1. Άισζε ηεο Κσλζηαληηλνύπνιεο: 29εο Μαΐνπ 1453
"Σώπαζε, κσρά Δέζποινα, μην κλαις και μη δακρύζης, πάλι με τρόνια με καιρούς,
πάλι δικά μας θα' ναι". 29 Μαΐνπ καύξε κέξα γηα ηνλ Διιεληζκό, ην 1453 έπεζε ε
Βπδαληηλή Απηνθξαηνξία από ηνπο Οζσκαλνύο, Θξήλνο θιαπζκόο θαη νδπξκόο θαη ζηελαγκόο
θαη ιύπε, Θιίςηο απαξακύζεηνο έπεζελ ηνηο Ρσκαίνηο. Δράζαζηλ ην ζπίηηλ ηνπο, ηελ Πόιηλ ηελ
αγία, ην ζάξξνο θαη ην θαύρεκα θαη ηελ απαληνρήλ ηνπο. Σηο ην 'πελ; Σηο ην κήλπζε; Πόηε
'ιζελ ην καληάην; Καξάβηλ εθαηέβαηλε ζηα κέξε ηεο Σελέδνπ θαη θάηεξγνλ ην ππάληεζε,
ζηέθεη θαη αλαξσηά ην: -"Καξάβηλ, πόζελ έξθεζαη θαη πόζελ θαηεβαίλεηο;" -"Δξθνκαη αθ ηα'
αλάζεκα θη εθ ην βαξύλ ην ζθόηνο, αθ ηελ αζηξαπνράιαδελ, αθ ηελ αλεκνδάιελ απέ ηελ
Πόιελ έξρνκαη ηελ αζηξαπνθακέλελ. Δγώ γνκάξηλ Γε βαζηώ, ακέ καληάηα θέξλσ θαθά δηα
ηνπο ρξηζηηαλνύο, πηθξά θαη δνισκέλα." (Γεκνηηθό, απόζπαζκα).
"΢ε όιε ηελ Πόιε ηίπνηε άιιν δελ έβιεπεο παξά απηνύο πνπ ζθόησλαλ θαη απηνύο πνπ
ζθνηώλνληαλ απηνύο πνπ θπλεγνύζαλ θαη θείλνπο πνπ έθεπγαλ". Λαόληθνο Υαιθνθνλδύιεο,
"Απόδεημηο ηζηνξηώλ" (κεηάθξαζε). Ο ιαόο δηέδηδε κε ην ηξαγνύδη ηνπ ην ζθιεξό κήλπκα σο
ζέιεκα Θενύ. Πεξαλ ηελ πόιηλ, πεξαλ ηελ, πεξαλ ηε ΢αινλίθε, πεξαλ θαη ηελ Αγία ΢νθηά, ην
κέγα Μνλαζηήξη, πνπ εηρε ηξηαθόζηα ζήκαληξα θη εμήληα δπό θακπάλεο θάζε θακπάλα θαη
παπάο, θάζε παπάο θαη δηάθνο. ΢ηκά λα βγνπλ ηά άμηα θη ν βαζηιηάο ηνπ θόζκνπ θσλή ηνπο
εξζ' εμ νπξαλνπ θη απ' Αξραγγέινπ ζηόκα. ΢ηηο 2:30 ην κεζεκέξη ε ρηιηόρξνλε Βπδαληηλή
Απηνθξαηνξία ην ζύκβνιν ηνπ Διιεληζκνύ θαη Υξηζηηαληζκνύ, είρε θαηαιπζεί.
Σν Βπδάληην ζε εθείλε ηελ θξίζηκε ζηηγκή ηεο ηζηνξίαο ηνπ κε ηελ νζσκαληθή ιαίιαπα πξν ησλ
ππιώλ ηνπ, δελ κπνξνύζε λα ειπίδεη παξά κόλν ζηε βνήζεηα ηεο θαζνιηθήο Δπξώπεο, ε νπνία
όκσο ήηαλ κηζεηή ζηνπο θαηνίθνπο ηεο Κσλζηαληηλνύιεο. Η ύπαξμε «Δλσηηθώλ» θαη
«Αλζελσηηθώλ» δίραδε ηνπο Βπδαληηλνύο. Ωζηόζν, ν Κσλζηαληίλνο Παιαηνιόγνο έθαλε κηα
απέιπηδα πξνζπάζεηα, ζηέιλνληαο πξεζβεία ζηνλ πάπα Νηθόιαν Δ' γηα λα δεηήζεη βνήζεηα. Ο
Πάπαο έβαιε θαη πάιη σο όξν ηελ Έλσζε ησλ Δθθιεζηώλ, αιιά απνδέρζεθε ην αίηεκα ηνπ
απηνθξάηνξα λα ζηείιεη ζηελ Κσλζηαληηλνύπνιε ηεξείο, πξνθεηκέλνπ λα πείζνπλ ηνλ ιαό γηα
ηελ αλαγθαηόηεηα ηεο Έλσζεο.
