8ο Πανελλήνιο Συνέδριο Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε «Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στα σχολεία της Δ.Δ.Ε. Β΄Αθήνας υπό το πρίσμα του προσφυγικού φαινομένου και της κοινωνικής αλληλεγγύης»

1. «Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με στόχο την Αειφορία στην εποχή της κλιματικής αλλαγής»
11-13 Σεπτεμβρίου 2020
«
ΥΠΟΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ
ΕΝΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
για την ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
8ο Πανελλήνιο Συνέδριο Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε.
«Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στα σχολεία της
Δ.Δ.Ε. Β΄Αθήνας υπό το πρίσμα του προσφυγικού φαινομένου και
της κοινωνικής αλληλεγγύης»
Πετρίδου Βαρβάρα,Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Δ.Δ.Ε. Β΄Αθήνας
1

2. ρόλος που διαδραματίζει γενικότερα η
εκπαίδευση στην ανάπτυξη της
κοινωνικής αλληλεγγύης
σχέση μεταξύ της περιβαλλοντικής
εκπαίδευσης και της κοινωνικής
αλληλεγγύης
μελέτη των περιπτώσεων 2 σχολείων (σχ.
έτος 2015-16)
2

3. 3
πρόσφυγες
οι άνθρωποι που
τρέπονται σε φυγή
λόγω
συγκρούσεων ή
γενικευμένης βίας
τα άτομα εκείνα που βρίσκονται
εκτός της χώρας καταγωγής ή
συνήθους διαμονής τους και έχουν
«δικαιολογημένο φόβο δίωξης λόγω
φυλής, θρησκείας, εθνικής
προέλευσης, πολιτικών
πεποιθήσεων ή συμμετοχής σε
ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα και δεν
μπορούν, ή εξαιτίας αυτού του φόβου
δεν θέλουν, να προσφύγουν στην
προστασία της χώρας αυτής»

4. 4
περιβαλλοντικοί
μετανάστες
Ο όρος «μετανάστης»
εμπεριέχει την έννοια
της «εθελοντικής
μετακίνησης»
Οι πολίτες μιας
χώρας που
εκτοπίζονται, όταν
υφίστανται αρνητικές
κλιματικές
/περιβαλλοντικές
συνέπειες

5.  περιβαλλοντικοί πρόσφυγες
 αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την
παραδοσιακή τους κατοικία, προσωρινά ή
μόνιμα, εξαιτίας μιας περιβαλλοντικής
διατάραξης (φυσικής ή/και προκαλούμενης
από τον άνθρωπο), η οποία θέτει σε κίνδυνο
την ύπαρξή τους ή/και έχει σοβαρές
επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής τους
5

6.  έννοια κυρίως κοινωνιολογική και
αναφέρεται περισσότερο σε ομάδες
ανθρώπων
 Αφορά στις σχέσεις που αναπτύσσονται και
με τις οποίες συνδέονται οι άνθρωποι
μεταξύ τους σε μια κοινότητα
 Η συνεισφορά προς αλλήλους είναι το κύριο
χαρακτηριστικό της Αλληλεγγύης και αυτό
που τη διαφοροποιεί από τον Εθελοντισμό
και τη Φιλανθρωπία
6

7.  «διαμόρφωση» ενεργών και ευαίσθητων
αυριανών πολιτών, με «οράματα», που θα
ενστερνίζονται και θα προασπίζουν τα
ιδανικά της ειρήνης, της δημοκρατίας, της
δικαιοσύνης και άλλων πανανθρώπινων
αξιών
1
• Επιμόρφωση εκπαιδευτικών στο πλαίσιο προγραμμάτων
Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Δ/νσεις Εκπ/σης / ΚΠΕ)
2
• Προγράμματα Φορέων (Νοιάζομαι και Δρω, «Κι αν ήσουν
εσύ;» (Υ. Α. του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες, Π.Δ.Θ Ε.)
3
• Εκπαίδευση από φορείς (ΚΕ.Π.Α.Δ., Πανελλήνιο Δίκτυο
για το Θέατρο στην Εκπαίδευση,Υ.Α.)
7
ΝΟΙΑΖΟΜΑΙ
ΚΑΙ ΔΡΩ
ΚΙ ΑΝ ΗΣΟΥΝ ΕΣΥ;

