Darpan

Sattar Mahinanee Saahasyaatra
An Adaptation of
We Walked
- That War May Die -
•
An Account of the
Delhi - Moscow - Washington
Peace Walk
by
Satish Kumar & E. F. Menon

Writer : Satish Kumar

Translator : Dankesh Oza

«fkþf : ËeÃkf Mkku{Ãkwhk
rð[khð÷kuýwt Ãkrhðkh
406, rð{qŠík fkuBÃ÷uûk, økwhwfw¤ hkuz,
{u{Lkøkh, y{ËkðkË-52.
VkuLk : 94263 76659

{wÿf : yLkwhks økúkrVõMk
406, rð{qŠík fkuBÃ÷uûk, økwhwfw¤ hkuz,
{u{Lkøkh, y{ËkðkË-52.
Vku™ : 98980 38452

ÃkwMíkfMkßò : íkhwý þkn

®f{ík : Yk. 20.00

09.8 / 04.01

Mk¥kh {rnLkkLke MkknMkÞkºkk

{q¤ ÃkwMíkf
We Walked
- That War May Die -
•
An Account of the
Delhi - Moscow - Washington
Peace Walk
by
Satish Kumar & E. F. Menon
•

÷u¾f : Mkíkeþ fw{kh
yLkwðkËf : ztfuþ ykuÍk

rð[khð÷kuýwt Ãkrhðkh «fkþLk

(i)

r™ðuË™
ÔÞÂõík - Mk{rüLkk Mk{økú-MðMÚk rðfkMk {kxu yLkuf «ð]r¥kyku nkÚk ÄhðkLke
nkUþ hk¾Lkkh MktMÚkk yux÷u s ‘rð[khð÷kuýwt Ãkrhðkh’. yuLkku æÞuÞ{tºk Au : ‘Lknª
{kLkðeÚke yËfuhwt fktE,’ yuLke fkÞoÃkØrík Au ‘MknðeÞO fhðkðni.’
{kLkðMk{ks{kt Mkkhk yuðk «{ký{kt Mk{økúÃkýu rðfrMkík ÔÞÂõíkykuLke
nÞkíkeLke sYh õÞkhuÞ Lk níke yux÷e yksu Au. Ëhuf ÔÞÂõíkLkkt ¿kkLk, {krníke,
znkÃký yu fûkkyu Mkßs Úkðkt òuEyu suÚke økuh{køkuo ËkuhLkkhe rð[khMkhýe fu
LkwfMkkLkfkhf fkÞo¢{kuLku íku yku¤¾e þfu, yux÷wt s Lknª Ãký íkuLkku Mkk{Lkku fhðkLke
ûk{íkk yLku rnt{ík Ãký Ähkðu.
yk {kxu sYhe Au rð[khLkk ¾uíkh{kt Mkíkík økkuz fhíkk hnuðkLke. yu {kxe
su{kt rð[kh Qøku Au - íku ík¤u WÃkh fhðkLke, íkuLku ÞkuøÞ ¾kíkh ykÃkðkLke yLku
çktrÄÞkhLku çkË÷u {kuf¤wt ðkíkkðhý ykÃkðkLke.
rð[khLkkt ½ýk Mkúkuík Au : ðkt[Lk-«ð[Lk-ËþoLk-MknðkMk-[[ko-MktðkË-
MkíMktøk... ðøkuhu. yk rðrðÄ Mkúkuíkku{ktÚke {¤u÷ku rð[kh ¿kkLk-Mk{sý-znkÃký{kt
Ãkrhý{þu.
ðkt[Lk yu {kxuLkku Mkh¤ Mkúkuík Au. Mkkð yuf÷k, ÃkkuíkkLke VwhMkËu, ÃkkuíkkLkk
¾qýk{kt hneLku ðkt[Lk îkhk W¥k{ rð[khLkwt MkuðLk ÚkE þfu. LkkLkfzwt ÃkwMíkf {LkLkk
ytÄkhk ¾qýk{kt MðMÚk rð[khLkwt fkurzÞwt «økxkðe {LkLku Í¤ktn¤kt fhe þfu, suLke
Íkt¾e ykMkÃkkMkLkk ÷kufkuLku Ãký ÚkkÞ.
yk «ÞkMkLkk ¼køkYÃku y{khe yk ÃkwMíkf©uýe Au. yuf ðhMk{kt A [qtxu÷kt
ÃkwMíkfku su ík{Lku Lkðku rð[kh ykÃku, ík{khk rð[khkuLku Ãkwü fhu, {LkLke rûkríkòuLku ðÄw
Ëqh ÷E òÞ, rð[khLkk ðÄw ŸzkýLkk «Ëuþ{kt Qíkhðk «kuíMkkrník fhu fu rð[kh
«{kýu SððkLkwt çk¤ Ãkqhwt Ãkkzu.
y{khe ÃkwÂMíkfk òu yk{ktLkwt yufkË Ãký fhe þfu íkku ÷køkíkkt - ð¤økíkkt
MkkiLke {nuLkík MkkÚkof Úkþu.

{wrLk Ëðu
VkuLk : 079-26751357 «{w¾- rð[khð÷kuýwt Ãkrhðkh

(ii)

«fkþfeÞ
{q¤ ytøkúuS ykð]r¥k{kt {qfkÞu÷ «fkþfeÞ LkkUÄ yºku økwshkíke{kt ...
ÃkiMkk rðLkk, fkuE xufk rðLkk fu Mkthûkf rðLkk ºký ¾tzku{kt Ãkøku [k÷eLku VhðkLkku
rLkýoÞ fhðku yu ftE LkkLkwtMkqLkwt MkknMk LkÚke. Mkíkeþfw{kh yLku {uLkLk Lkk{Lkk çku ¼khíkeÞ
ÞwðfkuLku þktríkLkwt ½u÷wt ÷køÞwt yLku íkuÚke íku{ýu yk MkknMk QÃkkzâwt. ÞwØ rðÁØLke
÷køkýeÚke íku{Lkkt ÓËÞ ¼hkÞu÷kt níkkt yLku íku{Lkku yk ytsÃkku yurþÞk, ÞwhkuÃk,
y{urhfkLkk †e-ÃkwÁ»kku MkkÚku íkuyku ðnU[ðk {køkíkk níkk. su Ëuþku{ktÚke íkuyku ÃkMkkh
ÚkÞk íÞkt þõÞ nkuÞ íkku þktríkLkwt yuf ðkíkkðhý Mksoðk {køkíkk níkk. ík{u ykðe
Þkºkk íÞkhu s fhe þfku ßÞkhu ík{khk{kt ðirïf ¼kðLkk ÃkuËk ÚkE nkuÞ.
yk yk¾k yr¼ÞkLkLke çkeS Ãký yuf {n¥ðLke çkkçkík Au : ¼khíkLkk
ÞwðkLkku{kt yksfk÷ MkknMkLke ¼kðLkkLkku {nËT ytþu y¼kð ðíkkoÞ Au. íku òu¾{ku
¾uzíkku LkÚke yLku íkuLke Mk{ûk fkuE ykËþoLkku «uhýkMkúkuík LkÚke. yk çku ÞwðkLkkuLke
rðïÞkºkkLkwt WËknhý fËk[ ykÃkýe ÞwðkÃkuZeLku MðfuLÿe SðLk{ktÚke hk»xÙ¼kðLkk
íkhV òøkúík fhþu, y÷çk¥k ðirïf MktË¼uo.
ÞkºkkLkwt ðýoLk yk ÃkwÂMíkfk{kt çku MkkÚkeyku{ktLkk yufu ÷ÏÞwt Au. yk Þkºkk
rËÕneLkk hks½kxÚke þY ÚkE fu ßÞkt økktÄe Mkqíkk Au, yLku Ãkqhe ÚkkÞ Au íÞkhu fuLkuze yk
VkLke ËwrLkÞk Akuze økÞk Au. LknuÁ yLku fuLkuze íku Mk{ÞLke çku {nkLk rð¼qrík níkk.
Ëw:¾Ë ðkík yu Ãký Au fu ßÞkhu yk çku rðï«ðkMkeyku ¼khík ÃkkAk Vhu Au íÞkhu
fËk[ LknuÁyu íku{Lku ykðfkÞko nkuík Ãkhtíkw LknuÁ Ãký yu ð¾íku nÞkík hÌkk Lk níkk.

{tºke
Mkðo-Mkuðk-Mkt½-«fkþLk
hks½kx, ðkhkýMke-1
íkk. 1 MkÃxuBçkh 1964

(iii)

yLkwðkËLke «uhýk
r«Þ ztfuþ¼kE,
ík{khe MkkÚku ðkík ÚkÞk «{kýu yk MkkÚku yuf ytøkúuS [kuÃkze {kuf÷wt Awt. suLkwt
Lkk{ Au, ‘‘ðe ðkuf Äux ðkuh {u zkÞ.’’
yuf çknw MÃkü çkkçkík Au fu ykðe yLkuf Ëuþku{kt ÃkøkÃkk¤k Þkºkk fhLkkhk
{khk M{hý{kt íkku fkuE LkÚke. íku ytøku {khwt ðkt[Lk XefXef Au. fËk[ 17{e-18{e
MkËe{kt MðuLk nuzeLk Lkk{Lkku ykuMxÙur÷ÞkLkku yuf {nkÃkwhw»k ÃkøkÃkk¤k, íkuLkk ¾å[hku
yLku çkfhkyku MkkÚku {æÞ yurþÞkLkk hý«Ëuþku íkÚkk zwtøkhk¤ «Ëuþku{kt økÞu÷kt. íkuLke
çku [kuÃkzeykuLkku yLkwðkË Mðk{e ykLktËu yksÚke 50 ð»ko Ãknu÷kt fhu÷ku. íku {U ðkt[u÷e
íÞkh çkkË rðLkkuçkkS 13 ð»ko ÃkøkÃkk¤k yk¾k Ëuþ{kt VÞkO. íkuLkku Ãký ½ýku rðMík]ík
ynuðk÷ «økx ÚkÞu÷kt Au.
÷øk¼øk 12 Ëuþku{kt rËÕneÚke ÃkøkÃkk¤k [k÷ðk Lkef¤u÷ çku {nkLkw¼kðkuLke
{kuxe zkÞhe «økx ÚkÞu÷e, su {khe ÃkkMku LkÚke. Ãkhtíkw íkuLke LkkLke [kuÃkze {khe ÃkkMku
Au. íkuLkwt nwt ¼k»kktíkh fhðk {ktøkw Awt. íkuLkkt fkhýku Lke[u {wsçk Au.
(1) çktLku ÃkËÞkºkeyku yuf rð[kh ÷ELku ÃkËÞkºkk fhðk LkeféÞk.
(2) rðLkkuçkkSyu fÌkwt fu, fkuE ÃkiMkku ÷eÄk ðøkh íkÚkk ÃkøkÃkk¤k sðkLkwt yLku
þkfknkhe hnuðkLkwt. íku íku{ýu MktÃkqýo ÃkkéÞwt.
(3) su «Ëuþku{ktÚke «Mkkh ÚkðkLkk níkk íkuLke ykAeÃkkík¤e ¼qøkku¤ yux÷u fu
hMíkkykuLke òýfkhe íku{ýu rËÕne{ktÚke s «kó fhu÷e. Ãkhtíkw íku «ðkMk
fhíkkt økÞk íku{ íku{ ðÄw òýfkhe {u¤ðíkk økÞk.
(4) íku{ýu ®nËwfwþLkk Ãkðoíkku Ãký yku¤tøÞk. íku{ýu {kuxe LkËeyku Ãký Ãkkh fhe.
rðrðÄ ¼k»kkðk¤k ÷kufkuLku {¤ðkLkwt ÚkÞwt. su{Lke MkkÚku fu{ ðkík fhðe íku
Ãký yuf «&™ níkku.

(iv)

(5) WÃkhktík £kLMk{kt Ëøkku÷ suðk {kuxk hksfkhýeykuLke yðf]Ãkk {¤e, Ãký
hrþÞk{kt yuLkk hkßÞfíkkoykuLke f]Ãkk yu{Lku {¤e. WÃkhktík MkufzkuLke MktÏÞk{kt
r{ºkku {éÞk yLku íku r{ºkk[khe ½ýe Mkkhe hne.
(6) ÃkkuíkkLkk ÷ûÞ Ãkh y{urhfk{k ÃknkUåÞkt íÞkhu «uMkezuLx fuLkuzeLkwt ¾qLk ÚkÞu÷wt.
yux÷u íku Lk {¤e þõÞk, Ãký yu ð»kkuo{kt íku{Lkku MktËuþku y{urhfk{kt Vu÷kÞku,
yLku søkík¼h{kt AkÃkkykuyu íkuLke LkkUÄ ÷eÄu÷e.
¼kE E.Ãke.{uLkLk yksu Ãký 77-78 ð»koLke ô{hu çkUø÷kuh{kt fk{ fhu Au.
íkuyku ÃkhÛÞk LkÚke, yLku EÂLzÞk ËuþMLkune VkWLzuþLk Lkk{Lke MktMÚkk [÷kðu Au.
n{ýkt s íkuyku ºký {rnLkk y{urhfk Vhe ykÔÞk. Vhe ðkh íku{ýu økktÄeLkku MktËuþku
yLkuf ÞwrLkðŠMkxeyku{kt ¼k»ký ykÃkeLku fÞkuo. yLku çkUø÷kuh ÃkkAk ykðe økÞk.
¼kE Mkíkeþ yíÞkhu ÷tzLk{kt Au yLku íku{Lkku fkuE MktÃkfo LkÚke. íkuyku MktMkkhe
ÚkÞk yLku ÞwrLkðŠMkxe{kt ¼ýkðíkk níkk, íkux÷e òý Au.
{khwt Ãkh{ MkËT¼køÞ Au fu, ykðk r{ºkkuLke MkkÚku {Lku fk{ fhðkLkwt {¤u÷wt,
yLku ¼kE {uLkLk MkkÚkuLkku MktçktÄ ½ýku Mkkhku hÌkku Au. ykÃkýk fkÞoLku íkuyku ykðfkhu Au
yLku nwt yu{Lkk yk {nk«ÞkuøkLku økwshkíkLke «ò ÃkkMku VheÚke hsq fhðk {ktøkw Awt.
¼k»kktíkh {kxu LkkLke [kuÃkze Au íku yk MkkÚku {kuf÷wt Awt.
{ò{kt nþku.
Mkne/-
(MkqÞofkLík Ãkhe¾)
MðkíktºÞ MkuLkkLke
fkÞoÃkk÷f yæÞûk : LkkMkk VkWLzuþLk
yu/2, {Lkk÷e yuÃkkxo., yxehk Mkk{u,
y{ËkðkË-15.
ËqhMktÃkfo : 98980 03996

