4th qtr module 2

1. Modyul 2: Hamon ng Pagsasarili sa Ekonomiya at Ugnayang Panlabas Mga Paksa: 1. Konsepto ng Kasarinlang Pang-ekonomiya at Ugnayang Panlabas 2. Mga Hamon sa Pagsasarili 3. Mungkahing Hakbang Bilang Tugon sa Hamon Mga Kakayahan: 1. Nababasa ang mga sipi mula sa mga talumpati ng iba’t ibang lider ng bansa noong mga 1950 at 1960 2. Nasusuri ang mga siniping talumpati ukol sa nilalaman at pananaw ng may-akda 3. Naipapaliwanag ang konsepto ng kasarinlang pang-ekonomiya at nasyonalismong pang-ekonomiya. 4. Nailalahad ang mga balakid sa pagsasarili ng bansang Pilipinas 5. Naiuugnay ang mga konseptong pang-nakaraan sa kasalukuyan 6. Napaghahambing ang iba’t ibang pananaw ukol sa pagsasarili sa larangan ng ekonomiya at ugnayang panlabas 7. Naipapaliwanag ang mga mungkahing hakbang tungo sa pagsasarili ng bansa, katulad ng patakarang Filipino First 8. Nakakalahok sa debate ukol sa pagsasarili 9. Nauunawaan ang kahalagahan ng pagsasarili sa konteksto ng dekadang iyon at kasalukuyan 10. Naipapahayag ang sariling kaisipan ukol sa mga pananaw at minungkahing hakbang ng mga akda Panimula Ang mga unang dekada ng pagsasarili ng Pilipinas ay dumanas ng iba’t ibang hamon at pagtatagumpay sa aspektong pampulitika, pang-ekonomiya at panlipunan. Sa pagtataguyod ng isang republika, sari-saring mga pagsisikap ang kanilang ginawa. Ipinamalas sa mga huling taon ng Dekada 40 at maagang panahon ng Dekada 50 ang pagsuporta ng United States sa lahat ng gawaing pambansa lalung lalo na sa aspetong politikal para labanan ang paglaganap komunismo sa pagpasok sa Timog-silangang Asya. Kasabay sa panahong ito, itinatag ang United Nations na may adhikaing patuloy na gumabay sa mga bansang bagong tatag ang kasarinlan at patuloy na humaharap sa mga hamon ng pagsasarili. Gayundin, ang pagkakabuo ng isang daigdig na nagkakatulungan at may malaya’t maunlad na pagkakaugnayan sa isa’t isa. 1

2. Bawat administrasyong umiral sa Ikatlong Republika ay patuloy na maraming kinaharap na krisis ang bansa tulad ng: di tuwirang pagkakaroon ng malayang pamamahala; mga krisis pang- ekonomiya na naging matinding hamon sa pagpapatatag ng ekonomiya at nasaklawan ang mga suliranin sa kakulangan ng pondo ng pamahalaan, iba’t ibang suliraning pang-katiwalian; suliraning pang- kaayusan ng bansa; ang pagbaba ng moral standard ng mga Pilipino na nagdulot ng di pakikilahok sa mga gawaing pambansa at di pagkakaisa ng mga mamamayan. Sari-saring pamamaraan ang isinagawa ng bawat administrasyon para makapagdulot ng mabuting solusyon sa mga hamong kinaharap ng bansa at ng mamamayan nito. Para sa karagdagang impormasyon ukol sa mga paksang aralin mula sa aklat na “Pilipinas: Isang Sulyap at Pagyakap” Araling Panlipunan I, pahina 230 – 236 Matutunghayan natin sa talahanayan sa ibaba ang iba’t ibang pamamaraan ng iba’t ibang administrasyon para sa aspetong pampamahalaan at pang-ekonomiya sa pagpasok ng panunungkulan ng Ikatlong Republika sa bansa. Talahanayan Bilang 1: Mga Programang Ipinatupad sa Ikatlong Republika sa Aspektong Pang-ekonomiya at Panlabas kasama ang mga Suliranin at Lunas na Ipinatupad PAMUNUAN PROGRAMANG PAMPAMAHALAAN/ PANG-EKONOMIYA  Pagpapatibay ng Parity Rights at Bell Trade Act  Pagtatatag ang Bangko Sentral ng Pilipinas UGNAYANG PANLABAS SULIRANING KINAHARAP LUNAS NA IPINATUPAD  May palagiang pakikipagkonsulta sa mga Amerikano sa pamamagitan ng Treaty of General Relations  Labis na kahirapan na idinulot ng digmaan  Lubos na pagkasira ng imprastraktura at mga gawaing pangkabuhayan  Paghingi ng tulong pinansyal sa America  Itinatag ang Rehabilitation Finance Corporation  Paglagda sa Tydings Rehabilitation Act of 1946 Larawan mula sa http://fyi09.wordpres s.com/2010/01/ Manuel A. Roxas (1945 – 1948) 2