Οη απεζηαικέλνη ηνπ Πάπα, θαξδηλάιηνο Ιζίδσξνο θαη ν αξρηεπίζθνπνο Μπηηιήλεο Λενλάξδνο,
ιεηηνύξγεζαλ ζηελ Αγία ΢νθία, πξνθαιώληαο ηελ αληίδξαζε ηνπ θόζκνπ, πνπ μερύζεθε ζηνπο
δξόκνπο θαη γέκηζε ηηο εθθιεζίεο, όπνπ ιεηηνπξγνύζαλ νη αλζελσηηθνί κε επηθεθαιήο ηνλ
κεηέπεηηα παηξηάξρε Γελλάδην ΢ρνιάξην. Σν ζύλζεκα πνπ θπξηαξρνύζε ήηαλ «Σελ γαξ
Λαηίλσλ νύηε βνήζεηαλ νύηε ηελ έλσζηλ ρξήδνκελ. Απέζησ αθ' εκώλ ε ησλ αδύκσλ ιαηξεία».
Παξαδνζηαθνί θαη ζαπκαζηνί ζξύινη, αλαπηύρζεθαλ γύξσ από ηελ άισζε ηεο Πόιεο, γηα λα
ζξέςνπλ ηηο ειπίδεο θαη ην ζάξξνο ηνπ εζλνπο επί αηώλεο. Η Βπδαληηλή Απηνθξαηνξία κόλν
θαη' όλνκα ππήξρε ηηο παξακνλέο ηεο Άισζεο. Ήηαλ πεξηνξηζκέλε, θπξίσο, ζηελ πεξηνρή
γύξσ από ηελ Κσλζηαληηλνύπνιε θαη ζε θάπνηεο ζθόξπηεο πεξηνρέο, όπσο ην Γεζπνηάην ηνπ
Μπζηξά.
Οη ζξεζθεπηηθέο έξηδεο, νη εκθύιηεο δηακάρεο, νη ζηαπξνθνξίεο, ε επηθξάηεζε ηνπ
θενπδαξρηζκνύ θαη ε εκθάληζε πνιιώλ θαη επηθίλδπλσλ ερζξώλ ζηα ζύλνξά ηεο είραλ
θαηαζηήζεη ηελ πάιαη πνηέ Απηνθξαηνξία έλα «θάληαζκα» ηνπ έλδνμνπ παξειζόληνο ηεο.
29ε Ματνπ, 2:30 ην κεζεκέξη:
Η ρηιηόρξνλε βπδαληηλή απηνθξαηνξία είρε θαηαιπζεί. Κακηάο πνιηηείαο ε πηώζε δελ
ζξελήζεθε ηόζν πνιύ όζν ηεο Πόιεο ηνπ Διιεληζκνύ, επεηδή σο ην 1453 είρε παξακείλεη ην
αδνύισην πξνπύξγην ηνπ Βπδαληηλνύ θξάηνπο. Η αληίζηαζε ησλ πνιηνξθνπκέλσλ κπξνζηά
ζηνπο πνιπάξηζκνπο άπηζηνπο γηα ηελ παηξίδα θαη ηε ζξεζθεία, έκεηλε ραξαγκέλε ζηνλ
ππόδνπιν Διιεληζκό θαη δεκηνύξγεζε ηελ εζληθή ζπλείδεζε ζηνπο 4 αηώλεο ζθιαβηάο. ....
