Enviar pesquisa
Carregar
Thailand's Competitiveness in Food Industry (2003)
•
1 gostou
•
1,606 visualizações
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Seguir
Thailand's Competitiveness in Food Industry (2003)
Leia menos
Leia mais
Negócios
Denunciar
Compartilhar
Denunciar
Compartilhar
1 de 140
Baixar agora
Baixar para ler offline
Recomendados
รายงานผลการปฏิบัติราชการสำคัญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ประจำเดือนเมษายน 2559
รายงานผลการปฏิบัติราชการสำคัญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ประจำเดือนเมษายน 2559
Ministry of Agriculture and Cooperatives
Microsoft word บรรณานุกรม
Microsoft word บรรณานุกรม
ศุภวัฒน์ ปภัสสรากาญจน์
ทุนมูลนิธิ อายิโนะโมะโต๊ะ
ทุนมูลนิธิ อายิโนะโมะโต๊ะ
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Social-class (ชนชั้นทางสังคมกับพฤติกรรมผู้บริโภค : บทที่ 5 ) สำหรับนิสิต วิชา...
Social-class (ชนชั้นทางสังคมกับพฤติกรรมผู้บริโภค : บทที่ 5 ) สำหรับนิสิต วิชา...
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Google 2010 case study gm
Google 2010 case study gm
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
ทุนภูมิพล ประจำปีการศึกษา 2555
ทุนภูมิพล ประจำปีการศึกษา 2555
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
คุณลักษณะคนไทยที่พึงประสงค์
คุณลักษณะคนไทยที่พึงประสงค์
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Global Product & Price Strategy (ch.7)
Global Product & Price Strategy (ch.7)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Recomendados
รายงานผลการปฏิบัติราชการสำคัญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ประจำเดือนเมษายน 2559
รายงานผลการปฏิบัติราชการสำคัญของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ประจำเดือนเมษายน 2559
Ministry of Agriculture and Cooperatives
Microsoft word บรรณานุกรม
Microsoft word บรรณานุกรม
ศุภวัฒน์ ปภัสสรากาญจน์
ทุนมูลนิธิ อายิโนะโมะโต๊ะ
ทุนมูลนิธิ อายิโนะโมะโต๊ะ
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Social-class (ชนชั้นทางสังคมกับพฤติกรรมผู้บริโภค : บทที่ 5 ) สำหรับนิสิต วิชา...
Social-class (ชนชั้นทางสังคมกับพฤติกรรมผู้บริโภค : บทที่ 5 ) สำหรับนิสิต วิชา...
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Google 2010 case study gm
Google 2010 case study gm
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
ทุนภูมิพล ประจำปีการศึกษา 2555
ทุนภูมิพล ประจำปีการศึกษา 2555
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
คุณลักษณะคนไทยที่พึงประสงค์
คุณลักษณะคนไทยที่พึงประสงค์
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Global Product & Price Strategy (ch.7)
Global Product & Price Strategy (ch.7)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Strategy and Competitive Advantage (ch.6)
Strategy and Competitive Advantage (ch.6)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Global Market Entry Strategies (Ch.5)
Global Market Entry Strategies (Ch.5)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
International market selection (Ch.4) - Global Marketing
International market selection (Ch.4) - Global Marketing
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Economic Environment #Ch.2 (Global Marketing)
Economic Environment #Ch.2 (Global Marketing)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Key economic indicators of thailand
Key economic indicators of thailand
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Introduction to Global Marketing #Ch.1
Introduction to Global Marketing #Ch.1
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
การวัดผลและประเมินผลสื่อ (Media Evaluation : Ch 8)
การวัดผลและประเมินผลสื่อ (Media Evaluation : Ch 8)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
การตัดสินใจของผู้บริโภค (Consumer's decision making : Ch 11)
การตัดสินใจของผู้บริโภค (Consumer's decision making : Ch 11)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
วิถีชีวิตกับพฤติกรรมผู้บริโภค (Self-image & Lifestyle : Ch 10)
วิถีชีวิตกับพฤติกรรมผู้บริโภค (Self-image & Lifestyle : Ch 10)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Media planing : การวางแผนและกลยุทธ์สื่อโฆษณา บทที่ 6
Media planing : การวางแผนและกลยุทธ์สื่อโฆษณา บทที่ 6
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
ทัศนคติกับพฤติกรรมผู้บริโภค (Attitude and Consumer Behavior : Ch 9)
ทัศนคติกับพฤติกรรมผู้บริโภค (Attitude and Consumer Behavior : Ch 9)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
การกำหนดวัตถุประสงค์และงบประมาณการส่งเสริมการตลาด (Ch.6)
การกำหนดวัตถุประสงค์และงบประมาณการส่งเสริมการตลาด (Ch.6)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
เนื้อหารายละเอียดของทฤษฎีแรงกระตุ้นทางจิตวิทยาของ McGuire
เนื้อหารายละเอียดของทฤษฎีแรงกระตุ้นทางจิตวิทยาของ McGuire
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Communication Process (กระบวนการการสื่อสาร) ch.5
Communication Process (กระบวนการการสื่อสาร) ch.5
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Personality , Emotion and Consumer Behavior (Ch.8)
Personality , Emotion and Consumer Behavior (Ch.8)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Motivation (แรงจูงใจ) ch.7 สำหรับนิสิตวิชาพฤติกรรมผู้บริโภค
Motivation (แรงจูงใจ) ch.7 สำหรับนิสิตวิชาพฤติกรรมผู้บริโภค
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Perception,learning,memory (Ch.6), Consumer Behavior Class
Perception,learning,memory (Ch.6), Consumer Behavior Class
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Branding&Positioning (Ch 4) for IMC student Class
Branding&Positioning (Ch 4) for IMC student Class
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
พฤติกรรมผู้บริโภคในมุมมองของ IMC (บทที่ 3) สำหรับนิสิต กต17จศ8
พฤติกรรมผู้บริโภคในมุมมองของ IMC (บทที่ 3) สำหรับนิสิต กต17จศ8
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Reference Group and Consumer Behavior (Ch.4) - กลุ่มอ้างอิงกับพฤติกรรมผู้บริโภค
Reference Group and Consumer Behavior (Ch.4) - กลุ่มอ้างอิงกับพฤติกรรมผู้บริโภค
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Mais conteúdo relacionado
Mais de Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Strategy and Competitive Advantage (ch.6)
Strategy and Competitive Advantage (ch.6)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Global Market Entry Strategies (Ch.5)
Global Market Entry Strategies (Ch.5)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
International market selection (Ch.4) - Global Marketing
International market selection (Ch.4) - Global Marketing
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Economic Environment #Ch.2 (Global Marketing)
Economic Environment #Ch.2 (Global Marketing)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Key economic indicators of thailand
Key economic indicators of thailand
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Introduction to Global Marketing #Ch.1
Introduction to Global Marketing #Ch.1
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
การวัดผลและประเมินผลสื่อ (Media Evaluation : Ch 8)
