa, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
•Błaszak Maciej, Łukasz Przybylski (2010) Rzeczy są dla ludzi. Niepełnosprawność i idea
uniwersalnego projektowania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
•Norwegian Design Council (2009), Design for all – inclusive design. Dostęp 2013/04/01 :
http://www.norskdesign.no/design-for-all/design-for-all-inclusive-design-article3698-
8530.html
•Norweskie Ministerstwo Środowiska (2007), Projektowanie uniwersalne. Objaśnienie
koncepcji. Dostęp 2013/04/01: http://www.niepelnosprawni.gov.pl/dostepnosc-
projektowanie-uniwer/
•SISKOM (2013): Dostępność warszawskich stacji i przystanków kolejowych, dostęp:
http://mapabarier.siskom.waw.pl/dokumenty/
•The Centre of Universal Design (1997), The principles of universal design, Version 2.0 -
4/1/97. North Carolina State University. Dostęp 2013/04/01 :
http://www.ncsu.edu/www/ncsu/design/sod5/cud/about_ud/udprinciples.htm

14. Dziękuję za uwagę
zajac@siskom.waw.pl
twitter.com/adampiotrzajac
mapabarier.siskom.waw.pl
www.facebook.com/WarszawskaMapaBarier