Οη Διιελεο κόιηο δηέηξεμε ε θήκε πσο έπεζε ε Πόιε, άιινη άξρηζαλ λα ηξέρνπλ πξνο ην
ιηκάλη ζηα πινία ησλ Βελεηζηάλσλ θαη ησλ Γελνβέδσλ θαη θαζώο νξκνύζαλ πνιινί πάλσ ζηα
πινία βηαζηηθά θαη κε αθαηαζηαζία ράλνληαλ, γηαηί βνύιηαδαλ ηα πινία. Καη έγηλε εθείλν πνπ
ζπλήζσο γίλεηαη ζε ηέηνηεο θαηαζηάζεηο. Με ζόξπβν, θσλέο θαη ρσξίο θακηά ηάμε έηξεραλ λα
ζσζεί ν θαζέλαο κέζα ζε ζύγρπζε...
Έλα κεγάιν πιήζνο άλδξεο θαη γπλαίθεο, πνπ όιν θαη κεγάισλε από ηνπο θπλεγεκέλνπο,
ζηξάθεθε πξνο ηνλ πην κεγάιν λαό ηεο Πόιεο, πνπ νλνκάδεηαη Αγηα ΢νθηά. Μαδεύηεθαλ εδώ
άλδξεο, γπλαίθεο θαη παηδηά. ΢ε ιίγν όκσο πηάζηεθαλ από ηνπο Σνύξθνπο ρσξίο αληίζηαζε.
1

2. Πνιινί άλδξεο ζθνηώζεθαλ κέζα ζην λαό από ηνπο Σνύξθνπο. Αιινη πάιη ζ' άιια κέξε ηεο
Πόιεο πήξαλ ηνπο δξόκνπο ρσξίο λα μέξνπλ γηα πνπ. ΢ε ιίγν άιινη ζθνηώζεθαλ, άιινη
πηάζηεθαλ θαη πνιινί όκσο από ηνπο Διιελεο θάλεθαλ γελλαίνη αληηζηάζεθαλ θαη
ζθνηώζεθαλ, γηα λα κε δνπλ ηηο γπλαίθεο θαη ηα παηδηά ηνπο ζθιάβνπο.
"΢ε όιε ηελ Πόιε ηίπνηε άιιν δελ έβιεπεο παξά απηνύο πνπ ζθόησλαλ θαη απηνύο πνπ
ζθνηώλνληαλ απηνύο πνπ θπλεγνύζαλ θαη θείλνπο πνπ έθεπγαλ". Λαόληθνο Υαιθνθνλδύιεο,
"Απόδεημηο ηζηνξηώλ" (κεηάθξαζε). Ο ιαόο δηέδηδε κε ην ηξαγνύδη ηνπ ην ζθιεξό κήλπκα σο
ζέιεκα Θενύ. Πεξαλ ηελ πόιηλ, πεξαλ ηελ, πεξαλ ηε ΢αινλίθε, πεξαλ θαη ηελ Αγία ΢νθηά, ην
κέγα Μνλαζηήξη, πνπ εηρε ηξηαθόζηα ζήκαληξα θη εμήληα δπό θακπάλεο θάζε θακπάλα θαη
παπάο, θάζε παπάο θαη δηάθνο. ΢ηκά λα βγνπλ ηά άμηα θη ν βαζηιηάο ηνπ θόζκνπ θσλή ηνπο
εξζ' εμ νπξαλνπ θη απ' Αξραγγέινπ ζηόκα. ΢ηηο 2:30 ην κεζεκέξη ε ρηιηόρξνλε Βπδαληηλή
Απηνθξαηνξία ην ζύκβνιν ηνπ Διιεληζκνύ θαη Υξηζηηαληζκνύ, είρε θαηαιπζεί.
Σν Βπδάληην ζε εθείλε ηελ θξίζηκε ζηηγκή ηεο ηζηνξίαο ηνπ κε ηελ νζσκαληθή ιαίιαπα πξν ησλ
ππιώλ ηνπ, δελ κπνξνύζε λα ειπίδεη παξά κόλν ζηε βνήζεηα ηεο θαζνιηθήο Δπξώπεο, ε νπνία
όκσο ήηαλ κηζεηή ζηνπο θαηνίθνπο ηεο Κσλζηαληηλνύιεο. Η ύπαξμε «Δλσηηθώλ» θαη
«Αλζελσηηθώλ» δίραδε ηνπο Βπδαληηλνύο. Ωζηόζν, ν Κσλζηαληίλνο Παιαηνιόγνο έθαλε κηα
απέιπηδα πξνζπάζεηα, ζηέιλνληαο πξεζβεία ζηνλ πάπα Νηθόιαν Δ' γηα λα δεηήζεη βνήζεηα. Ο
Πάπαο έβαιε θαη πάιη σο όξν ηελ Έλσζε ησλ Δθθιεζηώλ, αιιά απνδέρζεθε ην αίηεκα ηνπ
απηνθξάηνξα λα ζηείιεη ζηελ Κσλζηαληηλνύπνιε ηεξείο, πξνθεηκέλνπ λα πείζνπλ ηνλ ιαό γηα
ηελ αλαγθαηόηεηα ηεο Έλσζεο.