การวัดผลและประเมินผลสื่อ (Media Evaluation : Ch 8)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
การตัดสินใจของผู้บริโภค (Consumer's decision making : Ch 11)
การตัดสินใจของผู้บริโภค (Consumer's decision making : Ch 11)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
วิถีชีวิตกับพฤติกรรมผู้บริโภค (Self-image & Lifestyle : Ch 10)
วิถีชีวิตกับพฤติกรรมผู้บริโภค (Self-image & Lifestyle : Ch 10)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Media planing : การวางแผนและกลยุทธ์สื่อโฆษณา บทที่ 6
Media planing : การวางแผนและกลยุทธ์สื่อโฆษณา บทที่ 6
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
ทัศนคติกับพฤติกรรมผู้บริโภค (Attitude and Consumer Behavior : Ch 9)
ทัศนคติกับพฤติกรรมผู้บริโภค (Attitude and Consumer Behavior : Ch 9)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
การกำหนดวัตถุประสงค์และงบประมาณการส่งเสริมการตลาด (Ch.6)
การกำหนดวัตถุประสงค์และงบประมาณการส่งเสริมการตลาด (Ch.6)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
เนื้อหารายละเอียดของทฤษฎีแรงกระตุ้นทางจิตวิทยาของ McGuire
เนื้อหารายละเอียดของทฤษฎีแรงกระตุ้นทางจิตวิทยาของ McGuire
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Communication Process (กระบวนการการสื่อสาร) ch.5
Communication Process (กระบวนการการสื่อสาร) ch.5
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Personality , Emotion and Consumer Behavior (Ch.8)
Personality , Emotion and Consumer Behavior (Ch.8)
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Motivation (แรงจูงใจ) ch.7 สำหรับนิสิตวิชาพฤติกรรมผู้บริโภค
Motivation (แรงจูงใจ) ch.7 สำหรับนิสิตวิชาพฤติกรรมผู้บริโภค
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Perception,learning,memory (Ch.6), Consumer Behavior Class
Perception,learning,memory (Ch.6), Consumer Behavior Class
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Branding&Positioning (Ch 4) for IMC student Class
Branding&Positioning (Ch 4) for IMC student Class
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
พฤติกรรมผู้บริโภคในมุมมองของ IMC (บทที่ 3) สำหรับนิสิต กต17จศ8
พฤติกรรมผู้บริโภคในมุมมองของ IMC (บทที่ 3) สำหรับนิสิต กต17จศ8
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Reference Group and Consumer Behavior (Ch.4) - กลุ่มอ้างอิงกับพฤติกรรมผู้บริโภค
Reference Group and Consumer Behavior (Ch.4) - กลุ่มอ้างอิงกับพฤติกรรมผู้บริโภค
Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
Mais de Mahasarakham Business School, Mahasarakham University
(20)
Strategy and Competitive Advantage (ch.6)
Strategy and Competitive Advantage (ch.6)
Global Market Entry Strategies (Ch.5)
Global Market Entry Strategies (Ch.5)
International market selection (Ch.4) - Global Marketing
International market selection (Ch.4) - Global Marketing
Economic Environment #Ch.2 (Global Marketing)
Economic Environment #Ch.2 (Global Marketing)
Key economic indicators of thailand
Key economic indicators of thailand
Introduction to Global Marketing #Ch.1
Introduction to Global Marketing #Ch.1
การวัดผลและประเมินผลสื่อ (Media Evaluation : Ch 8)
การวัดผลและประเมินผลสื่อ (Media Evaluation : Ch 8)
การตัดสินใจของผู้บริโภค (Consumer's decision making : Ch 11)
การตัดสินใจของผู้บริโภค (Consumer's decision making : Ch 11)
วิถีชีวิตกับพฤติกรรมผู้บริโภค (Self-image & Lifestyle : Ch 10)
วิถีชีวิตกับพฤติกรรมผู้บริโภค (Self-image & Lifestyle : Ch 10)
Media planing : การวางแผนและกลยุทธ์สื่อโฆษณา บทที่ 6
Media planing : การวางแผนและกลยุทธ์สื่อโฆษณา บทที่ 6
ทัศนคติกับพฤติกรรมผู้บริโภค (Attitude and Consumer Behavior : Ch 9)
ทัศนคติกับพฤติกรรมผู้บริโภค (Attitude and Consumer Behavior : Ch 9)
การกำหนดวัตถุประสงค์และงบประมาณการส่งเสริมการตลาด (Ch.6)
การกำหนดวัตถุประสงค์และงบประมาณการส่งเสริมการตลาด (Ch.6)
เนื้อหารายละเอียดของทฤษฎีแรงกระตุ้นทางจิตวิทยาของ McGuire
เนื้อหารายละเอียดของทฤษฎีแรงกระตุ้นทางจิตวิทยาของ McGuire
Communication Process (กระบวนการการสื่อสาร) ch.5
Communication Process (กระบวนการการสื่อสาร) ch.5
Personality , Emotion and Consumer Behavior (Ch.8)
Personality , Emotion and Consumer Behavior (Ch.8)
Motivation (แรงจูงใจ) ch.7 สำหรับนิสิตวิชาพฤติกรรมผู้บริโภค
Motivation (แรงจูงใจ) ch.7 สำหรับนิสิตวิชาพฤติกรรมผู้บริโภค
Perception,learning,memory (Ch.6), Consumer Behavior Class
Perception,learning,memory (Ch.6), Consumer Behavior Class
Branding&Positioning (Ch 4) for IMC student Class
Branding&Positioning (Ch 4) for IMC student Class
พฤติกรรมผู้บริโภคในมุมมองของ IMC (บทที่ 3) สำหรับนิสิต กต17จศ8
พฤติกรรมผู้บริโภคในมุมมองของ IMC (บทที่ 3) สำหรับนิสิต กต17จศ8
Reference Group and Consumer Behavior (Ch.4) - กลุ่มอ้างอิงกับพฤติกรรมผู้บริโภค
Reference Group and Consumer Behavior (Ch.4) - กลุ่มอ้างอิงกับพฤติกรรมผู้บริโภค
Thailand's Competitiveness in Food Industry (2003)
1.
การพัฒนาขีดความสามารถในการแขงขันของไทย
291 บทที่ 4 กลุมอุตสาหกรรมอาหาร เมื่อกลาวถึงการพัฒนาขีดความสามารถในการแขงขันของประเทศ อุตสาหกรรมอาหารเปนหนึ่งในหลาย อุตสาหกรรมที่มีบทบาทสําคัญเปนอยางยิ่ง เนื่องจากปจจุบันรัฐบาลมีแนวคิดและนโยบายใหประเทศไทยเปนผูนําทางการ ผลิต และการสงออกอาหารอยางมีเสถียรภาพ โดยวาดฝนใหไทยเปน “ครัวของโลก” ซึ่งการดําเนินงานตามแนวนโยบาย ของรัฐบาล คณะทํางานรวมระหวางสํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ และสถาบันบัณฑิต บริหารธุรกิจ ศศินทร แหงจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ไดวางกรอบการศึกษา โดยประยุกตใชหลักคิดตามทฤษฎีของ Michael E. Porter มาใชในการประเมินและวิเคราะหอุตสาหกรรมอาหาร นั่นคือ การมองภาพของอุตสาหกรรม ในลักษณะเครือขายวิสาหกิจ และใช Diamond Model เปนเครื่องมือในการวิเคราะหเครือขายวิสาหกิจ จุดเดนของการ ศึกษาตามทฤษฎีท่กลาวมานั้น คือ กอนที่จะวางเปาหมายและทิศทางการดําเนินการของประเทศ จําเปนที่จะตองหันกลับ ี มามองภาพของประเทศใหแนชัดเสียกอน โดยการประเมินและวิเคราะหใหเห็นถึงศักยภาพที่แทจริง จุดแข็ง และจุดออน ของอุตสาหกรรม ดังนั้นการศึกษาอุตสาหกรรมอาหารในครั้งนี้จึงมุงเนนในการวิเคราะหภาพรวมของอุตสาหกรรมมากกวา การวิเคราะหแยกรายอุตสาหกรรมยอย เพื่อนําผลการวิเคราะหมาใชในการพัฒนาและแกไขปญหาของทั้งอุตสาหกรรม 4.1 ภาพรวมของอุตสาหกรรมอาหาร การประเมินขีดความสามารถในการแขงขันของอุตสาหกรรมอาหาร ตามทฤษฎีของ Michael E. Porter จะเริ่ม จากการกลาวถึงประวัติการพัฒนาเครือขายวิสาหกิจ และองคประกอบของเครือขายวิสาหกิจ ตอจากนั้นจะเปนการ วิเคราะหประสิทธิภาพของเครือขายวิสาหกิจ อุตสาหกรรมอาหารเปนอุตสาหกรรมขนาดใหญ ประกอบไปดวยอุตสาหกรรมกรรมยอยสาขาตาง ๆ มากมาย ดังนั้น จึงจําเปนที่จะตองกําหนดขอบเขต และคําจํากัดความของอุตสาหกรรมอาหารใหมีความชัดเจนและครอบคลุม ดังที่จะได กลาวถึงในรายละเอียดตอไปนี้ 4.1.1 โครงสรางและพัฒนาการเครือขายวิสาหกิจ (Cluster profile and development) อุตสาหกรรมอาหาร เปนอุตสาหกรรมหนึ่งที่มีกระบวนการผลิตหลากหลายขั้นตอนและผลผลิตของแตละ ขั้นตอนนั้นยังสามารถนําไปใชงานตอไดในหลากหลายรูปแบบ เชน สินคาหนึ่งเมื่อผานกระบวนขั้นตนแลวก็จะสามารถนํา ไปบริโภคโดยตรงทันที หรือนําไปผานกระบวนการปรุง การแปรรูปอยางงาย ไปจนถึงการแปรรูปขั้นสูงขึ้นไปไดเชนเดียวกัน ในการศึกษานี้ไดใชแนวความคิดเครือขายวิสาหกิจ ดวยการจัดแบบกลุมกิจกรรมตางๆ ที่เกิดขึ้นทั้งที่เกี่ยวของโดยตรง และที่เปนเพียงการสนับสนุนหรือองคกรอื่นๆ ดังแผนภาพที่ 4.1
2.