(v)

yLkw¢{

1 yk¾k ËuþLkk {nu{kLk! 1
2 zhLkwt Mkk{úkßÞ 4
3 ¼kur{Þk rðLkk ¼{ðk’íkk zwtøkhk 6
4 hrþÞLk ‘rðÍk’ {éÞk! 7
5 ykhík ÞwØrðrnLk þktríkLke 8
6 Ãkku÷uLz{kt 11
7 s{oLke{kt MkíÞkøkún 12
8 çkuÂÕsÞ{{kt 14
9 £kttMkLke su÷{kt 15
10 hMku÷ MkkÚku þktrík[[ko 17
11 yLku þktríkLke þkuÄ yÄqhe 20

(vi)

yk¾k ËuþLkk {nu{kLk!
Lkðe rËÕne{kt hks½kx Ãkh Ãknu÷e sqLk 1962Lke Mkktsu y{u Q¼k níkk,
Íh{h Íh{h ðhMkkË ðhMke hÌkku níkku, íÞkhu y{u ðku®þøxLkLkk ÔnkEx nkWMk
MkwÄe y{khku MktËuþ ÃknkU[kzðkLkwt ònuh fÞwO. yLku yu Þ íku íÞkt MkwÄe [k÷íkk sELku.
ðirïf Ãkrh«uûÞ Ähkðíkk «{w¾ fuLkuzeLku y{khu fnuðwt Au fu ík{u yk Þwðk ÃkuZeLke Þwðk
ykþk Aku. íkuÚke ík{khe sðkçkËkhe ËwrLkÞkLku yufíkk yLku þktrík íkhV Ëkuhe sðkLke
Au, yLku Lkrn fu yýwrðLkkþ íkhV. Ãkhtíkw 12 Ëuþku{kt ÚkELku 7,500 {kE÷ [k÷eLku
16{e òLÞwykhe 1964Lkk rËðMku y{u ßÞkhu ðku®þøxLk ÃknkUåÞk íÞkhu «{w¾ fuLkuze
nðu ÔnkEx nkWMk{kt hÌkk Lk níkk. y{u íkku íku{Lku MktËuþ ÃknkU[kzðk s ykx÷e
÷ktçke yLku {w~fu÷ Þkºkk fhe níke. Ãkhtíkw f{LkMkeçku íku ÔnkEx nkWMk ÃkkMku Ãkqhe
ÚkðkLku çkË÷u ykŠ÷øxLk{kt íku{Lke fçkh ÃkkMku Ãkqhe ÚkE. yk{ yríkþÞ Ëw:¾Ë ðkík
yu çkLke fu y{khe yk¾e {wMkkVhe yuf fçkhÚke çkeS fçkh ðå[uLke çkLke hne.
zwtøkhkyku yLku hýku{kt hkusLkk 25 {kE÷ [kÕÞk ÃkAe Ãký y{u fËeÞ ÚkkõÞk Lk
níkk, sux÷k fuLkuzeLke fçkh ÃkkMku W¼k hnuíkkt y{u Úkkfe økÞu÷k. økktÄe yLku fuLkuze,
çktLkuÞ ®nMkk yLku rÄ¬khLkku ¼kuøk çkLÞk níkk.
y{u þk fkhýu ystÃk níkk? y{khe áZ ¼kðLkk níke fu yýwþ†kuLke
ËkuzLkku fkuE ytík LkÚke. yk yýwÞwøk{kt ÷~fhe Mkthûký yþõÞ Au, ykÄwrLkf þ†kuÚke
fkuE Ëuþ ÞwØ Síke þfðkLkku LkÚke yLku ºkestw rðïÞwØ yux÷u íkku {kLkðòíkLkku MktÃkqýo
rðLkkþ. Ãkrhýk{u yýwMkthûkýLkk rðfÕÃkLkku ykÃkýu yÇÞkMk fhðku òuEyu yLku
y®nMkf MkwhûkkLkk MksoLk {kxu ykÃkýu MktþkuÄLk yLku «Þkuøkku fhðk òuEyu yLku þ†ku
rðLkkLkwt þktríkMkiLÞ Q¼wt fhðwt òuEyu. yýwÞwøk{kt rntMkk yu yrík®nMkf Au yLku
íkuLkkÚke nuíkw s {kÞkuo òÞ Au. ®nMkk yLkiríkf íkku Au s, Ãkhtíkw yÔÞðnkÁ Ãký çkLke
økE Au. yk s «íkeríkyu y{Lku ¼khíkÚke ÷ELku {kuMfku, ÃkurhMk, ÷tzLk yLku ðku®þøxLk
MkwÄe ËkuzkÔÞk. yk [khuÞ Ëuþku yýwþÂõík ÄhkðLkkhk Au yLku y{khe Lku{ íkuLke
«òykuLkku MktÃkfo MÚkkrÃkík fhðkLke níke.
‘‘ík{khu y{khe MkkÚku ðknLk{kt ykððwt Au?’’
‘‘Lkk, ykÃkLkku yk¼kh! y{u íkku [k÷íkk LkeféÞk Aeyu.’’
‘‘õÞkt sðk?’’
‘‘y{urhfk’’

1 : Mk¥kh {rnLkkLke MkknMkÞkºkk

‘‘þwt y{urhfk [k÷íkk sðkLkk? Ãkøku [k÷eLku íku ftE ÃknkU[kíkwt nþu?’’
‘‘nk, y{u «ÞíLk fhðkLkk.’’
rn{k÷Þ{ktÚke y{u ÃkMkkh ÚkE hÌkk níkk íÞkhu çku y{urhfeyku òuzu y{khu
ykðku MktðkË ÚkÞku. ßÞkhu ðknLk{kt çkuMkðkLke y{u ykuVh Lkfkhe íÞkhu íku{ýu fÌkwt,
‘‘yk y{khku xur÷VkuLk Lktçkh Au. ßÞkhu Ãký ík{u Ve÷kzuÕVeÞk ÃknkU[ku íÞkhu VkuLk
fhòu. y{khe þw¼uåAk Au fu ík{khkt íkhtøke Mð¡ku Ãký Mkk[kt Ãkzku.’’
y{u y{khe zkÞhe{kt Lktçkh LkkUÄe ÷eÄku yLku ßÞkhu ËkuZ ð»kuo Ve÷kzuÕVeÞk
ÃknkUåÞk íÞkhu íku{Lku VkuLk fÞkuo.
‘‘yËT¼wík! þwt ðkík fhku Aku, ík{u ynª ÃknkU[e økÞk?’’ yu zkpfxhu ÃkqAÞwt :
‘‘yòÛÞk Ëuþku{kt ÚkELku, yòýe ¼k»kk îkhk yòÛÞk ÷kufkuLku {¤ðwt, íku{Lkk MkwÄe
ÃknkU[ðwt ... yu y÷çk¥k yuf íkhtøke Mð¡ s níkwt, su MkkÚku ÷ELku y{u [k÷ðkLke
þYykík fhu÷e. {kLkðMð¼kð{ktLke y{khe ©Økyu çkÄe s {wMkeçkíkku xk¤e ËeÄe.
y{u ¼khík{kt ¼qËkLk [¤ð¤Lkk rð[khf yLku økktÄeðkËe [¤ð¤Lkk «{w¾
Lkuíkk rðLkkuçkk ¼kðu MkkÚku fk{ fhíkk níkk. íku{ýu y{Lku yk «ðkMk {kxu ykþeðkoË
ykÃÞk yLku çku Mkq[Lkku Ãký fÞko. (1) [k÷íke ð¾íku MkkÚku ÃkiMkk Lk hk¾ðk yLku (2)
þkfknkhe hnuðwt.
yk¾e þktríkÞkºkk ËhBÞkLk y{u y{khe MkkÚku ÃkiMkk Lk hkÏÞk. rðrðÄ
ËuþkuLke yk{ «òLke ¼÷{LkþkE yLku ykríkÚÞ Ãkh s MktÃkqýo ykÄkh hkÏÞku.
hrþÞk, s{oLke yLku y{urhfk{kt ½ýe ð¾ík ÷kufkuyu y{Lku ÃkiMkkLkku ykøkún
fÞkuo Ãkhtíkw ðku®þøxLk ÃknkU[íkkt MkwÄe y{u íku Lk s ÷eÄk. ¼kusLk, yk©Þ, fÃkzkt yLku
Ãkøkh¾ktLkku y{u Mðefkh fhíkk níkk. fkrík÷ XtzeÚke çk[ðk hrþÞkLkk ÷kufkuyu y{Lku
MkwtËh ykuðhfkux ykÃÞk. ytøkúuòuyu y{Lku ‘õðeLk {uhe’ Lkk{Lke þkne ykhk{ËkÞf
çkkux{kt LÞqÞkufo {kufÕÞk. y{u su A òuz çkqx ðkÃkÞko yu çkÄk s swËk swËk «ËuþLkk
÷kufku ÃkkMkuÚke {éÞk níkk.
yuf Ãký ÃkiMkk rðLkk rðrðÄ ¾tzku{kt {wMkkVhe fhðe yu yLkw¼ð s y{khu
{kxu sçkhËMík níkku. {wMkkVheLkku yk MkkiÚke MkkU½ku {køko níkku. ðÄw{kt, ÷kufkuLku MkeÄk
s {¤ðkLkwt þõÞ çkLkíkwt níkwt.
yuf ð¾ík y{u LÞqÞkufoÚke ðku®þøxLk [k÷íkk sE hÌkk níkk íÞkhu yuf
{kýMku hMíkk Ãkh ÃkkuíkkLke økkze Q¼e hk¾e yLku y{khe þktríkÞkºkk {kxu 10 zku÷h
ykÃkðk {ktzâk. y{u fÌkwt, ‘‘ ykÃkLkku ¾qçk ¾qçk yk¼kh! Ãkhtíkw y{u y{khk rLkÄkorhík
MÚk¤u ÃknkU[eyu Lkrn íÞkt MkwÄe y{u ÃkiMkk MðefkhðkLkk LkÚke.’’ ÃkAe yuýu ÃkqAÞwt fu


{khe MkkÚku huMxkuhLx{kt LkkMíkku fhðk íkku ykðþku Lku? y{u yu «Míkkð MðefkÞkuo. y{u
s{e hÌkk yux÷u y{khk Þs{kLk çke÷ [qfððk økÞk Ãkhtíkw {uLkushu fÌkwt fu íku
þktríkÞkºkkÚke {krníkøkkh Au yLku íkuÚke ÞkºkeykuLku Ãký ÃkkuíkkLkk {nu{kLk s økýu Au.
y{khk Þs{kLk Úkkuzk ðÄw rsÆe níkk. {uLkush SËLku íkkçku Lk ÚkÞkt yLku fÌkwt ‘‘yu òu
ík{khk {nu{kLk çkLke þfíkk nkuÞ íkku {khk Ãký {nu{kLk ÚkE þfu. íkuyku þktríkLkwt fk{
fhe hÌkk Au íkuÚke ykÃkýk yk¾k ËuþLkk íku {nu{kLk økýkÞ.’’ ytíku {uLkushu ÃkiMkk Lk s
÷eÄk. «íÞuf ËuþLke «ò MkkÚku y{Lku ykðku yËT¼wík «rík¼kð MkktÃkzíkku. y{khu
fËe ½hLke çknkh ¾wÕ÷k{kt Mkqðwt Lk Ãkzâwt. nk, {kºk yuf ð¾ík y{Lku 30 f÷kf MkwÄe
fþwt s ¾kðkLkwt {¤e þfu÷wt Lkrn!
y{khk þkfknkhe ¾kuhkfLkk ykøkúnLku fkhý y{Lku fux÷ef {w~fu÷eyku
Q¼e Úkíke. Ãkðoíkku yLku hýku{kt su Ãkkt[ {rnLkk y{u [kÕÞk íku Ëhr{ÞkLk {kuxu ¼køku
y{khu Mkqfe çkúuz yLku fk¤e [kÚke [÷kððwt Ãkzíkwt níkwt. çkúuzÚke Úkkfeyu íÞkhu [k Ãkeíkk
yLku [kÚke Úkkfeyu íÞkhu ð¤e çkúuz ¾kíkk. çkMk ykx÷ku s VuhVkh fhe þfíkk. ykðe
ÃkrhÂMÚkrík{kt {khwt A ÃkkWLz ðsLk ykuAwt ÚkÞwt Ãkhtíkw y{u fËe {ktËk Ãkzâk Lkrn.
EhkLkLkk økk{ku{kt y{urhfe þktríkMktMÚkkLkk fkÞofhkuyu y{Lku rðxk{eLkLke Úkkuze çkkux÷ku
ykÃke yLku íku yu{ fneLku fu y{u EåAeyu Aeyu fu ík{u y{urhfk MkwÄe ÃknkU[ku.
y{u rËÕne Akuzâwt íÞkhu y{khk nkÚk{kt {kuxkt çkuLkh níkkt. suLkk Ãkh ÷ÏÞtw
níkwt : ‘‘fkuE Ãký ¼kuøku yLku yufÃkûke rLkþMºkefhýLke heíku Ãký þktrík.’’ Ãkhtíkw
y{khe ÃkkMku ÃkkMkÃkkuxo Lk níkku. ¼khík MkhfkhLkk rðËuþ {tºkk÷ÞLkk yrÄfkheykuyu
y{Lku Mk{ÞMkh ÃkkMkÃkkuxo Lk fkZe ykÃÞku su ÃkkA¤Úke y{Lku ÃkkrfMíkkLkLke MkhnËu
ÃknkU[kzâku. ¼khíkLkk hk»xÙÃkríkLke {w÷kfkík y{u {ktøku÷e Ãký yu y{khe rðËkÞLke
íkkhe¾ ÃkAeLkk ºký rËðMku {¤e, suÚke y{khe íku {w÷kfkík Ãký hË ÚkE. y÷çk¥k
ðzk«ÄkLk yLku hk»xÙÃkríkyu y{Lku Ãkºkku îkhk þw¼uåAk ÃkkXðe níke. ¼khíkLkk
WÃk«{w¾u y{Lku síkkt Ãknu÷kt {w÷kfkík ykÃke.
ºký økktÄeðkËe fkÞofhku ÃkkrfMíkkLkLke MkhnË MkwÄe y{khe MkkÚku [kÕÞk.
hkusuhkus Mkkhe yuðe ònuhMk¼kyku Úkíke. ¼khíkLkk ½ýk ÷kufkuLku çknw þtfk níke fu
y{khwt ÃkkrfMíkkLk{kt þwt Úkþu? íkuyku fnuíkk, ‘‘ík{khe þktríkÞkºkk ÃkkrfMíkkLkLke MkhnËu
s Mk{kó ÚkE sþu.’’ Ãkhtíkw MkhnËu yk¾e çkMk ¼heLku ¼khíkeÞku y{Lku rðËkÞ
ykÃkðk ykðu÷k íku{ýu ¼kusLk yLku ÃkiMkk ykÃkðkLkwt þY fhe ËeÄu÷wt. Ãkhtíkw y{u fnu÷wt
fu ¼kusLk fu ÃkiMkkLke sYh LkÚke. y{Lku ËwrLkÞk òuðk Ëku. ÃkkrfMíkkLke ÷kufku {kxu y{u
Úkkuze fuheyku yLku Vq÷ku MkkÚku ÷E ÷eÄu÷kt.