8. 8
Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Π.Ε.):
• διαδικασία αναγνώρισης αξιών και διασαφήνισης εννοιών, που ενισχύει την
ανάπτυξη δεξιοτήτων και στάσεων, αναγκαίων για την κατανόηση και
εκτίμηση της αλληλοσυσχέτισης ανθρώπου, πολιτισμού και βιοφυσικού
περιβάλλοντος
Ε.Α.Α.:
• διαδικασία συλλογικής μάθησης, συνεργασιών, ισότιμης συμμετοχής και
συνεχούς διαλόγου ανάμεσα στις κυβερνήσεις, τις τοπικές αρχές, τους
ακαδημαϊκούς, τις επιχειρήσεις, τους καταναλωτές, τις μη κυβερνητικές
οργανώσεις, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και άλλους φορείς που είναι
απαραίτητη για να αυξηθεί η συνειδητοποίηση, να αναζητηθούν
εναλλακτικές λύσεις και να αλλάξουν οι συμπεριφορές και ο τρόπος ζωής,
συμπεριλαμβανομένων των μοντέλων παραγωγής και κατανάλωσης, προς
την κατεύθυνση της αειφορίας

9.  «Μαθαίνω, ζω, διαφορετικά», σε συνεργασία με το
ΚΕ.Π.Α.Δ., Σχ.Έτος 2013-14
 Δικαίωμα στη ζωή, την αξιοπρέπεια, την
ελευθερία και την εκπαίδευση, σε συνεργασία με
τηνΎπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους Πρόσφυγες
και την Action Aid Hellas, Σχ.Έτος 2014-15
 «Τα δικαιώματα της Γης και των ανθρώπων και η
επίδραση της κλιματικής αλλαγής» - σε
συνεργασία με την ActionAid Ελλάς και την Δ.Π.Ε.
Β΄Αθήνας, Σχ.Έτος 2014-15
9

10.  «Κι αν ήσουν εσύ;» - Σεμινάριο σε συνεργασία
με τηνΎπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους
Πρόσφυγες στην Ελλάδα και το Πανελλήνιο
Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, (Σχ.
έτη 2015-16, 2017-18 & 2018-19), συνεγασία με
την Δ.Δ.Ε. Ανατολικής Αττικής
 «Ζώντας όλοι μαζί», σε συνεργασία με το
British Council και την Δ.Δ.Ε. Γ΄Αθήνας Σχ.Έτος
2016-17
10

11.  «Χθες εμείς… σήμερα άλλοι:Το
προσφυγικό ζήτημα στην Εκπαίδευση για
το Περιβάλλον και την Αειφορία»
σεμινάριο Π.Ε. με τη συνεργασία των Κ.Π.Ε.
Δραπετσώνας, Λαυρίου & Ελευσίνας και
τωνΥπευθύνων Π.Ε. της Αττικής, Σχ.Έτος
2015-16
11

12. 12

13. «Οι διαρκείς προσφυγικές ροές του καλοκαιριού του 2015,
η άγνοια που εξέφραζαν κάποιοι μαθητές για τα
ανθρώπινα δικαιώματα και η συμμετοχή της
εκπαιδευτικού κ. Ελένης Καμπαράκη, στο Επιμορφωτικό
βιωματικό σεμινάριο της Δ.Δ.Ε. Β΄Αθήνας «Τεχνικές
θεάτρου και βιωματικής μάθησης για τα ανθρώπινα
δικαιώματα και τους πρόσφυγες», οδήγησαν στην ιδέα
εκπόνησης ενός περιβαλλοντικού προγράμματος, μέσω
του οποίου θα ευαισθητοποιηθούν οι μαθητές μας»
13

14. 14
Στόχοι:
Να εντοπίσουν
τις περιπτώσεις
που τα
στερεότυπα
επηρεάζουν την
συμπεριφορά
Να
ευαισθητοποιηθούν
σχετικά με τις
συνέπειες της
συμπεριφοράς τους
στους άλλους
Να συνδέσουν
τα ανθρώπινα
δικαιώματα με
ζητήματα της
καθημερινής
ζωής

15.  Φορείς με τους οποίους συνεργάστηκαν
 ΎπατηΑρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους
πρόσφυγες
 Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην
Εκπαίδευση
 Αξιοποίηση υλικού
 ZeeMaps https://www.zeemaps.com
15