292
การพัฒนาขีดความสามารถในการแขงขันของไทย หนวยงานภาครัฐ หนวยงานภาครัฐ อุตสาหกรรมสนับสนุนและเกี่ยวโยงกัน ••กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงเกษตรและสหกรณ ••กระทรวงอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม ••คณะกรรมสงงเสริมการลงทุน คณะกรรมส เสริมการลงทุน ภาคเกษตรกรรม กิจกรรมหลัก ••กระทรวงพาณิชย กระทรวงพาณิชย ภาคเกษตรกรรม ••กระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี กระทรวงวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี •กสิกรรม •กสิกรรม ••กระทรวงแรงงาน •ปศุสัตว กระทรวงแรงงาน •ปศุสัตว ••กระทรวงคมนาคม กระทรวงคมนาคม •ประมง •ประมง ••กระทรวงตางประเทศ กระทรวงตางประเทศ กิจกรรมหลังงเก็บเกี่ยว กิจกรรมหลั เก็บเกี่ยว กิจกรรมแปรรูปขั้นตน กิจกรรมแปรรูปขั้นตน กิจกรรมแปรรูปขั้นสูงง กิจกรรมแปรรูปขั้นสู ••กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ (Post Harvest) (Semi Process) (Process) กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ (Post Harvest) (Semi Process) (Process) สิ่ง่งแวดลอม สิ แวดลอม อุตสาหกรรมที่เ่เกี่ยวโยงอื่น ๆ อุตสาหกรรมที กี่ยวโยงอื่น ๆ ••กระทรวงสาธารณสุข •ผูเเพาะเลี้ยงพอพันธุแมพันธุ กระทรวงสาธารณสุข •ผู พาะเลี้ยงพอพันธุแมพันธุ •คัดแยกเกรด •คัดแยกเกรด •โรงสี •โรงสี •การ Dehydration •การ Dehydration ••กระทรวงการคลังง กระทรวงการคลั •ตลาดประมูล •ตลาดประมูล ••กระทรวงมหาดไทย กระทรวงมหาดไทย •หองเย็น •หองเย็น •โรงฆาสัตว •โรงฆาสัตว •การดอง การหมัก •การดอง การหมัก •การใชความรอน •การใชความรอน •บรรจุภัณฑ •บรรจุภัณฑ (Thermal) (Thermal) •เครื่องมือ เครื่องจักรร •เครื่องมือ เครื่องจัก •ฉายแสง ธุรกิจบริการ ธุรกิจบริการ •ฉายแสง •ประกันภัย // สถาบันการเงิน •ประกันภัย สถาบันการเงิน •บริการตรวจสอบคุณภาพ •บริการตรวจสอบคุณภาพ •การบรรจุกระปองง •การบรรจุกระปอ •ธกส. •ธกส. •การตมสุก •การตมสุก •การขนสงง และลําเลียงสินคา •การขนส และลําเลียงสินคา •การแชแข็งงอาหารปรุงง •การแชแข็ อาหารปรุ transportation transportation สถาบันการศึกษา สถาบันการศึกษา •การ Dehydration สําาเร็จ •ตัววแทนจําหนาย // นายหนา /คาาปลีก •มหาวิทยาลัย •มหาวิทยาลัย •การ Dehydration สํ เร็จ •ตั แทนจําหนาย นายหนา /ค ปลีก •อาชีวศึกษา •อาชีวศึกษา •โรงเรียนฝกอบรม •โรงเรียนฝกอบรม •การแชเเย็นและแชแข็งง •การแช ย็นและแชแข็ •Cuisine •Cuisine •สถาบันอาหาร •สถาบันอาหาร สมาคมตางง ๆ สมาคมตา ๆ •สถาบันวิจัยตางงๆ •สถาบันวิจัยตา ๆ •สมาคมผูผลิตไกเเพื่อสงงออก •สมาคมผูผลิตไก พื่อส ออก •สมาคมผูผลิตอาหารสําาเร็จรูรูป •สมาคมผูผลิตอาหารสํ เร็จ ป •สมาคมผูเเลี้ยงผูผลิตและสงงออกกุงง •สมาคมผู ลี้ยงผูผลิตและส ออกกุ กุลาดํา กุลาดํา •สมาคมอาหารแชเเยือกแข็งงไทย •สมาคมอาหารแช ยือกแข็ ไทย •สภาอุตสาหกรรม •สภาอุตสาหกรรม •สมาคมผูเเพาะเลี้ยงสัตว •สมาคมผู พาะเลี้ยงสัตว •ฯลฯ •ฯลฯ แผนภาพที่ 4.1 แผนภาพเครือขายวิสาหกิจอุตสาหกรรมอาหาร (Cluster map) โดยที่ไดมีการแบงสวนตางๆของอุตสาหกรรมอาหารดังนี้ สวนแรกที่เปนสวนสําคัญที่สุดคือ กลุมกิจกรรม หลัก ซึ่งประกอบไปดวย 3 กลุมกิจกรรมยอย ซึ่งมีความแตกตางกันในระดับการใชเทคโนโลยีและระดับการแปรรูปสินคา คือ • กลุมกิจกรรมหลังการเก็บเกี่ยว (Post Harvest) เปนกลุมกิจกรรมที่มมูลคาเพิ่มในผลิตภัณฑนอยที่ ี สุด โดยลักษณะกิจกรรมจะใชเทคโนโลยีระดับพื้นฐาน และอาจตองผานกระบวนการเพิ่มเติมจึงจะสามารถบริโภคได (ยก เวนผักและผลไมสด) • กลุมกิจกรรมแปรรูปขั้นตน/กลาง (Semi Process) คือ การแปรรูปสินคาใหอยูในรูปแบบที่พรอม จะนําไปปรุงเพื่อการบริโภค คือ อาจมีการตกแตงหรือปรุงแตงวัตถุดิบใหมีมูลคาเพิ่มมากขึ้น หรือมีกระบวนการถนอม อาหารใหมีอายุยาวขึ้น • กลุมกิจกรรมแปรรูปขั้นสูง (Process) คือ กิจกรรมที่ใชเทคโนโลยีในระดับที่เพิ่มสูงขึ้นเพื่อใหพรอม กับการบริโภค เปนกิจกรรมที่เพิ่มมูลคาใหกับผลิตภัณฑอาหารสูงที่สุด ตารางที่ 4.1 แสดงความหมายของแตละกิจกรรมในเครือขายวิสาหกิจ คําอธิบายและขอกําหนด กิจกรรมหลังเก็บเกี่ยว กิจกรรมแปรรูปขั้นตน กิจกรรมแปรรูปขั้นสูง วัตถุดิบ จากการเก็บเกี่ยวโดยตรง จากกิจกรรมหลังเก็บเกี่ยว จากกิจกรรมหลังเก็บเกี่ยว หรือ กิจกรรม แปรรูปขั้นตน เทคโนโลยีท่เกี่ยวของ ี ไมมี หรือขั้นต่ํา ขั้นต่ําถึงปานกลาง ขั้นปานกลางถึงสูง ผูดําเนินกิจกรรม สามารถกระทําโดยเกษตรกรเองหรือ สวนใหญจะดําเนินงานโดยโรงงาน สวนใหญจะดําเนินงานโดยโรงงาน หรือ โรงงาน รานอาหาร สินคาหลังผานกิจกรรม สินคายังอยูในรูปอาหารดิบ ตองมีการผาน สินคายังอยูในรูปอาหารดิบแตพรอมที่จะ สินคาอยูในรูปอาหารพรอมทานหรือ กระบวนการในการปรุงอาหาร เชน กุงตอง นํามาปรุงอาหารไดทันทีเชน กุงที่ไดผานการ บริการ อาจจะมีการผานกระบวนการ แกะเปลือก หรือตัดเปนชิ้นๆ และหลังจาก แกะเปลือก หรือตัดเปนชิ้นๆ ปรุงอาหารบางเล็กนอยเชน กุงค็อกเทลที่ นั้นจึงนํามาปรุงเปนอาหารRaw (ยกเวน ตองอุนโดยเครื่องไมโครเวฟ ผักและผลไม) สถานที่หรือกระบวนการ สามารถสงตรงไปยังตลาด กิจกรรมแปรรูป สวนใหญสงตรงไปยังตลาด และสวนนอยสง สงไปยังตลาดทั้งหมด หลังจากผานกิจกรรม ขั้นตน หรือขั้นสูง ตอไปยังกิจกรรมแปรรูปขั้นสูง
3.
