1. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα
Β΄ Γυμνασίου
Συντακτικό
Ενότητες 1- 18

2. Σύνδεση
προτάσεων

5. α. Παρατακτική ή κατά παράταξη σύνδεση
γίνεται με τους συμπλεκτικούς, αντιθετικούς και διαζευκτικούς (αλλά και με παρατακτικούς αιτιολογικούς και
συμπερασματικούς) συνδέσμους. Οι σύνδεσμοι αυτοί συνδέουν όμοιες προτάσεις (κύριες ή δευτερεύουσες), όμοιους
όρους ή όμοιους προσδιορισμούς
1. (α) κύρια + κύρια : στράτευμα συνέλεξε και ἐπολέμει
(β) δευτερεύουσα (χ) + δευτερεύουσα (χ) (όμοιες)
[Οἱ στρατηγοί ἐθαύμαζον] [ὅτι οὔτε ἄλλον πέμπει] [οὔτε αὐτός φαίνοιτο]

6. β. Υποτακτική ή καθ’ υπόταξη σύνδεση
γίνεται με τους υποτακτικούς συνδέσμους (π.χ. ειδικούς, χρονικούς, αιτιολογικούς), καθώς και με αναφορικές και
ερωτηματικές αντωνυμίες και με τα αντίστοιχα επιρρήματα.
4) αἰτιολογικοί: γάρ, ὅτι, ὡς, διότι, ἐπεί, ἐπειδή·
5) τελικοί: ἵνα, ὅπως, ὡς· [προσήκει ἐσθίειν ἡμῖν, ἵνα ζῶμεν]
6) συμπερασματικοί: ἄρα, δή, οὖν, τοίνυν, ὡς, οὔκουν, οὐκοῦν, τοιγάρτοι, τοιγαροῦν, ὥστε˙
7) χρονικοὶ: ὡς, ὅτε, ὁπότε, ἐπεί, ἐπειδή, ἕως, ἔστε, ἄχρι, μέχρι, ἡνίκα, πρίν·
8) εἰδικοὶ: ὅτι, ὡς·
9) ὑποθετικοὶ: εἰ, ἐάν, ἄν, ἤν.
10) εναντιωματικοί-παραχωρητικοί: καί εἰ, καί ἄν, κἄν, οὐδ᾿ εἰ, οὐδ᾿ ἐάν, μήδ᾿ ἐάν
᾽Ερωτηματικαὶ ἀντωνυμίαι :
1) τίς, τί (=ποῖος ;)·
2) πότερος, ποτέρα, πότερον (= ποῖος ἀπὸ τοὺς δύο ;)
3) πόσος, πόση, πόσον··
4) ποῖος, ποία, ποῖον (= ποιᾶς λογῆς ;)
5) πηλίκος, πηλίκη, πηλίκον (= ποίας ἡλικίας ; πόσον μεγάλος ;)
6) ποδαπός, ποδαπή, ποδαπὸν (= ἀπὸ ποιὸ μέρος ;)
7) πόστος, πόστη, πόστον (= ποῖος κατὰ τὴν ἀλφαβητικὴν σειράν ;
πρβλ. τρίτος, τέταρτος κτλ.)·
8) ποσταῖος, ποσταία, ποσταῖον (= ἐντὸς πόσων ἡμερῶν ; πρβλ.
τεταρταῖος).
Ἀναφορικαὶ ἀντωνυμίαι :
1) ὅς, ἥ, ὃ (= ὁ ὁποῖος, ἡ ὁποία, τὸ ὁποῖον)·
2) ὅσπερ, ἥπερ, ὅπερ (= ὁ ὁποῖος ἀκριβῶ)·
3) ὅστις, ἥτις, ὅ,τι (= ὅποιος, ὅποια, ὅποιο)·
4) ὁπότερος, ὁποτέρα, ὁπότερον (= ὅποιος ἀπὸ
τοὺς δύο˙
5) ὅσος, ὅση, ὅσον
6) οἷος, οἵα, οἷον (= τέτοιος πού˙
7) ὁποῖος, ὁποία, ὁποῖον (= ὅποιας λογῆς·
8) ἡλίκος, ἡλίκη, ἡλίκον
ὁπηλίκος, ὁπηλίκη, ὁπηλίκον } (= ὅσον μέγας
9) ὁποδαπός, ὁποδαπή, ὁποδαπὸν (= ἀπὸ τὸν
τόπον πού
Ερωτηματικά επιρρήματα: ποῦ, ποῖ ( προς ποιο μέρος;)
πόθεν, πῶς, πόσο, πότε, πηνίκα (=κατά ποια ώρα;)
πῇ (=σε ποιο μέρος, πού, πώς)
Αναφορικά επιρρήματα: =οὗ (εκεί όπου), ὅπου, ἔνθα,
ὅθεν, ἔνθεν, ὅτε, ὁπότε, ἡνίκα, ὁπηνίκα (=την ώρα πού)
ὡς, ὥσπερ, ὅπως, ὅπῃ (=όπου, όπως), ὅπου, ὁπόσον
Κύρια + δευτερεύουσα
Δευτερεύουσα + δευτερεύουσα

8. Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνδεσης στις παρακάτω περιόδους :
α. ὅταν δὲ τὸ τῆς ἱστορίας ἦθος ἀναλαμβάνῃ τις, ἐπιλαθέσθαι χρὴ πάντων τῶν τοιούτων
β. (χρὴ) κοσμεῖν τοῖς μεγίστοις ἐπαίνοις τοὺς ἐχθρούς, ὅταν αἱ πράξεις ἀπαιτῶσι τοῦτο
γ. (χρὴ) ψέγειν ἐπονειδίστως τοὺς ἀναγκαιοτάτους, ὅταν αἱ τῶν ἐπιτηδευμάτων ἁμαρτίαι τοῦθ' ὑποδεικνύωσιν
δ. Ὥσπερ γὰρ ζῴου τῶν ὄψεων ἀφαιρεθεισῶν, ἀχρειοῦται τὸ ὅλον, οὕτως ἐξ ἱστορίας ἀναιρεθείση
Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνδεσης στις περιόδους που ακολουθούν και να δηλώσετε τι συνδέουν κάθε φορά οι
σύνδεσμοι:
α. Τηλικαῦτα (= τόσο μεγάλα) αὐτοῖς τὸ μέγεθος καὶ τοσαῦτα τὸ πλῆθος εἴργασται.
β. Ἐγώ ἀναιδὴς οὐτ’ εἰμὶ οὐτ’ ἄν γενοίμην.
γ. Στέργε μὲν τὰ παρόντα, ζήτει δὲ τὰ βελτίω (= να αγαπάς αυτά που έχεις, αλλά να επιζητείς τα καλύτερα).
δ. Οἱ δὲ ἐπείθοντο· ἐπίστευον γὰρ αὐτῷ.
ε. Κάλλος μέν ἤ χρόνος ἀνήλωσεν (= ξόδεψε, έφθειρε) ἤ νόσος ἐμάρανε.
στ. Ἀριστοφάνης οὐ μόνον τῶν ἰδίων ἀλλὰ καὶ τῶν κοινῶν ἐβούλετο ἐπιμελεῖσθαι.
ζ. Οὐκ οἶδα σαφῶς· ἔοικε δ’ οὖν ἀτόπῳ (= μοιάζει λοιπόν παράλογο).
Να εντοπίσετε στις ακόλουθες περιόδους τις λέξεις που εισάγουν δευτερεύουσες προτάσεις:
α. Καὶ κατηγοροῦσι μὲν αὐτοῦ ὡς πολλάς ἀρχάς ἦρξεν (= ανέλαβε πολλά αξιώματα), ἀποδεῖξαι δέ οὐδείς δύναται ὡς οὐ
καλῶς ἦρξεν.
β. Οὐκ ἔχω ὅ,τι ἀποκρίνωμαι.
γ. Ὀκνῶ (= φοβάμαι) μὴ μάταιος ἡμῖν ἡ στρατεία γένηται.
δ. Ἐπειδὴ δὲ τοῦτ’ οὐχ οὕτως ἔχει, φυλάττεσθαί φημι δεῖν.
ε. Τὰς ἀρετὰς ἐπιτηδεύομεν (= ασκούμε τις αρετές) οὐχ ἵνα τῶν ἄλλων ἔλαττον ἔχωμεν (= για να έχουμε λιγότερα από τους
άλλους), ἀλλ’ ὅπως ἂν μετὰ πλείστων ἀγαθῶν τὸν βίον διάγωμεν (= για να περνούμε τη ζωή μας).
στ. Πρὸς τὸν ἀδελφὸν δ’ οὕτως ἐνειμάμην (= έτσι μοίρασα την περιουσία), ὥστε ἐκεῖνον πλέον ὁμολογεῖν ἔχειν τῶν
πατρῴων (= από την πατρική κληρονομιά).
ζ. Εἰ οὖν ἐγὼ μὴ γιγνώσκω μήτε τὰ ὅσια μήτε τὰ δίκαια, ὑμεῖς διδάξατέ με.
η. Εἰκὸς (ενν. ἐστί = είναι εύλογο) ὑμᾶς μήπω τοὺς τῶν κατηγόρων λόγους ἡγεῖσθαι πιστούς, πρὶν ἂν καὶ ἡμεῖς εἴπωμεν.
θ. Εἶδεν ἐκεῖνος Σάμον φρουρουμένην ὑπό Κυπροθέμιδος, ὃν κατέστησε (= διόρισε) Τιγράνης.
ι. Φήσουσι (= θα πουν) γὰρ δή με σοφὸν εἶναι, εἰ καὶ μὴ εἰμί.

