1. แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 7
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ รายวิชาฟิสิกส์
รหัสวิชา ว 30202 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4
หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 เรื่องหลัก โมเมนตัมและการดล
เรื่อง แรงและการเปลี่ยนโมเมนตัม
สาระที่ 4 แรงและการเคลื่อนที่ เวลา 3 ชั่วโมง
ภาคเรียนที่ 2
มาตรฐานการเรียนรู้
มาตรฐาน ว 4.2 เข้าใจลักษณะการเคลื่อนที่แบบต่างๆของวัตถุใน
ธรรมชาติ มีกระบวนการสืบเสาะหาความรู้และจิตวิทยาศาสตร์ สื่อสารสิ่งที่
เรียนรู้และนำาความรู้ไปใช้ประโยชน์
มาตรฐานการเรียนรู้ช่วงชั้น ม.4-6 ทดลองและอธิบายหลักการของ
การชนใน 1 มิติ การชนใน 2 มิติ การชนใน 3 มิติและโมเมนตัม รวมทั้ง
คำานวณและนำาความรู้ไปใช้ประโยชน์
ตัวชี้วัด -
1.สาระสำาคัญ/ความคิดรวบยอด
โมเมนตัม(momentum : P) คือ ผลคูณระหว่างระหว่างมวลและ
ความเร็วของวัตถุ ซึ่งเป็นปริมาณหนึ่งที่บอกสภาพการเคลื่อนที่ของวัตถุ
กฎการเคลื่อนที่ข้อที่สองของนิวตัน กล่าวได้อีกแบบหนึ่งว่า แรงลัพธ์
ที่กระทำาต่อวัตถุ เท่ากับอัตราการเปลี่ยนโมเมนตัมของวัตถุทั้งขนาดและ
ทิศทาง
2. ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง
ความรู้/ทักษะกระบวนการ/คุณลักษณะที่พึงประสงค์
ปลายทาง
1. บอกความหมายของโมเมนตัมได้
2. บอกได้ว่าแรงที่กระทำาต่อวัตถุ ทำาให้โมเมนตัมเปลี่ยนไป
3. บอกความหมายของแรงว่ามีความสัมพันธ์กับอัตราการเปลี่ยน
โมเมนตัมตามสมการ
F P
= D
D
v
t
v
นำาทาง
1. บอกความหมายของโมเมนตัมได้
2. บอกได้ว่าขณะที่วัตถุกำาลังเคลื่อนที่มีโมเมนตัม และหาค่า
โมเมนตัมของวัตถุได้เมื่อกำาหนดมวลและความเร็วของวัตถุให้

2. 3. บอกได้ว่าโมเมนตัมเป็นปริมาณเวกเตอร์ที่มีทิศเดียวกับทิศของ
ความเร็ว
4. อธิบายได้ว่า แรงกระทำาต่อวัตถุทำาให้โมเมนตัมของวัตถุเปลี่ยนไป
5. บอกได้ว่าแรงลัพธ์ที่กระทำาต่อวัตถุใดจะเท่ากับอัตราการเปลี่ยน
โมนเมนตัมของวัตถุนั้นทั้งขนาดและทิศทาง
6. อธิบายได้ว่า แรงที่ใช้หยุดการเคลื่อนที่ของวัตถุ หรือแรงที่ทำาให้มี
การเปลี่ยนโมเมนตัมขึ้นอยู่กับมวล ความเร็ว และช่วงเวลาที่ใช้ใน
การเปลี่ยนโมเมนตัม
3. สาระการเรียนรู้
1.สาระการเรียนรู้แกนกลาง
- โมเมนตัม
- แรงและการเปลี่ยนโมเมนตัม
- การดลและแรงดล
- การชน
โมเมนตัม(momentum : P) คือ ผลคูณระหว่างระหว่างมวลและ