16. 16
«Δεν είναι μόνο αριθμοί»,εκπαιδευτικό εγχειρίδιο για την
μετανάστευση και το άσυλο στην Ευρώπη.
• Έκδοση από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης και την
Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ
«Δραστηριότητες βιωματικής μάθησης στα ανθρώπινα
δικαιώματα και τα δικαιώματα των προσφύγων» (2014)
• Έκδοση:Ύπατη Αρμοστεία ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες

17. 17
Compass, Εγχειρίδιο Εκπαίδευσης στα Ανθρώπινα
Δικαιώματα για νέους/νέες, ©Συμβούλιο της Ευρώπης.
• Μετάφραση και επιμέλεια ελληνικής έκδοσης: ΑΡΣΙΣ - Κοινωνική
ΟργάνωσηΥποστήριξης Νέων, 2010, Θεσσαλονίκη
Compasito - Εγχειρίδιο Εκπαίδευσης στα ανθρώπινα
δικαιώματα για παιδιά
• ©Συμβούλιο της Ευρώπης, Ελληνική έκδοση, 2012, Κέντρο
Στήριξης Μη Κυβερνητικών Οργανισμών, Κύπρος

18. 18
«Σκληρό καρύδι»
• Σβορώνου Ελένη, Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο
«Το αγόρι με τη βαλίτσα»
• θεατρικό έργο, συγγραφέας Μάικ Κένι, σε μετάφραση Ξένιας
Καλογεροπούλου
«Το αγόρι με τη βαλίτσα», μια παράσταση αλληλεγγύης
• https://blogs.sch.gr/1gympsyc/archives/1408
Μια διαφορετική παράσταση
• https://blogs.sch.gr/1gympsyc/archives/1386

19.  «Μεταναστευτικό Αιγαίο»
 «Ανθρωπιά υπό εξαφάνιση»
19

20. Φυσικό
περιβάλλον
Φυσικές
καταστροφές
Μετακινήσεις
πληθυσμών
(περιβαλλοντικοί
πρόσφυγες)
20

21. Μεταναστευτικό
ζήτημα
περιβάλλον της
θάλασσας
Προσφυγικό
ζήτημα
21

22.  «Κοσμοχάρτης» - σύνδεση περιβαλλοντικής
μετανάστευσης και περιβαλλοντικών
μεταναστών με το ζήτημα της κλιματικής
αλλαγής («Πληθυσμιακές μετακινήσεις και
αίτια που τις προκαλούν»)
22

23. 23
“Refugees Crossing art project”
• https://tinyurl.com/wfv6wqw
«Το συμπόσιο της πείνας»
• https://tinyurl.com/syb74vs
«Ταξίδι Φυγής» (Υ.Α.)
• http://www.taxidifygis.org.cy/
Toolkit του Βρετανικού Ερυθρού Σταυρού
• https://www.redcross.org.uk/get-involved/teaching-
resources/positive-images

24.  πλατφόρμα ejatlas (Environmental justice)
https://ejatlas.org/
Oil spill in 2019 in the sea and on
the beaches of Northeast Brazil
24

25. 25

26. 13
8
13
6
9
1 1
2 2
6
2
4
1
3
1
6
4
9
1
Άτομα με
αναπηρίες
Άστεγους Πρόσφυγες Μετανάστες ή
Μειονότητες
Περιβαλλοντικά
προβλήματα
(άλλο).. Παγκόσμια
κοινωνικά
προβλήματα
2η ΕΡΩΤΗΣΗ : ΕΙΧΑΤΕ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙ ΜΕ ΠΡΑΞΕΙΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΠΡΙΝ
ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΑΣ;
ΣΕ ΑΤΟΜΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΕ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ
26