zhLkwt Mkk{úkßÞ
y{u ßÞkhu ÃkkrfMíkkLk{kt «ðu~Þk íÞkhu yuf ÞwðkLk {wÂM÷{ ðuÃkkhe y{Lku
{éÞku. suýu y{Lku ¼uxeLku fÌkwt fu ‘‘{khk ¼khíkLkk r{ºkku ÃkkMkuÚke {U Mkkt¼éÞwt fu ík{u
ÃkkrfMíkkLk{ktÚke ÃkMkkh ÚkE hÌkk Aku. íkuÚke nwt ík{Lku ykðfkhðk ykÔÞku Awt. ík{u
{khe økkzeLkku WÃkÞkuøk fhe þfku Aku.’’ y{Lku yk yLkÃkurûkík MðkøkíkÚke ½ýwt ykùÞo
ÚkÞwt. ÃkkrfMíkkLk{kt y{u fkuELku yku¤¾íkk Lk níkk. y{u íku{Lkku yk¼kh {kLÞku yLku
ðknLkLke Mkøkðz Mðefkhe Lkrn. yu y{khe ykøk¤ LkeféÞk yLku hMíku s{ðkLke
ÔÞðMÚkk fhíkkt økÞk.
Mkkts Ãkzíkkt y{u ÷knkuh ÃknkUåÞk. yu ¼kEyu òýeíkk þkr÷{kh WÃkðLk{kt
íku{Lkkt r{ºkku MkkÚku y{khwt ykiÃk[krhf Mðkøkík fÞwO yLku y{khe ºký rËðMk {kxu
þnuh{kt {nu{kLkøkrík fhe.
íkûkrþ÷kLke {w÷kfkík y{khu {kxu yuf ÞkËøkkh yLkw¼ð níkku. ÃkkrfMíkkLkLke
yk¾e Þkºkk ËhBÞkLk yËT¼wík Mkífkh yLku «rík¼kðLkku y{Lku yLkw¼ð ÚkÞku. fux÷kf
þnuhku{kt hkuxhe f÷çkkuyu y{khk hnuðk-s{ðkLke ÔÞðMÚkk þkLkËkh nkux÷ku{kt fhe
yLku íku ytøkuLkk rçk÷ Ãký [qfÔÞk. ÃkuþkðhLkk yuf íkçkeçku íkku y{Lku yu{Lkk ÃkwºkkuLke
{kVf hkÏÞk yLku fÌkwt ‘‘{wMk÷{kLk Ä{oLkk ÃkkÞkLkk rMkØktíkku{kt ¼kE[khku yLku «u{
Au.’’ ½ýe ðkh y{u {wÕ÷kyku MkkÚku {ÂMsË{kt Ãký hkufkÞk. y¾çkkhkuyu íkuLku sçkhe
«rMkrØ ykÃke. y{u ÷~fhe fhkhku yLku ÞwØLke íkiÞkheykuLku ð¾kuzíkkt [kuÃkkrLkÞkt
{wõíkÃkýu ðnU[íkk níkk.
ÞwrLkðŠMkxeLkk rðãkÚkeoyku MkkÚku fux÷ef ðkh fk~{eh «&™u Wøkú [[koyku
Úkíke. íku{Lku Ãký ¾kíkhe níke fu òu çktLku Ëuþku {¤eLku fk~{ehLke Mk{MÞk Wfu÷e Lk þfu
íkku r{ºkíkk Ãký Lk ò¤ðe þfu. çknw {kuxe MktÏÞk{kt ÷kufku yuðku {ík Ähkðíkk níkk fu
fk~{ehLku yuf {wõík yLku Mðíktºk hk»xÙ íkhefu hnuðk Ëku. ¼khík-ÃkkrfMíkkLk-fk~{ehLkku
yuf r{ºk-Mkt½ çkLkkðku, su ÞwhkuÃkLkk MkkÍk çkòh yLku MktÞwõík MkthûkýLkku nkuÞ. Mkk{kLÞ
«ò îkhk yuðe Ÿze EåAk «økx fhðk{kt ykðe fu çktLku Ëuþku{kt {wõík {wMkkVhe nkuðe
òuEyu. suÚke nòhku ÷kufku ÃkkuíkkLkk r{ºkku yLku MktçktÄeykuLku {¤e þfu. hkuxhe f÷çkLkk
yuf MkÇÞu íkku ÃkkrfMíkkLkLke hksÄkLkeÚke ¼khíkLke hksÄkLke MkwÄeLke {iºkefq[Lkwt Ãký
Mkq[Lk fÞwO.


ÃkkrfMíkkLk yLku yV½krLkMíkkLk ðå[uLkk ¾içkh½kx{kt y{u «ðu~Þk íÞkhu
yrÄfkheykuyu y{Lku fkuELke Ãký {kr÷fe rðLkkLkk ykrËðkMke rðMíkkh{kt [k÷ðkLku
çkË÷u ðknLkLke ÔÞðMÚkk fhe ykÃke. ßÞkhu y{u íkuLkku yMðefkh fÞkuo íÞkhu MkhnËeË¤u
y{Lku nrÚkÞkhÄkhe [kh MkirLkfkuLke fw{f MkkÚku {kuf÷e suÚke íÞktLkk ÃkXkýku yLku
ykrËðkMkeyku y{Lku yòÛÞk òýeLku nw{÷ku Lk fhe çkuMku. ½kxLkk çkesu Auzu ÃknkUåÞk
ÃkAe yV½krLkMíkkLk{kt y{khu òíku ÃkXkýkuLkku Mkk{Lkku fhðkLkku níkku. ßÞkhu y{u
yk ykrËðkMke ðzkykuLku {kUZk{kUZ {éÞk íÞkhu íkku íkuyku y{Lku ¾qçk {kÞk¤w sýkÞk.
yk ÷kufku MkkÚku y{u ykX rËðMk hÌkk.
¼khíkeÞku ÃkkrfMíkkLkeykuÚke zhíkk níkk yLku ÃkkrfMíkkLkeyku ÃkXkýkuÚke.
EhkLke ÷kufku hrþÞLkkuÚke zhíkk níkk, yLku hrþÞLkku s{oLkkuÚke. MkkBÞðkËe Ëuþku {qzeðkËe
ËuþkuÚke øk¼hkíkk níkk yLku {qzeðkËe ËuþkuLku zh níkku fu MkkBÞðkËeyku ynª ½qMke Lk
òÞ. yk{ yk¾e Þ ËwrLkÞk{kt Mkk{úkßÞ íkku zhLkwt níkwt. ÔÞÂõíkøkík heíku ÷kufku íkku
Mkh¾k níkk, çkÄk{kt {kLkðMð¼kðLke Mkh¾e s ¼÷kE níke. Ãkhtíkw Mk{qn{kt íku{Lkk{kt
Ëw~{Lkkðx yLku zh ÃkuËk Úkíkkt níkkt. yk zhLke rçk{kheLku ykÃkýu fE heíku ¼uËe
þfeyu? yk òu¾{ fkuý ¾uzþu?

ºký ðkLkkt {wsLku {éÞkt : niÞwt, {Míkf Lku nkÚk
çknw ËE ËeÄwt LkkÚk, ò; [kuÚkwt LkÚke {ktøkðwt.
- W{kþtfh òu»ke


¼kur{Þk rðLkk ¼{ðk’íkk zwtøkhk
fkçkw÷{kt y{khe fk¤S ¼khíkLkk yu÷[e ©e su. yuLk. Äk{eòyu ÷eÄe
su ykæÞkÂí{f «fkhLkk {kýMk ÷køÞk. y{u fkçkw÷Úke rnLËwfwþLkk Ãkðoíkku{kt ÚkELku
MkkurðÞík Mkt½Lkku MkeÄku {køko ÷uðk {ktøkíkk níkk. Ãkhtíkw ÃkðoíkLke Lke[uÚke yuf ÷ktçkk
çkkuøkËkLkwt çkktÄfk{ [k÷w níkwt. íkuÚke hrþÞLk yu÷[eyu y{Lku EhkLkLkku {køkuo sðk
Mkq[ÔÞwt. yuf hrþÞLk yrÄfkheyu y{khk [kuÃkkrLkÞkLkwt hrþÞLk ¼k»kk{kt ¼k»kktíkh
fÞwO. yLku yuBçkuMkeLkk {þeLk Ãkh íkuLke Lkf÷ku fZkðe. yk [kuÃkkrLkÞk{kt y{u £U[,
rçkúxeþ yLku y{urhfe WÃkhktík MkkurðÞík yýwçkkUçkLke Ãký ¼íMkoLkk fhe níke.
yV½krLkMíkkLk ÚkELku y{u 10 nòh Vqx Ÿ[k Ãkðoíkku{ktÚke {wMkkVhe fhe
su Úkfðe Lkk¾Lkkhe níke. íÞktLke MkhfkhLkk rðËuþ {tºkk÷Þu y{khk {wMkkVhe{køkoLke
òýfkhe Mk¥kkrÄfkheykuLku ykÃke nkuðkLku fkhýu y{Lku ½ýe {ËË {¤e. rðrðÄ
Mk{Þu y{Lku ÷kufkuLkk su fkV÷kyku {éÞk íku{Lke MkkÚku y{u {iºkk[khe fu¤ðíkk økÞk.
õÞkhuf íkuyku y{khku Mkk{kLk íku{Lkk Ÿxku fu økÄuzkt Ãkh hk¾e Ëuíkk. íkku ½ýe ðkh
íku{Lkk fk¤k íktçkwyku{kt íku{ýu y{khe {nu{kLkøkrík Ãký fhe. Úkkuzk Mk{Þ Ãkqðuo s yuf
y{urhfLk ËtÃkrík yk {køkuo ÚkELku ÃkkuíkkLke heíku Lkef¤u÷wt su fËe ÃkkAwt Vhu÷wt Lkrn.
ykLku fkhýu fkçkw÷{ktLkk ¼khíkeÞ yu÷[e ¾qçk ®[ríkík níkk. Ãkhtíkw y{u çkÄe {wMkeçkíkku
¾k¤e þõÞk. y÷çk¥k yk Ëuþ{ktLkk y{khk AuÕ÷k [kh rËðMkku ¾hu¾h ¼ÞkLkf
níkk. hý{ktLkk [¢ðkík íkkuVkLkkuyu y{khwt [k÷ðwt yþõÞ çkLkkðe ËeÄu÷wt. yk
rðMíkkhLkk Ãkkur÷Mk ðzkyu y{khe MkkÚku yuf {køkoËþof {kuf÷u÷ku. y{Lku íku Lk {éÞku
nkuík íkku y{u hMíkku þkuÄe þõÞk s Lk nkuík.
yV½krLkMíkkLk{kt V¤ku yLku Mkqfk {uðk rðÃkw÷ {kºkk{kt WÃk÷çÄ Au. ÿkûk
íkku ¾qçk MkMíke yLku òuEyu íkux÷e {¤u Au. òu fu yk Ãkw»f¤ fwËhíke MktMkkÄLkkuLkku ¾hku
÷k¼ ynªLkku ðuÃkkhe ðøko ÷E òÞ Au yLku ynªLkk WíÃkkËfku íkku fkÞ{ {kxu økheçk
s hnu Au!


hrþÞLk ‘rðÍk’ {éÞk!
EhkLk{kt y{u 100 rËðMk {wMkkVhe fhe. f¤k, frðíkk yLku økk÷e[kLkku
yk Ëuþ Au. y{u W{h ¾iÞk{Lke fçkh Ãkh økÞk yLku ÃkAe íknuhkLk{kt ÚkELku [kÕÞk.
EhkLkLkk þknu y{Lku {w÷kfkík ykÃke. Ãkhtíkw íkuLkk «ÄkLku y{Lku fk¤k þqx{kt nksh
Úkðk sýkÔÞwt yLku y{khe ÃkkMku fk¤ku þqx Lk níkku. y{Lku Mk{òÞwt Lkrn fu
þktríkÞkrºkfkuLkwt {n¥ð níkwt fu fk¤k þqxLkwt! y{u MkkËk ¼khíkeÞ Ãknuhðuþ{kt nksh
ÚkðkLke ÃkhðkLkøke {ktøke yLku yu y{Lku {¤e! EhkLkLkk þknu y{khk fkÞo «íÞu
ÓËÞÃkqðofLkku xufku «økx fÞkuo. íkuyku ¼khíkLke ¼qËkLk [¤ð¤Úke çknw «¼krðík níkk
yLku ÃkkuíkkLkk Ëuþ{ktLkk s{eLk MkwÄkhýkLkk fkÞo¢{Lke y{Lku Mk{s ykÃke.
MkkurðÞuík yu÷[e{ktÚke rðÍk {u¤ððk{kt y{Lku {w~fu÷e Ãkze. y{u fkuLMÞw÷ux
sLkh÷ ÃkkMku hrþÞk{ktÚke [k÷íkk Lkef¤ðkLke ÃkhðkLkøke {ktøke. íku{ýu fÌkwt ‘‘hrþÞk{kt
[k÷ðwt yþõÞ Au. y{u íkuLke {tsqhe Lkrn ykÃkeyu, y{khk Ëuþ{ktÚke ík{khu Lkef¤ðwt
nkuÞ íkku ík{khu hu÷økkze{kt sðwt Ãkzþu yLku íkuLkku Ãkqhku ¾[o yktíkrhf «ðkMkLk rð¼køkLku
[qfððku Ãkzþu.’’ y{u Mk{òððk çknw fkurþþ fhe fu y{u «ðkMkeyku LkÚke. y{u
ík{khk ËuþLke yiríknkrMkf E{khíkku fu Mktøkúnk÷Þku fu ¢u{r÷Lk òuðk LkeféÞk LkÚke.
y{u íkku þktríkÞkºkeyku Aeyu. y{u hrþÞLk «òLku fnuðk {ktøkeyu Aeyu fu yýwÞwøkLku
fkhýu {kLkðòíkLkk MktÃkqýo rðLkkþLkku ¼Þ Q¼ku ÚkÞku Au. nðu ÃkMktËøke y®nMkk yLku
yLkyÂMíkíð ðå[u Au. íkuÚke yufÃkûkeÞ heíku Ãký rLk:þ†efhý yu yk ÞwøkLke sYrhÞkík Au.
f÷kfku ÃkMkkh ÚkE økÞk yLku MkkurðÞuík fkuLMÞw÷ux WÃkh y{khe áZíkkLke
yMkh fk{ fhðk ÷køke. ºkýuf rËðMkLkk Mkíkík Ëçkkð ÃkAe {qtÍkÞu÷k fkuLMÞw÷ux
sLkh÷u y{khe ðkík Mðefkhe. ð¤e fÌkwt fu ík{khe ÃkkMku rðÍk {kxu Vkuxku LkÚke, ÃkiMkk
LkÚke, {wMkkVhe {kxuLke fkuE rxrfx LkÚke. ík{u çkÄk s rLkÞ{kuLkku ¼tøk fÞkuo Au. y{khk
yíÞkh MkwÄeLkk yLkw¼ð{kt y{u ykðwt fþwt [÷kÔÞwt LkÚke. Ãký ftE Lkrn. yk ík{khk
rðÍk. ÷E òð. ykðwt fneLku íku{ýu y{Lku ÷urLkLkLke ykí{fÚkkLkwt ÃkwMíkf ¼ux ykÃÞwt!