ความเร็วของวัตถุ ซึ่งเป็นปริมาณหนึ่งที่บอกสภาพการเคลื่อนที่ของวัตถุ
p = mv v v
……………(1)
เมื่อให้ p v
คือ โมเมนตัมของวัตถุ
m คือ มวลของวัตถุ
vv คือ ความเร็วของวัตถุ
โมเมนตัมเป็นปริมาณเวกเตอร์ที่มีทิศตามทิศของความเร็ว มีหน่วย
เป็นกิโลกรัมเมตรต่อวินาที ในการทำาให้วัตถุซึ่งกำาลังเคลื่อนที่ให้หยุดนิ่ง
พบว่า วัตถุที่มีโมเมนตัมมากต้องออกแรงต้านมากกว่าวัตถุที่มีโมเมนตัม
น้อย
จากกฎการเคลื่อนที่ข้อที่หนึ่งของนิวตัน ที่เรียกว่ากฎของความเฉื่อย
สามารถเขียนในรูปโมนเมนตัมได้ว่า โมเมนตัมของวัตถุคงตัวเสมอ
นอกจากจะมีแรงลัพธ์ซึ่งมีค่าไม่เป็นศูนย์มากระทำาต่อวัตถุนั้น
v กระทำาต่อวัตถุ
เมื่อวัตถุมวลm เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว uv มีแรงคงตัว F
ในช่วงเวลาDt ทำาให้ความเร็วของวัตถุเปลี่ยนเป็นvv จากกฎการเคลื่อนที่
ข้อที่สองของนิวตัน
v v
v v และ a v u
F = ma
= -
t
D
v
v v v
ดังนั้น m( v -
u )
F
t
=
D
v v v
F = mv -
mu
t
D
……………(2)
v คือ แรงลัพธ์ที่คงตัวที่กระทำาต่อวัตถุมวล m
เมื่อ F

3. v mu คือ โมเมนตัมของวัตถุก่อนออกแรงกระทำา
v mv คือ โมเมนตัมของวัตถุหลังออกแรงกระทำา
- v v mv mu คือ โมเมนตัมของวัตถุที่เปลี่ยนไปในช่วงเวลา Dt
v v mv mu
-
D
t คือ โมเมนตัมของวัตถุที่เปลี่ยนไปใน 1 หน่วย
เวลา หรือ
อัตราการเปลี่ยนโมเมนตัมของวัตถุ
สรุปได้ว่า กฎการเคลื่อนที่ข้อที่สองของนิวตัน กล่าวได้อีกแบบหนึ่ง
ว่า แรงลัพธ์ที่กระทำาต่อวัตถุ เท่ากับอัตราการเปลี่ยนโมเมนตัมของวัตถุทั้ง
ขนาดและทิศทาง
2.สาระการเรียนรู้ท้องถิ่น
- โมเมนตัม
- แรงและการเปลี่ยนโมเมนตัม
- การดลและแรงดล
- การชน
3.สอดแทรกหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
- โมเมนตัม
- แรงและการเปลี่ยนโมเมนตัม
- การดลและแรงดล
- การชน
4.สอดแทรกความรู้การเข้าสู่ประชาคมอาเซียน
- การร่วมกลุ่มการนำาแรงและการเปลี่ยนโมเมนตัม ใช้ใน
อุตสาหกรรม
5. สมรรถนะสำาคัญของผู้เรียน
1.ความสามารถในการคิด
- การวิเคราะห์ปัญหา
- การสำารวจค้นหา
- การสรุปความเห็น
2.ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต
- การทำางานเป็นกลุ่ม
3.ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี
- การนำาความรู้ไปใช้
6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์
- ความซื่อสัตย์
- ความมีวินัย
- ใฝ่เรียนรู้
- มุ่งมั่นในการทำางาน