Οη απεζηαικέλνη ηνπ Πάπα, θαξδηλάιηνο Ιζίδσξνο θαη ν αξρηεπίζθνπνο Μπηηιήλεο Λενλάξδνο,
ιεηηνύξγεζαλ ζηελ Αγία ΢νθία, πξνθαιώληαο ηελ αληίδξαζε ηνπ θόζκνπ, πνπ μερύζεθε ζηνπο
δξόκνπο θαη γέκηζε ηηο εθθιεζίεο, όπνπ ιεηηνπξγνύζαλ νη αλζελσηηθνί κε επηθεθαιήο ηνλ
κεηέπεηηα παηξηάξρε Γελλάδην ΢ρνιάξην. Σν ζύλζεκα πνπ θπξηαξρνύζε ήηαλ «Σελ γαξ
Λαηίλσλ νύηε βνήζεηαλ νύηε ηελ έλσζηλ ρξήδνκελ. Απέζησ αθ' εκώλ ε ησλ αδύκσλ ιαηξεία».
Σν κίζνο γηα ηνπο Λαηίλνπο δελ απέξξεε κόλν από δνγκαηηθνύο ιόγνπο. Η ιατθή ςπρή δελ είρε
μεράζεη ηε βαξβαξόηεηα πνπ επέδεημαλ νη ΢ηαπξνθόξνη ζηελ Πξώηε Άισζε ηεο
Κσλζηαληηλνύπνιεο ην 1204, ελώ αληηδξνύζε ζηελ νηθνλνκηθή δηείζδπζε ηεο Βελεηίαο θαη ηεο
Γέλνπαο, πνπ είρε θέξεη ζηα πξόζπξα εμαζιίσζεο ηνπο θαηνίθνπο ηεο Απηνθξαηνξίαο, αιιά
θαη ζηελ θαηαπίεζε ησλ νξζνδόμσλ ζηηο πεξηνρέο, όπνπ θπξηαξρνύζαλ νη θαζνιηθνί.
Αληίζεηα, νη Οζσκαλνί θαίλεηαη όηη ζπκπεξηθέξνληαλ θαιύηεξα πξνο ηνπο ρξηζηηαλνύο.
Πνιινί ρξηζηηαλνί είραλ πςειέο ζέζεηο ζηελ νζσκαληθή δηνίθεζε, αθόκε θαη ζην ζηξάηεπκα,
ελώ θπξηαξρνύζαλ ζην εκπόξην. Οη ρσξηθνί πιήξσλαλ ιηγόηεξνπο θόξνπο θαη δνύζαλ κε
αζθάιεηα. Έηζη, ζηελ Κσλζηαληηλνύπνιε είρε ζρεκαηηζζεί κία κεξίδα πνπ δηέθεηην επλντθά
πξνο ηνπο Οζσκαλνύο. Σελ παξάηαμε απηή εμέθξαδε ν Λνπθάο Ννηαξάο κε ηε θξάζε
«Κξεηηηόηεξνλ εζηίλ εηδέλαη ελ κέζε ηε πόιεη θαθηόιηνλ βαζηιεύνλ Σνύξθσλ ή θαιύπηξαλ
ιαηηληθήλ».
Από ηηο αξρέο ηνπ 1453 ν Μσάκεζ πξνεηνηκαδόηαλ γηα ηελ θαηάιεςε ηεο
Κσλζηαληηλνύπνιεο. Με έδξα ηελ Αλδξηαλνύπνιε ζπγθξόηεζε ζηξαηό 150.000 αλδξώλ θαη
λαπηηθό 400 πινίσλ. Ξερώξηδε ην ππξνβνιηθό ηνπ, πνπ ήηαλ ό,ηη πην ζύγρξνλν γηα εθείλε ηελ
επνρή θαη ηδηαίηεξα ην ηεξάζηην πνιηνξθεηηθό θαλόλη, πνπ είραλ θηηάμεη ΢άμσλεο ηερλίηεο. ΢ηηο
7 Απξηιίνπ, ν ζνπιηάλνο έζηεζε ηε ζθελή ηνπ κπξνζηά από ηελ Πύιε ηνπ Αγίνπ Ρσκαλνύ θαη
θήξπμε επίζεκα ηελ πνιηνξθία ηεο Κσλζηαληηλνύπνιεο.