10. ΑΠΡΟΣΩΠΑ ΡΗΜΑΤΑ ΑΠΡΟΣΩΠΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ
ενεργητικά:
•δοκεῖ (= φαίνεται, νομίζεται, θεωρείται)
•δεῖ, πρέπει, προσήκει (= πρέπει, επιβάλλεται, αρμόζει)
•ἔνεστι, πάρεστι, ἔστιν (= είναι δυνατό)
•μέλλει (= πρόκειται)
•σημαίνει (= δίνεται σημείο)
•μέλει τινί (= ενδιαφέρει κάποιον)
•δηλοῖ (= είναι φανερό)
•φιλεῖ (= συνηθίζεται)
•διαφέρει (= υπάρχει διαφορά)
•παρέχει (= παρουσιάζεται ευκαιρία)
•ἔοικε (= φαίνεται)
•προχωρεῖ (= πάει καλά)
•λυσιτελεῖ, συμφέρει (= συμφέρει)
•ἐγχωρεῖ (= είναι δυνατό, επιτρέπεται)
•ἀρκεῖ (= είναι αρκετό)
α) από ουδέτερο επιθέτου και το ρήμα ἐστί:
ῥάδιόν ἐστι (=είναι εύκολο)
οἷόν τ΄ἐστι (= είναι δυνατό)
δῆλόν ἐστι (=είναι φανερό)
δεινόν ἐστι (= είναι φοβερό)
προσῆκόν ἐστι (= είναι πρέπον)
χαλεπόν ἐστι (= είναι δύσκολο)
ἀγαθόν ἐστι (= είναι καλό)
πλημμελές ἐστι (= είναι ανάρμοστο)
β) από ουδέτερο μετοχής και το ρήμα ἐστί:
εἰκός ἐστι (= είναι φυσικό)
χρεών ἐστί (= είναι αναγκαίο)
προσῆκόν ἐστι (= αρμόζει)
δεδογμένόν ἐστι (= έχει αποφασιστεί)
καθεστηκός ἐστι (= είναι καθορισμένο)
δυνατόν ἐστι (= είναι δυνατό)
Παθητικά:
• λέγεται, ἀγγέλλεται, θρυλεῖται, ἄδεται, (= λέγεται, διαδίδεται)
• ὁμολογεῖται (= αναγνωρίζεται)
• νομίζεται (= θεωρείται)
• ἐπέρχεταί τινι, παρίσταταί τινι (= έρχεται στο νου κάποιου)
• εἴμαρται (= είναι πεπρωμένο, είναι ορισμένο από τη μοίρα)
• ἁμαρτάνεται (= γίνεται σφάλμα)
• εἰκάζεται (= συμπεραίνεται)
• ὥρισται (= είναι καθορισμένο)
• ἐνδέχεται, ἐγγίγνεται (= είναι ενδεχόμενο)
• προβεβούλευται (= έχει βγει προκαταρτική απόφαση)
• ἐγγίγνεται (= επιτρέπεται)
γ) από αφηρημένο ουσιαστικό και το ρήμα ἐστί:
ἀνάγκη ἐστί (= είναι ανάγκη)
ὥρα ἐστί (= είναι ευκαιρία)
ἀκμή ἐστι (= είναι η πιο κατάλληλη στιγμή)
σχολή ἐστι (= υπάρχει διαθέσιμος χρόνος)
θέμις ἐστί (= υπάρχει νόμος / συνήθεια)
ἔργον ἐστί (= είναι επίπονο / δύσκολο)
ἔργον ἐστί τινος (= είναι καθήκον κάποιου)
κίνδυνός ἐστι (= υπάρχει κίνδυνος)
λόγος ἐστί (= λέγεται)
ἔθος ἐστί (= συνηθίζεται)
δ) από (τροπικό) επίρρημα και το ρήμα ἔχει:
ῥᾳδίως ἔχει (= είναι εύκολο)
ἀναγκαίως ἔχει (= είναι αναγκαίο)
εὖ ἔχει (= είναι καλό)
ἀρκούντως ἔχει (= είναι αρκετό)
προσηκόντως ἔχει (= είναι πρέπον)
αἰσχρῶς ἔχει (= είναι ντροπή)
καλῶς ἔχει (= είναι καλό)
κακῶς ἔχει (= είναι κακό)

11. Εἶναι
ἔσεσθαι

12. ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΩΝ ΑΠΡΟΣΩΠΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΚΦΡΑΣΕΩΝ
α) άναρθρο απαρέμφατο, τελικό ή ειδικό:
π.χ. Τοὺς νόμους δεῖ τηρεῖν τοὺς δικάζοντας
(= Oι δικαστές πρέπει να τηρούν τους νόμους)
β) δευτερεύουσα ονοματική πρόταση, ειδική, ενδοιαστική ή πλάγια ερωτηματική:
π.χ. Ἠγγέλθη ὅτι ἡττημένοι εἶεν Λακεδαιμόνιοι
(= Aνακοινώθηκε ότι οι Λακεδαιμόνιοι είχαν ηττηθεί)
Η ΔΟΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΠΡΟΣΩΠΗ ΣΥΝΤΑΞΗ
Η δοτική προσωπική είναι η δοτική που συνοδεύει τα απρόσωπα ρήματα και τις
απρόσωπες εκφράσεις και δηλώνει το πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται η έννοιά τους, το
πρόσωπο δηλαδή για το οποίο υπάρχει η γίνεται κάτι.
Αποτελεί λοιπόν το λογικό υποκείμενο του ρήματος
π.χ. Ἐμοί προσήκει λέγειν. (= πρέπει να μιλήσω)
Η δοτική προσωπική, όταν μετατραπεί σε αιτιατική, δίνει το υποκείμενο του
απαρεμφάτου που λειτουργεί ως υποκείμενο του απροσώπου ρήματος
Ἐμοί προσήκει λέγειν
Απρ ρημ
Υποκ του
προσήκειΔοτ προσωπ
ἐμέ Υποκ του λέγειν