4. 7. ชิ้นงาน/ภาระงาน(รวบยอด)
-
8. การวัดและประเมินผล
1.การประเมินก่อนเรียน
- แบบทดสอบก่อนเรียน
2.การประเมินระหว่างการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
- แบบฝึกหัด
3.การประเมินหลังเรียน
- แบบทดสอบหลังเรียน
- รายงานการปฏิบัติงาน
4.การประเมินชิ้นงาน/ภาระงาน(รวบยอด)
- ผลการตรวจแบบฝึกหัดก่อนเรียน – หลังเรียน
- รายงานการปฏิบัติงาน
4. กระบวนการจัดการเรียนรู้ / กิจกรรมการจัดการเรียนรู้
1. ขั้นสร้างความสนใจ
1. ครูอ้างถึงประสบการณ์ที่นักเรียนเคยเล่นกีฬาบางประเภทมาแล้ว
เช่น บาสเกตบอล ห่วงยาง ฟุตบอล จะเห็นว่าในการออกแรงรับลูกบอล
หรือห่วงยางที่กำาลังเคลื่อนที่ด้วยความเร็วต่างกัน ขนาดของแรงที่ใช้รับ
วัตถุแต่ละครั้งก็ต่างกันด้วย
2. ครูตั้งปัญหาเพื่อนำาเข้าสู่การทำากิจกรรมรับถุงทรายว่า นักเรียน
ทราบหรือไม่ว่าการที่ออกแรงต่างกันเพื่อรับวัตถุนั้น ขึ้นกับปริมาณใดบ้าง
ให้นักเรียนลองทำากิจกรรมการรับถุงทราย
2. ขั้นสำารวจและค้นหา
1. ครูสุ่มนักเรียนประมาณ 10 คน ทำากิจกรรมการรับถุงทราย โดย
ให้ใช้มือขวาถือถุงทรายถุงหนึ่งอยู่เหนือมือซ้ายประมาณ 20 เซนติเมตร
ปล่อยถุงทรายตกลงบนมือซ้าย โดยใช้มือซ้ายรับถุงทรายที่ตกลงมาให้
หยุดนิ่งในมือโดยพยายามไม่ให้เคลื่อนที่ ทำาการทดลองซำ้าโดยมือขวาอยู่
เหนือมือซ้ายประมาณ 50 เซนติเมตร แล้วปล่อยถุงทรายถุงเดิม ให้
นักเรียนเปรียบเทียบแรงที่มือซ้ายรับถุงทรายเพื่อไม่ให้ถุงทรายเคลื่อนที่ใน
แต่ละครั้ง
2. ครูนำานักเรียนอภิปรายผลจากการทำากิจกรรม โดยตั้งปัญหาถาม
นักเรียนว่า
2.1 ในการออกแรงของมือซ้ายที่รับถุงทรายทั้งสองกรณีแตก
ต่างกันหรือไม่ อย่างไร
(แรงที่ใช้รับถุงทรายจากระดับที่สูงกว่าจะมีค่ามากกว่าถุงทรายระดับตำ่า)

5. 2.2 ความเร็วของถุงทรายขณะที่ตกถึงมือซ้ายทั้งสองกรณี
แตกต่างกันหรือไม่ อย่างไร
(ถุงทรายที่ปล่อยจากระดับสูงจะมีความเร็วมากกว่าถุงทรายที่ปล่อยจาก
ระดับตำ่าขณะกระทบมือ)
2.3 ความเร็วของถุงทรายทั้งสองกรณีเกี่ยวข้องกับการ
ออกแรงรับถุงทรายหรือไม่
อย่างไร(ถุงทรายที่มีความเร็วมากกว่าจะต้องออกแรงรับมากกว่าถุงทรายที่
มีความเร็วน้อย)
3. ครูให้นักเรียนทำาการทดลองใหม่ โดยใช้มือขวารับถุงทราย 1 ถุง
จากระดับที่อยู่เหนือมือซ้ายประมาณ 30 เซนติเมตร และใช้มือซ้ายรับถุง
ทรายให้หยุดนิ่งในมือโดยพยายามไม่ให้ถุงทรายเคลื่อนที่ แล้วทำาการ
