Presentation prepared for the 1st Working Meeting of the Minister for Digitisation with representatives of the bitcoin community in Poland, Warsaw, July 11, 2016.
Polska jako były lider technologii kryptowalutowych - czy są szanse na zmiany?
1. Polska jako były
lider technologii
kryptowalutowych
- czy są szanse na zmiany?
Ministerstwo Cyfryzacji, 11 lipca 2016 r.
2. Witam!
Dr Krzysztof Piech
Członek zarządu Polskiego Stowarzyszenia Bitcoin,
Prezes Instytutu Wiedzy i Innowacji,
prezes InvestOn Ltd – inwestowanie na dziesiątkach rynków na świecie.
.
Twitter @krzysztof_piech
3. Witam!
Dr Krzysztof Piech
Wykładowca Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie
zajmujący się analizami polityki gospodarczej i innowacyjnej.
Były pracownik Katedry Informatyki Gospodarczej SGH.
B. doradca Minister Nauki Szkolnictwa Wyższego.
4. Polska - byłą potęga bitcoina
Teza wystąpienia:
Polska była w 1. dziesiątce na świecie
pod względem rozwoju rynku bitcoina.
Obecnie, coraz bardziej pozostaje w tyle
za światowymi innowatorami w tym zakresie.
Ale może jeszcze nie wszystko stracone?
Co potrzeba, by nie przegapić szans?
6. Zainteresowanie innowacjami
▣ 10 lat temu (powstanie Instytutu Wiedzy i Innowacji),
zainteresowanie innowacyjnością było niewielkie, zwłaszcza
wśród władz.
□ Zainteresowani byli głównie naukowcy, np. szefowa Rady IWI
(b. wiceminister nauki prof. Ewa Okoń-Horodyńska z UJ).
▣ W ostatnich miesiącach to się zmieniło. Szczególnie to widać w
nastawieniu rządu do kwestii nowoczesności.
□ Wyrazem tego jest Rada ds. Innowacyjności, składająca się z
najwyższych w kraju urzędników (wicepremierzy, ministrowie).
□ Jednak szereg deklaracji zderza się z realiami politycznymi (w tym
międzynarodowymi), systemowymi i społecznymi.
7. Dlaczego zainteresowanie władz publicznych
innowacyjnością jest ważne?
▣ Zgodnie z modelem potrójnej helisy (dominującym
na świecie), dla stworzenia w kraju systemu innowacji,
interwencja władz jest niezbędna.
□ Ale niekoniecznie jako aktywna, a bardziej –
pasywna polityka innowacyjności.
▪ To podejście dostrzegł też NBP w raporcie nt.
innowacyjności z maja br.
▪ Co to znaczy? Bodźce do rozwoju,
a nie zastępowanie decyzji rynku.
8. Dlaczego zainteresowanie władz publicznych
innowacyjnością jest ważne?
▣ Rolą władz jest doprowadzić do zbliżenia do siebie
biznesu i nauki, gdyż cele ich działania są zupełnie różne.
□ Biznes -> zyski; nauka -> publikacje.
□ Rolą władz jest stworzenie systemu bodźców, by
efektem była dynamizacja rozwoju kraju.
▣ Ale biznes to nie tylko duże firmy; coraz ważniejsze są
startupy, które im często „dostarczają” pomysłów.
□ System ten prawie nie istnieje w Polsce.
9. Dlaczego zainteresowanie władz publicznych
innowacyjnością jest ważne?
▣ „Dolina śmierci”
– zadanie władz,
jeśli brakuje rynku
▣ Rynek aniołów
biznesu – mało
rozwinięty;
▣ VC nie wchodzą
na etapie seed;
▣ Inkubatory –
różnie jest z ich
efektywnością
Źródło: Dlaczego firmy na wczesnych etapach potrzebują pomocy?, http://www.tcrinnovations.com/?c=whyTCR
10. 2.
rozwój rynku bitcoina
w Polsce
Czyli ogólnie - jak to dotąd było?