Ο αγώλαο ήηαλ άληζνο γηα ηνπο Βπδαληηλνύο, πνπ είραλ λα αληηπαξαηάμνπλ κόιηο 7.000
άλδξεο, νη 2000 από ηνπο νπνίνπο κηζζνθόξνη, θπξίσο Δλεηνί θαη Γελνπάηεο, ελώ ζηελ Πόιε
είραλ απνκείλεη πεξίπνπ 50.000 θάηνηθνη κε πξνβιήκαηα επηζηηηζκνύ. Η Βαζηιεύνπζα
πεξηβαιιόηαλ από μεξάο κε δηπιό ηείρνο θαη ηάθξν. Σν ηείρνο απηό, πνπ επί 1000 ρξόληα είρε
βνεζήζεη ηελ Κσλζηαληηλνύπνιε λα απνθξνύζεη ληθεθόξα όιεο ηηο επηζέζεηο ησλ ερζξώλ ηεο,
ηώξα ήηαλ έξκαην ηνπ ππξνβνιηθνύ ηνπ ζνπιηάλνπ, πνπ από ηηο 12 Απξηιίνπ άξρηζε
θαζεκεξηλνύο θαλνληνβνιηζκνύο.
Οη Σνύξθνη πξνζπάζεζαλ πνιιέο θνξέο λα ζπάζνπλ ηελ αιπζίδα πνπ έθξαδε ηνλ Κεξάηην
θόιπν θαη πξνζηάηεπε ηελ αλαηνιηθή πιεπξά ηεο Κσλζηαληηλνύπνιεο. ΢ηηο 20 Απξηιίνπ έλαο
ζηνιίζθνο κε εθόδηα ππό ηνλ πινίαξρν Φιαληαλειιά θαηνξζώλεη λα δηαζπάζεη ηνλ ηνπξθηθό
θινηό κεηά από θνβεξή λαπκαρία θαη λα εηζέιζεη ζηνλ Κεξάηην, αλαπηεξώλνληαο ηηο ειπίδεο
ησλ πνιηνξθνύκελσλ.
2

3. Ο Μσάκεζ θαηάιαβε ακέζσο όηη κόλν ην ππξνβνιηθό ηνπ δελ έθζαλε γηα ηελ εθπόξζεζε ηεο
Πόιεο, εθόζνλ παξέκεηλε απξόζβιεηνο ν Κεξάηηνο. Με ηε βνήζεηα ελόο ηηαινύ κεραληθνύ
θαηαζθεύαζε δίνιθν θαη ηε λύρηα ηεο 21εο πξνο ηελ 22α Απξηιίνπ, 70 πεξίπνπ πινία
ζύξζεθαλ από ηνλ Βόζπνξν πξνο ηνλ Κεξάηην. Η θαηάζηαζε γηα ηνπο πνιηνξθνύκελνπο έγηλε
πιένλ απειπηζηηθή, θαζώο έπξεπε λα απνζπάζνπλ δπλάκεηο από ηα ηείρε γηα λα
πξνζηαηεύζνπλ ηελ Πόιε από ηελ πιεπξά ηνπ Κεξάηηνπ, όπνπ δελ ππήξραλ ηείρε.