ykhík ÞwØrðrnLk þktríkLke
EhkLkÚke MkkurðÞík ÞwrLkÞLk y{u 1963Lkk LkqíkLkð»korËLku ÃknkUåÞk. MkhnË
WÃkh íÞktLkk MkthûkýË¤Lkk f{kLzh yLku þktríkMkr{ríkLkk MkÇÞkuyu y{Lku ykðfkÞko.
yk{uorLkÞk, ßÞkuŠsÞk yLku yÍhçkiòLk ¾kíku y{u ¾uzqíkkuLkk ½hku{kt yÚkðk økk{zk{kt
nkuEyu íÞkhu ½ýwt fheLku rLkþk¤Lkk ytøkúuS çkku÷e þfíkk rþûkfLku íÞkt hkufkíkk. hrþÞLk
¼k»kk ÃkhLkku y{khku fkçkq ½ýku MkwÄÞkuo. y{u økk{Lkk ÷kufku MkkÚku [[ko{kt Qíkhíkk.
yLku fux÷ef ðkh 50 Úke 100 ÷kufkuLkwt xku¤wt ÚkE síkwt. ½ýk MÚk¤kuyu íkku ÷kufkuyu fÌkwt
fu y{u Ãknu÷e ðkh fkuE rðËuþeLku {éÞk Aeyu.
y{u yu ÷kufkuLku fnuíkk fu y{u su{ y{urhfe yýwçkkUçkLke rðÁØ Aeyu íku s
heíku MkkurðÞík yýwçkkUçkLke rðÁØ Ãký Aeyu. Míkkr÷LkLkk þnuh{kt yuf {Ähkíku yuf
MÚkkrLkf xuûkeðk¤ku y{khe nkuMxu÷{kt ykÔÞku. rþÞk¤ku þY ÚkE økÞku níkku yLku
çkhVð»kko ÚkE hne níke. íkuýu ykðeLku fÌkwt fu íku Ãký çkÄk s yýwçkkUçkLke rðÁØ Au.
íku y{Lku rËðMk¼hLke f{kýeLkk ðeMk Yçk÷ ykÃkðk ÷køÞku, suLkku y{u yMðefkh
fÞkuo. íku y{Lku {Vík{kt nðu ÃkAeLkk þnuh{kt ÃknkU[kzðk EåAíkku níkku. suLkku Ãký
y{u yMðefkh fÞkuo. íkuýu síkkt síkkt fÌkwt fu ¼÷u íku y{Lku {ËË Lk fhe þõÞku nkuÞ,
Ãkhtíkw þktríkLku fksu íku ftEf fhíkku hnuþu.
hrþÞkLkk Ërûký «ktíkkuLkwt økúkBÞ SðLk ¾qçk {òLkwt yLku ¼kíkeøk¤ Au.
ykiãkurøkf þnuhe Mk{ks fhíkkt f]r»k økúk{eý SðLk ðÄw nqtV ykÃkLkkhwt Au. Ãkhtíkw {Lku
zh Au fu yk ÷kufku Ãký ÍzÃkÚke yksu þnuhefhý íkhV ð¤e hÌkk Au. ykiãkurøkfefhý
yLku ÞktrºkfefhýLku fkhýu íku{Lku yu s «&™kuLkku Mkk{Lkku fhðku Ãkzþu su ¾kuxk
ÍkfÍ{k¤ðk¤e þnuhe MktMf]rík fhe hne Au. {U ½ýk Ëuþku{kt òuÞwt fu ßÞkt ÷kufkuyu
¼qr{ yLku f]r»k MkkÚkuLkku MktçktÄ økw{kðe ËeÄku Au. íÞkt {kLkðMktçktÄku {kºk WÃkhAÕ÷k Au.
fkufuMkMk Ãkðoíkku yLku fk¤k Mk{wÿLkk rfLkkhkLkk LkSfLkk ÷kufku ðÄw Ãkzíkku
ËkY ÃkeLkkhk Au. LkkMíkku fhíkkt, s{íkkt fu ðk¤w fhíkkt Ëhuf ð¾íku íkuyku ËkY Ãkeþu.
y{khe çkuXfku s ¼kusLkLkk xuçk÷ Ãkh Úkíke. Mkki «Úk{ íkku íkuyku xuçk÷Lkku yæÞûk [qtxe
fkZíkk su ÃkAeÚke ËkYLke {nurV÷ku þY fhíkku. ¾úwùkuð yLku LknuÁÚke ÷ELku íku{Lkk
ËkËk fu ÃkkiºkkuLkk Lkk{u {nurV÷ku {tzkíke. ykðe ¼kusLk çkuXfku A-A f÷kf [k÷íke.
íkuyku 30 Úke 40 ÃÞk÷k ËkY Zª[e síkk. íku{Lkk MktMkøko{kt hnuðwt ¼khu ÚkE Ãkzíkwt.
y{u ËkY ÷Eyu Lkrn yLku Ãkkýe {køkeyu íkku íkuyku fnuíkk fu Ãkkýe Ãkeðk {kxu LkÚke,
íku íkku Äkuðk {kxu Au.


{nu{kLkLku ykðfkhðkLke íÞkt ½ýe heíkhMk{ku Au. suðku {nu{kLk ½h{kt
«ðuþu fu øk]rnýe hkux÷ku yLku {eXwt ÷ELku íkuLku ykðfkhu, íku ÃkAe ½hLke rËfhe {nu{kLk
Mkqðk òÞ íku Ãknu÷kt íkuLkk Ãkøk økh{ Ãkkýe yLku MkkçkwÚke Äqyu. þYykík{kt {khk Ãkøk
Äkuðzkðíkkt {Lku çknw þh{ ykðíke. Ãkhtíkw yk íkku íku{Lke ÃkhtÃkhkLkku yuf ¼køk níkku
su y{khu Mðefkhðku hÌkku.
VuçkúwykheLkk {æÞ{kt fkufufMk Ãkðoíkku ÃkMkkh fÞko ÃkAe y{u çkhVLkk íkkuVkLk{kt
MkÃkzkE økÞk. yLku MðiÂåAf heíku [k÷ðkLku çkË÷u y{Lku {kuMfku MkwÄe nðkE {køkuo
sðk Mk{òÔÞk. {kuMfku ¾kíkuLkk rLkðkMk yLku ykhk{Lkk yuf {kMk ËhBÞkLk y{Lku
íÞktLkk rðãkÚkeoyku yLku çkkirØfkuLku {¤ðkLke W¥k{ íkf MkktÃkze. Ëhr{ÞkLk y{u
¾úwùkuðLke {w÷kfkík {køke Ãkhtíkw íku{ýu {w÷kfkík ykÃkðkLku çkË÷u þw¼uåAkÃkºk {kuf÷e
ykÃÞku. yk ÃkºkÚke y{Lku Mktíkku»k Lk ÚkÞku. Mkw«e{ MkkurðÞux Mkt½Lkk yæÞûk ©e
MÃkehezkuLkkuðu ¢u{÷eLk ¾kíku y{khwt Mðkøkík fÞwO. y{khe [[ko{kt çku {wÆk níkk. yufÃkûke
heíku rLk:þ†efhý yLku ÔÞkÃkf rLk:þ†efhý. Mkk{kLÞ ÷kufkuLke rLkMkçkík yLku
þktríkðkËeLke «ð]r¥kLku ykðfkheLku ©e MÃkehezkuLkkuðu rLk¾k÷MkÃkýu MkkurðÞík MkhfkhLkwt
árü®çkËw Ãký hsq fÞwO.
íÞktLke þktríkMkr{ríkLku {kuMfkuÚke Ãkku÷uLzLke y{khe ÃkËÞkºkk çknw sYhe Lk
sýkE. íku{ýu y{Lku huÕðu {khVíku yÚkðk íkku nðkE {køkuo sðk Mk÷kn ykÃke.
ðkuhMkku {kxuLke çku nðkE xefexku Ãký y{Lku Ãkfzkðe. yíÞtík ykùÞosLkf heíku
Mkhfkhu y{khk ðeÍk hË fhe Lkk¾u÷k íkuÚke 16 {k[o 1963 MkwÄe s y{u yk Ëuþ{kt
hne þfeyu íku{ níkk. y{u íkku fkuE Ãký ÂMÚkrík {kxu íkiÞkh níkk yLku Ãkøku [k÷ðk
f]íkrLkùÞe níkk. 14 {k[oLke Mkktsu y{u ðøkh ÃkhðkLkøkeyu {kuMfku-ðkuhMkku hk»xÙeÞ
{køko Ãkh [k÷ðk {ktzâwt. nðk{kLk íkku þqLÞÚke 20 zeøkúe Lke[wt níkwt. yk¾ku Ëuþ 3 Vqx
çkhV{kt ËxkÞu÷ku níkku. {kuMfku Akuzíkkt Ãknu÷kt y{u þktríkMkr{ríkLku y{khk fkÞo¢{Lke
òý fhu÷e. y{Lku zh níkku fu Ãkkur÷Mk øk{u íÞkhu y{Lku Ãkfze Ãkkzþu. Ãkhtíkw yuðwt ftE
çkLÞwt Lkrn. y{u ðeÍk rðLkk Ãkqhk 45 rËðMk hrþÞk{kt [kÕÞk. fkuE økk{zu ÃknkU[ðwt,
fkuELkwt çkkhýwt ¾¾zkððwt yLku ykþhku {ktøkðku yuðe çkÄe ÂMÚkrík ËhBÞkLk y{Lku
hrþÞLk «òLku òýðkLke MkhMk íkf MkktÃkze. hrþÞLkkuLkwt SðLk Mk÷k{ík nkuðk rðþu
fkuE þtfk LkÚke.
çkk¤fkuLku rþûký, çkÄk ÷kufku {kxu ykhkuøÞ Mkuðk, ð]Øku {kxu ÃkuLþLk,
LkkufheLke çkktnuÄhe, ½ýkt MkMíkkt ½hku yLku íkÆLk MkkU½ku ònuh ðknLk ÔÞðnkh ðøkuhu


Mktíkku»kfkhf ÷køÞk. y{u ½ýk ð]Ø ÷kufkuLku ¢ktríkLkk Mk{Þ rðþu yLku Míkkr÷LkÞwøk
yLku Mkkt«ík ÂMÚkrík rð»ku ÃkqAeLku íku{Lkk yLkw¼ðku òÛÞk. {kuxk ¼køkLkkyu yu{ fÌkwt
fu Ãknu÷kt fhíkkt íku{Lkk SðLkÄkuhý ½ýkt MkwÄÞkO Au. òu fu yLÞ ËuþkuLke {kVf þuheyku{kt
Vhíkk {kýMkku{kt ÔÞkÃkf Mktíkku»k-yMktíkku»k òuðk {éÞkt. çkkirØfku yLku rðãkÚkeoykuLkku
÷½w{ríkðøko MkhfkhLke LkeríkykuLke Mkkhe yuðe xefk fhíkku níkku. yk{ Aíkkt çkeò
ËuþkuLke {kVf ynªLke ÷½w{íkeLku ÃkkuíkkLkku yMktíkku»k ¾wÕ÷e heíku «økx fhðkLke íkf
LkÚke. ynªLke Mkhfkh MkkÚku fk{ Ãkkh Ãkkzíkkt ÏÞk÷ ykÔÞku fu çkeò Ëuþku fhíkkt ynª
çkkçkwþkne ykuAe Au yLku íkw{khþkne Ãký ykuAe Au. MkkurðÞuík Mk{ks ½ýku MktøkrXík
yLku rþMíkðk¤ku Au. íku{Lkk {øks{kt ftEf æÞuÞ yLku ykËþkuo Ãkzu÷k Au. íku{Lku yu
Ãký ¾çkh Au fu íku{Lkk Mk{ks{kt ÄLkðkLk ÚkÞwt þõÞ LkÚke. íkuÚke fheLku çkeò Ëuþku
fhíkkt ynª ÃkiMkkLkwt {n¥ð ykuAwt Au.
MkkurðÞík «ò þktríkLkk «&™u ½ýe MktrLkc Au. hkusuhkus íku{ýu çkeò
rðïÞwØLke rðLkkþf ðkíkkuLku òuzíkkt fÌkwt fu íku{kt çku fhkuz hrþÞLkku nýkÞk níkkt. y{u
ÞwØLkku ¼kuøk çkLku÷k ½ýkLku {éÞk Ãký ¾hk. ÷øk¼øk «íÞuf fwxwtçku yuf {kýMk økw{kÔÞku
Au íkuÚke íkuyku çkeò ÞwØÚke çknw zhu Au. fËk[ ykLku fkhýu s y{Lku íÞktLkk hk»xÙeÞ
yLku MÚkkrLkf y¾çkkhku, ykfkþðkýe yLku ËqhËþoLk Ãkh sçkhËMík «rMkrØ {¤e.
y{u çknw {kuxkt ònuhkíkkuLkk ÃkkrxÞkt òuÞkt. suLkk Ãkh þktrík yLku r{ºkíkkLke ðkík
níke. fux÷ef ònuhkíkku{kt çkkUçkLku ¼ktøkíkk nkÚk ËþkoÔÞk níkk. su{kt ÷ÏÞwt níkwt :
‘‘çkkUçk rðLkkLke þktrík.’’ çkkUçkLku ¼ktøkíkk nkÚkkuðk¤e xÃkk÷ rxrfx Ãký Mkhfkhu çknkh
Ãkkze Au. y{u ÞwØ rðhkuÄe fux÷ef MkkurðÞík rVÕ{ku Ãký òuE. y{Lku õÞktÞ Ãký ÞwØ
fhíkkt h{fzkt ðu[kíkk òuðk Lk {éÞk.
y{u ÷kufkuLku ½ýe ðkh ÃkqAÞwt fu y{urhfe «òLku ík{u þku MktËuþ ykÃkðk
{køkku Aku? íku{ýu fÌkwt : ÞwØ rðLkk þktríkÚke SððkLke y{khe {nuåAk ík{u yu{Lku
ÃknkU[kzòu. íku{Lku yu{ Ãký fnuòu fu s{oLkeLku Vhe þ†kuLke {ËË Lk fhu. y{urhfLkku
«íÞuLke íku{Lke ÷køkýeLku Mk{sðk {U ¾qçk «ÞíLk fÞkuo. {Lku Mk{òÞwt fu yu ÷kufku{kt
y{urhfLkku «íÞu rÄ¬kh LkÚke. íku{Lku íkku çkeò ËuþLkk ÷kufkuLke {kVf y{urhfLkku rðþu
Ãký ðÄw òýðwt níkwt. su{ yLÞºk òuðk {¤u Au íku{ yk «ò Ãký ÃkkuíkkLkk ËuþLke
rðËuþe yLku Mkthûký LkeríkLke íkhVËkh níke. òu fu íkuyku s{oLkkuLku rÄ¬khíkk níkk.
çkeò rðïÞwØLke yMkhLku fkhýu yk Mk{S þfkÞ íku{ níkwt. MkiLÞ fu ÷~fh rðLkk
{iºkeÃkqýo yr¼øk{Úke yk rÄ¬kh Ëqh fhe þfkÞ.