Kopalnie, giełdy, prawa własności, inne firmy, instytucje
11. Jedna z największych
„kopalni” w Europie
aktualna moc – kilkadziesiąt MW (małe miasteczko)
8. najstarsza i 5. największa na świecie
w 2014 r.: „spółdzielnia” Polmine
jeden z kilku na świecie projektantów
mikroprocesorów (do koparek btc)
marka Bitfury
Producent najszybszych „koparek” USB na świecie
Cryptopol
K
O
P
A
L
N
I
E
B
I
T
C
O
I
N
12. Najwięcej instrumentów spośród giełd w EU
Bitmarket (handel z dźwignią, swapy)
PLN – 5. na świecie waluta na giełdach bitcoinowych
pod koniec 2013 r.
PLN – jedna z 3. najczęściej używanych walut na MtGox
ostatnie 30 dni: CNY 10,8m, USD 3,1m, EUR 460k, JPY 250k, PLN 100k
G
I
E
Ł
D
Y
B
I
T
C
O
I
N
W top 10 giełd świata
Bitcurex – jedna z najstarszych, wciąż działających giełd bitcoinowych
Najsprawniejsza współpraca giełd BTC i banków w EU
BitBay - dobra współpraca z policją, prokuraturą, integracja z bankami
Pierwsza w EU krata płatnicza zasilana z konta BTC
MasterCard / Millenium / BitBay
13. 1. na świecie licytacja dzieł
sztuki za bitcoiny
Sopocki Dom Aukcyjny, 2014
1. Na świecie certyfikat własności
dzieła sztuki zapisany w blockchain
Polska Grafika Cyfrowa, 2014 r.
P
R
A
W
A
W
Ł
A
S
N
O
Ś
C
I
Jedna z 3. na świecie giełd udziałów firm w BTC
PicoStocks, od 2012 r. (!)
Pierwsza na świecie, w pełni legalna sprzedaż
akcji w spółce za bitcoiny
InPay S.A., 2014
14. InPay S.A.
2013 r.
Pierwszy w
Polsce i
jeden z
pierwszych
w Europie
systemów
płatności de
talicznych
bitcoin.
2014 r.
Pierwsza na
świecie legalnie
przeprowadzona
kampania
crowdfoundingow
a, w ramach której
można było nabyć
udziały płacąc za
nie legalnie
bitcoinami.
2015 r.
Jeden z trzech
finalistów
konkursu Startup
Roku 2014.
Pierwsza na
świecie firma
umożliwiająca
zakupy na
Aliexpress za
bitcoiny.
P
Ł
A
T
N
O
Ś
C
I
B
T
C
2016 r.
Zamiana
bitcoinów na
gotówkę w 6200
bankomatach w
kraju.
15. Jedna z kilku firm inwestycyjnych BTC na świecie
InvestOn, 1. firma na świecie, która przeszła pełną weryfikację na ponad 40 giełdach świata
R
Ó
Ż
N
E
T
I
N
-
T
E
C
H
Jeden z kilku na świecie producentów Bitomatów
Quark
1. na świecie producent niezniszczalnych portfeli BTC
Cryptosteel
3. Największa firma pożyczkowa BTC (P2P) na świecie
GetLine (d. Yikes)
Jeden z kilku na świecie dostarczycieli płynności
giełdom btc (market maker)
Turbine Analytics
Największa w EU sieć bankomatów obsługujących BTC
firmy: Bitbay, Bitstar oraz InPay
Jeden z kilku na świecie Serwisów „śledzących” bitcoiny
Coinfirm
16. 1. w Europie i 3. na świecie Ambasada Bitcoina
Po Montrealu i Tel Awiwie (już nie działa)
I
N
S
T
Y
T
U
C
J
E
B
T
C
PSB – jedna z pierwszych NGO bitcoin na świecie
Polskie Stowarzyszenie Bitcoin
2. organizacja studencka na świecie – Bitcoin Club SGH
pierwszą był Bitcoin Club MIT
1. na świecie prezentacja idei płacenia podatków w BTC
dr Marek Goleń (Bitcoin Club SGH), wiosna 2014
Polska - 2. na świecie próba „regulacji” rynku (po USA);
1. na świecie inicjatywa oddolna
Minimalne Standardy Bezpieczeństwa Giełd Bitcoinowych
17. 3.
Jak to było możliwe?
Jak taki zacofany technologicznie, mało innowacyjny kraj,
stał się w 2014 r. światową potęgą bitcoina?
18. Jak to było możliwe?
Ile Polska wydała, by być w pierwszej 10. na świecie pod
względem jakiejkolwiek, nowoczesnej technologii?