Η ηειηθή έθνδνο ησλ Οζσκαλώλ έγηλε ην πξσί ηεο 29εο Μαΐνπ 1453. Καηά ρηιηάδεο νη
ζηξαηηώηεο ηνπ Μσάκεζ εθόξκεζαλ ζηε ζρεδόλ αλππεξάζπηζηε πόιε θαη ηελ θαηέιαβαλ κέζα
ζε ιίγεο ώξεο. Ο απηνθξάηνξαο Κσλζηαληίλνο Παιαηνιόγνο, πνπ λσξίηεξα απέθξνπζε κε
ππεξεθάλεηα ηηο πξνηάζεηο ζπλζεθνιόγεζεο ηνπ Μσάκεζ, έπεζε εξσηθά καρόκελνο. Αθνύ
έζθαμαλ ηνπο ππεξαζπηζηέο ηεο Πόιεο, νη Οζσκαλνί Σνύξθνη πξνέβεζαλ ζε εθηεηακέλεο
ιεειαζίεο θαη εμαλδξαπνδηζκνύο. Σν βξάδπ, ν Μσάκεζ ν Πνξζεηήο εηζήιζε παλεγπξηθά ζηελ
Αγία ΢νθία θαη πξνζεπρήζεθε ζηνλ Αιιάρ «αλαβάο επί ηεο Αγίαο Σξαπέδεο», όπσο αλαθέξνπλ
νη ρξνληθνγξάθνη ηεο επνρήο Σξίηε 29 Ματνπ: Οη Σνύξθνη αξρίδνπλ ηελ επίζεζε από ηελ πύιε
ηνπ Αγ. Ρσκαλνύ όπνπ ην ηείρνο ήηαλ ζρεδόλ θαηεζηξακκέλν. Οη πξώηεο επηζέζεηο
απνθξνύζζεθαλ κεηά από κάρε ζώκα κε ζώκα ζηηο νπνίεο ήηαλ παξόληεο ν Ινπζηηληάλεο θαη ν
Κσλ/λνο. ΢' απηή ηε κάρε ηξαπκαηίζηεθε ν Ινπζηηληάλεο θαη θαηέθπγε ζην Γαιαηά. ΜΙΑ
ΛΑΪΚΗ ΑΦΗΓΗ΢Η ΢ΥΔΣΙΚΗ ΜΔ ΣΟΝ ΣΡΑΤΜΑΣΙ΢ΜΟ ΣΟΤ ΙΟΤ΢ΣΙΝΙΑΝΗ (Σν παξαζέηνπκε κε ηε
γιώζζα ηνπ πξσηνηύπνπ) "Η θαθή ηύρε εζέιεζε θαη ειαβώζε ν θαπεηάληνο Γηνπζηνπληάο (
Ινπζηηληάλεο) κε κηα ζατηηέα εηο ηα ζαγόληα θαη έηξερε ην αίκα εηζέ όιν ηνπ ην θνξκί, θαη
εζθηάρζε λα κελ απνζάλε, θαη δελ εκίιεζε ιόγνλ λα βάιε άιινλ εηο ηνλ ηόπνλ ηνπ, κόλε
άθεζε ηνλ πόιεκνλ θαί έθπγε θξπθά, δηα λα κελ ηδαθηζηνύλε νη ζύληξνθνη ηνπ. Καη εκπήθαλε
νη ερζξνί κέζα. Οπνύ...
αλ ήζειε αθήζεη άιινλ εηο ηνλ ηόπνλ ηνλ, δελ εζέιαλε εκπή, νη ερζξνί θαη ήζειε θξαηεί ηνλ
πόιεκνλ θαη δελ ήζειε ράζεη ηελ ρσξάλ, ηόζν όηη αθόκα αληηζηέθαλε νη Ρσκαίνη θαη
πνιεκνύζαλε αλδξείσο- θαη εζθιήξπλε πνιιά ν πόιεκνο. Καη ν βαζηιεύο, σζάλ· έκαζε όηη
ειαβώζε ν θαπεηάληνο θαη έθπγε, ηόηε επήγαηλε κε αλαζηελαγκόλ λα ηνλ επξή, θαη εξσηά πνύ
'λα ηνλ επξή. Καη νη πνιεκηζηάόεο, νη ζύληξνθνη ηνπ, επνιεκνύζαλε ρσξίο θαπεηάλην. ακή
αξρίζαλε θαη απηνί θαη άθελαλ ηνλ πόιεκνλ θαη εθεύγαλε. Σόηε επεξαλε νη Σνύξθνη ζάξξνο
πνιύ θαη νη Ρσκαίνη εόεηιηάζαλε πνιιά. Καη εηνύηα εγίληζαλ όηαηίέθπγε ν θαπεηάληνο, νπνύ