การพัฒนาขีดความสามารถในการแขงขันของไทย
293 สวนที่สองเกี่ยวของโดยตรงกับกลุมกิจกรรมหลักขางตน คือ กลุมอุตสาหกรรมที่เกี่ยวของและสนับสนุน อื่นๆ โดยเฉพาะกลุมอุตสาหกรรมสนับสนุน เชน ภาคการเกษตร ไดแก การเพาะปลูก การเลี้ยงสัตว การประมง เปนตน รวมถึงกลุมอุตสาหกรรมเกี่ยวเนื่องอื่นๆ เชน อุตสาหกรรมการเพาะเลี้ยงสายพันธุสัตว ตลาดการประมูล อุตสาหกรรม หองเย็น บรรจุภัณฑ เครื่องจักรกลทางการเกษตรและแปรรูป และบริการการตรวจสอบคุณภาพของสินคา สวนสุดทายเปนสวนหนวยงานอื่นๆ ที่เกี่ยวของกับอุตสาหกรรมอาหาร มีสวนในการสงเสริมและเพิ่ม ศักยภาพของอุตสาหกรรม เชน สถาบันการศึกษาพื้นฐาน วิทยาศาสตรการเกษตรและสถาบันเฉพาะดานอาหารรวมถึง สถาบันดานการวิจัยคนควาและพัฒนา หนวยงานสมาคม ชมรมทั้งที่จัดตั้งโดยภาครัฐหรือภาคเอกชนเอง นอกจากนี้ยังมี หนวยงานภาครัฐหลายหนวยงานมากมายที่เกี่ยวของกับอุตสาหกรรมอาหารแลวแตความเกี่ยวของมากนอย ซึ่งการเขาใจ ถึงปญหาและหาสาเหตุของปญหารวมถึงการคิดวิธีการแกไขปญหาแบบบูรณาการจะตองอาศัยการมองปญหาแบบเครือขาย วิสาหกิจ ที่ทําใหเราเห็นภาพของอุตสาหกรรมอาหารแบบองครวมทั้งหมด พัฒนาการของอุตสาหกรรมอาหารนั้นมีมาชานาน เปนอุตสาหกรรมลําดับแรกที่ไดรับการสนับสนุนมาตั้งแต ประเทศไทยเริ่มประกาศใชแผนพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับที่ 1 ในป พ.ศ. 2504 (ดูตาราง 4.2 ประกอบ) เนื่องจากมีการเล็งเห็นวาเปนอุตสาหกรรมที่สําคัญและมีผลเชื่อมโยงตอเนื่องไปยังอุตสาหกรรมอื่นโดยเฉพาะอุตสาหกรรม การเกษตรที่จะสรางงานและรายไดมากมาย โดยการพัฒนาในชวงแรกจะเนนการผลิตเพื่อทดแทนการนําเขาเปนหลัก จนเมื่อประสบผลสําเร็จในระดับหนึ่ง ตอมาไดมีการปรับเปลี่ยนนโยบายและเปาหมายหันมาเนนการผลิตเพื่อการสงออก มากขึ้นโดยเฉพาะในปจจุบันที่มีการแขงขันการคาเสรีทั่วโลก มีประเทศผูผลิตมากมายเกิดขึ้น จึงมีความจําเปนที่การ วางแผนดําเนินนโยบายอุตสาหกรรมอาหารจะตองมีการวิเคราะหปรับเปลี่ยนใหเหมาะสมทันทวงที นอกจากนี้เมื่อประเทศ ตางๆ ไดมีการรวมตัวขึ้นในรูปขององคการการคาโลก รูปแบบการกีดกันทางการคาไดเปลี่ยนแปลงจากมาตรการที่ใชภาษี มาเปนมาตรการที่มิใชภาษี โดยจะเห็นไดวาตั้งแตชวงยุคการเปดเสรีทางการคาไดมีการกําหนดมาตรการตางๆ ดาน อาหารขึ้นมาใหมเปนจํานวนมากขึ้น สงผลใหผูประกอบการอาหารไทยตองเผชิญกับภาวการณแขงขันในตลาดโลกที่ เขมขนมากขึ้น และในบางครั้งก็ประสบปญหาความไมเปนธรรมในการคาจากมาตรการเหลานี้ดวย ตารางที่ 4.2 พัฒนาการอุตสาหกรรมอาหารโดยสังเขป ชวงเวลา ลักษณะของอุตสาหกรรม เหตุการณสําคัญ • ผลผลิตสวนใหญใชเพื่อการบริโภคภายในประเทศ • ประกาศใชกฎหมายเพื่อสงเสริมการสงออก • สินคาสงออกประมาณรอยละ 70 เปนสินคาเกษตรสวนเกิน ป 2503 จากการบริโภคภายในประเทศ ยุคการผลิตเพื่อการบริโภค • การเก็บรักษาอาหารจะใชเทคโนโลยีอยางงายดวยภูมิ ภายในประเทศ ปญญาชาวบาน เชน การตากแหง การดอง และการฉาบ (ชวงกอนป พ.ศ. 2503) หรือเคลือบน้ําตาล เปนตน
4.