14. Να βρείτε τη μορφή της απρόσωπης σύνταξης (απρόσωπο ρήμα ή απρόσωπη έκφραση) που
χρησιμοποιείται στις παρακάτω προτάσεις:
α. Τῶν ἀγαθῶν χρὴ τοὺς νέους ὀρέγεσθαι (= να επιθυμούν έντονα).
β. Τοὺς βασιλέας δεῖ φιλανθρώπους εἶναι.
γ. Τῷ ἄρχοντι ἔξεστι (= είναι δυνατόν) τοῖς νόμοις χρῆσθαι (= να εφαρμόζει).
δ. Ἀνάγκη ἐστὶ ὑμῖν μάχεσθαι.
ε. Καιρός ἐστι ἀποπλεῖν.
στ. Δυνατόν ἐστιν τῷ στρατηγῷ αἱρεῖσθαι (= να επιλέγει) τὰ συμφέροντα.
6.Να βρείτε τα υποκείμενα των απαρεμφάτων στις παρακάτω προτάσεις:
α. Ἄξιόν ἐστι ἡμᾶς τοῖς Ἀθηναίοις φίλους εἶναι.
β. Δεῖ τὸν δικαστὴν ὀρθῶς δικάζειν.
γ. Ἐλπίς ἐστι ἡμῖν τὰ πράγματα γενέσθαι βελτίω.
δ. Ἔξεστιν ὑμῖν εἰς τὴν πόλιν ἀπέρχεσθαι.
ε. Τοῖς πλουσίοις οὐ προσήκει τοὺς πένητας ὑβρίζειν (= να εξευτελίζουν).
στ. Ἀνάγκη ἐστὶν τῷ πατρὶ τὸν παῖδα καλῶς παιδεύειν.

15. Να βρείτε τη μορφή της απρόσωπης σύνταξης (απρόσωπο ρήμα ή απρόσωπη έκφραση)
που χρησιμοποιείται στις παρακάτω προτάσεις:
α. Τῶν ἀγαθῶν χρὴ τοὺς νέους ὀρέγεσθαι (= να επιθυμούν έντονα).
β. Τοὺς βασιλέας δεῖ φιλανθρώπους εἶναι.
γ. Τῷ ἄρχοντι ἔξεστι (= είναι δυνατόν) τοῖς νόμοις χρῆσθαι (= να εφαρμόζει).
δ. Ἀνάγκη ἐστὶ ὑμῖν μάχεσθαι.
ε. Καιρός ἐστι ἀποπλεῖν.
στ. Δυνατόν ἐστιν τῷ στρατηγῷ αἱρεῖσθαι (= να επιλέγει) τὰ συμφέροντα.
Τῶν ἀγαθῶν χρὴ τοὺς νέους ὀρέγεσθαι
ΑΡ Υ(χρή))Υ(απαρ)
Τῷ ἄρχοντι ἔξεστι τοῖς νόμοις χρῆσθαι
ΑΡ Υ (ἔξεστι)
τόν ἄρχοντα Υ (χρῆσθαι)
Ἀνάγκη ἐστὶ ὑμῖν μάχεσθαι.
Απ Εκφ Δοτ προσ Υ (ανάγκη ἐστί)
ὑμᾶς Υ(μάχεσθαι)
Δυνατόν ἐστιν τῷ στρατηγῷ αἱρεῖσθαι τὰ συμφέροντα
Απ Εκφ
Υ (δυνατόν ἐστί)
Δοτ προσ
τόν στρατηγόν Υ (αἱρεῖσθαι)
Άσκηση 5, σελίδα 51
6.Να βρείτε τα υποκείμενα των απαρεμφάτων στις
παρακάτω προτάσεις:
α. Ἄξιόν ἐστι ἡμᾶς τοῖς Ἀθηναίοις φίλους εἶναι.
β. Δεῖ τὸν δικαστὴν ὀρθῶς δικάζειν.
γ. Ἐλπίς ἐστι ἡμῖν τὰ πράγματα γενέσθαι βελτίω. ἡμᾶς
δ. Ἔξεστιν ὑμῖν εἰς τὴν πόλιν ἀπέρχεσθαι. ὑμᾶς
ε. Τοῖς πλουσίοις οὐ προσήκει τοὺς πένητας ὑβρίζειν (=
να εξευτελίζουν). τούς πλουσίους
στ. Ἀνάγκη ἐστὶν τῷ πατρὶ τὸν παῖδα καλῶς παιδεύειν.
τόν πατέρα
Άσκηση 5, σελίδα 51

16. Το άμεσο και το έμμεσο
αντικείμενο

18. Παρατήρηση
Απαρέμφατο ή δευτερεύουσα ονοματική πρόταση που επέχει θέση αντικειμένου αντιστοιχεί
στην αιτιατική πτώση ουσιαστικού που δηλώνει πράγμα.

