Εργασία στο μάθημα της Ιστορίας. Εστίαση στην αρχιτεκτονική του οικοδομήματος.

1. Εργασία στην Ιστορία
Απρίλιος 2016

2. Κάθε πρωί μέσ’ στην Αγιά Σοφιά
όταν κοιμούνται όλοι
βγαίνει ένας άγγελος να δει
βγαίνει να δει
τη χαλασμένη Πόλη.

3. ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ

4. Το ιερό τέμενος της χριστιανοσύνης, η ιστορία
και ο βίος του οποίου είχε πεπρωμένο να
συνδεθεί με την ιστορία και το βίο ολόκληρου του
Ελληνικού έθνους, αλλά και ένα εκ των
σημαντικότερων μνημείων της χριστιανικής
τέχνης βρίσκεται Νοτιοδυτικά του πρώτου λόφου
της Κωνσταντινουπόλεως και μαζί με το Ιερό
Παλάτιο και τον Ιππόδρομο αποτελούσε ενιαίο
κεντρικό οικοδομικό συγκρότημα της Πόλης.

7. Η πρώτη Αγία Σοφία εγκαινιάστηκε το 360 επί της
αυτοκρατορίας του Κωνσταντίου Β΄ και μαζί με το ναό
της Αγίας Ειρήνης αποτελούσε τον κύριο καθεδρικό ναό
της πρωτεύουσας και έδρα του Πατριαρχείου της
Κωνσταντινούπολης. Εικάζεται ότι επρόκειτο για
ξυλόστεγη βασιλική, τρίκλιτη ή πεντάκλιτη.
Καταστράφηκε από πυρκαγιά το 404 και χτίστηκε
εξαρχής τα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με τις πλέον
πρόσφατες προσπάθειες αναπαράστασης του ναού,
υποθέτουμε πως είχε εύρος 52 μ. αποτελούμενη από ένα
κεντρικό κλίτος και τέσσερις διακριτούς διαδρόμους.

8. Ο νέος ναός εγκαινιάστηκε το 415 επί
βασιλείας του Θεοδοσίου Β΄ και
καταστράφηκε από τους οπαδούς του
πατριάρχη επειδή ο Θεοδόσιος είχε
μια διαμάχη με τον Πατριάρχη. Αν και
λίγα συμπεράσματα μπορούν να
εξαχθούν ως προς την αρχιτεκτονική
αξία του οικοδομήματος, οι ιστορικές
πηγές μαρτυρούν πως στο εσωτερικό
του φυλάσσονταν ιερά κειμήλια
μεγάλης αξίας, από χρυσό ή ασήμι.
Κατά τη Στάση του Νίκα το 532,
υπέστη μεγάλη φθορά και το κτίσιμο
του ναού που διατηρείται ως σήμερα
δρομολογήθηκε από τον
αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α'.

10. Πότε χτίστηκε η Αγία Σοφία
Ο επικρατέστερος επιβλητικός ναός χτίστηκε στα
χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού μεταξύ 532
και 537 μΧ. Τα εγκαίνια έγιναν στις 27 Δεκεμβρίου
537 από τον Ιουστινιανό. Ο ναός είναι χτισμένος
σε ρυθμό βασιλικής με τρούλο και υπεύθυνοι για
το σχεδιασμό υπήρξαν οι αρχιτέκτονες Ισίδωρος
από τη Μίλητο και Ανθέμιος από τις Τράλλεις.

11. Ο ναός είναι κτισμένος σε αρχιτεκτονικό
ρυθμό βασιλικής με τρούλο. Ο κυρίως χώρος του
κτίσματος έχει σχήμα περίπου κύβου. Τέσσερις
τεράστιοι πεσσοί (κτιστοί τετράγωνοι στύλοι), που
απέχουν μεταξύ τους ο ένας από τον άλλο 30 μέτρα,
στηρίζουν τα τέσσερα μεγάλα τόξα πάνω στα οποία
εδράζεται ο τρούλος, με διάμετρο 31 μέτρων.
Η Αρχιτεκτονική της Αγίας Σοφίας

13. Ο Τρούλος
Ο τρούλος δίνει την εντύπωση
ότι αιωρείται εξαιτίας των
παραθύρων που βρίσκονται
γύρω στη βάση του και δίνει
την εντύπωση ότι είναι ένα
κομμάτι ουρανού που κρέμεται
στη γη.