έθακλε ρξεία λα ζηέθε θαη λα πνιεκά έσο λα απνζάλε εηο ηελ ηηκήλ ηνπ, θαη ήζειε όηόεη
ζάξξνο θαη ησλ ζπληξόθσλ ηνπ, όηαηί όιε ε δύλακε ηνπ Σνύξθνπ ήηαλε εηο εθείλελ ηελ
κεξέα. Καη νη ειεεηλνί Ρσκαίνη ακή ειηγνζηεύαλε θαη δελ εκπνξνπζαλε λα αληηζηαζνύλε εηζέ
ηόζν πιήζνο Σνύξθσλ". (Βαρβερινός κώδικας)
Η απνρώξεζε ηνπ Ινπζηηληάλε πξνθάιεζε ζύγρπζε θαη νη Σνύξθνη άξρηζαλ λα εηζβάιινπλ
ζηελ Πόιε θαηά κάδεο. Αθνινύζεζε ε ηειηθή αληίζηαζε θαηά ηελ νπνία ν Κσλ/λνο έπεζε
πνιεκώληαο σο απιόο ζηξαηηώηεο. Κη o θαίζαξ, όηαλ άθνπζε πώο έγηλε πηα ην ζέιεκα ηνπ
Θενύ, επήγε ζηε κεγάιε εθθιεζία, έπεζε θαη πξνζθύλεζε δεηώληαο έιενο από ην Θεό θη
άθεζε ακαξηηώλ. Aπνραηξέηηζε ηνλ Παηξηάξρε, όιν ηνλ ππόινηπν θιήξν, ηε ξήγηζζα,
πξνζθύλεζε ζ' όια ηα ζεκεία θη εβγήθε από ην λαό, πίζσ εβόεζε όινο ν θιήξνο θη όινη όζνη
βξέζεθαλ ηόηε εθεί, γπλαίθεο θαη παηδηά ακέηξεηα ηνλ μεπξνβόδηζαλ κε ζξήλνπο θη
αλαζηελαγκνύο, ηόζν πνπ έιεγεο όηη ε κεγάιε εθθιεζία εζάιεςε από ηνλ ηόπν ηεο, θη εκέλα
κνπ θαίλεηαη όηη ή βνπή ηνπο ζα έθηαζε θείλε ηε ζηηγκή ίζακε ηνλ νπξαλό. Καζώο έβγήθε
από ηελ εθθιεζία είπε έλα κνλό: "Όπνηνο ζέιεη λα ζπζηαζηεί γηα ηνπο ηεξνύο λανύο θαη ηελ
νξζόδνμε πίζηε καο, αο κε αθνινπζήζεη" θαη θαβαιίθεςε ην θαξί ηνπ θη εηξάβεμε γηα ηε
Υξπζή Πύιε - εθεί ελόκηζε όηη ζα βξεη ηνλ άπηζην. Σνλ αθνινύζεζαλ σο ηξεηο ρηιηάδεο
πνιεκηζηέο. Μπξνζηά ζηελ πύιε είδαλ πάξα πνιινύο Σνύξθνπο πνύ θαξηεξνύζαλ λα πηάζνπλ
ηνλ θαίζαξα. Σνπο εζθόησζαλ όινπο απηνύο. 'Έηζη ν θαίζαξ έθηαζε ίζακε ηελ πύιε, κα από
ηνπο πνιινύο ζθνησκέλνπο δελ εκπνξνύζε λα πξνρσξήζεη άιιν θαη πάιη βξέζεθαλ κπξνζηά
ηνπ άιινη Σνύξθνη θη έπνιέκεζαλ θαη κ' απηνύο σο ην ζάλαην. Δθεί έπεζε ν επζεβήο θαίζαξ
Κσλζηαληίλνο ππέξ ησλ ηεξώλ λαώλ θαη ηεο νξζνδνμίαο, κήλαο Μάηνο, ηελ 29ε κέξα, αθνύ
εζθόησζε κε ην ρέξη ηνπ, όπσο έιεγαλ όζνη έκεηλαλ δσληαλνί, πάλσ από 600 Σνύξθνπο, θη
έηζη αιήζεςε ν ρξεζκόο: "Με Κσλζηαληίλν έγηλε θαη πάιη κε Κσλζηαληίλν ζ' απνζάλεη". Γηαηί
νη ακαξηίεο έξρεηαη ή ώξα θαη θξίλνληαη από ην ζεό θαη, θαζώο ιέγεηαη, νη θαθνπξγίεο θη νη
αλνκίεο θαηαιύνπλ ηνπο ζξόλνπο ησλ ηζρπξώλ.