19. Στις προτάσεις που ακολουθούν να βρείτε τα αντικείμενα των ρημάτων και να τα διακρίνετε σε άμεσα και έμμεσα:
α. Κῦρος ἀπέκρυπτεν τοὺς στρατιώτας τὴν ἑαυτοῦ λύπην.
β. Παρέδοσαν τοῖς Θηβαίοις τοὺς νεκροὺς ὑποσπόνδους (= κατόπιν συμφωνίας).
γ. Ἐμοὶ ὁ μὲν γὰρ πατὴρ κατέλιπεν (= κληροδότησε) οὐδὲν.
δ. Ἀπέλυσεν ὁ Διονύσιος τῆς τιμωρίας τὸν ἐγκαλούμενον (= τον κατηγορούμενο) καὶ παρεκάλεσε τοὺς ἄνδρας τρίτον
ἑαυτὸν εἰς τὴν φιλίαν προσλαβέσθαι.
ε. Οἱ Κορίνθιοι ἐδέοντο (= παρακαλούσαν) τῶν Βοιωτῶν ξυμμάχους γενέσθαι σφῶν τε καὶ Ἀργείων καὶ τἆλλα κοινῇ (= από
κοινού) πράσσειν.
Άσκηση 8, σελίδα 67
Να μεταφέρετε τις λέξεις που δίνονται μέσα στην παρένθεση στην πτώση που ζητείται και να δηλώσετε αν αυτές είναι
τα άμεσα ή τα έμμεσα αντικείμενα των ρημάτων από τα οποία εξαρτώνται:
α. Μιλτιάδης ὤφειλε ____________ (τὸ δημόσιον, δοτ. εν.) ____________ (χρῆμα, αιτ. πληθ.).
β. Ἔπειτα δὲ ἀναμνήσω ____________ (σύ, αιτ. πληθ.) καὶ ____________ (ὁ κίνδυνος, αιτ. πληθ.) τῶν ἡμετέρων προγόνων.
γ. Ἡμεῖς μετεσχήκαμεν (= έχουμε συμμετάσχει) ____________ (σύ, δοτ. πληθ.) ____________ (σεμνότατον ἱερόν, γεν.
πληθ.), ____________ (θυσία, γεν. πληθ.), ____________ (καλλίστη ἑορτή, γεν. πληθ.).
Άσκηση 9, σελίδα 67
Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με τα αντικείμενα που λείπουν στην πτώση που ζητείται. Στη συνέχεια να
μεταφέρετε τα αντικείμενα στα αντίστοιχα τετραγωνίδια και θα δείτε να σχηματίζεται στην έγχρωμη στήλη το όνομα
του ιερού νησιού του θεού Απόλλωνα στην αιτιατική πτώση:
α. Αἵ τε γυναῖκες ἐν τῇ μάχῃ συνεπελάβοντο (= βοήθησαν) ___________ (ὁ δῆμος, δοτ.) βάλλουσαι ἀπὸ τῶν οικιῶν τῷ
κεράμῳ.
β-γ. Σωκράτης ὠφέλει μὲν ___________ (οἱ μαθηταί, αιτ.), ἐλυσιτέλει (= ωφελούσε) δὲ ___________ (οἱ φίλοι, δοτ.).
δ. Έἰσί τινες οἳ καὶ ἀγάλλονται ἐπὶ τῷ καταφρονεῖν ___________ (οἱ ἄρχοντες, γεν.).
ε. Ἡ πατρὶς οὐκ ἐπιλανθάνεται (= ξεχνά) ___________ (οἱ ἀγαθοί, γεν.).
Άσκηση 10, σελίδα 67

21. Μετοχή

26. Μετοχή
Α : Επιθετική μετοχή : + άρθρο (= ο οποίος, -α, -ο)
Τίνες ἦσαν οἱ ἄρξαντες ἀδικεῖν; (= ποιοι ήταν αυτοί οι οποίοι άρχισαν να αδικούν;)
Β : Κατηγορηματική μετοχή : (= να , ότι / πως, που)
ἄρξομαι λέγων (= θα αρχίσω να λέω)
ἔχαιρεν ἀκούων ταῦτα (= χαιρόταν να ακούει αυτά)
Γ : Επιρρηματική μετοχή : - συνημμένη
- απόλυτη (έχει δικό της υποκείμενο)
1. τροπική (= -οντας / απαντά στην ερώτηση πώς)
οἱ Θηβαῖοι ἀνεχώρησαν οὐδέν ἀδικήσαντες (= οι Θηβαίοι έφυγαν χωρίς να αδικήσουν) (πώς έφυγαν;)
2. χρονική (= όταν, αφού)
Οὗτος ταῦτα εἰπών ἐκαθέζετο (= αφού είπε αυτά κάθισε)
3. αιτιολογική (= επειδή)
Ὁ Νικίας ταῦτα φοβούμενος ἔστειλεν ἐπιστολήν (= ο Νικίας επειδή φοβόταν αυτά έστειλε επιστολή)
4. υποθετική (= αν, εάν)
Οὐκ ἐστίν ἡμῖν μή νικῶσι σωτηρία (= δεν υπάρχει για μας, αν δεν νικήσουμε, σωτηρία)
5. τελική (= για να) (δηλώνει σκοπό)
ἔπλεον πολεμήσοντες (= έπλεαν για να πολεμήσουν)
6. εναντιωματική (= αν και)
Ὀλίγοι ὅντες ἐνίκησαν (= αν και είναι λίγοι, νίκησαν)