Ãkku÷uLz{kt
Ãkku÷uLz{kt y{u íÞktLke þktríkMkr{ríkLkk {nu{kLk níkk. y{u íku{Lku ðkuhMkku{kt
{¤u÷k. çkeò rðïÞwØ{kt ðkuhMkku ÷øk¼øk Lkkþ Ãkk{u÷wt. nðu su Au íku Lkðwt ðkuhMkku Au.
y{u WÃk«{w¾, MktMkË MkÇÞku, hksfeÞ Lkuíkkyku yLku rðãkÚkeoyku yu{ ½ýkLku {éÞk.
Ãkku÷uLz {kºk ¼kiøkkur÷f heíku s Lkrn Ãkhtíkw íkuLkk Mkk{krsf-ykŠÚkf {k¤¾kLke
heíku Ãký Ãkqðo yLku Ãkrù{ ðå[u MkuíkwYÃk Au. Ãkku÷uLzLkwt ykŠÚkf {k¤¾wt ¾kLkøke, Mknfkhe
yLku ònuh MkknMk - yk çkÄkLkwt {¤u÷wt Au. s{eLkLke {kr÷fe {kuxu ¼køku ¾kLkøke Au.
Ãkhtíkw ynª {kuxk s{eLkËkhku LkÚke. ¾kLkøke {kr÷feLke LkkLke ËwfkLkku yLku fkh¾kLkkt
Au. Ãkhtíkw {kuxk Wãkuøkku Mkhfkhe ytfwþ nuX¤ Au. Mknfkhe {k¤¾wt ÷kufku{ktÚke Q¼wt
ÚkÞu÷wt yLku ÷kufku îkhk [k÷íkwt nkuÞ yuðwt Au. su{kt hkßÞLke Ë¾÷ LkÚke.
hrþÞk fhíkkt Ãkku÷uLz{kt Ä{oLkku yðks ½ýku {sçkqík Au yLku [[ko{kt ÷kufku
Q¼hkÞ Au. hrþÞk{kt {U òuÞwt níkwt fu Ä{o ½hLke rËðk÷ku{kt Mker{ík ÚkE økÞku Au.
Mkkhkt [[kuo Ãký çknw ykuAkt níkkt. {kuxk ¼køkLkk íkku rLkþk¤ku, økútÚkk÷Þku, MkktMf]ríkf
fuLÿku yLku r[ÕzÙLkÃkkfo{kt VuhðkÞu÷kt níkkt. AuÕ÷k ÞwØLkk {kuxk rðLkkþLku fkhýu íku{Lkk
yÚkoíktºk Ãkh çknw {kuxku ½Mkkhku Ãkzâku níkku. yk LkkLkfzk ËuþLkk 60 ÷k¾ ÷kufku
{hkÞk níkk. yux÷wt s Lkrn Ãkhtíkw ½ýkt {kuxkt þnuhku Lkkþ ÃkkBÞkt níkkt. nðu íkuyku
rLkþk¤ku, fkh¾kLkkt, Ëðk¾kLkkt, ½hku ðøkuhu Lkðkt çkktÄðk{kt òuíkhkÞu÷kt Au. Ãkku÷uLzLke
«ò hrþÞLk yLku y{urhfe çkkuBçkLke Mkh¾e rðhkuÄe Au. íku{Lkk rðËuþ{tºkeyu {æÞ
ÞwhkuÃk{kt yýw{wõík rðMíkkhLke su ðkík fhe Au íkuLku Mkkfkh Úkíke òuðk íkuyku WíMkwf Au.


s{oLke{kt MkíÞkøkún
Ãkku÷uLzÚke y{u s{oLke økÞk. Ãkqðo yLku Ãkrù{ s{oLkeLke ÂMÚkrík rðr[ºk Au.
y{u s{oLke{kt hÌkkt íÞkhu y{Lku ÷køÞwt fu yk íkku Qf¤íkku [hw Au. Xtzk ÞwØLke ÂMÚkrík
ynª yLkw¼ðkíke níke. ÷~fhðkËu s{oLkeLkwt rð¼ksLk fÞwO Au yLku íku{ktÚke íkuyku ftE
þeÏÞk nkuÞ íkuðwt ÷køkíkwt LkÚke. rnx÷hu çkeò rðïÞwØ{kt sux÷ku ¾[o Lkrn fÞkuo nkuÞ
íkuÚke ðÄw ¾[o íkuyku ÷~fh yLku þ†ku ÃkkA¤ fhe hÌkk Au. Ãkqðo yLku Ãkrù{Lke ytËh
rÄ¬kh íkÚkk zh yMðMÚk ðkíkkðhý MkSo hÌkkt Au. rÄ¬kh yLku zh ÞÚkkðík hnu íku
{kxu çktLku çkkswyu ÃkiMkk ÃkkýeLke {kVf ðuzVkÞ Au. nòhku ÷kufku yk øktËk yktíkŠðLkkþ{kt
òuzkÞu÷k Au. çktLku «Ëuþ{kt rËðk÷Lke ykswçkksw Vhðk {kxu y{Lku ðknLk yLku Ëw¼kr»kÞku
Ãkqhku Ãkkzðk{kt ykÔÞk yLku çktLku «Ëuþku{ktÚke yufçkeòLkk rðhkuÄLke yríkþÞkuÂõík¼he
ðkíkku Mkkt¼¤ðk {¤e.
Ãkrù{ s{oLke{kt y{u yuðk ònuh¾çkhLkkt nòhku ÃkkrxÞkt òuÞkt. su{kt
s{oLkeLkk Ãkkt[ rð¼køkku ðýoðkÞk níkk. yuf hrþÞk{kt, yuf Ãkku÷uLz{kt, ºkeòu Ãkqðo
s{oLke{kt (suLku Ãkrù{ s{oLkeLke Mkhfkh {æÞ s{oLke fnu Au), çkŠ÷Lk yLku Ãkrù{.
þwt íkuyku yk Ãkkt[uÞ ¼køkLku yuf fhðk {ktøku Au? þwt íku{Lku ¾çkh Au fu íku{ fhðk{kt
ºkeswt ÞwØ AuzkE sþu? {Lku fnuðk{kt ykÔÞwt fu Ãkrù{ s{oLke{kt r¢rùÞLk zu{ku¢uxef
Ãkkxeo Mk¥kk{kt Au. nwt ftE r¾úMíke LkÚke Ãký {Lku ¾çkh Au fu íku{Lkku MktËuþ «u{ yLku
MkËT¼kðLkkLkku s Au. ík{khe òíkLku «u{ fhíkk nkuÞ íkux÷ku «u{ ík{khk ÃkkzkuþeLku
fhku. ík{khk Ëw~{LkLku Ãký «u{ fhku.
y{u Ãkqðo s{oLkeLkk ðzk«ÄkLkLku Ãkºk ÷ÏÞku. su{kt sýkÔÞwt fu y{u ík{khe
f[uheyu ykðeLku fnuðkLkk Aeyu fu Ãkqðo s{oLke{kt þeíkÞwØLke su ÂMÚkrík Au íkuLkku y{u
ÔÞÂõíkøkík heíku rðhkuÄ fheyu Aeyu. ßÞkhu y{u Ãkqðo çkŠ÷LkLke MkhnËu ÃknkUåÞk
íÞkhu MkhfkhLkk çku «ríkrLkrÄykuyu y{Lku ykðfkÞko yLku sýkÔÞwt fu ðzk«ÄkLkLke
íkrçkÞík Mkkhe LkÚke Lku íkuyku nkuÂMÃkx÷{kt Au. íkuÚke LkkÞçk ðzk«ÄkLk y{Lku {¤ðkLkk
níkk. íku{ýu y{Lku ykðfkÞko. y{u ÞwØLkk «&™u y{khe rLkMkçkík «økx fhe yLku
su{ økktÄeyu ¼khík{kt fÞwO níkwt íku{ y®nMkf ÔÞqnh[LkkLku ykÄkhu ykÄwrLkf ÃkØríkyku
rðfMkkððe òuEyu yu{ íku{Lku y{u sýkÔÞwt. LkkÞçk ðzk«ÄkLku y{Lku fÌkwt fu íku{Lke


Mkhfkh MkkurðÞík Mkt½ MkkÚkuLkk çkÄk s ÷~fhe fhkhku íÞsðk íkiÞkh Au, s{oLkeLku
yýwþ†kuÚke {wõík fhðwt Au yLku Ãkrù{ s{oLke íkiÞkh nkuÞ íkku ÷~fhe íkkfkík ½xkzðe
Au. y{u íku{Lku þhíke rð[khýk fhðkLku çkË÷u yufÃkûkeÞ heíku y{÷ fhðk sýkÔÞwt
íkku íku{ýu fÌkwt fu yu çknw òu¾{e ÚkE Ãkzu.
y{u yu s «fkhLkku çkeòu Ãkºk Ãkrù{ s{oLkeLkk [kLMku÷hLku Ãký ÷ÏÞku.
íku{Lke f[uheyu sðkçk ykÃÞku fu hksfeÞ fkhýkuMkh [kLMku÷h fu íku{Lke MkhfkhLkk
fkuE Ãký y{khe MkkÚku ykLke [[ko fhe þfu íku{ LkÚke. y{u yk ð÷ýLkk rðhkuÄ{kt
[kLMku÷hLke f[uheLkk Ëhðksu ykX f÷kfLkku MkíÞkøkún fÞkuo. MkkËk Ãkku»kkf{ktLkk hksfeÞ
Ãkku÷eMkkuyu y{Lku yuf {kE÷ Ëqh hnuðk ykËuþ ykÃÞku. y{u íku{ Lk fÞwO íkku y{khk
[kuÃkkrLkÞkt yLku yLÞ MkkrníÞ çk¤sçkheÃkqðof só fhðk{kt ykÔÞwt yLku ÄhÃkfzLke
Ä{fe ykÃkðk{kt ykðe. y÷çk¥k ÃkAe ÄhÃkfz ÚkE Lkrn.
Ãkrù{ s{oLke{kt þktrík [¤ð¤ fhLkkhkykuLke MktÏÞk Mkkhe yuðe Au. «íÞuf
þnuh{kt þktríkfkÞofhku yLku þktríkLke MktMÚkkyku yÂMíkíð{kt Au. y÷çk¥k yu þktrík
[¤ð¤{kt ¼køk÷k Ãký Au. rðrðÄ þktrík MktøkXLkku ðå[u yufhkøk LkÚke. {ík¼uËku
Aíkkt Þ EMxh ð¾íku çkÄk s þktríksqÚkku ¼uøkk {¤u Au yLku Mk{kLk æÞuÞku {kxu fq[ fhu
Au. su{kt nòhku ÷kufku ¼køk ÷u Au. yk yíÞtík WíMkkn«uhf Au.