27. Internet
35%
Μ.Μ.Ε.,
ραδιόφωνο,
τηλεόραση
8%
· ΟΧΙ
23%
· Φίλους
12%
δράσεις του
σχολείου
8%
Από γνωστούς
8%
Εφημερίδες,
(τοπικός τύπος)
8%
3η ΕΡΩΤΗΣΗ : ΕΙΧΑΤΕ ΕΝΗΜΕΡΩΘΕΙ ΑΠΟ
ΠΡΙΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΔΥΝΗΤΙΚΑ
ΕΠΩΦΕΛΟΥΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ
ΣΑΣ; ΑΝ ΝΑΙ, ΠΩΣ; (ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ
ΑΝΑΦΕΡΕΤΕ ΠΗΓΕΣ, ΕΙΔΟΣ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ, Κ.ΛΠ)
Γράφημα 2: Ενημέρωση για τις ανάγκες των δυνητικά ωφελούμενων (απαντήσεις εκπαιδευτικών)Γράφημα 2: Ενημέρωση για τις ανάγκες των δυνητικά ωφελούμενων (απαντήσεις εκπαιδευτικών)Γράφημα 2: Ενημέρωση για τις ανάγκες των δυνητικά ωφελούμενων (απαντήσεις εκπαιδευτικών)Γράφημα 2: Ενημέρωση για τις ανάγκες των δυνητικά ωφελούμενων (απαντήσεις εκπαιδευτικών)
27

28. 29.41%
55.88%
97.06%
79.41%
52.94%
50.00%
58.82%
47.06%
70.59%
20.59%
91.18%
94.12%
70.59%
44.12%
2.94%
20.59%
47.06%
50.00%
41.18%
52.94%
29.41%
79.41%
8.82%
5.88%
Τα βασικά χαρακτηριστικά της κοινωνικής αλληλεγγύης και του
αλληλέγγυου ατόμου είναι: (συμπληρώστε Σ-για Σωστό και Λ-για λάθος)
Λ Σ
Απαντήσεις Ερωτηματολογίων -2
Εκπαιδευτικοί
28

29. 17
4
3
6
4
3
6
15
10
8
12
3
18
10
18
Άτομα με
αναπηρίες
Άστεγους Πρόσφυγες Μετανάστες ή
Μειονότητες
Περιβαλλοντικά
προβλήματα
(άλλο)..
2η ΕΡΩΤΗΣΗ : ΕΙΧΑΤΕ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙ ΜΕ ΠΡΑΞΕΙΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΠΡΙΝ
ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΑΣ;
ΩΣ ΑΤΟΜΟ ΩΣ ΜΕΛΟΣ ΟΜΑΔΑΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΑΣ
29

30. Πολύ
45%
Αρκετά
36%
Λίγο
8%
Καθόλου
3%
ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΗΣΑΝ
8%
5η ΕΡΩΤΗΣΗ : ΣΕ ΤΙ ΒΑΘΜΟ ΣΥΝΕΒΑΛΕ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΑΞΕΩΝ
ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ, ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΟΤΙ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΕ Η ΤΑΞΗ ΣΑΣ ΣΕ
ΣΧΕΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ;
30

31. 31

32. 32
Τα σεμινάρια των Δνσεων Εκπ/σης και των
Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης,
είναι καθοριστικά για την επιμόρφωση των
εκπαιδευτικών στις σχετικές θεματικές και
την εφαρμογή των εργαστηρίων και
εργαλείων που παρουσιάστηκαν κατά την
διάρκειά τους, στην υλοποίηση των
προγραμμάτων Σχολικών Δραστηριοτήτων
στα σχολεία τους

33. 33
Η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών
πάνω σε σχετικές θεματικές, καθώς
και η δικτύωση των σχολείων, μπορεί
να βοηθήσει συστηματικά και σε
βάθος την αλλαγή των στάσεων και
συμπεριφορών των ιδίων, αλλά και
των μαθητών/μαθητριών τους.

34. 34
Στα σχολεία της μελέτης, έγιναν
απόλυτα κατανοητές από μαθητές/τριες
οι έννοιες των όρων «πρόσφυγες»,
«πρόσφυγες λόγω κλιματικής αλλαγής»
και «περιβαλλοντικοί μετανάστες», λόγω
των συνεργασιών, της βιωματικής
εκπαίδευσης και της αξιοποίησης υλικού

35. 35
Ευχαριστώ πολύ για την συνεργασία τις εκπαιδευτικούς των
προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που
παρουσιάστηκαν στην παρούσα εργασία,
κ.κ. Απέργη Βασιλική,Βλάχου Σταυρούλα, Ηλία Αλεξάνδρα,
Καμπαράκη Ελένη, Κεραμιδά Στυλιανή, Λάζαρη Ουρανία,Τρίγκατζη
Άννα
καθώς και όλους/όλες τους/τις εκπαιδευτικούς & μαθητές/τριες που
συμπλήρωσαν τα ερωτηματολόγια

36. 36