1. Arsip untuk ‘KIDUNG JATIMULYA’ Kategori
KIDUNG JATIMULYA
Agustus 11, 2010
Kidung ini dianggap sakral dan merupakan “lagu wajib” yang harus dilagukan di awal
ritual. Tahap ini seperti halnya adegan jejeran dalam wayang kulit yakni dalam bentuk
metrum macapat Dhandhanggula. Pembawaan lagu selalu khidmat dan tidak ada yang
bergurau. Pada saat dilagukan Kidung Jatimulya, keadaan ritual menjadi tidhem
(diam), mendengarkan, merasakan, dan menghayati kedalaman makna Kidung
menurut persepsi masing-masing. Dengan cara itu, terbukalah nalar weningnya
(pikiranjernih) untuk menerima gaib.
Kidung Jatimulya Kidung ini adalah “lagu wajib” yang digunakan sebagai pembuka
ritual. Melalui Kidung yang sakral tersebut, pelaku spiritual berkeyakinan bahwa
Tuhan akan semakin sayang kepada hambanya. Kidung Jatimulya juga dipercaya
sebagai upaya membuka gaib Tuhan. Para pelaku spiritual yakin bahwa Tuhan
memang merahasiakan tiga hal, yaitu: siji pesthi, lorojodho, dan telu tibaning wahyu.
Ketiga hal ini, oleh pelaku spiritual selalu diwiradati (disiasati) dengan cara seperti
orang ‘ketuk pintu’ menggunakan lantunan Kidung Jatimulya :
Dandhanggula
Ana kidung sun angidung wengi,
Bebaratan duk amrem winaca,
Sang Hyang Guru pangadege,
Lumaku Sang Hyang Bayu,
Alambeyan asmara ening,
Ngadeg pangawak teja,
Kang angidung iku,
Yen kinarya angawula,
Myang lelungan Gusti gething dadi asih,
syaitan sato sumimpang.
Sakathahing upas tawa sami,
Lara raga waluya nirmala,
Tulak tanggul kang panggawe,
Duduk padha kawangsul,
Ketawuran sagunging sikir,
Ngadam makdum sadaya,
Datanpa pangrungu,
Pangucap lawan pangrasa,
Myang paningal kang sedya tumeka napai,
Pangreksaning malaikat.
2. Jabrail ingkang angemongi,
Milanipun ketetepan iman,
Dadi angandel atine,
Ijrail puniku,
Kang rumeksa ing pati urip,
Israil dadi damar,
Padhang jroning kalbu,
Mikail kang asung sandhang,
Lawan pangan enggale katekan kapti,
Sabar lan anarima.
Ya Hu Dhat myang pamujining wengi,
Bale aras sasekane mulya,
Kirun saka tengen nggone,
Wa Nakirun atunggu saka kiwa gadane wesi,
Nulak panggawe ala,
Satru lawan mungsuh,
Pangeret taraju rijal,
Ander-ander kulhu balik kang linuwih,
Ambalik lara raga.
Dudur molo tengayatul kursi,
Lungguh neng atine surat amangam,
Pangeburan lara kabeh,
Usuk-usuk ing luhur,
Ingkang aran wesi ngalarik,
Nenggih Nabi Muhammad,
Kang wekasan iku,
Atunggu ratri lan siyang,
Kibedepan ing tumuwuh pada asih,
Tunduk mendak maring wang.
Satru mungsuh mundur padha wedi,
Pamidhangane baitu’l mukaddas,
Tulak balik pangreksane,
Pan nabi wekasan,
Sabda Nabi Dawud,
Apethak Bagindha Hamzah,
Kinawedèn sato mara padha mati,
Luput ing wisa guna.
Pepayone godhing dhukut langit,
Tali barat kumandhang gunung sèwu,
Jala sutra ing luhur mami,
Kabèh padha rumeksa,
3. Angadhangi mungsuh,
Anulak panggawe ala,
Lara roga sumingkir langkung anebih,
Kang angring dadi waras.
Gunung sewu dadya pager mami,
Katon murub sakèhing tumingal,
Sirna salwir lara kabèh,
Luput ing tuju teluh,
Taragnyana tenung jalenggi,
Modhong gambar suminggah,
Sri Sadana lulut,
Puniku sih rahmatu’llah,
Rahmah jati jumeneng rahmat jasmani,
Iya sang jati Mulya.
Melalui kidung yang sakral tersebut, para pelaku spiritual Jawa berkeyakinan bahwa
Sang Penguasa Alam Semesta akan semakin sayang kepada hambanya. Kidung ini juga
tergolong dalam syair mantra penolak bala. Dengan dilagukan kidung tersebut laku
spiritual akan jauh dari tulak sarik dan akan mendapat anugrah Sang Pencipta.
Dengan Kidung Jatimulya hidup manusia dibentengi oleh Malaikat kekasih sang
Pencipta.
Manusia, menurut kidung di atas adalah sebagai dutaning Hyang Widhi atau badal
wakiling Hyang Widhi (utusan Tuhan). Kesadaran nafas spiritual sejati ini dilagukan
secara bersama-sama dalam lirik tembang tadi dengan dilandasi tekad bulat agar
manusia mampu menjadi khalifah fil ardhi (utusan Tuhan di muka bumi), yang mampu
menjaga keharmonisan dan keselamatan di dunia, agar hidupnya tata titi tentrem kerta
raharja (hidup yang aman tenteram dan damai) atau baldatun tayibatun warobun
ghofur. Melalui perbuatan ini, pelaku spiritual jawa akan menjadi satriya pinilih atau
insan kamil dalam hidupnya. Amin.