«ðkMk yuf÷ku fhsu Ãký yuLkku MkkÚk Lk ÷u
su Ãknu÷kt òýðk [knu, çkÄwt MkVh çkkçkík.
- {heÍ


çkuÂÕsÞ{{kt
s{oLkeÚke y{u çkuÂÕsÞ{ økÞk. íÞkt y{u çknw Úkkuzku Mk{Þ hÌkk Aíkkt y{Lku
WíMkknÃkqýo ykðfkh yLku xufku MkktÃkzâk. ynªLkk {kuxk ¼køkLkk ÷kufku ^÷u{eMk yLku
ð÷wLMk ðå[uLkk ¼køk÷k{kt MktzkuðkÞu÷k Au. ð÷wLMk ÷½w{rík{kt Au, £uL[ ¼k»kk çkku÷u
Au yLku ÃkkuíkkLkwt ð[oMð ò¤ððk «ÞíLkþe÷ Au. íkLkkðLkwt yk s {wÏÞ fkhý Au.
yk{ Aíkkt ynªLkk ÷kufku{kt þktríkfkÞoLke ¼hÃkqh Mkt¼kðLkk Ãkzu÷e Au.

su Lk Ëuþktíkhu òíkku, ÃktrzíkkuLku Lk Mkuðíkku
Mktfku[kíke {rík íkuLke, Ãkkýe{kt ãwík rçkLËw þe
Mkt[híkku «ðkMku su, Mkuðu rðîkLkLku s òu
rðMíkhíke {rík íkuLke, Ãkkýe{kt íku÷®çkËw þe
- MktMf]ík Mkw¼kr»kík


£kttMkLke su÷{kt
£ktMk{ktÚke [k÷íkkt síkkt y{Lku íÞktLkk y¾çkkhku{kt Mkkhe yuðe «rMkrØ
MkktÃkze. £ktMk íkku f÷k, MktMf]rík yLku þi÷eLkku Ëuþ Au. íÞktLke MkwËhíkk fwËhík, ÷ku¼kðLkkhk
t
røkrhò½hku yLku Mkþõík ÔÞÂõíkíðkuÚke nwt ½ýku «¼krðík ÚkÞku. íku{Lkkt ¼kusLk MðkrËü
nkuÞ Au. {kºk [eÍLke s 200 sux÷e òíkku òuðk {¤e. £ktMkLke Ãkku÷eMk çknw {ËËøkkh
Lk ÷køke Ãkhtíkw íkuLkk swËk swËk þnuhkuLkk LkøkhÃkríkyku ¾qçk ykðfkhLkkhk ÷køÞk.
ÃkuheMk LkSf yuf MÚk¤u ÞkuòÞu÷k ÞwØrðhkuÄeykuLkk Mkt{u÷Lk yLku £ktMkLkk
{æÞ¼køk{kt ykðu÷k ÷eÞkuLk{kt ÞkuòÞu÷e yrntMkf LkkøkrhfkuLke ðkŠ»kf Mk¼k ðøkuhu{kt
nkshe ykÃkðkLkku yLkw¼ð ¾qçk ykLktËËkÞf hÌkku. ðeMk{e MkËe{kt yk økktÄeðkËe
Mk{qnLkku {kuxku «Þkuøk Au. íkuyku yufXk {¤eLku fktíku Au, ðýu Au, ¾uíkefk{ fhu Au yLku
MkkËwt ykæÞkÂí{f SðLk økwòhu Au. ÷ktLÍk zu÷ ðkMíkku yu frð, Mktøkeíkfkh, ÷u¾f
yLku r[ºkfkh Au. íkuyku y®nMkf fkÞo{kt {kLkLkkhk £ktMkLkk {kuxk økktÄeðkËe Au.
6Xe ykuøküLkk hkus y{u £ktMkLkk «{w¾ Ë økku÷Lku ÷¾u÷wt fu ‘‘yksLkk
ÞkËøkkh rËðMku, ftE Lkrn íkku {kLkðíkkLku Lkk{u, y{u ykÃkLku Lk{úÃkýu çkeò ËuþkuLke
MkkÚku Q¼k hnuðk yLku {ÞkorËík yýw«ríkçktÄf MktrÄLkku Mðefkh fhðk rðLkðeyu
Aeyu.’’ ÃkºkkuLkk sðkçkLke ykþk{kt y{u ÃkuheMk{kt yuf {rnLkk økkéÞku. £ktMkLke
yýwLkerík rðÁØ ftEf fhðkLke y{u sðkçkËkhe yLkw¼ðíkk níkk. «{w¾ íkhVÚke
yk ytøkuLkku fkuE sðkçk Lk {¤íkkt y{u ònuh fÞwO fu y{u «{w¾Lkk Mk¥kkðkh rLkðkMk
MÚkkLk yu÷eMke Ãku÷uMkLke Mkk{u Q¼k hneþwt. õÞkt íkku y{Lku Ëøkku÷ íkhVÚke ytøkík
«íÞw¥kh {¤ðku òuEyu yÚkðk íkku £ut[ Mkhfkhu ðÄw yýw«Þkuøkku Lk fhðk{kt Mkt{rík
«økx fhðe òuEyu.
y{u Ãkrù{ s{oLke yLku zuLk{kfoLkk çku þktríkðkËeykuLke {ËËÚke Ãku÷uMkLke
Mkk{u sELku Q¼k hÌkk. çku s r{rLkx{kt «{w¾Lkk Mk÷k{íke ðzkyu íÞkt ¼uøkk ÚkÞu÷k
÷kufkuLku Ãkrºkfkyku ðnU[íke çku {kuxe ô{hLke £U[ {rn÷kykuLke ÄhÃkfz fhe. Mk÷k{íkeLkk
ðzk y{Lku íku{Lke f[uhe{kt ÷E økÞk yLku yk MÚk¤ Akuze sðk y{Lku Mk{òððk
÷køÞk. y{u yu{Lke ðkíkLkku ELfkh fÞkuo. íkuÚke y{Lku yk {nk÷ÞLkk ÃkkA¤Lkk
¼køkLke su÷{kt hk¾ðk{kt ykÔÞk. su÷Lke ÂMÚkrík yux÷e ¾hkçk níke fu y{u ¾kðkLkku
ELfkh fheLku yMknfkh yktËku÷LkLkku rLkýoÞ fÞkuo. y{khe MkkÚkuLkk Ãkrù{ s{oLke


yLku zuLk{kfoLkk þktríkðkËeykuuLku íkku íkhík s fkZe {qfkÞk. 75 f÷kfLke yxfkÞík
ÃkAe y{Lku ¼khík ÃkkAk {kuf÷ðk rð{kLk{kt çkuMkkzðkLkk níkk. y{Lku ynª [k÷eLku
ykðíkkt 17 {rnLkk ÷køÞk níkk yLku 17 f÷kfLke nðkE {wMkkVheÚke y{Lku ÃkkAk
{kuf÷ðkLkk níkk! ¼khíkLkk yu÷[e ð[{kt Ãkzâk yLku y{Lku ¼khíkLkk çkË÷u #ø÷uLz
{kuf÷e ykÃkðk {kxu £U[ yrÄfkheykuLku íku{ýu Mk{òÔÞk. ykÃkýk yu÷[eyu yuðe
Ë÷e÷ fhe fu òu yk ÷kufkuLku ¼khík ÃkkAk {kuf÷e Ëuðkþu íkku ÷kufswðk¤ òuíkkt yk
ÃkËÞkºkeykuLkku nuíkw rMkØ Úkþu. íkuÚke çkeS Mkðkhu £ktMk{ktÚke y{Lku ËuþrLkfk÷ fheLku
#ø÷uLz{kt Wíkkhe ËuðkÞk. ÃkAe çktËhuÚke ÷tzLk MkwÄe y{u [k÷e LkkÏÞwt.

ykÃkýu íku Ëuþ fuðk
ykÃkýu íku rðËuþ fuðk
ykÃkýu «ðkMke ÃkkhkðkhLkkt nu S!
- çkk÷{wfwtË Ëðu


hMku÷ MkkÚku þktrík[[ko
÷tzLk{kt ÃknkU[e økÞk ÃkAe y{khe Ãknu÷e EåAk ÷kuzo çkxÙkLz hMku÷Lku {¤ðkLke
o
níke. ÷tzLkÚke 200 {kE÷ Ëqh LkkuÚko ðuÕMk{kt íkuyku hnuíkk níkk. MkwtËh xufhe Ãkh
íku{Lkwt rLkðkMkMÚkkLk Au yLku yk xufhe MkwtËh ËrhÞk rfLkkhu Au. ynªLkwt ðkíkkðhý
þktík yLku ¾wþLkw{k Au. 92 ð»koLke ô{hu yuf ÞwðkLkLku þh{kðu íkuðe heíku íkuyku fk{
fhu Au. y{khe ÃkËÞkºkk ÃkkA¤ hMku÷Lke s «uhýk níke. 1961{kt ÷tzLk{kt íku{ýu
Lkkøkrhf yMknfkhLke fq[ fhe níke yLku yufÃkûke rLk:þ†efhýLke {ktøkýe fhe
níke. su çkË÷ íku{Lku fuË hk¾ðk{kt ykÔÞk níkk. su÷{ktÚke íku{ýu rðïLkk þktrík«u{eyku
yLku ÷kufrþûkfkuLku yLku ¾kMk fheLku ÞwðkÃkuZeLku MktËuþ {kufÕÞku níkku fu ‘‘{kºk Úkkuzk
{kuxk hksfkhýeyku Ãkh {Ëkh Lk hk¾ku. ÔÞÂõíkøkík sðkçkËkhe QÃkkzku. yk{ Lkrn
fhku íkku ËwrLkÞk ÃkhLkwt zhk{ýwt Mktfx yxfkðe þfkðkLkwt LkÚke.’’ yk MktËuþu y{Lku çknw
{kuxe «uhýk Ãkqhe Ãkkze níke. çkeS «uhýk y{Lku y®nMkf fkÞo {kxuLke y{urhfe
Mkr{ríkyu Ãkqhe Ãkkze níke. suýu MkkLk£ktrMkMfkuÚke {kuMfku MkwÄeLke þktríkÞkºkkLkwt ykÞkusLk
fÞwO níkwt.
hMku÷ MkkÚku y{u þktrík [¤ð¤, rðïþktrík yLku ¼khík-[eLk MkhnË ÃkhLkk
Mkt½»ko ðøkuhu «&™kuLke [[ko fhe. fux÷ef çkkçkíkku{kt y{khe íku{Lke MkkÚku MktÃkqýo Mkn{rík
Lknkuíke. Ãkhtíkw rLk¾k÷Mk yLku ÷køkýeÃkqðof [[ko fÞkoLkku y{Lku ytøkík heíku Mktíkku»k
níkku. íku{Lkk «íÞu Ãkqýo MkL{kLk MkkÚku Lk{úíkkÃkqðof {khu fnuðwt òuEyu fu íku{Lku {éÞk
ÃkAe ¼krð Mk{ks yLku þktrík [¤ð¤Lkwt ¼krð yk çktLku çkkçkíku íku{Lkk árü®çkËw
òýeLku nwt Ãknu÷kt fhíkkt ðÄw {qtÍkðk {ktzâku. {Lku íku{Lkku {ík Lkfkhkí{f ÷køÞku.
íkuyku yýwrLk:þMºkefhýLkk sçkhËMík xufuËkh níkk. Ãkhtíkw {Lku ÷køÞwt fu íku{Lke {ktøkýe
zh Ãkh ykÄkrhík níke. íku{Lku ¼Þ níkku fu yk¾e ËwrLkÞk Ãkze ¼ktøkþu yLku
{kýMkòíkLkwt rLkftËLk Lkef¤e sþu. zh Ãkkuíku s Ãkhkuûk ®nMkk Au. íku{ýu ½ýe ð¾ík
ykfÂM{f yýwÞwØLkku WÕ÷u¾ fÞkuo suLkku íku{Lku zh Au. Ãkhtíkw {Lku yuðwt ÷køku Au fu zhLku
fkhýu ykÃkýu yýw rLk:þ†efhý rMkØ fheyu íkku íku ykÃkýLku fuðe heíku {ËËøkkh
ÚkkÞ? yLÞ ÞwØku çkkçkíku íku ½ýk fwýk níkk. íkuyku fnuíkk níkk fu, ‘‘Mkki Ãknu÷kt
ykÃkýu yýwrLk:þ†efhý rMkØ fhðwt òuEyu, ÃkAe çkkfeLkkt ÞwØku yLku ®nMkkLkwt ÚkE
Ãkzþu.’’


ßÞkhu Mk{ksLkwt Mk{økú {k¤¾wt ®nMkk Ãkh ykÄkrhík nkuÞ, Mk{økú hksfkhý
yrðïkMk Ãkh ykÄkrhík nkuÞ, MkthûkýLke MktÃkqýo çkkçkík ÷~fhe þÂõík Ãkh ykÄkrhík
nkuÞ íÞkt yuf÷wt yýwrLk:þ†efhý rðï{kt fkÞ{e þktrík fuðe heíku ÷kðe þfu? «Úk{
yLku çkeò rðïÞwØ Mk{Þu fkuE yýwçkkUçk Lk níkk Aíkkt ¼ÞkLkf ®nMkk Vkxe Lkef¤e.
yýwçkkUçk yu ®nMkkí{f {kLÞíkkLke [h{ yr¼ÔÞÂõík Au. íkuÚke yksLkk hksfkhýLke
ÃkkÞkLke {kLÞíkkyku{kt ÃkrhðíkoLk ÷kÔÞk rðLkk yLku hksfeÞ fûkkÚke Ÿ[u QXeLku
rð[kÞko rðLkk yýwrLk:þ†efhýLke ðkík yu hksfeÞ ð]ûkLkk {qr¤ÞktLku MÃk~Þko rðLkk
xøk÷e zk¤ku fkÃkðk suðwt Au. ykÃkýu íkku çkÄe s «òyku yLku çkÄe s MkhfkhkuLku
÷~fhe íkkfkíkLkku íÞkøk fhðk yhs fhðe òuEyu yLku yrntMkf fkÞo Ãkh ykÄkrhík
Mkthûký yLku {wíMkËeøkeheLkk fkÞo¢{ku yÃkLkkððk rðLktíke fhðe òuEyu.
#ø÷u L z{kt L kk y{khk hku f ký Ëhr{ÞkLk y{u ½ýk rðrðÄ sq Ú kku ,
hksfkhýeyku yLku rðãkÚkeoykuLku {éÞk. «íÞufLkwt fnuðwt níkwt fu íku{Lke EåAk þktríkLke
Au Ãkhtíkw MkkÚkkuMkkÚk MðíktºkíkkLkk {qÕÞkuLkwt hûký Ãký fhðkLkwt Au. òu rçkúxeþ þktrík
[¤ð¤fkhku yLku çkxÙkoz hMku÷ yufÃkûke rLk:þ†efhýLke ðkík fhíkk nkuÞ íkku MkthûkýLkku
fÞku rðfÕÃk íkuyku Mkq[ðu Au? fux÷kf ÷kufku yktíkhhk»xÙeÞ Ãkku÷eMkË¤Lke Ãký fÕÃkLkk
fhu Au.
yýwLkeríkLku yxfkððkLkku þwt yk rðÄkÞf «íÞw¥kh Au? rðïfûkkyu øk]nÞwØLke
þõÞíkk yLku ðirïf sw÷{økkheLku «kuíMkknLk ykÃÞk rðLkk Ãký çk¤ Ãkh rðïkMk
fhðkLke þwt yk Ëh¾kMík Au?
÷kuzo hMku÷u çku çknw {kuxe ÞkusLkkLke ònuhkík fhe níke : çkxÙkoLz hMku÷ þktrík
MktMÚkkLk yLku ykx÷ktxef þktrík MktMÚkkLk. yk MktMÚkkLkku «íÞu rðrðÄ þktríksqÚkku õÞkt
íkku yuLke QÃkuûkk fhíkkt níkkt yÚkðk íkku íku «íÞu rLkhkþkðkËe níkk. íku{Lku þtfk níke
fu ¼khíkLkk ðzk«ÄkLk LknuÁ fu su Mkþ†Ë¤ Q¼wt fhðk{kt «ð]¥k Au íku þktríkMktMÚkkLkLkk
ÃkwhMfíkko fuðe heíku nkuE þfu? rðËuþ{kt ÷kuzo hMku÷ rçkúxeþ þktrík [¤ð¤Lkk Lkuíkk
{LkkÞ Au, Ãkhtíkw {U íkku òuÞwt fu þktrík [¤ð¤ yLku hMku÷ ðå[u fkuE MktðkË fu Ãkqhe
Mk{sýLkku y¼kð Au.
y{u økúux rçkúxLk{kt çku {kMk hÌkk. zkuðhÚke ÷tzLk yLku ÃkAe íÞktÚke MkkQÄBxLk
y{u [kÕÞk. ÷tzLk, fuBçkúes, {kt[uMxh, çk‹{øknk{ ðøkuhu{kt y{u Mk¼kykuLku MktçkkuÄLk