29ε Ματνπ, 2:30 ην κεζεκέξη: Η ρηιηόρξνλε βπδαληηλή απηνθξαηνξία είρε θαηαιπζεί. Κακηάο
πνιηηείαο ε πηώζε δελ ζξελήζεθε ηόζν πνιύ όζν ηεο Πόιεο ηνπ Διιεληζκνύ, επεηδή σο ην
1453 είρε παξακείλεη ην αδνύισην πξνπύξγην ηνπ Βπδαληηλνύ θξάηνπο. Η αληίζηαζε ησλ
πνιηνξθνπκέλσλ κπξνζηά ζηνπο πνιπάξηζκνπο άπηζηνπο γηα ηελ παηξίδα θαη ηε ζξεζθεία,
έκεηλε ραξαγκέλε ζηνλ ππόδνπιν Διιεληζκό θαη δεκηνύξγεζε ηελ εζληθή ζπλείδεζε ζηνπο 4
3

4. αηώλεο ζθιαβηάο. .... Οη Διιελεο κόιηο δηέηξεμε ε θήκε πσο έπεζε ε Πόιε, άιινη άξρηζαλ λα
ηξέρνπλ πξνο ην ιηκάλη ζηα πινία ησλ Βελεηζηάλσλ θαη ησλ Γελνβέδσλ θαη θαζώο νξκνύζαλ
πνιινί πάλσ ζηα πινία βηαζηηθά θαη κε αθαηαζηαζία ράλνληαλ, γηαηί βνύιηαδαλ ηα πινία. Καη
έγηλε εθείλν πνπ ζπλήζσο γίλεηαη ζε ηέηνηεο θαηαζηάζεηο. Με ζόξπβν, θσλέο θαη ρσξίο θακηά
ηάμε έηξεραλ λα ζσζεί ν θαζέλαο κέζα ζε ζύγρπζε...
Έλα κεγάιν πιήζνο άλδξεο θαη γπλαίθεο, πνπ όιν θαη κεγάισλε από ηνπο θπλεγεκέλνπο,
ζηξάθεθε πξνο ηνλ πην κεγάιν λαό ηεο Πόιεο, πνπ νλνκάδεηαη Αγηα ΢νθηά. Μαδεύηεθαλ εδώ
άλδξεο, γπλαίθεο θαη παηδηά. ΢ε ιίγν όκσο πηάζηεθαλ από ηνπο Σνύξθνπο ρσξίο αληίζηαζε.
Πνιινί άλδξεο ζθνηώζεθαλ κέζα ζην λαό από ηνπο Σνύξθνπο. Αιινη πάιη ζ' άιια κέξε ηεο
Πόιεο πήξαλ ηνπο δξόκνπο ρσξίο λα μέξνπλ γηα πνπ. ΢ε ιίγν άιινη ζθνηώζεθαλ, άιινη
πηάζηεθαλ θαη πνιινί όκσο από ηνπο Διιελεο θάλεθαλ γελλαίνη αληηζηάζεθαλ θαη
ζθνηώζεθαλ, γηα λα κε δνπλ ηηο γπλαίθεο θαη ηα παηδηά ηνπο ζθιάβνπο.
"΢ε όιε ηελ Πόιε ηίπνηε άιιν δελ έβιεπεο παξά απηνύο πνπ ζθόησλαλ θαη απηνύο πνπ
ζθνηώλνληαλ απηνύο πνπ θπλεγνύζαλ θαη θείλνπο πνπ έθεπγαλ". Λαόληθνο Υαιθνθνλδύιεο,
"Απόδεημηο ηζηνξηώλ" (κεηάθξαζε). Ο ιαόο δηέδηδε κε ην ηξαγνύδη ηνπ ην ζθιεξό κήλπκα σο
ζέιεκα Θενύ. Πεξαλ ηελ πόιηλ, πεξαλ ηελ, πεξαλ ηε ΢αινλίθε, πεξαλ θαη ηελ Αγία ΢νθηά, ην
κέγα Μνλαζηήξη, πνπ εηρε ηξηαθόζηα ζήκαληξα θη εμήληα δπό θακπάλεο θάζε θακπάλα θαη
παπάο, θάζε παπάο θαη δηάθνο. ΢ηκά λα βγνπλ ηά άμηα θη ν βαζηιηάο ηνπ θόζκνπ θσλή ηνπο
εξζ' εμ νπξαλνπ θη απ' Αξραγγέινπ ζηόκα. ΢ηηο 2:30 ην κεζεκέξη ε ρηιηόρξνλε Βπδαληηλή
Απηνθξαηνξία ην ζύκβνιν ηνπ Διιεληζκνύ θαη Υξηζηηαληζκνύ, είρε θαηαιπζεί
4