294
การพัฒนาขีดความสามารถในการแขงขันของไทย ชวงเวลา ลักษณะของอุตสาหกรรม เหตุการณสําคัญ • แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 1 ประกาศ • ประกาศใชแผนพัฒนาเศรษฐกิจและ ใชเมื่อป พ.ศ. 2504 เพื่อนําเอาทรัพยากรที่อุดมสมบูรณ สังคมแหงชาติ ฉบับที่ 1 เมื่อป 2504 ยุคการสงเสริมอุตสาห ของประเทศไปใชประโยชนในทางอุตสาหกรรม • เริ่มมีการใชมาตรฐาน CODEX และ กรรมการผลิต • เริ่มนําเทคโนโลยีการผลิตและการแปรรูปจากประเทศ GMP ป 2506 เพื่อทดแทนการนําเขา ไตหวัน และญี่ปุนมาใชในการผลิตนมขนหวาน ผักและผล • กอตั้งสภาอุตสาหกรรม ป 2510 (ป พ.ศ. 2503-2513) ไมกระปอง • ประกาศใชกฎหมายมาตรฐานผลิตภัณฑ • เริ่มมีการนําผลผลิตจากการแปรรูปสงออกไปยังตาง อุตสาหกรรม ป 2511 ประเทศ • กอตั้งสมาคมอาหารแชเยือกแข็งไทย ป 2511 • อุตสาหกรรมอาหารแปรรูปไดรบการสงเสริมจากภาครัฐให • กอตั้งสมาคมผูผลิตอาหารสําเร็จรูป ป 2513 ั มีการเนนการผลิตเพื่อการสงออก เนื่องจากสามารถทําราย • ประกาศใชพรบ.อาหาร ป 2522 ยุคแหงการพัฒนาอุตสาห ไดใหกับประเทศมากขึ้น กรรม เพื่อการสงออก • เนื่องจากยังขาดความชํานาญทั้งในดานการผลิต และการ (ป พ.ศ. 2513-2523) ตลาด จึงไดมีการพัฒนาและปรับปรุง technology know how เพื่อใหสนคามีคุณภาพไดมาตรฐานและสามารถตอบ ิ สนองความตองการของลูกคาในตางประเทศ • อุตสาหกรรมอาหารของไทยประสบความสําเร็จและมีความ เติบโตอยางรวดเร็วในการเขาสูตลาดตางประเทศ • ประเทศไทยมีความไดเปรียบในเรื่องคาแรงงานซึ่งต่ํากวา ยุคแหงการความเติบโต ตางประเทศ ของอุตสาหกรรม (ป พ.ศ. 2523-2533) • มีการนําเทคโนโลยีจากยุโรปและอเมริกาเขามาปรับปรุง ประสิทธิภาพการผลิต • ผูผลิตมีความรูและความชํานาญในการผลิตมากขึ้น จน สามารถเกิด economy of scale ได • การแขงขันของอุตสาหกรรมอาหารมีอยูสูง เนื่องจากผูผลิต • กอตั้งสมาคมผูผลิตไกเพื่อสงออก ป 2534 รายใหมที่มีคาแรงที่ต่ําและมีวัตถุดิบที่คลายคลึงกับไทยเขา • ประกาศใชพรบ.โรงงาน ป 2535 สูตลาดโลกมากขึ้น • เริ่มมีการใชมาตรฐาน Green dot ป 2537 • ผูประกอบการของไทยจําเปนที่จะตองพัฒนาความ ยุคแหงการเปดเสรี • เริ่มมีการใชมาตรฐาน HACCP ป 2538 สามารถทั้งในเรื่องเทคโนโลยีการผลิต การตลาด และการ ทางการคา จัดการอยางตอเนื่อง พรอมทั้งพยายามผลิตสินคาใหมีมูล • กอตั้งสถาบันอาหาร ป 2539 (ป พ.ศ. 2533-ปจจุบัน) คาเพิ่มสูงขึ้น • Animal Welfare เริ่มมีบทบาทในการกีกัน • ผูประกอบการไดรับแรงกดดันตาง ๆ จากประเทศผูนาเขา ํ ทางการคา ป 2540 อาหารในการออกมาตรการดานความสะอาดและสุข • ยุโรปประกาศใช EU White Paper อนามัย รวมทั้งมาตรฐานสากลตาง ๆ เชน ISO 9000, สําหรับอาหารที่นําเขา ป 2543 ISO 14000, HACCP เพื่อใหเกิดการยอมรับในตัวสินคา
5.
การพัฒนาขีดความสามารถในการแขงขันของไทย
295 นับตั้งแตเริ่มมีการเปดเสรีทางการคา สงผลใหทุกอุตสาหกรรมมีการลงทุนที่เพิ่มขึ้นอยางตอเนื่องเพื่อ รองรับกับการแขงขันที่รุนแรงขึ้น สําหรับการลงทุนในอุตสาหกรรมอาหารภายในชวงเวลาตั้งแตป 2535 จนถึงป 2545 พบวา โครงการลงทุนและการจางงานในโรงงานอุตสาหกรรมแปรรูปอาหารและเครื่องปรุงจะมีคาสูงที่สุด ซึ่งแสดงใหเห็น วา ตลอดชวง 10 ปที่ผานมา ภาคเอกชนยังคงใหความสนใจในการลงทุนในอุตสาหกรรมแปรรูปอาหารอยู และเมื่อ พิจารณาภาพรวมแลวจะเห็นวา อุตสาหกรรมเกี่ยวโยงเองก็ไดรับความสนใจจากนักลงทุนอยูเชนกัน เชน การผลิตอาหาร สัตว หองเย็น โรงฆาและชําแหละสัตว ผลิตผลการเกษตร การคัด บรรจุและรักษาผลิตภัณฑ เปนตน จํานวนโครงการ การจางงาน (คน) การลงทุน/โครงการ การจางงาน/โครงการ (ลานบาท) ผลิต ถนอมอาหาร และสิ่งปรุงแตง 268 102,491 5 382 น้ํามันหรือไขมันพืช-สัตว 43 3,869 3 90 ผลิตอาหารสัตว 38 3,465 6 91 หองเย็น 36 18,663 6 518 ผลิตผลทางการเกษตร 34 6,131 5 180 คัด บรรจุ เก็บรักษา 25 3,280 3 131 การเลี้ยงสัตว 21 2,552 6 122 ขยายพันธุหรือคัดคุณภาพเมล็ดพันธุ 17 4,051 3 238 ขยายพันธุสัตว 15 1,991 5 133 ฆาและชําแหละสัตว 11 11,052 9 1,005 ประมงน้ําลึก 3 152 4 51 อบพืชและไซโล 2 108 4 54 เพาะปลูกระบบ Hydroponics 1 45 1 45 ที่มา: คณะกรรมการสงเสริมการลงทุน แผนภาพที่ 4.2 สถิติการลงทุนสะสมที่ขอรับการสงเสริมการลงทุนชวงป 2535-2545 อุตสาหกรรมอาหารของไทยมีเปาหมายเพื่อการสงออกเปนหลัก โดยในป 2544 มีมลคาการสงออก ู มากกวา 4 แสนลานบาท ในจํานวนนี้มีมากกวาครึ่งหนึ่งเปนการสงออกผลิตภัณฑอาหารจากอุตสาหกรรมขนาดใหญ 5 อุตสาหกรรม คือ ผลิตภัณฑอาหารทะเลบรรจุกระปองและแปรรูป ขาว กุงแชแข็งแชเย็น ผลไมกระปองและแปรรูป ไกสด แชแข็งและแปรรูป ซึ่งเปนอุตสาหกรรมที่สําคัญทั้งในดานของปริมาณการสงออกและกลไกผลักดันสําคัญของ อุตสาหกรรมอาหารโดยรวม ดังแสดงในแผนภาพที่ 4.3 มูลคาการสงออกอาหาร พันลานบาท สัดสวนสินคาสงออกที่สําคัญ ป 2544 500 445 399 399 อาหารทะเลกระปอง 377 และแปรรูป 400 20% 300 อื่น ๆ 16% ขาว 200 42% 100 12% กุงแชเย็น และแชแข็ง 0 5% ผลไมกระปองและแปรรูป 5% 2541 2542 2543 2544 ไกแชเย็นและแชแข็ง ที่มา: สถาบันอาหาร และกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณิชย แผนภาพที่ 4.3 มูลคาการสงออกอาหารของไทย
6.