Vide:
▣ niebieski laser
▣ grafen
▣ (A ile w tym czasie wydano na górnictwo węgla?)
Ile Polska wydała pieniędzy publicznych,
by być w pierwszej 10. świata w zakresie rozwoju bitcoina?
19. Jak to było możliwe?
Mrzonki o stymulowaniu innowacyjności za pomocą
środków publicznych.
▣ Ten model innowacji został sfalsyfikowany jeszcze w
latach 60. XX w.
▣ Europejski Paradoks Innowacyjności (im więcej euro z UE
na innowacyjność tym niższa innowacyjność regionu).
▣ Ryzyko dla Planu Morawieckiego
i próba zmniejszenia go przez wzrost inwestycji firm w
innowacje (ale jednak spółek skarbu państwa).
20. Jak to było możliwe?
W czym Polska jest mocna na świecie?
▣ Gry komputerowe i mobilne
▣ Druk 3D
▣ Kształcenie światowej klasy informatyków
▣ Bankowość internetowa
▣ Bitcoin
21. Jak to było możliwe?
Mimo braku środków publicznych wydanych na
rozwój technologii bitcoin (z jednym wyjątkiem),
bez żadnej strategii rządowej itp., Polska stała się
światową potęgą w tym zakresie.
Było to możliwe tylko dzięki indywidualnym
działaniom entuzjastów bitcoina (early adopters).
▣ Niektórzy z nich, mimo braku VC inwestujących
w bitcoina (z dwoma wyjątkami) założyli firmy.
▣ Niektóre z nich są w pełni profesjonalne, mając
zabezpieczenia lepsze od bankowych.
22. “Seminarium „Polska potęgą bitcoin - szanse i zagrożenia”, SGH, XII 2013 r.:
Mając jednych z najlepszych informatyków na świecie,
możemy zaprzepaścić szansę na biznesowe wykorzystanie
tego potencjału, gdyż regulacje władz publicznych
nie nadążają za zmianami rzeczywistości.
K. Piech
24. Problemy z legislacją
Wczesny rozwój jakiejkolwiek technologii
– brak regulacji jest na ogół korzystny
(vide początki internetu).
▣ Ale nie w Polsce, gdzie zasada „co nie jest zabronione,
to jest dozwolone” w praktyce nie jest stosowana.
▣ Dominuje podejście: „pokażcie przepis, który
wskazuje, że działacie legalnie”. Wszyscy pytają o
„podstawę prawną”.
▣ Polskie społeczeństwo jednym o najmniejszym
zaufaniu na świecie. Efekt: niska współpraca firm,
urzędów, startupów, nauki. --> Niska innowacyjność.
25. Problemy z legislacją
▣ Problem: nieufność sektora publicznego do firm
(a do startupów w szczególności).
□ Ile startupów wygrało dotąd jakiekolwiek
zamówienia publiczne w Polsce?
□ Represyjność aparatu skarbowego. 40 służb
mogących dokonywać kontroli w firmach.
□ Efekt: wysokie koszty transakcyjne.
▪ Ograniczenie efektów działalności gospodarczej.
26. Problemy z legislacją
Do dziś brakuje jakichkolwiek wytycznych Ministra
Finansów w zakresie opodatkowania rynku bitcoina.
□ Wypowiedź urzędnika z Min.Fin., grudzień 2013 r.:
„bitcoin nie jest nielegalny w Polsce” to przez ponad
dwa lata jedyne, oficjalne stanowisko polskiego rządu
nt. bitcoina.
□ Przełom: „Blockchain i kryptowaluty” jako planowany
„strumień” prac Programu Ministerstwa Cyfryzacji
„Od papierowej do cyfrowej Polski” (czerwiec 2016 r.)
27. Problemy z legislacją
Jedyne, dostępne regulacje, to wyroki dotyczące UE oraz
w Polsce – dotyczące poszczególnych firm / osób.
Gdy nie ma jasnych reguł gry:
▣ rosną koszty transakcyjne (np. obsługa prawna);
▣ poszukiwanie przyjaznych jurysdykcji (np. UK).
▣ Dochodzi do paradoksu regulacji: libertariańsko
przeważnie nastawiona branża oczekuje (przyjaznych)
regulacji, by móc być prawnie uznana za
równoprawnego partnera dla urzędów i dużych firm.