27. Επιρρηματική μετοχή :
- συνημμένη : έχει υποκείμενο στην ίδια πτώση έναν όρο της πρότασης
Ἐπιγενομένη ἡ νόσος ἐπίεσε τούς Ἀθηναίους
Οἱ βάρβαροι ἐτόξευον αὐτούς ἀναβαίνοντας
- απόλυτη : το υποκείμενό της δεν είναι όρος της πρότασης
* αν είναι γενική απόλυτη έχει υποκείμενο σε γενική
* αν είναι αιτιατική απόλυτη έχει υποκείμενο απαρέμφατο.
Γενομένης εἰρήνης ἡ πόλις ἐσώθη
Το υποκείμενο της μετοχής
βρίσκεται πάντοτε στην ίδια πτώση με τη μετοχή
Υποκ
Αντ / Υποκ
Υποκ Υποκ

28. ΜΕΤΟΧΗ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ
ΜΕΤΟΧΗΣ
ΡΗΜΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ
ΡΗΜΑΤΟΣ
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
ΡΗΜΑΤΟΣ
Προαποθανόντος ἤγαγεν
= ……………………………………..επιρρ αιτιολογική μτχ (το υποκείμενό της δεν είναι όρος της πρότασης)
μαχούμενον
=᾿…………………επιρρ τελική μτχ (το υποκείμενό της είναι όρος της πρότασης, είναι το αντικείμενο του ἤγαγεν
Νικῶντος ἐγυμνώθη ______
= …………………………………επιρρ χρονική μτχ (το υποκείμενό της δεν είναι όρος της πρότασης)
ὑπερπηδῶσα
= ………………………….επιρρ χρονική μτχ (το υποκείμενό της είναι όρος της πρότασης, είναι το Υποκείμενο του
ἐγυμνώθη
Φωραθείσης ἀφιᾶσιν (οὗτοι)
= ………………………………..πιρρ χρονική μτχ (το υποκείμενό της δεν είναι όρος της πρότασης)
Να βρείτε το υποκείμενο των μετοχών στις παρακάτω φράσεις από το κείμενο της Ενότητας
και να χαρακτηρίσετε τις μετοχές ως συνημμένες ή απόλυτες:
α. Αὕτη προαποθανόντος αὐτῇ τοῦ ἀνδρὸς ἤγαγεν ἐς Ὀλυμπίαν τὸν υἱὸν μαχούμενον.
β. Νικῶντος δὲ τοῦ Πεισιρόδου, τὸ ἔρυμα ὑπερπηδῶσα ἡ Καλλιπάτειρα ἐγυμνώθη.
γ. Φωραθείσης δὲ (ενν. Καλλιπατείρας) [ὅτι εἴη γυνή], ταύτην ἀφιᾶσιν.
Σελίδα 74

30. Ποιες από τις επιρρηματικές μετοχές των παρακάτω φράσεων είναι συνημμένες και ποιες απόλυτες;
α. Ἧκε (= είχε έρθει) φέρων χρήματα πολλά.
β. Κελεύοντος τοῦ κήρυκος ἐσιώπησαν.
γ. Οἱ στρατηγοὶ μεταλαβόντες τοῦ χρυσίου πρόθυμοι ἦσαν εἰς τὸν πόλεμον.
δ. Οἱ στρατιῶται ἀνεχώρησαν οὐδὲν ἀδικήσοντες.
ε. Λελυμένων τῶν σπονδῶν (= επειδή παραβιάστηκε η συμφωνία ανακωχής) οἱ Ἀθηναῖοι παρεσκευάζοντο ὡς
πολεμήσοντες.
ΜΕΤΟΧΗ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ
ΜΕΤΟΧΗΣ
ΡΗΜΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ
ΡΗΜΑΤΟΣ
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
ΡΗΜΑΤΟΣ
φέρων (οὗτος) (οὗτος) ______
= …………. επιρρ τροπική μτχ (το υποκείμενό της μτχ είναι κύριος όρος της πρότασης, είναι το υποκείμενο του ρήματος ἧκε
Κελεύοντος ἐσιώπησαν (οὗτοι) ____________
= ………………………………επιρρ χρονική μτχ (το υποκείμενο της μτχ δεν είναι όρος της πρότασης)
μεταλαβόντες ἦσαν ____________
= …………………… επιρρ χρονική μτχ (το υποκείμενο της μτχ είναι όρος της πρότασης, είναι το υποκείμενο του ρήματος ἦσαν
ἀδικήσοντες ἀνεχώρησαν __________
= ………….επιρρ τροπική μτχ (το υποκείμενο της μτχ είναι όρος της πρότασης, είναι το υποκείμενο του ρήματος ἀνεχώρησαν
Λελυμένων παρεσκευάζοντο ______________
= …………………………………...επιρρ αιτιολογική μτχ (το υποκείμενο της μτχ δεν είναι όρος της πρότασης)
πολεμήσοντες
= …………………….επιρρ τελική μτχ (= συνημμένη επιρρ τροπική μτχ (το υποκείμενο της μτχ είναι όρος της πρότασης, είναι το
υποκείμενο του ρήματος παρεσκευάζοντο)

32. Κατηγορηματική μετοχή : (= να , ότι / πως, που) οὗτος ἔχαιρεν ἀκούων ταῦτα
Στις παρακάτω φράσεις να υπογραμμίσετε τις κατηγορηματικές μετοχές και το
ρήμα το οποίο συμπληρώνουν:
α. Τοὺς ἄρχοντας ὁρᾷς σωφρονεστέρους γιγνομένους.
β. Ἀγγέλλω τοὺς Λακεδαιμονίους νενικηκότας.
γ. Οἱ Ἀθηναῖοι εὕρισκον Ἄργος μέγα ὄν.
δ. Ὁ νεανίας φαίνεται θαυμάζων τὴν τῶν προγόνων ἀρετήν.
ε. Παύσασθε λέγοντες λόγους ψευδεῖς.