15. Ο κυρίως χώρος του
κτίσματος έχει σχήμα
κύβου, ενώ τέσσερις
τεράστιοι τετράγωνοι
στύλοι, που απέχουν
μεταξύ τους 30 μέτρα.
Στηρίζουν τα τέσσερα μεγάλα
τόξα πάνω στα οποία εδράζεται ο
επιβλητικός τρούλος, διαμέτρου
31 μέτρων, ο οποίος δίνει την
εντύπωση ότι αιωρείται στο
κενό, εξαιτίας των παραθύρων
που βρίσκονται γύρω από τη
βάση του.

18. Για την ολοκλήρωση του κολοσσιαίου έργου δούλεψαν
αδιάκοπα επί έξι χρόνια 10.000 τεχνίτες, ενώ ξοδεύτηκαν
320.000 λίρες (περίπου 120.000.000 ευρώ). Από κάθε
σημείο όπου υπήρχε Ελληνισμός, έγινε προσφορά: Τα
πράσινα μάρμαρα από τη Μάνη και την Κάρυστο, τα
τριαντάφυλλα από τη Φρυγία και τα κόκκινα από την
Αίγυπτο. Από τον υπόλοιπο κόσμο προσφέρθηκαν τα
πολύτιμα πετράδια, ο χρυσός, το ασήμι και το
ελεφαντόδοντο, για τη διακόσμηση του εσωτερικού.

20. Τα 100 παράθυρα, 40 επί της
στεφάνης του θόλου και τα
υπόλοιπα στα ημιθόλια , τις
κόγχες και τους τοίχους
προσδίδουν την εικόνα της
ανακρέμασης του θόλου από τον
ουρανό, οι δε ακτίνες του Ήλιου
που εισέρχονται στο χώρο δίνουν
την εντύπωση να άγονται από
τους ουρανούς. Γενικά τα τόξα, τα
ημιθόλια και ο εκπληκτικός θόλος
στηρίζονται στους τέσσερις
πεσσούς οι λίθοι των οποίων
φέρονται στερεωμένοι με χυτό
μόλυβδο και σιδερένιους μοχλούς.

22. Στην κατασκευή του θόλου
έχουν χρησιμοποιηθεί
ελαφρόπετρες από τη Ρόδο
που φέρουν την επιγραφή
"Μεγάλης Εκκλησίας του
Κωνσταντίνου". Εξωτερικά
και επί της κορυφής του
θόλου φερόταν ο μέγας
"ερυσίπτολις σταυρός«, που
έχει αντικατασταθεί με την
ημισέληνο.

24. Εξωτερικός χώρος
Πέντε πύλες από το αίθριο οδηγούν στον έξω νάρθηκα και από
αυτόν άλλες πέντε πύλες οδηγούν στον εσωτερικό νάρθηκα, από
τις οποίες η μεσαία πύλη λέγεται και Μεγάλη ή Ωραία Πύλη. Από
τον έσω νάρθηκα εννέα πύλες, τρεις ανά κλίτος οδηγούν στον
κυρίως Ναό. Οι τρεις μεσαίες εξ αυτών καλούνται Βασιλικές
πύλες επειδή εξ αυτών εισήρχετο ο Αυτοκράτορας στις επίσημες
τελετές. Και οι δύο νάρθηκες καταλάμβάνουν περίπου το ίδιο
πλάτος του Ναού με μικρό μήκος εισόδου ο καθένας. Εκατέρωθεν
του νάρθηκα διασώζονται προσαρτήματα μεγάλης ιστορικής
σημασίας.

27. Το Προπύλαιο του Νάρθηκα ή Ωραία Πύλη που από
τον 10ο αιώνα ήταν η κύρια είσοδος στον Ναό. Δεξιά
αυτού του προπυλαίου ήταν
το αποδυτήριον (μητατώριον) όπου ο Αυτοκράτορας
κατά την είσοδό του άλλαζε το τζιτζάκιο και
φορούσε το σαγίο. Πάνω από τον έσω νάρθηκα είναι
ο γυναικωνίτης, εξ ου και το όνομα "νάρθηξ
γυναικωνίτιδος" η είσοδος στον οποίο οδηγούσε
άλλο προαύλιο της Β. πλευράς.