28. Oddolne próby zmian
Problem początku 2014 r. – ew. upadek giełd
bitcoinowych (vide głośna sprawa MtGox) prowadzący
do zahamowania rozwoju całego rynku.
Próba rozwiązania przez Polskie Stowarzyszenie Bitcoin
– projekt Minimalnych Standardów Bezpieczeństwa
Giełd Bitcoinowych.
▣ Kilka miesięcy prac.
▣ Zaangażowanie najważniejszych osób ze społeczności
bitcoina w Polsce.
▣ Konsensus najważniejszych (konkurujących ze sobą)
firm na rynku.
29. Podstawy prawne i zawartość
Do opracowania Standardów wykorzystano m.in.:
□ zapisy międzynarodowej normy ISO 27001:2013,
□ nowojorskiej propozycji BitLicence,
□ polskiej Ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz
finansowaniu terroryzmu
□ Opinie przedstawicieli środowiska i ekspertów zewnętrznych.
▣ Zawartość: ok. 40 kryteriów podzielonych na pięć grup, tj.:
1. Bezpieczeństwo prawne
2. Bezpieczeństwo techniczne
3. Bezpieczeństwo kryptowalut
4. Bezpieczeństwo finansowe
5. Bezpieczeństwo organizacyjne
29
30. Oddolne próby zmian
Próba zainteresowania władz publicznych kwestiami bitcoina
i opracowanymi Standardami przez PSB – nieudana:
▣ Ministerstwo Finansów – gorąca pochwała inicjatywy (i
tylko tyle).
▣ NBP – ostry sprzeciw przeciwko „pseudowalutom”.
Publiczne wypowiedzi Prezesa NBP krytykujące bitcoina.
▣ Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji – nie nasza
sprawa, a Ministerstwa Finansów.
▣ Generalny Inspektor Informacji Finansowej – liberalne
podejście (nawet zbyt bardzo).
31. Oddolne próby zmian
5 lipca 2016 r. – Komisja Europejska „zaostrza zasady
dotyczące przejrzystości firm kryptowalutowch i ich
klientów”.
Sytuacja w Polsce – regulacja neutralna dla największych,
polskich giełd bitcoinowych. Projekt Komisji nie
wprowadza żadnych zaostrzeń. Dlaczego?
▣ Ponieważ zgodnie z porozumieniem z 2014 r.
(Standardy), największe giełdy bitcoinowe w Polsce
same, nie będąc podmiotem zobowiązanym w myśl
prawa, wprowadziły pełne zasady KYC/AML.
33. Problemy rynkowe
▣ Brak regulacji -> przekonanie całej administracji, co do
niejasnej sytuacji prawnej kryptowalut.
▣ Efekt – brak związków sektora publicznego ze
startupami bitcoinowymi.
□ Odrzucanie wniosków o granty z NCBiR:
▪ np. na konstrukcję mikroprocesorów (jednych z
najwydajniejszych na świecie).
▪ cytat z oceny innego wniosku: „Wnioskodawca
wykorzystuje aktualną niestabilną sytuację legislacyjną
do plasowania tam przedmiotu prac projektowych”.
□ Bez nakładów na badania – innowacyjność słabnie…
□ Wyjątek: dwa spotkania Minister Cyfryzacji z
przedstawicielami społeczności (maj i lipiec 2016 r.).
34. Problemy rynkowe
▣ Słabość krajowego sektora finansowego
(brak zasobnych kapitałowo VC).
▣ Brak jakichkolwiek regulacji rynku bitcoinowego.
□ Nie chodzi o BitLicence na wzór NYC, ale o
uznanie legalnego działania firm bitcoinowych w
formie prostej deklaracji rządu.
□ Zrównanie giełd bitcoinowych z wymogami
KNF wobec tradycyjnych giełd doprowadziłoby
do upadku (lub do ucieczki z Polski) tych
pierwszych.
35. Problemy z legislacją
▣ Nieufność dużych firm wobec startupów (inaczej niż
na Zachodzie).
□ Wyjątek: Google, Alior, Idea Bank, ale już nie
PKO bp, KGHM czy Orlen.
□ Może program StartInPoland PARP coś zmieni.
▪ Ale czy stworzony zostanie akcelerator
wyspecjalizowany tylko w startupach
kryptowalutowych?
36.
37. Nieefektywność władz
▣ Brak zainteresowania rządu wspieraniem FinTech.