296
การพัฒนาขีดความสามารถในการแขงขันของไทย นอกจากนี้เมื่อพิจารณาดานตลาดการสงออกแลวนั้นจะพบวาสินคาอาหารทั้ง 5 ชนิดขางตนนั้นยังเปน สินคาที่การนําเขาสูงที่สุดจากตลาดตางประเทศที่สําคัญๆ ของไทย เชน สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป ญี่ปุน ออสเตรเลีย และกลุมประเทศมุสลิม1 โดยสหรัฐอเมริกาจะนําเขาอาหารทะเลกระปอง กุงแชเย็นและแชแข็ง และผลไมแปรรูป สหภาพ ยุโรป จะเนนการนําเขาผลิตภัณฑไก อาหารทะเลกระปอง และผลไมแปรรูป ญี่ปุน มีสินคานําเขาสําคัญ คือ อาหารทะเล กระปอง ผลิตภัณฑไก และผลิตภัณฑจากกุง ออสเตรเลีย เนนการนําเขาผลิตภัณฑอาหารทะเลแปรรูป และผลิตภัณฑกุง ในขณะที่กลุมประเทศมุสลิมจะมีการนําเขาขาวและน้ําตาลเปนหลัก ตารางที่ 4.3 เปรียบเทียบ 5 อันดับสินคาสงออกหลักในตลาดที่สําคัญของไทย ประเทศ อันดับที่ 1 อันดับที่ 2 อันดับที่ 3 อันดับที่ 4 อันดับที่ 5 สหรัฐอเมริกา ปลาทีผานการปรุงหรือ ่ กุง กุงมังกรสดแชแข็ง ผลไมที่ผานการปรุง ขาว ผลิตภัณฑขาวสาลีและ ถนอมอาหาร ปลาหมึกใน หรือแชเย็น หรือถนอมอาหาร สวนผสมในการทําอาหารอื่นๆ ภาชนะบรรจุสุญญากาศ สห ภาพยุโรป ไกที่ผานการปรุงอาหาร ปลาที่ผานการปรุงหรือ ผลไมที่ผานการปรุง ชิ้นไกแชเย็นหรือแชแข็ง ผลิตภัณฑแปงมันสําปะหลัง ถนอมอาหาร ปลาหมึก หรือถนอมอาหาร ในภาชนะบรรจุ สุญญากาศ ญี่ปน ุ ปลาที่ผานการปรุงหรือ ชิ้นไกแชเย็นหรือแชแข็ง กุง กุงมังกรสดแชแข็ง ชิ้นปลาหรือเนื้อปลา ปลา ปลาหมึก ปลาหมึกยักษ ถนอมอาหาร ปลาหมึกใน หรือแชเย็น อื่นๆ สดแชเย็นหรือแช สดแชเย็นหรือแชแข็ง ภาชนะบรรจุสุญญากาศ แข็ง ออสเตรเลีย ปลาที่ผานการปรุงหรือ กุง กุงมังกรสดแชแข็ง ขาว ผลิตภัณฑขาวสาลีและ ผลไมที่ผานการปรุงหรือถนอม ถนอมอาหาร ปลาหมึกใน หรือแชเย็น สวนผสมในการ อาหาร ภาชนะบรรจุ สูญญากาศ ทําอาหารอื่นๆ กลุมประเทศมุสลิม ขาว น้ําตาล ปลาทีผานการปรุงหรือ ่ นม และผลิตภัณฑจาก ผลิตภัณฑแปงมันสําปะหลัง ถนอมอาหาร ปลาหมึก นม ในภาชนะบรรจุ สูญญากาศ ที่มา: ทีมวิเคราะห 4.1.2 สมรรถนะของเครือขายวิสาหกิจ (Cluster Performance) การวิเคราะหสมรรถนะของอุตสาหกรรมอาหารตอการพัฒนาประเทศ สามารถประเมินไดตามบทบาทการ พัฒนาเศรษฐกิจ นั่นหมายถึง การวิเคราะหสมรรถนะทางการผลิต และการจางงาน ตลอดจนการศึกษาถึงผลการ ดําเนินงานทางการตลาดและการสงออก โดยวิเคราะหความเปนผูนําทางการตลาด โอกาสของคูแขงขัน และความ ไดเปรียบเชิงเปรียบเทียบ นอกจากนี้ยังจําเปนที่จะตองพิจารณาถึงกฎเกณฑ ระเบียบบนวิถีทางการคาโลก และอุปสรรค ที่กาลังเผชิญอยู ซึ่งสามารถแยกพิจารณาไดดังนี้ ํ 1 ประกอบดวย บาหเรน อียิปต อิหราน อิรัก จอรแดน คูเวต เลบานอน ลิเบีย โอมาน การตาร ซาอุดิอาระเบีย ซีเรีย สหรัฐอาหรับเอมิเรตส และ เยเมน
7.
การพัฒนาขีดความสามารถในการแขงขันของไทย
297 4.1.2.1 สมรรถนะทางเศรษฐกิจ อุตสาหกรรมอาหารมีสวนสําคัญอยางยิ่งตอการพัฒนา และสรางความเจริญใหแกระบบเศรษฐกิจ ของประเทศ เนื่องจากไทยเปนประเทศเกษตรกรรมที่คนสวนใหญของประเทศประกอบอาชีพการเกษตร และอาชีพอื่นๆ ที่ มีสวนเกี่ยวโยงตอเนื่องกันในวงกวางและหลากหลาย จึงทําใหอุตสาหกรรมอาหารนั้นมีสัดสวนมูลคามากที่สุด และมีสวน สําคัญตอการขยายตัวและสรางความกาวหนาทางเศรษฐกิจของประเทศ โดยมีมูลคาเพิ่มในแตละปไมต่ํากวา 1 แสนลาน บาท และมีความเติบโตอยางตอเนื่องทุกป มีอัตราเติบโตเฉลี่ยชวงป 2540-2544 เทากับรอยละ 7.7 และมีสวนแบง มูลคาเพิ่มในป 2544 เทากับรอยละ 9.0 ของหมวดการผลิต ขณะที่อุตสาหกรรมเครื่องดื่มซึ่งเปนอุตสาหกรรมที่เกี่ยวโยงกัน มีอัตราเติบโตที่ไมแนนอน โดยเฉลี่ยชวงป 2540-2544 เติบโตที่ลดลงรอยละ 3.3 มีสัดสวนมูลคาเพิ่มป 2544 เทากับรอยละ 5.2 ของหมวดการผลิต และหากผนวกอุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่มเขาดวยกันแลว จะมีมูลคาสูงกวา 2 แสนลานบาท ในป 2544 โดยมีสวนแบงอยูในระดับรอยละ 14.2 และมีความเติบโตเฉลี่ยชวงป 2540-2544 ประมาณรอยละ 2.9 ตารางที่ 4.4 ผลิตภัณฑมวลรวมในประเทศของอุตสาหกรรมจําแนกตามหมวดการผลิต (พันลานบาท) หมวดการผลิต 2539 2540 2541 2542 2543 2544pสัดสวนป 44 CAGR 40-44 อาหาร 102 110 134 129 145 148 9.0% 7.7% เครื่องดื่ม 81 98 103 137 70 86 5.2% -3.3% ยาสูบ 28 34 33 31 32 32 2.0% -1.7% สิ่งทอ 88 89 101 99 106 107 6.5% 4.7% เสื้อผา 152 163 154 156 162 160 9.8% -0.5% หนังและผลิตภัณฑหนัง 41 47 49 55 60 67 4.1% 9.2% ไมและผลิตภัณฑจากไม 8 8 6 6 7 8 0.5% -0.6% เครื่องเรือนและเครื่องตกแตงที่ทําจากไม 34 26 21 20 25 26 1.6% 0.4% เยื่อกระดาษและผลิตภัณฑกระดาษ 21 25 30 31 34 35 2.1% 8.7% การพิมพและอุตสาหกรรมสิ่งพิมพ 15 14 14 15 15 16 0.9% 2.4% เคมีภัณฑ 46 53 59 63 86 85 5.2% 12.4% โรงกลั่นน้ํามันปโตรเลียม 99 126 140 126 122 127 7.8% 0.3% ยางและผลิตภัณฑยาง 34 37 42 42 53 56 3.4% 10.6% อโลหะ 70 67 55 62 65 71 4.4% 1.6% โลหะพื้นฐาน 20 19 16 14 16 17 1.0% -3.1% เครื่องมือโลหะ 36 37 39 44 48 51 3.1% 8.8% เครื่องจักร 100 106 121 134 158 160 9.8% 10.7% เครื่องจักรและเครื่องมือที่ใชไฟฟา 105 105 110 107 145 120 7.3% 3.4% ขนสงและยานยนต 113 88 36 66 95 125 7.6% 9.1% อุตสาหกรรมอื่น ๆ 111 109 101 112 132 143 8.7% 7.1% รวมมูลคาเพิ่ม 1,303 1,361 1,362 1,447 1,576 1,639 100.0% 4.7% ที่มา : “รายไดประชาชาติของประเทศไทย ฉบับ พ.ศ. 2544” สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ
8.