fÞwO. fuLkLk fku÷eLMk, fuLkuÚk ÷e, rV÷eÃk Lkkuðu÷ çkufh, «ku. çkLkko÷ ðøkuhu Úkkuzk
þktríkLkuíkkykuLku Ãký y{u {éÞk. þkuLke Mkr{rík, Mke. yuLz ze, õðufMko yLku
yktíkhhk»xÙeÞ ÞwØ rðhkuÄeykuLkk MktÃkfo{kt y{u níkk. SLk MkkÃko, Ãkexh fuLzkuøkLk,
ykË{ hkuçkxoTMk, xkuLke M{eÄe, òuLk ÃkuÃkðÚko yLku yLÞ Úkkuzk Þwðk þktríkLkuíkkyku MkkÚku
y{u ½ýe çkÄe ykí{þkuÄf [[koyku fhe. økúux rçkúxLkLke þktrík [¤ð¤ Mkkhe yuðe
MktøkrXík yLku «{ký{kt ÔÞkÃkf Au. «íÞuf Lkøkh fu þnuh{kt rLk:þ†efhý, þktrík
yLku y®nMkkLke ðkík fhíke fkuE Lku fkuE «fkhLke MktMÚkk Au. {kuxk ¼køkLke
ÞwrLkðŠMkxeyku yLku fku÷ò{kt yuf fu çkeò «fkhu ÞwØ, ÷~fhðkË yLku çkkUçkLke rðÁØ{kt
u u
rð[khíkk yLku fk{ fhíkk fkuE Lku fkuE sqÚkku yÂMíkíð Ähkðu Au. rçkúxeþ þktrík
[¤ð¤ íkuLke ÂMÚkhíkk yLku økwýð¥kk çkkçkíku çknkh Ãký ½ýe òýeíke Au. þkuLke
Mkr{rík yLku Úkkuzufu ytþu Mke yuLz ze Lke Mkr¢Þ fk{økehe MkkÚku ÃkhtÃkhkøkík þktríkðkËeyku
økwýkí{f MktÃkfo ò¤ðíkk LkÚke. yu {khk {íku rð[khÄkhkLke rLk»V¤íkk ÷køku Au.
yk{ òuðk òð íkku yk rLk»V¤íkk þktríkðkËeyku yLku MkeÄe Mkr¢ÞíkkLkk rn{kÞíkeyku
yu{ çktLkuLke Au. fkhý fu su Mkk{wrnf ¼køkeËkheLke ¾qçk sYh Au íku {u¤ððk{kt þktrík
[¤ð¤Lku MknkÞYÃk ÚkkÞ íkuðku fkuE ÔÞðnkÁ yr¼øk{ Lkðk y®nMkf Mk{ks {kxu
yk ÷kufkuyu Q¼ku fhe ykÃÞku LkÚke.
çke.çke.Mke. yLku yuxeðeyu y{khku MktËuþ Ãkkt[ ¼k»kkyku{kt «Mkkrhík fÞkuo.
suLku Ãkrhýk{u y{Lku y{urhfk ¾kíkuLke ËrhÞkE {wMkkVheLkk ¾[o {kxuLkwt Úkkuzwt Vtz «kó
ÚkÞwt. ¾[oLke çkkfeLke hf{Lke sðkçkËkhe þktríksqÚkkuyu WÃkkze ÷eÄe. íkuykuyu y{Lku
ÂõðLk {uhe Lkk{Lke ykhk{ËkÞf Mkøkðzðk¤e çkkux{kt {kufÕÞk.


yLku þktríkLke þkuÄ yÄqhe
«{w¾ fuLkuzeLke níÞkMk{k[khLkk {kºk Ãkkt[ rËðMk çkkË yux÷u fu 27 LkðuBçkh
1963Lkk hkus y{u y{urhfk ykÔÞk. yk¾ku Ëuþ þkuføkúMík níkku. fuLkuze íkku Lkðk
y{urhfkLkk «ríkrLkrÄ níkk. ßÞkhu íkuyku ftEf y¼qíkÃkqðo fhðk sE hÌkk níkk íÞkhu
s f{LkMkeçku íku{Lku yxfkðkÞk. yk{ íkku yk rËðMku ykÃkýu çkÄk s ftEf ytþu {]íÞw
ÃkkBÞk níkk!
y{urhfkLkku rðÍk {u¤ððk {kxu y{u ÷tzLk{kt 22 rËðMkLkku Mkt½»ko ðuXâku
níkku. y{u yk Ëuþ{kt ykððk {kxu MktÃkqýoÃkýu økuh÷kÞf níkk. y{urhfe rðËuþ f[uheLkk
fkuLMÞw÷u y{Lku fÌkwt níkwt fu y{urhfkLkk Mkðkuoå[ hk»xÙeÞ {køkkuo Ãkh Ãkøku [k÷ðk Ãkh
«ríkçktÄ Au. çkeS Ë÷e÷ íku{ýu yu fhu÷e fu y{urhfk{kt fkuELku Ãký ÃkiMkk rðLkk
«ðuþðk Ëuðk{kt ykðíkk LkÚke. íkuÚke ðÄeLku ykøk¤ íku{ýu yuðwt ÃkqAu÷wt fu y{u
MkkBÞðkËeyku íkku LkÚke Lku? y{u fnu÷wt fu y{u {kLkðeyku Aeyu yLku {kLkðíkkðkËeyku
Aeyu. çkeòu «&™ yu ÃkqAðk{kt ykðu÷ku fu y{khe õÞktÞ Ãký ÄhÃkfz ÚkÞu÷e fu fu{?
yLku fkuE Ëuþu y{Lku ËuþrLkfk÷ fhu÷k fu fu{? (£ktMk{kt y÷çk¥k y{khe ÄhÃkfz
ÚkÞu÷e yLku y{Lku ËuþrLkfk÷ fhkÞu÷k.) ½ýe çkÄe MktMÚkkykuLke ¼÷k{ý yLku
y®nMkf fkÞo {kxuLke y{urhfe Mkr{ríkLkk ÃkºkLku fkhýu y{Lku rðÍk íkku {¤e økÞu÷ku
Ãkhtíkw yk yrÄfkheyu fnu÷wt fu ‘‘ík{khku fuMk rðr[ºk Au. {khu y{khk hkßÞ ¾kíkkLku
yLku Lkðe rËÕne ¾kíkuLkk y{urhfe hksËqíkLku yk çkkçkík sýkððe Ãkzþu.’’
y{urhfe Mkr{ríkyu y{Lku yk Ëuþ{kt {nu{kLk íkhefu ykðfkÞko. MkeÄk
y®nMkf Mkr¢Þ fkÞo¢{ MkkÚku yufÃkûke rLk:þ†efhýLkku ykøkún Mkuðíkk Úkkuzk MktøkXLkku{kt
yk Mkr{rík Ãký yuf Au. íkuLkk yæÞûk yu.su. {wMíku yíÞtík ykËþoðkËe Au yLku íku{Lkwt
{kuxwt Lkk{ Au. íku{ýu y{Lku Ãknu÷e {w÷kfkík{kt s sýkÔÞwt fu ‘‘ykÃkýu Mk{ksLkk
hksfeÞ, Mkk{krsf yLku ykŠÚkf {k¤¾k{kt MktÃkqýo ÃkrhðíkoLk Ít¾eyu Aeyu.’’ y{u
íku{LkkÚke ½ýk «¼krðík ÚkÞk.
ÞwLkku{kt y{u {nkMkr[ð W Úkkt yLku íku{Lkk fuçkeLkux Mkr[ðLku {éÞk.
yk¾e ËwrLkÞkLkk ÷kufku {kxu ÞwLkku yu {¤ðkLkwt MÚk¤ Au, yu ðkík rLk:þtf Au.
‘‘hksfkhýeyku {kxu íku nhðk-VhðkLkwt MÚk¤ çkLke økÞwt Au.’’ yu{ y{Lku ykr£fe
sqÚkLkk Mk÷knfkhu fÌkwt íku{ Aíkkt Ãký ÞwLkkuLkwt ðkíkkðhý «¼kðf íkku Au s. yu þõÞ


Au fu nk÷{kt yk MktMÚkk su ftE fhe hne Au íkuÚke ½ýwt ðÄkhu fhe þfu íku{ Au. Ãkhtíkw
íkuLke {n¥kk íkku fkuE Ãký rððkËÚke Ãkh Au.
y{u [k÷íkk [k÷íkk yuf {rnLkk{kt LÞqÞkufoÚke ðku®þøxLk ze.Mke. ÃknkUåÞk.
ynª y{Lku ÷kufkuLku {¤ðkLke MkwtËh íkf «kó ÚkE. ½ýe søÞkykuyu ÷kufku íku{Lke
økkzeyku Q¼e hk¾íkk Lku y{Lku íku{kt çkuMke sðk ykøkún fhíkk.
LÞqÞkufoÚke ðku®þøxLkLke ÃkËÞkºkk{kt y{urhfe Mkr{ríkLkk çku MkÇÞku y{khe
MkkÚku òuzkÞk níkk. ßÞkhu y{u y{khe ÃkËÞkºkk fuLkuzeLke fçkh ykøk¤ Ãkqýo fhe
íÞkhu yu çku y{urhfe ÃkËÞkºkeykuyu ynªÚke økktÄeLke Mk{krÄ MkwÄe [k÷ðkLkku rLkýoÞ
fÞkuo. yux÷u fu ÃkËÞkºkk nsw [k÷w níke, Ãkhtíkw ÃkËÞkºkeyku çkË÷kðkLkk níkk.
y{u «{w¾ ßnkuLMkLkLke {w÷kfkík {ktøkíkku Ãkºk ÷ÏÞku. Ãkhtíkw íku{ýu íkksuíkh{kt
nkuÆku Mkt¼kéÞku nkuðkÚke ½ýk ÔÞMík níkk. «{w¾Lkk ¾kMk {ËËLkeþ ©e çkúwf LkkEMku
Mk¥kkðkh heíku y{Lku ÔnkEx nkWMk{kt ykðfkÞko Lku y{u íku{Lke MkkÚku yzÄku f÷kf
økkéÞku.
y®nMkf fkÞo {kxuLke y{urhfe Mkr{ríkyu yk¾k y{urhfk{kt y{khe [[ko
Mk¼kyku økkuXðe. su îkhk ËuþLku òuðkLke yLku ÷kufkuLku {¤ðkLke y{Lku W¥k{ íkf
MkktÃkze. y{urhfk ykiãkurøkf yLku furLÿík hk»xÙ Au. økúk{eý yLku f]r»k MktMf]rík{kt
{kLkíkk {khk suðk {kxu yu ¾qçk hMk«Ë yLku þnuhe Mk{ksLke heíku ÃkzfkhYÃk hk»xÙ
Ãký níkwt. {Lku {kLkðeÞ MktçktÄku{kt QýÃk ðhíkkE. ÷kufku Ÿ[k ¼kiríkf SðLk ÃkkA¤
yLku ðÄw ÃkiMkk f{kðk ÃkkA¤ Ãkzâk Au. fkuE ÔÞÂõík ÃkkMku yuf xe.ðe. nkuÞ íkku íkuLku
þÞLk¾tz{kt çkeòu xeðe òuEyu Au. òu íkuLke ÃkkMku yuf økkze nkuÞ íkku íkuLke ÃkíLke {kxu
çkeS yLku çkk¤fku {kxu ºkeS økkze òuEyu Au. SðLk ÞtºkLke økríkyu [k÷u Au. yk
Mk{]Ø Ëuþ{kt Ãký ÔÞkÃkf yMk{kLkíkk yLku økheçke Au. íku Ëþkoðu Au fu ykiãkurøkfefhý
yLku furLÿÞ yÚkoÔÞðMÚkk {kLkðeÞ Mk{MÞkykuLkku n÷ Lkne fhe þfu. f]r»k yLku
ykiãkurøkf SðLk ðå[u Mk{íkw÷kLke sYhík Au.
yïuík Mk{ksLkku «&™ Ãký çknw {kuxku Au. {kuxk ¼køkLkk þnuhku{kt y÷øk
ðMkkníkku òuðk {¤u Au. {kxeoLk ÕÞwÚkh ®føk yLku y®nMkkLkk yLÞ íkhVËkhku îkhk
[k÷íke {kLkð yrÄfkh [¤ð¤Lke yMkh «çk¤ Au. y{u ßÞkhu çkkÞzo hMxeLkLku
{éÞk íÞkhu íku{ýu y{Lku [¤ð¤Lkk «&™ku yLku ¼krð rðþu ½ýwt fÌkwt. zkp. {kxeoLk
ÕÞwÚkh ®føku y{Lku ykÃku÷e {w÷kfkík{kt sýkÔÞwt fu ËrûkýLkk hkßÞkuLke «ò{kt y®nMkf