3. PAMUNUAN Larawan mula sa http://www.geotayo. com/elpidio_quirino. php Elpidio R. Quirino PROGRAMANG UGNAYANG PAMPAMAHALAAN/ PANLABAS PANG-EKONOMIYA  Pagpapaunlad sa  Nagsimula ang kalagayan ng panghihiram sa mamamayan ibang bansa para matugunan ang  Paggamit ng lahat ng mga pangpinagkukunang ekonomiyang yaman para sa pangangailangan pagpapataas ng antas ng  Tinapos ang pamumuhay sa Quirino – Foster bansa Agreement  Pinaigting ang ugnayan sa mga bansa sa Asya SULIRANING KINAHARAP LUNAS NA IPINATUPAD  Nagaganap pa  Nagkaroon ng din ang labis na pangungutang sa kahirapang mga bangko sa dulot ng loob at labas ng digmaan Pilipinas.  Nagkakaroon ng  Nagpataw ng deficit ang panibagong mga pambansang buwis. kaban ng yaman (1948 - 1953) Larawan mula sa http://aboutph.com/ 2011/02/presramon-magsaysay1907-1957/ Ramon F. Magsaysay (1953 - 1957) Larawan mula sa http://www.etravelpi lipinas.com/about_p hilippines/carlos_gar cia.htm Carlos P. Garcia (1957 – 1961)  Pamamahagi o pagbibili ng mga lupaing pansakahan  Pagbibigay ng pautang sa mga magsasaka.  Pagsasaayos ng mga daan at tulay.  Paglalaan ng tulong teknikal upang mapalaki ang produksyon.  Malawakang pagpapaunlad ng lingkurang-bayan sa mga baryo  Napabilang ang Pilipinas sa SEATO (South East Asia Treaty Organization)  Ipinagtibay ang Laurel – Langley Agreement  Pagkakaroon ng mga suliraning pangkalakalan, pang-kabuhayan at ang mga Huk.  Inilapit ang pamahalaan sa tao para sa pagpaparamdam ng katapatan sa mga tao  Nilimitahan ang pagaangkat ng mga kalakal.  Pagpapahalaga sa pagpapaunlad ng agrikultura at industriya.  Pagpapatupad ng Patakarang Pilipino Muna  Pagpapasinaya ng “See the Philippines, Visit the Orient Year”  Pagpapatibay sa Kasunduang Serrano – Bohlen  Pantay na pakikitungo at pakikipag-ugnayan sa ibang bansa.  Pagsasagawa ng matinding ugnayan sa bansang Japan sa pamamagitan ng Treaty of Amity, Commerce and Navigation  Pagtatalaga ng bagong kinatawan ng Pilipinas sa Amerika.  Mabagal na pagsulong ng ekonomiya  Mga suliraning pangkapayapaa n sanhi ng kahirapan  Paniningil sa Japan mula sa pinsalang dulot ng digmaan at sabay pangungutang na rin.  Pagsasagawa ng Austerity Measures sa pamahalaan.  Paggalang sa karapatang pantao 3

4. PAMUNUAN PROGRAMANG PAMPAMAHALAAN/ PANG-EKONOMIYA  Pagpapaunlad ng ekonomiya  Pagpapalaki ng produksiyon  Pagpapatibay ng Kodigo ng Repormang Pangagraryo o Batas Blg. 3844 Larawan mula sa  Pagpapatupad ng http://fil.wikipilipinas Decontrol Program .org na naglalayong kontrolin ang palita Diosdado P. ng piso at dolyar. Macapagal (1961 – 1965) Larawan mula sa http://en.wikipilipina s.org/index.php?title =Ferdinand_Marcos Ferdinand E. Marcos (1965 – 1969) Unang Termino  Pagpapabuti sa pinansiya ng pamahalaan sa pamamagitan ng maayos na pangongolekta ng buwis at pagpataw ng mga bagong buwis.  Nagsagawa ng pangungutang sa labas ng bansa.  Pinalaki ang produksyon ng palay – ang miracle rice.  Pagsasaayos ng sistema ng patubig at tulong pinansyal sa mga magsasaka.  Pagpapagawa ng paaralan at imprastrakturang pambayan  Pagtatatag ng mga kooperatiba UGNAYANG PANLABAS SULIRANING KINAHARAP LUNAS NA IPINATUPAD  Nakiisa sa pagtatatag ng MAPHILINDO (Samahan ng mga bansang Malaysia, Philippines at Indonesia)  Pagkakaroon ng mga isyung teritoryal ukol sa Sabah.  Mataas na halaga at kakulangan ng suplay ng mga pangangailanga n ng tao  Kawalan ng hanapbuhay at oportunidad  Problemang pang-agraryo  Pagtulong sa pagtatatag ng Association of Southeast Asian Nations o ASEAN  Pagsasagawa ng panghihiram pinansyal sa mga mayayamang bansa at mga bangkong pandaigdig para sa pagpapatatag ng ekonomiya  Pagpayag sa mga Pilipino na mandayuhan sa China  Pagbuo nng PHILCAG o Philippine Civic Action Group para magbigay tulong sa mga naapektuhan ng Digmaan sa Vietnam  Patuloy na pagkakaroon ng mga suliraning pangkabuhayan at pampulitika  Kawalan ng pondo ng pamahalaan  Di mabuting kalagayan ng mga pook rural  Matinding pagsubaybay sa pamilihan at mga negosyante  Ipinatupad ang Repormang Pangagraryo  Pagsasanay sa mga kabataan na makiisa sa mga gawaing pangkabuhayan  Pagpapamalas ng mga pinuno ng payak na pamumuhay sa mga mamamayan  Nagpatupad ng mga gawaing makakalikom ng pandagdag sa pambansang pondo sa pamamagitan ng pagbubuwis.  Paglikha ng mga bagong hanapbuhay at kasanayan para sa mga mamamayan.  Pagsasaayos ng mga imprastraktura 4