33. Στις παρακάτω φράσεις να υπογραμμίσετε τις
κατηγορηματικές μετοχές και το ρήμα το οποίο
συμπληρώνουν:
α. Τοὺς ἄρχοντας ὁρᾷς σωφρονεστέρους γιγνομένους.
β. Ἀγγέλλω τοὺς Λακεδαιμονίους νενικηκότας.
γ. Οἱ Ἀθηναῖοι εὕρισκον Ἄργος μέγα ὄν.
δ. Ὁ νεανίας φαίνεται θαυμάζων τὴν τῶν προγόνων ἀρετήν.
ε. Παύσασθε λέγοντες λόγους ψευδεῖς.

37. Ένα => Πολλά
Πολλά =>’Ενα

38. μόνιμη ιδιότητα
άρθρο+επιθ+ουσ (το γελαστό παιδί)
Επίθ+αρθρο+ουσ (γελαστό το παιδί)
Ένα => Πολλά
Ἀχιλλεύς, ὁ ἄναξ (=ο οποίος είναι βασιλιάς)
Πολλά => Ένα
Ὁ ἄναξ, ὁ Ἀχιλλεύς (=δηλαδή ο Αχιλλέας)
ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ Ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί

39. ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ
• μόνιμη ιδιότητα
• άρθρο+επιθ+ουσ
ὁ ὁπλίτης φέρει τό ὀξύτατον ξίφος
• άρθρο+ουσ+αρθρο+επίθ
ὁ ὁπλίτης φέρει το ξίφος το ὀξύτατον
• Επίθ+ουσ
ὁ ὁπλίτης φέρει ὀξύτατον ξίφος
ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ
Ἀλέξανδρος τήν ἑλληνικήν δύναμιν ἤθροιζεν
Οἱ στρατιῶται οἱ ἡμέτεροι ἐγένοντο ἄνδρες ἀγαθοί.
Ἀδύνατόν ἐστι πονηρὸν ὄντα καλοὺς φίλους κτήσασθαι

40. ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟΣ
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ
• Παροδική ιδιότητα
• Επίθ+άρθρο+ουσ
ὁ ὁπλίτης φέρει ὀξύτατον τό ξίφος
• Άρθρο+ουσ+επιθ
ὁ ὁπλίτης φέρει τό ξίφος ὀξύτατον
• Χωρίς άρθρο τα:
πᾶς, ἅπας
ὅλος, ἄκρος, μέσος, ἔσχατος
μόνος
αὐτός, ἕκαστος
Ἡ τῶν ἡγεμόνων ἀδικία ὅλην τὴν πόλιν βλάπτει
Τέμνω τὸ δένδρον τῷ πελέκει ὀξεῖ
Ἀλέξανδρος προὐχώρει συντεταγμένῳ τῷ στρατῷ
Πάντες οἱ πολῖται μετεῖχον τῆς ἑορτῆς

41. ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ
ὁ ὁπλίτης φέρει τό ὀξύτατον ξίφος ὁ ὁπλίτης φέρει ὀξύτατον τό ξίφος
ὁ ὁπλίτης φέρει τό ξίφος τό ὀξύτατον ὁ ὁπλίτης φέρει τό ξίφος ὀξύτατον
ὁ ὁπλίτης φέρει ὀξύτατον ξίφος • Χωρίς άρθρο τα:
πᾶς, ἅπας
ὅλος, ἄκρος, μέσος, ἔσχατος
μόνος
αὐτός, ἕκαστος
• Ἔλαφος εὐμεγέθης παραγίνεται ἐπί πηγὴν
• Τῆς νυκτὸς ἐκείνης βρονταί τε καὶ σέλας ἐξ οὐρανοῦ ἐπεσήμηναν
• καθορῶμεν ἀνθρώπους πολλοὺς
• ἅπαντες οἱ πολῖται τέχνην τινὰ ἐξεμάνθανον
• τῶν βασιλικῶν δικαστῶν ἐποίησεν ἕνα
• χρὴ κοσμεῖν τοῖς μεγίστοις ἐπαίνοις τοὺς ἐχθρούς
• ὑπῆρχον δὴ ἅπασιν αὐτοῖς Ὀλυμπικαὶ νῖκαι
• Ἐξελαύνει εἰς Ἰκόνιον τῆς Φρυγίας, πόλιν ἐσχάτην
• Πάντες οἱ ἄνδρες ἀπῆλθον. / οἱ πάντες ἐβάδιζον τήν ὁδόν