ÞwÂõíkykuyu Mkkhe yuðe [[ko søkkze Au. ¾kMk fheLku ÞwðkLk rðãkÚkeoyku{kt yk
ÔÞqnh[Lkk çkkçkíku Ÿze ©Øk òuðk {¤u Au.
çkeò ËuþkuLke þktrík [¤ð¤ fhíkkt y{urhfe þktík [¤ð¤Lke sðkçkËkhe
½ýe ðÄkhu Au. Ãkhtíkw yk [¤ð¤Lkku Ãkqhku yÇÞkMk fÞko ÃkAe {Lku sýkÞwt fu íku{kt
ykËþoðkËLke WýÃk Au. ÷eLkMk Ãkku®÷øk, nku{h suf, hkuçkxo øke÷{kuh, hkuçkxo ÃkeõMk,
yk÷kuo xkxw{, he[kzo økúuøk yLku yLÞ zkçkuhe rð[khMkhýeðk¤k fux÷ktf sqÚkkuLku {¤eLku
yuðkt rðrðÄ {tíkÔÞku Mkkt¼¤ðk {éÞkt fu nwt Ãkkuíku økqt[ðkE økÞku. Lkkuçku÷ Ãkkrhíkkur»kf
rðsuíkk zkp. Ãkku÷ªøku [¤ð¤Lkk ¼køk÷k «íÞu y{khwt æÞkLk ËkuÞwO yLku fÌkwt fu
‘‘þktríkðkËe Lkuíkkyku yux÷k çkÄk ðiÞÂõíkf Au fu íkuyku yLÞ swËkt árü®çkËwyku
Mðefkhíkk LkÚke. {kuxk ¼køkLkk þktríkðkËe MktøkXLkkuLkku yr¼øk{ Mk{kÄkLkfkhe nkuðkÚke
Mkk{krsf-ykŠÚkf ÃkrhðíkoLkLke {ktøkýe fhíkkt WÆk{ çkkirØfkuLku íkuyku MknLk fhe þfíkk
LkÚke.’’
zkp. Ãkku÷ªøk «íÞu ½ýku MkËT¼kð nkuðk Aíkkt ½ýk çkÄk þktríkðkËe fkÞofhku
þktríkðkËe MktøkXLkkuLke çknkh Au.
yufÃkûkeÞ rLk:þ†efhýLkwt þwt? yk¾e y{urhfe þktrík [¤ð¤ þwt íku{kt
{kLku Au? íÞktLkk yuf yøkúýe rð[khfu sýkÔÞwt fu yufÃkûkeÞ rLk:þ†efhý yLku y®nMkf
«ríkfkh yu íkku ykËþoðkËe ÷½w{rík [¤ð¤ Au. y÷çk¥k, ykÃkýu íkku þktríkðkËe
MktøkXLkku{kt çknw{rík «òLku ykf»koðe Au. [[ko-rð[khýk îkhk rLk:þ†efhý fhðwt
Au. nwt yk rð[kh ÃkkA¤Lkku íkfo Mk{S þõÞku Lkrn. þktrík{kt ykËþoðkË hnu÷ku s
Au. ykËþo ðøkh íkuLku Mk{òðe Lkrn þfkÞ. ¾úwïkuð, òuLMkLk yLku yLÞ hksfkhýeyku
Ãký þktríkLke íkhVuý fhu Au. rðïþktrík Mkr{rík íkku Xef Ãký y{urhfe þ†Mkhtò{
ytfwþ yusLMke Ãký þktrík{kt {kLku Au. zkp. Ãkku÷ªøk yLku íku{Lke yLÞ MktMÚkkyku Ãký
þktrík{kt {kLku Au. íkku ÞwØ{k tfkuý {kLku Au? fkuE Lkrn. íkku Mðíktºk þktríkðkËe «ÞkMkLke
{n¥ðLke ¼qr{fk þe nkuE þfu? {Lku yk «&™Lkku Mktíkku»kfkhf sðkçk Lk MkktÃkzâku.
yíÞtík òýeíkk y{urhfe ÷u¾f, rððu[f yLku frð fuLkuÚk huõMkhkuÚku {Lku fÌkwt fu ‘‘y{khe
þktríkðkËe [¤ð¤Lku ÃkkuíkkLkk rMkØktíkku{kt s rðïkMk LkÚke.’’ yýwÄzkfk «ríkçktÄf
MktrÄ ÃkAe y{urhfkLkk ÷kufkuLku yuðwt ÷køku Au fu nðu þktrík [¤ð¤Lke sYh hnuíke LkÚke
yLku Mkhfkh ÔÞkÃkf yLku MktÃkqýo rLk:þ†efhý {kxu Ãkqhíke fk¤S ÷E hne Au. yk
MktË¼o{kt þktrík «ÞkMkku Ãktøkw çkLke økÞk Au. òu ykÃkýe ÃkkMku ðÄw {kuxku ykËþoðkËe
Ãkzfkh Lk nkuÞ íkku ykÃkýu yk økw{hkn fhe {wfíkk ðkíkkðhý{ktÚke fuðe heíku çknkh


Lkef¤e þfeþwt? þktrík MktøkXLkku fþwt s Lk fhe hÌkk nkuðkLke AkÃk QÃkMkkððkLke {khe
fkuE EåAk LkÚke. Ãkhtíkw «&™ yu Au fu íkuyku ftEf ykøkðwt fhe hÌkk Au fu su ykÃkýLku
Lkðk þktrík Mk{ks íkhV Ëkuhe òÞ?
{Lku y{urhfk{kt ÃkrhðíkoLkLke çknw {kuxe ykþk òuðk {¤e. ÃkkuíkkLke xefk
yLku fkuE Ãký Lkðk rð[kh {kxu {kuf¤k {LkYÃke íktËwhMík ð÷ý ynª Au.
y{khe þktríkÞkºkk Ãkqhe ÚkE. ½ýk ÷kufkuyu y{khe rMkrØ rðþu òýðk
ÃkqAâwt. ykLkwt {kÃk fkZðwt {w~fu÷ Au. ÃkËÞkºkkLkku y{khku nuíkw íkku ÷kufkuLkk {Lk{kt
«&™ku ÃkuËk fhðkLkku yLku rð[khkuLku yuf LkkxTÞkí{f ð¤ktf ykÃkðkLkku níkku. y{u su
fhðk {ktøkíkk níkk íku çkÄu òuðk {éÞwt. y{Lku íkuÚke Mktíkku»k Au. yk ÃkËÞkºkk íkku
y{khk ¼krð fkÞoLke þYykík {kºk Au.
ytíku {khu fnuðwt òuEyu fu ¼khíkeÞ þktrík MkuLkk{kt yLku ¼qËkLk [¤ð¤{kt
y{khk fk{ MktË¼uo y{Lku sçkhËMík «rík¼kð MkktÃkzâku. yk ytøku ÷kufku{kt sçkhku
WíMkkn òuðk {éÞku. òu fu yMktÏÞ ðkh y{Lku yu ytøku «&™ku ÃkqAðk{kt ykÔÞk fu
økkuðk, fk~{eh, Lkkøkk÷uLz, ¼khík-[eLk Mkt½»ko ðøkuhuLku Wfu÷ðk{kt ¼khíkeÞ økktÄeðkËe
[¤ð¤Lke þe ¼qr{fk nkuE þfu. ykðe Mk{MÞkyku ð¾íku su ®nMkkLkku «Þkuøk ÚkkÞ Au
íku søkík yk¾kLke ¼khík íkhVLke ykþkLku íkkuze Lkkt¾u Au. LknuhwLke «rík¼k íkku
økktÄeLkk yLkwÞkÞeLke yLku rðïþktríkLkk «ýuíkk íkhefuLke Q¼e ÚkE níke. Ãkhtíkw ßÞkhu
hk»xÙeÞ rníkLke ðkík ykðe íÞkhu ykÃkýu s ykÃkýk rMkØktíkkuLku ÔÞðnkh{kt y{÷{kt
Lk {qfe þõÞk. ¼khíku çku {kuZktLke ðkík fhe. yuf, yk¾e ËwrLkÞk {kxu çkÄk s «&™kuLku
ðkxk½kxkuÚke Wfu÷ðk òuEyu; yLku çkeS, ÃkkuíkkLku {kxu hk»xÙrníkLke ðkík nkuðkÚke
®nMkk«Þkuøk íkku fhðku Ãkzu!
ykLku fkhýu ¼khík rðïLku Lkðk þktríkMk{ks íkhV Ëkuhe sþu yuðe ykþk
Lkkþ Ãkk{e Au. fÞku Ëuþ Lkðe ykþk, Lkðku sðkçk fu Lkðe Lkuíkkøkehe Ãkqhe Ãkkze
þfþu? yk y{khe þkuÄ níke. y{khe ÃkËÞkºkk íkku Ãkqhe ÚkE Ãkhtíkw y{khe þkuÄ
yÄqhe hne.


yLkwðkËf
ztfþ nrhþtfh ykuÍkLkku sL{ [kuhËk rs. ðzkuËhk{kt 20{e yur«÷
u t
1953Lkk hkus ÚkÞku níkku. {urxÙf MkwÄeLkwt rþûký ðíkLkLke Lk{oËk
nkEMfq÷, þwõ÷íkeÚko (íkk. rs. ¼Y[){kt ÷eÄk ÃkAe y{ËkðkË
økktÄeLkøkhLke fkp÷uòu{kt yÇÞkMk fhe ytøkúuS MkkrníÞ MkkÚku 1973{kt MLkkíkf ÚkÞk.
1974{kt ¾kLkøke ûkuºk{kt yLku ÃkAe Mkhfkh{kt ytøkúuS MxuLkkuøkúkVh íkhefu
LkkufheLke þYykík fhe økwshkík ònuh Mkuðk ykÞkuøk (GPSC) Lke MÃkÄkoí{f Ãkheûkk
ÃkkMk fheLku 1978{kt Mkr[ðk÷Þ{kt MkufþLk yrÄfkhe çkLÞk. MkhËkh Ãkxu÷ hkßÞ
ðneðxe MktMÚkkLk (SPIPA), økwshkík íkfuËkhe ykÞkuøk, økwshkík MkkrníÞ yfkË{e
ðøkuhu{kt Wå[ MÚkkLku hnuðkLke MkkÚku hkßÞ {tºkeyku, hkßÞÃkk÷Lkk Mk÷knfkh yLku
{wÏÞ{tºke MkkÚku Ãký fk{ fÞwO. 2003{kt hkßÞ MkhfkhLkk MktÞwõík Mkr[ðÃkËuÚke
MðuåAkyu rLkð]¥k ÚkE nðu ðk[Lk-÷u¾Lk-íkk÷e{ yLkwðkË suðe «ð]r¥kyku{kt Mk{Þ
økk¤u Au.
÷u¾LkLke þYykík [[koÃkºke íkhefu fhe su fkÞ{e yku¤¾ çkLke økE.
rçkLkMkkt«ËkrÞf huþLkkr÷Mx «ð]r¥kyku MkkÚku Ãký Mktf¤kÞu÷k Au. Lk{oËLkku s{kLkku
(1982) yLku MkkË Mk{ksMkwÄkhkLkku (1983) íku{Lkkt MktÃkkrËík ÃkwMíkfku Au. økwshkík{kt
[tËw {nurhÞk MkkÚku 1984{kt «Úk{ [[koÃkºke Ãkrh»kË ykÞkursík fheLku Úkkuzku Mk{Þ
ykuÃkLk Vkuh{ Mkk{rÞf [÷kÔÞwt. MkkrníÞ Ãkrh»kËLkk yLkwðkË fuLÿ MkkÚku Ãký þYykík{kt
hÌkk. økútÚkMk{eûkk, MktM{hýku yLku «ðkMk rð»kÞf ÃkwMíkfku nðu «fkrþík Úkðk{kt Au.
økwshkíke Mkk{rÞfku{kt-ËirLkfku{kt yðkhLkðkh ònuh çkkçkíkku rðþu ÷¾íkk hnu Au.
n{ýktÚke Úkkuze Mkk{krsf «ð]r¥kyku MkkÚku Ãký òuzkÞk Au. ðk[Lk, ònuh çkkçkíkku
rðþu rLkMçkík yLku «ðkMk íku{Lkk hMkLkk rð»kÞku Au.
(103, yku{ yuðLÞw, rËðk¤eÃkwhk, ðzkuËhk-7. VkuLk : 0265- 2350138.)


rð[khð÷kuýwt Ãkrhðkh

ðeMk{e MkËe{kt rð¿kkLk yLku xpfLkku÷kuSLkku ¾qçk rðfkMk ÚkÞku. íku{ktÞu AuÕ÷kt
Ãkå[eMkuf ð»ko{kt xpfLkku÷kuS ykÃkýk SðLkLkkt Ëhuf ûkuºkku{kt «Mkhe økE Au, yuýu
SðLkLke økríkLku ykÃkýe òý çknkh ðÄkhe ËeÄe Au. ykÃkýe ÃkkMku nòhuf ð»koLke
Sðtík MkktMf]ríkf ÃkhtÃkhk Au, suLke yMkh ykÃkýk rð[khku{kt, ðíkoLk{kt yLkkÞkMk
zkufkÞk fhu Au. WÃkhktík rðfrMkík ËuþkuLke yMkhÚke Ãký ykÃkýu {wõík LkÚke.
ykÃkýe yksLke {Úkk{ý Au yk ÃkhtÃkhk, rð¿kkLk yLku xpfLkku÷kuS yLku
rðËuþe yMkh, yk çkÄk ðå[u {u¤ çkuMkkze MðMÚk heíku Sððwt. ‘rð[khð÷kuýwt Ãkrhðkh’
yuðk ÷kufkuLkku Ãkrhðkh Au, suLkk «ÞkMkku Au fu -
ði¿kkrLkf yr¼øk{ MkkÚku SðLkLke sYrhÞkíkku yLku «&™kuLku yku¤¾eyu,
Mk{Syu yLku ‘yks’Lkk MkíÞLke þkuÄLkku «ÞkMk fheyu.
Lkðk rð[khkuLku, Lkðk yÚko½xLkkuLku Mkkt¼¤ðkLke, Mk{sðkLke, MðefkhðkLke
ûk{íkk fu¤ðeyu.
fkuE ÔÞÂõík-rð[khÄkhkLkk [kufXk{kt çktÄkE Lk sðkLke Mkòøkíkk hk¾eyu.
rðhkuÄe rð[khLku Wøkúíkk ðøkh Mkkt¼¤ðkLke, Mk{sðkLke Äehs hk¾eyu.
ykÃkýLku øk{íkk rð[khkuLkk «[khf Lk çkLkíkkt «Mkkhf çkLkeyu.
Mkðoøkúkne, {kLkðfuLÿe rð[khkuLku yk[hý{kt {qfe yuLke fMkkuxe fhíkk hneyu.
ÃkkuíkkLke ðkík hsq fhíke ð¾íku rð[khþwrØLke, ¼k»kkLkk ÞkuøÞ WÃkÞkuøkLke,
yLkkøkúnLke yLku rçkLksYhe rðMíkkhLkk òu¾{Lke fk¤S hk¾eyu.
rðïMk{Mík{kt QXíkk rð[khð{¤kuÚke yðøkík hneLku yuLku Mk{sðk
«ÞíLkþe÷ hneyu.
yrðhík [k÷íke yk rð[khð÷kuýkLke «r¢Þk{kt ðÄw Lku ðÄw ÷kufkuLku Mkns
Mkk{u÷ fheyu.
MkkIËÞoárü fu¤ðeyu.
ÔÞÂõíkøkík ykøkúnku AkuzeLku Mk{qn{kt MðMÚkÃkýu Sððk «ÞíLk fheyu.

ykÃk MkðuoLku yk Ãkrhðkh{kt òuzkðkLkwt yk{tºký Au.

Darpan

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (20)

Semelhante a Darpan

Semelhante a Darpan (11)

Mais de Dubai Patel Group

Mais de Dubai Patel Group (20)

Darpan