□ Poza tym niechęć wobec branży finansowej.
□ Przez wiele lat: promowanie inwestycji w beton,
a nie software.
▪ Nieefektywność POKL.
▪ Porażka działania 8.1 POIG.
▪ Dopiero od niedawna – gry komputerowe
w grantach NCBiR.
38. Problemy rynkowe
▣ Słabe zainteresowanie polskich banków branżą
FinTech - w porównaniu do Londynu czy USA.
▣ Przyczyny? Hipotezy:
□ Część decyzji zależy od zagranicznych siedzib.
□ Silna regulacja rynku bankowego.
□ Brak wiary w to, że można i warto robić
innowacje na skalę światową? (ale bankowość
internetowa jest bardzo rozwinięta)
□ Mentalność społeczeństwa? (ale płatności w
Polsce są już bardzo nowoczesne)
□ Inne przyczyny?
40. blockchain
▣ Rok 2013/2014 – rok bitcoina.
▣ Rok 2015 – rok technologii blockchain.
▣ Rok 2016 – powrót do bitcoina (i blockchaina
bitcoinowego).
▣ Czym jest a czym nie jest blockchain?
□ Internet a intranet; blockchain bitcoinowy a inne.
41.
42. Rodzaje blockchainów
▣ Różne rodzaje blockchainów:
□ blockchain bitcoinowy – najtrudniejszy do
podważenia;
□ Blockchainy prywatne – skrojone na miarę,
dostosowane do konkretnych potrzeb, ale mniej
wiarygodne;
□ Blockchainy hybrydowe (prywatno-otwarte),
gdzie zapisy w zamkniętym blockchainie
uwiarygadniane są w blockchainie bitcoinowym
(rodzaj niepodważalnej kopii bezpieczeństwa).
44. Giełdy papierów wartościowych i towarowe
eksperymentujące z blockchain
▣ 1. Australian Securities
Exchange (ASX)
▣ 2. CME Group
▣ 3. Deutsche Börse
▣ 4. Dubai Multi
Commodities Centre
▣ 5. Japan Exchange Group
(JPX)
▣ 6. Korea Securities
Exchange
▣ 7. London Stock Exchange
(LSE)
▣ 8. Nasdaq
▣ 9. New York Stock
Exchange (NYSE)
▣ 10. TMX Group
Czy WGPW (kiedyś) dołączy, czy kupi gotowe rozwiązanie z zagranicy?
45. Bierność państwa i sektora finansowego
▣ W kwestiach legislacji dot. kryptowalut obowiązywała
doktryna czekania.
□ Czekanie na wytyczne z Brukseli, czekanie na wyroki
sądów.
▣ Żadnej, aktywnej polityki państwa względem bitcoin /
blockchain.
▣ Sektor finansowy w Polsce też się głównie przygląda.
□ Bankowcy nie wiedzą, co to jest konsorcjum R3.
▣ NBP – czeka. Choć kilka banków centralnych na świecie
rozpoczęło eksperymenty z zastosowaniem blockchain.
□ NBP: kilka lat opóźnienia w zakresie wiedzy nt. innowacji;
1. raport na ten temat dopiero z maja 2016 r.
46. Główne zastosowania blockchain
▣ Tymczasem, zastosowania blockchain przede
wszystkim do rynków finansowych – wszędzie tam,
gdzie ważne jest zaufanie.
□ Te zaś w Polsce jest skrajnie niskie.
▪ Przez to, paradoksalnie, potencjalne zastosowania
technologii blockchain w Polsce są ogromne.
▣ Polskie VC są zbyt słabe finansowo, by inwestować w
tak poważne przedsięwzięcia.
(wywiad z szefem jednego z VC mającego
doświadczenie w inwestowaniu w firmę bitcoinową).
47. 7.
Czy są możliwe zmiany?
Czy Polska może wrócić do grona
światowych liderów bitcoin / blockchain?
48. Rząd jako katalizator postępu?
▣ Rząd (Min.Cyfryzacji?) mógłby pełnić rolę katalizatora zmian,
łącznika między:
□ Bankami i innymi firmami finansowymi,
□ Administracją publiczną, sądownictwem,
□ Regulatorami (KNF, UOKiK, GIODO, GIFF),
□ Spółkami skarbu państwa
□ Prywatnymi podmiotami
□ Startupami technologicznymi (bitcoinowymi)
▣ Plan Morawieckiego i StartInPoland idą w tym kierunku.