42. • Ἀλέξανδρος, ὁ βασιλεύς, άπέθανε
• Δήμητρος καὶ Περσεφόνης, τῆς θυγατρός, λαμπρὸν ἱερὸν ἐν Ἐλευσῖνι ἦν
• Κατέλαβον τὴν Ἀλεξάνδρειαν, πόλιν μεγάλην.
• Ἔχομεν πλεῖστα ἀγαθά, σῖτον, οἶνον, ὄσπρια.
• Εἰμὶ ἐξ Ἀθηνῶν, πόλεως μεγίστης.
• Ὁ τῶν Ἀθηναίων νομοθέτης, ὁ Σόλων, εἰς Αἴγυπτον ἔπλευσεν.
• Δημοσθένης, ὁ ῥήτωρ, λέγει
• Μεγίστου κακοῦ ἀπηλλάγησαν, πονηρίας
ΠΑΡΑΘΕΣΗ - ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ

44. Ἡ πόλις ἡμῶν ἐτίμα τοὺς ἀγαθούς
Έγώ εἰμί ἀσθενὴς τῷ σώματι
Τυφλὸς τὰ τ' ὦτα τόν τε νοῦν τά τ' ὄμματ' εἶ
ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
Οἱ φρόνιμοι τῶν ἀνθρώπων εὐδαίμονές εἰσιν
πόθος λαμβάνει Άλέξανδρον ἰδεῖν τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν
Ἀλέξανδρος ἐπέτυχεν τὴν λύσιν τοῦ δεσμοῦ .
Ἔλαφος ἐπῄνει τὴν φύσιν τῶν κεράτων

46. Ἐνταῦθα Κύρου τύμβος ἦν
Τῇ πρώτῃ ἡμέρᾳ ἀφίκοντο ἐπὶ τὸν ποταμόν.
Ἡμεῖς ἐκ τῶν πόνων τάς ἀρετάς κτῶμεθα
Λιμῷ ἀπέθανον
Εὖ ἔχω τὸ σῶμα καὶ τὴν ψυχήν.
Εὐλαβοῦ (= να φυλάγεσαι από) τὰς διαβολάς,
κἂν ψευδεῖς ὦσιν.
Ἴσως οὖν εἴποιμεν ἂν τοῦτο
Ἔχω τριήρεις, ὥστε ἑλεῖν τὸ ἐκείνων πλοῖον.
Οἱ Ἀθηναῖοι ἦλθον πολεμήσοντες Κορινθίοις.
δι’ αἵματος τοὺς νόμους ὁ Δράκων ἔγραψεν
Πόσου (= με ποια αμοιβή) διδάσκει Εὔηνος;
Ἦλθεν σύν γυναιξί και τέκνοις
Δεῖ δή χρημάτων
Ἔφασαν ἀποδώσειν τοὺς νεκρούς, ἐφ’ ᾧ (= υπό τον
όρο) μὴ καίειν τὰς οἰκίας.
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

47. Να υπογραμμίσετε τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς και να προσδιορίσετε τη
σημασία τους:
- Οὐδεμίαν ἡμέραν ἀδακρυτὶ διάγομεν.
- Βραδέως βουλεύου, ἐπιτέλει δὲ ταχέως τὰ δόξαντα.
- Δημάδης εὐδοκίμησεν εἰπὼν ὅτι δι’ αἵματος οὐ διὰ μέλανος τοὺς νόμους ὁ Δράκων
ἔγραψεν.
- Ἑρμῆς, γνῶναι βουλόμενος ἐν τίνι τιμῇ παρὰ ἀνθρώποις ἐστί, ἧκεν εἰς
ἀγαλματοποιοῦ ἑαυτὸν εἰκάσας ἀνθρώπῳ.
- Οἱ Ἀθηανῖοι ἦλθον πολεμήσοντες Κορινθίοις.
- Οἱ Ἕλληνες θέρους ἐπολέμουν.
- Τὰ ἐν τοῖς ὅπλοις πλεονεκτήματα τύχῃ καὶ καιρῷ κρίνεται πολλάκις.
- Ζηλῶ σε τοῦ πλούτου.
- Ἔχω τριήρεις, ὥστε ἑλεῖν τὸ ἐκείνων πλοῖον.
- Κῦρος πολλὰς προφάσεις ηὕρισκεν, ἵνα ὑμᾶς ἀπαρασκεύους λάβοι.
- Στρατὸς ἦν πρὸ τῶν πυλῶν.
-Σπεῦδε βραδέως.
- Ἀθηναῖοι λιμῷ ἀπέθανον.
- Ἀλέξανδρος ἐς Γόρδιον παρῆλθε
- Ἀλέξανδρος παίσας τῷ ξίφει διέκοψε τὸν δεσμὸν

48. Να χαρακτηρίσετε τους προσδιορισμούς:
Ἔλαφος ἐπῄνει τὴν φύσιν τῶν κεράτων
Ἀλέξανδρος τήν ἑλληνικήν δύναμιν ἤθροιζεν
Ἦλθεν σύν γυναιξί και τέκνοις
Ἔλαφος ἐνέπεσεν εἰς πυκνὴν ὕλην
Πάντες οἱ πολῖται μετεῖχον τῆς ἑορτῆς
Ἐνταῦθα Κύρου τύμβος ἦν
Οἱ φρόνιμοι τῶν ἀνθρώπων εὐδαίμονές εἰσιν
Καθορῶμεν ἀνθρώπους πολλοὺς

49. Ἔλαφος εὐμεγέθης ὥρᾳ θέρους διψῶν παραγίνεται ἐπί τινα πηγὴν διαυγῆ
Να αναλύσετε συντακτικά την πρόταση:

50. σελ 134