30. Η Επιρροή της Αγίας Σοφίας
Αρχιτεκτονικές επιρροές της Αγίας Σοφίας
εντοπίζονται σε αρκετούς μεταγενέστερους
ορθόδοξους ναούς αλλά και σε οθωμανικά τζαμιά,
ενώ –εκτός από τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της-
η εκκλησία ξεχωρίζει επίσης για τον πλούσιο
εσωτερικό διάκοσμο και τα καταπληκτικά
ψηφιδωτά.

32. Καταστροφές στην Αγία Σοφία
Είκοσι χρόνια μετά τα εγκαίνια της Αγίας Σοφίας και
συγκεκριμένα την 7η Μαΐου 558, φοβερός σεισμός
επέφερε βλάβες στον ναό. Ο κεντρικός τρούλος και το
ανατολικό ημιθόλιο υπέστησαν ρήγματα και έπεσαν.
Κατά καιρούς έγιναν κι άλλες μικροκαταστροφές στο ναό
οι οποίες επισκευάστηκαν. Επίσης πραγματοποιήθηκαν
πολλές επισκευές ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

33. Με ζημιές και μικρές
καταστροφές να συμβαίνουν από
σεισμούς και φωτιές στον διάβα
των αιώνων η σημαντικότερη
επόμενη ημερομηνία φτάνει να
είναι το 1204, οπότε και η
Κωνσταντινούπολη
καταλαμβάνεται από τους
Σταυροφόρους οι οποίοι την
λεηλατούν δίχως έλεος και
μετατρέπουν την Αγία Σοφία σε
καθολικό ναό.
Μετατροπή σε Καθολική Εκκλησία

34. Μετά την ανακατάληψη της
Κωνσταντινούπολης από τους
Βυζαντινούς το 1261, η Αγία Σοφία
έχοντας υποστεί εν μέρει
καταστροφές από τους Βυζαντινούς
τους ίδιους, συνέχισε να λειτουργεί ως
Ορθόδοξος ναός. Αυτό όμως όχι για
πολύ, αφού έγινε για τελευταία φορά
λειτουργία στον ναό, στις 29 Μαΐου
1453.
Επαναφορά Ορθόδοξης Εκκλησίας

36. Η Αγία Σοφία ως Τζαμί
Από εκείνη την ημέρα και ύστερα ο ναός λειτούργησε ως
τζαμί, ενώ υπέστη πολλές καταστροφές προκειμένου να
ταιριάζει στα ισλαμικά πρότυπα. Στις καταστροφές αυτές
περιλαμβάνονται οι ζημιές που έγιναν κατά την είσοδο
των οθωμανικών στρατευμάτων στην εκκλησία, αλλά και
στις «τροποποιήσεις» που έγιναν για να καλυφθούν όλες
οι αγιογραφίες του ναού και να απεικονιστούν ισλαμικά
σύμβολα.

38. Η Αγία Σοφία χαρακτηριστικό σημείο
της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
Με τον σταυρό να έχει αφαιρεθεί από την κορυφή του τρούλου ο οποίος
αντικαταστάθηκε από μία ημισέληνο, και τους τέσσερις μιναρέδες που
χτίστηκαν στην συνέχεια, η Αγία Σοφία αποτέλεσε το πρώτο
αυτοκρατορικό τζαμί της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και
χαρακτηριστικό σημείο της Κωνσταντινούπολης μέχρι και σήμερα.

39. Η Αγία Σοφία σήμερα
Ωστόσο, το 1935 στο πλαίσιο
εκκοσμίκευσης της νέας Τουρκίας η Αγία
Σοφία παύει να είναι τζαμί, αλλά μετά το
ψήφισμα που πέρασε στην τουρκική
Βουλή, θα αποτελούσε πλέον μουσείο. Από
τότε μέχρι και σήμερα έχει ξεκινήσει μία
σταδιακή αποκατάσταση του ναού,
παρ'όλες τις πολλές καταγγελίες για
χρήση του, ακόμη και ως στάβλου.
Αρκετές αγιογραφίες έχουν
αποκατασταθεί, ενώ λόγω της λεπτότητας
που χρειάζεται προκειμένου οι
αγιογραφίες να αποκαλυφθούν χωρίς να
καταστραφούν, αργούν οι «αποκαλύψεις»
των υπολοίπων.

40. https://youtu.be/eKiZRWBQcgw
http://agiasophia.tholos254.gr/g
r/index.html

41. Πηγές
 sansimera.gr
 mixanitouxronou.gr
 wikipedia.gr
 iefimerida.gr