□ Ale czy obejmą technologie kryptowalutowe?
49. Otwarte pytania nt. roli władz
▣ Czy rząd będzie w stanie zaufać otwartym technologiom,
rozwiązaniom zdecentralizowanym, open source’owym?
□ Czy pójdzie w kierunku zamkniętych, scentralizowanych
rozwiązań?
▣ Takie pytania zadawano kilkanaście lat temu: czy zaufać
internetowi, czy może budować intranety (po kilka w jednym
ministerstwie)?
□ Dzisiaj odpowiedzi na te pytania są dość oczywiste…
▣ Czy słaba dotąd współpraca rządu z sektorem prywatnym
będzie kontynuowana? A co ze startupami? Mission
impossible?
51. Jest nadzieja, ale i niepewność
Rola rządu
▣ Czy rząd będzie
animatorem postępu
technicznego w
kraju, czy tylko
opóźnionym w
czasie naśladowcą?
▣ Czy rząd
doprowadzi do
współpracy rynku i
sektora nauki?
▣ Czy rząd będzie
inwestował w polskie
rozwiązania, czy
kupi je za granicą?
Rola rynków
finansowych
▣ Czy krajowe
instytucje finansowe
będą na tyle
odważne i podejmą
ryzyko
eksperymentowania
z technologią
blockchain?
▣ Czy też będą – za
kilka lat –
importowały
rozwiązania
zagraniczne?
Rola startupów
▣ Czy startupy będą w
stanie wygenerować
podaż rozwiązań
technicznych
odpowiednio
wysokiej jakości?
▣ Czy będą
dominowały
rozwiązania
programistyczne,
czy może z udziałem
wiedzy naukowej?
52. 8.
Oczekiwania i możliwości
Co by się nam przydało, by się lepiej rozwijać
i zaproponować nowsze, innowacyjne rozwiązania?
53. realizowane projekty społeczności bitcoina w Polsce
w zakresie zastosowania technologii blockchain
▣ System
konkurujący z
Google na rynku
reklamy
internetowej (w
trakcie realizacji)
oparty na
nowym
blockchainie.
Sektor publiczny
▣ Zastosowanie
kryptowalut i
blockchain do
głosowania w ramach
partii politycznej oraz
do współtworzenia
programu wyborczego
(dwie inicjatywy).
Prawa własności
▣ Potwierdzanie
świadectw udziałowych
oraz udziałów/akcji
spółek w blockchain.
▣ Potwierdzanie własności
w blockchain.
▣ Emisja długów (weksli,
pożyczek, obligacji firm)
przez blockchain.
54. Oczekiwania rynku bitcoin
▣ Jakiekolwiek, przyjazne „regulacje” w formie wyrażenia woli.
Najlepiej dokonywane przy współudziale rynku (na wzór
grupy roboczej rządu Japonii).
▣ Włączenie technologii kryptowalutowych do Krajowych
Inteligentnych Specjalizacji. (Dlaczego bitcoina pominięto?)
▣ Określenie minimalnych standardów dla projektów dot.
zarządzania bezpieczeństwem informacji oraz zarządzania
ciągłością działania, by możliwa była współpraca startupów
bitcoinowych z krajowymi operatorami w ramach
poszczególnych systemów infrastruktury krytycznej.
55. Oczekiwania rynku bitcoin
▣ Uznanie bitcoina na prawach pieniądza: możliwość płacenia
podatków, możliwość rozliczeń podatkowych na zasadach
takich, jakie są przyjęte dla tradycyjnych walut
□ Wzrost wartości USD na koncie / w „skarpecie” nie
powoduje zysku; w przypadku bitcoina już tak nie jest.
56. Oczekiwania rynku bitcoin
▣ Stymulowanie przez rząd dużych spółek do otwartości na
innowacyjne rozwiązania proponowane przez startupy,
być może biorąc na siebie część ryzyka z tym związanego.
□ Tak, jak rząd bierze na siebie ryzyko niepowodzenia badań
podstawowych – wszędzie na świecie finansowanych ze
środków publicznych.
58. Credits
Special thanks to all the people who made and
released these awesome resources for free:
▣ Presentation template by SlidesCarnival
▣ Justice icons by Arthur Shlain
▣ Photographs by Unsplash