298
การพัฒนาขีดความสามารถในการแขงขันของไทย เมื่อวิเคราะหถึงการสรางมูลคาเพิ่มในอุตสาหกรรมอาหาร จะพบวา ผลิตภัณฑอาหารที่มมูลคาเพิ่ม ี ของไทยเกือบทุกชนิดมีอัตราการเติบโตที่ดี ทั้งในระดับปานกลางและสูงมากในบางสินคาอยางตอเนื่องตลอดชวงระยะ เวลาป 2540 ถึงป 2544 ผลิตภัณฑที่สรางมูลคาเพิ่มสูงที่สุด 3 อันดับแรกของไทย คือ ผลิตภัณฑสัตวน้ําแปรรูปผลิตภัณฑ สัตวน้ํากระปอง และผลิตภัณฑขาว ซึ่งมีสวนแบงมูลคาเพิ่มของแตละผลิตภัณฑประมาณรอยละ 15-20 ในป 2544 (ดังแสดงในแผนภาพที่ 4.4) นั่นแสดงใหเห็นวา ผูประกอบการในอุตสาหกรรมเริ่มใหความสนใจในการพัฒนาผลิตภัณฑ อาหารที่เนนการสรางมูลคาเพิ่มมากขึ้น ซึ่งจะสงผลใหเกิดการพัฒนาและเพิ่มขีดความสามารถทางการแขงขันไดดียิ่งขึ้น = 10,000 ลานบาท 25.0% สวนแบงมูลคาเพิ่มในอุตสาหกรรมอาหาร ป 2544 ผลิตภัณฑสัตวน้ํากระปอง ผลิตภัณฑสัตวน้ําแปรรูป 20.0% ผลิตภัณฑขาว 15.0% 10.0% น้ําตาล น้ํามันและไขมัน อาหารสัตว ผลิตภัณฑนม ผักและผลไมกระปอง 5.0% โรงฆา ชําแหละ และ เบเกอรี่ ถนอมผลิตภัณฑเนื้อสัตว ผลิตภัณฑแปง 0.0% ผักและผลไมอบแหง -15.0% -10.0% -5.0% 0.0% 5.0% 10.0% 15.0% 20.0% 25.0% สัดสวนการเปลี่ยนแปลงเฉลี่ยชวงป 2540-2544 ที่มา : สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ แผนภาพที่ 4.4 มูลคาเพิ่มของอุตสาหกรรมผลิตอาหาร ณ ราคาตลาด (ไมรวมเครื่องดื่ม) ถึงแมวา อุตสาหกรรมอาหารจะไมเติบโตอยางรวดเร็วเทียบเทากับอุตสาหกรรมอื่นๆ บางประเภท เชน เคมีภัณฑ ยางและผลิตภัณฑยาง เครื่องจักร และขนสงและยานยนต แตเมื่อพิจารณาถึงอัตราการใชกําลังการผลิต ของอุตสาหกรรมแลว พบวา ปจจุบนอุตสาหกรรมอาหารไดใชอัตราการใชกําลังการผลิตเพียงรอยละ 46.4 เทานั้น ซึ่ง ั ต่ํากวาอุตสาหกรรมอื่นๆ นั่นแสดงใหเห็นวา อุตสาหกรรมอาหารมีโอกาสขยายกําลังการผลิตไดอีกมาก เปนขอไดเปรียบ ที่เหนือกวาอุตสาหกรรมอื่น หากตองการที่จะเพิ่มกําลังการผลิตสินคา ซึ่งรายละเอียดอัตราการใชกําลังการผลิตเปรียบ เทียบแตละกลุมอุตสาหกรรม ชวงป 2538-2545 แสดงไวในตารางที่ 4.5
9.
การพัฒนาขีดความสามารถในการแขงขันของไทย
299 ตารางที่ 4.5 อัตราการใชกําลังการผลิตในอุตสาหกรรม จําแนกตามกลุมอุตสาหกรรม รอยละ กลุมอุตสาหกรรม 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 อาหาร 41.5 37.3 37.4 33.3 42.5 44.0 42.6 46.4 เครื่องดื่ม 82.3 83.0 79.1 77.2 101.9 32.6 36.4 50.5 ยาสูบ 75.2 84.2 75.8 60.4 54.4 53.7 52.1 53.8 วัสดุกอสราง 97.3 78.7 72.9 44.6 49.8 50.1 52.3 56.9 เหล็ก และโลหะ 64.2 65.2 50.6 35.9 39.6 47.0 50.0 60.6 ยานยนตและชิ้นสวน 81.4 67.6 48.5 23.4 35.6 40.1 44.5 54.6 ปโตรเลียม 93.2 85.7 90.1 84.0 85.7 83.9 74.8 76.2 เครื่องใชไฟฟา 63.9 67.8 62.2 47.5 53.4 65.4 47.5 59.7 อื่น ๆ 80.0 77.7 66.1 68.9 72.9 75.4 77.0 71.5 รวม 77.4 72.5 64.8 52.8 61.2 55.8 53.5 60.0 ที่มา : ธนาคารแหงประเทศไทย หากพิจารณาถึงรายประเภทของสินคาแลว พบวา กําลังการผลิตของสินคาอาหารเกือบทุกประเภท ยังไมไดมีการใชงานอยางเต็มที่ ทําใหประเทศไทยยังมีศกยภาพและกําลังการผลิตที่เหลือเพียงพอเพื่อรองรับการขยาย ั ตลาดในอนาคต โดยเฉพาะสินคาอาหารที่สําคัญของไทย ไดแก กุงแชแข็ง ไกแชแข็ง มีการใชกําลังการผลิต ประมาณ รอยละ 60-70 โดยเฉพาะอยางยิ่งผลิตภัณฑอาหารที่สรางมูลคาเพิ่ม เชน อาหารทะเลกระปอง ทูนากระปองและสับปะรด กระปอง ซึ่งไทยผลิตและสงออกอยางมากใชกําลังการผลิตต่ํากวารอยละ 60 นั่นแสดงใหเห็นวา ไทยมีศักยภาพในการเพิ่ม ปริมาณการผลิตสินคาเหลานี้ไดอีกมาก และเปนขอไดเปรียบสําหรับผูประกอบการไทยในอันที่จะพัฒนาผลิตภัณฑเหลานี้ ใหมีมูลคาเพิ่มยิ่งขึ้น และสรางความแตกตางของผลิตภัณฑ ดังแสดงในแผนภาพที่ 4.5 90% 80% นม ไกแชแข็ง* 70% กุงแชแข็ง* 60% อาหารทะเลกระปอง ทูนากระปอง* 50% 40% สัปปะรดกระปอง 30% น้ําตาล 20% 10% 0% 2541 2542 2543 2544 2545 * ขอมูลจากการสํารวจสถิติอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม ที่มา: ธนาคารแหงประเทศไทย และกระทรวงอุตสาหกรรม แผนภาพที่ 4.5 การใชกําลังผลิตในอุตสาหกรรมอาหาร
10.