ทดลองซำ้าอีกครั้ง แต่เปลี่ยนเป็นถุงทราย 2 ถุงมัดติดกัน โดยปล่อยถุงทราย
ที่ระยะความสูง 30 เซนติเมตร เปรียบเทียบแรงที่มือซ้ายต้านถุงทรายเพื่อ
ไม่ให้ถุงทรายเคลื่อนที่ในแต่ละครั้ง
4. ครูนำานักเรียนอภิปรายผลจากการทำากิจกรรม ว่า
4.1 แรงที่มือซ้ายใช้รับถุงทรายทั้งสองกรณีแตกต่างกันหรือ
ไม่ อย่างไร(แรงที่ใช้รับถุงทรายที่มีมวลมากจะมีค่ามากกว่า
แรงที่ใช้รับถุงทรายที่มีมวลน้อย)
4.2 ความเร็วของถุงทรายขณะที่ตกถึงมือซ้ายทั้งสองกรณี
แตกต่างกันหรือไม่ อย่างไร(ความเร็วของถุงทรายทั้งสองกรณี
มีค่าเท่ากัน)
4.3 มวลของถุงทรายทั้งสองกรณีเกี่ยวข้องกับการออกแรงรับ
ถุงทรายหรือไม่อย่างไร
(ถุงทรายที่มีมวลมาก จะต้อออกแรงรับมากกว่าถุงทรายที่มีมวลน้อย)
5. ครูให้นักเรียนสรุปว่า จากการทำากิจกรรมทั้ง 2 ตอน เราจะสรุปได้
ว่าอย่างไร (แรงที่ใช้หยุดการเคลื่อนที่ของวัตถุใดๆขึ้นอยู่กับมวลและ
ความเร็วของวัตถุนั้น)
6. ครูให้ความรู้นักเรียนเรื่องโมเมนตัมว่า ผลคูณระหว่างมวลกับ
ความเร็วของวัตถุ เรียกว่า โมเมนตัม ซึ่งเป็นปริมาณเวกเตอร์ มีทิศเดียวกับ
ทิศของความเร็ว มีหน่วยเป็น กิโลกรัม เมตร/วินาที หรือ นิวตัน/วินาที
7. ครูชี้ให้นักเรียนเห็นว่า โมเมนตัมของวัตถุเป็นปริมาณที่มีอยู่ใน
วัตถุที่กำาลังเคลื่อนที่ ใช้บอกสภาพการเคลื่อนที่ของวัตถุ
8. ครูถามนักเรียนว่า ถ้าจะทำาให้วัตถุที่กำาลังเคลื่อนที่ให้หยุดนิ่ง แรง
ต้านที่กระทำาต่อวัตถุที่มีโมเมนตัมมากกับโมเมนตัมน้อยจะแตกต่างกันหรือ
ไม่ อย่างไร (แตกต่างกัน คือ วัตถุที่มีโมเมนตัมมากจะต้องออกแรงต้าน
มากกว่าวัตถุที่มีโมเมนตัมน้อย)
9. ครูนำานักเรียนอภิปรายเรื่องแรงและการเปลี่ยนโมเมนตัม โดยใช้
สถานการณ์ว่า

6. 9.1 ในการเตะลูกฟุตบอลที่หยุดนิ่งให้เคลื่อนที่ออกไปด้วย
ความเร็วต่างกัน จะต้องออกแรงต่างกัน หรือไม่ อย่างไร (เตะลูกฟุตบอล
ให้เคลื่อนที่ด้วยความเร็วมากต้องออกแรงมากกว่าเตะฟุตบอลให้เคลื่อนที่
ด้วยความเร็วน้อย)
9.2 แรงที่กระทำาต่อลูกฟุตบอล มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงโมเมนตัม
ของลูกฟุตบอลหรือไม่ อย่างไร (แรง ที่กระทำาต่อลูกฟุตบอลมากจะ
ทำาให้โมเมนตัมของวัตถุเปลี่ยนแปลงมาก)
9.3 จากกรณีนี้เราจะสรุปได้ว่าอย่างไร (แรงที่กระทำาต่อวัตถุมีผล
ต่อการเปลี่ยนโมเมนตัมของวัตถุ)
10. ครูทบทวนกฎการเคลื่อนที่ข้อที่สอง ของนิวตัน และการนำากฎนี้
ไปหาความสัมพันธ์ระหว่างแรงและโมเมนตัมของวัตถุ จนได้สมการว่า
v v v
F = mv -
mu
t
D
11. ครูเน้นให้นักเรียนทราบว่า กฎการเคลื่อนที่ข้อที่สองของนิวตัน
อาจกล่าวอีกแบบหนึ่งว่า แรงลัพธ์ที่กระทำากับวัตถุใดๆจะเท่ากับอัตราการ
เปลี่ยนแปลงโมเมนตัมของวัตถุนั้นทั้งขนาดและทิศทาง
12. ครูยกตัวอย่างการแก้ปัญหาโจทย์เรื่องแรงและการเปลี่ยน
โมเมนตัม 2 ข้อ จากแบบฝึกหัดเสริมประสบการณ์ แสดงวิธีทำาบนกระดาน
13. ครูเปิดโอกาสให้นักเรียนสอบถามเนื้อหาเรื่อง แรงและการ
เปลี่ยนโมเมนตัม ว่ามีส่วนไหนที่ยังไม่เข้าใจและให้ความรู้เพิ่มเติมในส่วน
นั้น
3. ขั้นลงข้อสรุป
ครูนำาอภิปราย สรุปเนื้อหา ด้วยคำาถามต่อไปนี้
1. โมเมนตัมของวัตถุ คืออะไร ( โมเมนตัม(momentum : P) คือ ผล
คูณระหว่างระหว่างมวลและความเร็วของวัตถุ ซึ่งเป็นปริมาณหนึ่งที่
บอกสภาพการเคลื่อนที่ของวัตถุ มีค่า p = mv v v )
2. โมเมนตัมเป็นปริมาณเวกเตอร์หรือสเกลาร์ และมีหน่วยเป็นอะไร
(โมเมนตัมเป็นปริมาณเวกเตอร์ที่มีทิศตามทิศของความเร็ว มีหน่วย
เป็นกิโลกรัมเมตรต่อวินาที)
3. แรงลัพธ์สัมพันธ์กับการเปลี่ยนแปลงโมเมนตัมอย่างไร (แรงลัพธ์ที่
กระทำาต่อวัตถุ เท่ากับอัตราการเปลี่ยนโมเมนตัมของวัตถุทั้งขนาด
และทิศทาง)
5. การวัดผลและประเมินผล
5.1 เกณฑ์การประเมิน
1.วัดความเข้าใจของนักเรียน โดยการตอบคำาถามของนักเรียน
2. วัดความสนใจของนักเรียน โดยดูจากการตั้งใจฟังครู
บรรยาย และการพยายามตอบ
คำาถามครู และมีความสนใจที่จะถามข้อสงสัย และการให้
ความร่วมมือในการเรียน

7. 3. การทำาแบบฝึกหัดจากใบงานที่แจกให้นักเรียน/การส่ง
การบ้าน
4. ประเมินเจตคติ คุณธรรมที่นักเรียนแสดงออกในขณะที่มีการ
เรียนรู้
5. นักเรียนตอบคำาถามได้ 80 %
6. สังเกตจากการร่วมอภิปรายโดยการสุ่มนักเรียน 4 คน
5.2 เครื่องมือประเมิน
ใช้เกณฑ์การประเมินผลจากคะแนนในตารางสังเกตพฤติกรรม 10
คะแนนขึ้นไปแสดงว่าผ่านจุดประสงค์
ตารางสังเกตพฤติกรรม
พฤติก
รรม
เลขที่
สนใจ
5
คะแนน
แสดงความ
คิดเห็น
5 คะแนน
มี
เหตุผล
5
คะแนน
ความถูก
ต้อง
5
คะแนน
คะแนน
รวม
20
คะแนน
ผ่า
น
ไม่
ผ่าน
6. สื่อและแหล่งการเรียนรู้
1. หนังสือเรียนวิชาฟิสิกส์ 2
2. เอกสารประกอบการสอน/ใบความรู้/แบบฝึกเสริมฯ เรื่อง แรงและ
การเปลี่ยนโมเมนตัม
7. ความสัมพันธ์กับกลุ่มสาระการเรียนรู้อื่น
.........................................................................................................