300
การพัฒนาขีดความสามารถในการแขงขันของไทย 4.1.2.2 การจางงานในอุตสาหกรรมอาหาร อุตสาหกรรมอาหารกอใหเกิดการจางงานอยางกวางขวาง ทั้งนี้เพราะวัตถุดิบที่ใชโดยสวนใหญเปน วัตถุดิบที่หาไดภายในประเทศอันเกิดจากผลผลิตทางภาคเกษตร จึงสงผลทําใหจํานวนผูมีงานทํามาก ซึ่งจากตัวเลขการ สํารวจของสํานักงานสถิติแหงชาติ จํานวนผูมีงานทําในป 2544 ทั้งประเทศมีจํานวนทั้งสิ้นประมาณ 33.5 ลานคน (ดูแผนภาพที่ 4.6 ประกอบ) เปนบุคคลที่อยูในภาคเกษตรกรรมมากกวา 12 ลานคน หรือประมาณรอยละ 38 ของจํานวน ผูมีงานทําทั้งประเทศ ถึงแมวาภาคเกษตรกรรมจะไมไดรวมถึงผลผลิตที่เปนอาหาร แตก็นับวาเปนแหลงวัตถุดิบเกือบ ทั้งหมดของอุตสาหกรรมอาหาร ในชวงป 2540-2544 การเติบโตของผูมีงานทําในภาคเกษตรกรรมแมจะลดลงก็ตาม แตความเติบโตของผูมีงานทําในอุตสาหกรรมอาหารมีอัตราเพิ่มขึ้นคอนขางสูงประมาณรอยละ 5.4 ที่เปนเชนนี้ สวนหนึ่ง เปนเพราะวาแรงงานในภาคเกษตรบางสวนไดยายเขาสูภาคอุตสาหกรรมและภาคบริการ โดยเฉพาะในชวงที่ไมอยูในฤดูกาล เก็บเกี่ยวผลผลิตทางการเกษตร ซึ่งแรงงานเหลานี้จะหันเขามาหางานทําในตัวเมืองหรือแหลงงานอื่น และสวนหนึ่งเมื่อได งานที่มั่นคงจึงไมกลับเขาสูภาคเกษตร = 1,000,000 คน 45.0% 40.0% สัดสวนตอผูมีงานทําทั้งประเทศป 2544 35.0% 30.0% เกษตรกรรม 25.0% 20.0% คาสงและคาปลีก บริการ 15.0% 10.0% 5.0% ขนสงและคมนาคม อาหาร 0.0% -4.0% -2.0% 0.0% 2.0% 4.0% 6.0% 8.0% 10.0% อัตราเติบโตของการจางงานชวงป 2540-2544 หมายเหตุ : จํานวนผูมีงานทําทั้งประเทศ ณ.สิ้นไตรมาสที่ 3 ป 2544 = 33.5 ลานคน ที่มา : สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ และสํานักงานสถิติแหงชาติ แผนภาพที่ 4.6 เปรียบเทียบขนาดสัดสวน ความเติบโต และจํานวนผูมีงานทําของประเทศ สําหรับแรงงานในอุตสาหกรรมอาหาร โดยสวนใหญผูประกอบการในอุตสาหกรรมจะเนนการใช แรงงานเพื่อการผลิตในโรงงานเสียมากกวาการใชแรงงานที่มีทักษะฝมือ หรือแรงงานที่มความรูเฉพาะดาน ทั้งนี้เนื่องจากวา ี การใชเทคโนโลยีในอุตสาหกรรมอาหารโดยสวนใหญเปนการใชเทคโนโลยีขั้นพื้นฐาน ประกอบกับลักษณะการดําเนินธุรกิจ จะมีรูปแบบการบริหารงานโดยเจาของเปนผูดูแลแตเพียงผูเดียว หรือเปนลักษณะการบริหารงานแบบครอบครัวที่สืบทอด ความรูในการผลิตมาจากบรรพบุรุษ ดังนั้น แรงงานที่ใชจึงเนนเฉพาะแรงงานที่ใชกําลังมากกวาแรงงานที่ใชความรู เชน คนงานคุมเครื่องจักรที่ใชผลิต คนงานลาง หั่น ตัด และตกแตงวัตถุดิบ คนงานบรรจุขวดหรือกระปอง คนงานติดฉลาก เปนตน แรงงานเหลานี้เปนแรงงานที่มีคาจางต่ํา แตเปนแรงงานที่สําคัญของผูประกอบการแตละราย หากเปรียบเทียบ คาแรงงานของคนงานในอุตสาหกรรมอาหารกับภาคธุรกิจอื่นๆ พบวา คาแรงงานตอปอยูในระดับต่ําแตก็มีแนวโนมการ
11.
การพัฒนาขีดความสามารถในการแขงขันของไทย
301 เพิ่มขึ้นของอัตราคาแรงงานอยางชัดเจนและตอเนื่องเชนเดียวกับภาคธุรกิจอื่นๆ ดังจะเห็นไดจากคาจางเฉลี่ยใน อุตสาหกรรมอาหารอยูในระดับต่ํากวาการบริการ การคมนาคมและขนสง และธุรกิจคาสงและคาปลีก โดยคาจางแรงงาน เฉลี่ยในอุตสาหกรรมอาหารอยูที่ประมาณ 73,458 บาทตอคนตอป ณ.ป 2544 แตเมื่อวัดถึงความคุมคาเมื่อเทียบกับ ผลิตผลที่เกิดจากการใชงานในอุตสาหกรรมแลว แรงงานในอุตสาหกรรมอาหารกอใหเกิดความคุมคาตอเงินคาจางใน อัตรา 1.5 เทา ซึ่งสูงกวาภาคธุรกิจบริการที่มีอัตราเพียง 0.5 เทา และภาคธุรกิจคาสงและคาปลีกที่มีอัตรา 1.03 เทา นั่นยอม แสดงใหเห็นถึงศักยภาพของแรงงานในอุตสาหกรรมอาหารยังอยูในเกณฑที่นาพอใจเมื่อเทียบกับอุตสากรรมอื่น ๆ แตเมื่อ เทียบกับตัวอุตสาหกรรมเองกลับมีแนวโนมลดลงอยางตอเนื่อง ดังตารางที่ 4.6 ตารางที่ 4.6 เปรียบเทียบคาจางและผลิตภาพของแรงงานในอุตสาหกรรมอาหาร 2540 2541 2542 2543 2544 คาจางเฉลี่ยตอป อุตสาหกรรมอาหาร 65,656 64,290 61,442 67,448 73,458 การบริการ 103,382 110,057 107,079 107,267 139,945 การคมนาคม และขนสง 136,482 157,830 145,565 157,184 151,245 คาสง คาปลีก 87,421 87,159 81,505 86,105 97,679 ผลิตภาพแรงงาน อุตสาหกรรมอาหาร 113,866 97,987 112,429 109,646 109,830 การบริการ 93,502 90,282 90,612 95,294 79,432 การคมนาคม และขนสง 272,811 259,067 269,154 303,163 310,100 คาสง คาปลีก 117,644 99,378 98,442 98,978 100,981 ผลิตภาพแรงงานตอคาจาง อุตสาหกรรมอาหาร 1.73 1.52 1.83 1.63 1.50 การบริการ 0.90 0.82 0.85 0.89 0.57 การคมนาคม และขนสง 2.00 1.64 1.85 1.93 2.05 คาสง คาปลีก 1.35 1.14 1.21 1.15 1.03 ที่มา : สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ 4.1.2.3 สมรรถนะทางการตลาดและการสงออก เมื่อพิจารณาถึงการสรางรายไดใหแกประเทศ ก็จะพบวา การสงออกอาหารนับตั้งแตป 2541 มีมูลคา ปละกวา 4 แสนลานบาท ทั้งนี้เปนผลมาจากวิกฤตการณทางเศรษฐกิจและการปรับลดคาเงินบาทของประเทศ จึงทําให มูลคาการสงออกอาหารในรูปของเงินบาทมีเปนจํานวนมาก ผลักดันใหสัดสวนการสงออกอาหารตอผลิตภัณฑมวลรวม ของประเทศ จากเดิมเคยตกต่ําที่สุดในระดับประมาณรอยละ 6 เมื่อป 2539 สามารถเพิ่มขึ้นมาอยูในระดับสูงกวารอยละ 8.5 ในป 2544 ได อยางไรก็ตาม หากวิเคราะหถึงสัดสวนการสงออกอาหารตอการสงออกรวมแลว จะเห็นไดวา มีสัดสวน
Baixar agora