....................................................
.........................................................................................................
....................................................
8. กิจกรรมเสนอแนะ
.........................................................................................................
....................................................
.........................................................................................................
...........................................................................
9. ความคิดเห็นของฝ่ายบริหาร
9.1 ความคิดเห็นของหัวหน้าฝ่ายวิชาการ
.........................................................................................................
....................................................

8. .........................................................................................................
....................................................
9.2 ความคิดเห็นของรองผู้อำานวยการโรงเรียน
.........................................................................................................
....................................................
.........................................................................................................
....................................................
9.3 ความคิดเห็นของผู้อำานวยการโรงเรียน
.........................................................................................................
....................................................
.........................................................................................................
....................................................
10.บันทึกผลหลังการสอน
บันทึกหลังการสอน

9. กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ รายวิชาฟิสิกส์
รหัสวิชา ว 30202 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4
หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 เรื่องหลัก โมเมนตัมและการดล
เรื่อง แรงและการเปลี่ยนโมเมนตัม
สาระที่ 4 แรงและการเคลื่อนที่ เวลา 3 ชั่วโมง
ภาคเรียนที่ 2
แผนการจัดการเรียนรู้ที่…...เรื่อง……………………….
……………..…………..……………..เวลา ……คาบ
……………………………………………………………………………
………………………………………...
1. จำานวนนักเรียนที่ใช้สอน
ระดับชั้น จำานวนนักเรียน ( คน)
มัธยมศึกษาปีที่ 4 37
2. ผลการสอน
2.1) ความเหมาะสมของระยะเวลา ( ) ดีมาก ( ) ดี
( ) พอใช้ ( ) ต้องปรับปรุง
2.2) ความเหมาะสมของเนื้อหา ( ) ดีมาก ( ) ดี ( )
พอใช้ ( ) ต้องปรับปรุง
2.3) ความเหมาะสมของกิจกรรมการเรียนการสอน
( ) ดีมาก ( ) ดี ( ) พอใช้ ( )
ต้องปรับปรุง
2.4) ความเหมาะสมของสื่อการสอนที่ใช้( ) ดีมาก ( ) ดี ( )
พอใช้ ( ) ต้องปรับปรุง
……………………………………………………………………………
………………………………………...
……………………………………………………………………………
………………………………………...
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
…...
……………………………………………………………………………
………
2.5) พฤติกรรม/การมีส่วนร่วมของนักเรียน( ) ดีมาก ( ) ดี
( ) พอใช้ ( ) ต้องปรับปรุง
2.6) ผลการปฏิบัติกิจกรรม/ใบกิจกรรม การทดสอบก่อนเรียนและหลัง
เรียน

10. ……………………………………………………………………………
……………………………………….
……………………………………………………………………………
………………………………………..
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……...
……………………………………………………………………………
………
3. ปัญหาและอุปสรรค
……………………………………………………………………………
………………………………………...
……………………………………………………………………………
………………………………………...
……………………………………………………………………………
………………………………………...
……………………………………………………………………………
………………………………………...........
4. ข้อเสนอแนะ/แนวทางแก้ไข
……………………………………………………………………………
………………………………………...
……………………………………………………………………………
………………………………………...
……………………………………………………………………………
………………………………………...................................................
..............................................................................................
ลงชื่อ………………………………. ผู้สอน/ผู้บันทึก
( นายศิลป์ชัย จิตตรง )
ตำาแหน่งครูผู้ช่วย
…………/……………./
…………