5. Sa paglipas ng panahon, naging katangi-tangi ang prosesong pinagdaanan ng mga Pilipino para mapagtagumpayan ang hamon ng pagsasarili ng bansa at ang kani-kanilang paraan ng pagtataguyod sa kanilang sarili bilang mga responsableng mamamayan na nakikilahok sa mga gawaing pambansa. Hamon ng Pagsasarili sa Ekonomiya at Ugnayang Panlabas Pagmasdan at suriin ang mapa ng Pilipinas. Sagutin ang mga tanong. 1. Ano ang nasa larawan? __________________________________ __________________________________ 2. Ano ang sinisimbolo ng mga bagay na iyong makikita sa larawan? __________________________________ __________________________________ 3. Nakaapekto ba ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa ating mga pinagkukunangyaman? Ipaliwanag. __________________________________ __________________________________ Larawan mula sa: Storax Enterprises, 2010 Konsepto ng Kasarinlang Pang-Ekonomiya at Ugnayang Panlabas Ang bahagi ng siping ito ay mula sa isang talumpating ipinahayag ni Senador Claro M. Recto noong Marso 28, 1957 na nagbibigay kahulugan at pagpaliwanag ng kasarinlang pangekonomiya at nasyonalismong pang – ekonomiya. Basahin at unawain ang mga sumusunod na sipi mula sa talumpati. 5

6. Sanggunian 1: ECONOMIC NATIONALISM Claro M. Recto (1957) Nationalism in the economic field is the control of the resources of a country by its own people to insure its utilization primarily for their own interest and enjoyment. Its political expression is independence and sovereignty, the desire to be treated with respect by all other nations, and to decide, without bowing to outside pressure, the most advantageous course of action for a country vis-à-vis these powers. This political aspect of nationalism becomes a dynamic mobilizing force which insures the realization of the economic objectives. In turn, the economic objectives lend practical reality to the fight for sovereignty. What does economic nationalism mean for us, Filipinos? Economic nationalism means the control of the resources of the Philippines so that they may be utilized primarily in the interest of the Filipinos. What course does this economic self-interest indicate for the Philippines at the present time? I have demonstrated by means of facts and figures that a raw-material exporting nation, that is, an agricultural nation, is always dependent on a manufacturing nation. In any relation between the two, the industrial nation is the gainer, the agricultural nation, the loser. This is implicit in the fact that we export our raw materials cheaply, because we cannot use them as such; and we import the finished products at high prices, because we need them in our daily lives. Clearly, under this set-up, we are not in control of our natural resources for our best interest. But if we industrialize, we shall no longer be at the mercy of manufacturing nations, and, in more and more instances, as we thoroughly industrialize, our own people shall become the beneficiaries of the values added to raw materials by the manufacturing process. There is no question, therefore, that economic self-interest demands that we industrialize. The simple meaning that may be given to economic nationalism is a nation’s aspiration, desire, and willingness to improve its material and cultural condition through its own talents, resources, and sustained labor, and for the benefit of the whole national community. Its mainspring is a strong sense of togetherness of the people in a common desire to progress, to improve livelihood, to achieve worthy and noble things, to enhance the good name, even the glory;, of the national community, of the country which is the homeland, of the flag which symbolizes country and nation and the nation’s history and ideals. Pinagkunan: Claro M. Recto, “Economic Nationalism”, 1957, October 31, 2012 http://www.scribd.com/doc/55048417/Economic-Nationalism-and-Mendicant-Foreign-Policy. Glosari: nationalism - pagiging makabansa sovereignty - dakilang kapangyarihan raw material – mga hilaw na materyales industrial nation – bansang nakatuon ang gawain sa iba’t ibang industriya at may mataas na ekonomiya agricultural nation – bansang nakatuon ang gawain sa agrikultura, hal. pagsasaka manufacturing nations – bansang tagapaggawa ng mga produkto Livelihood - ikinabubuhay 6

7. Gawain 1: Ang Manunulat at Kanyang Kaisipan: Mula sa siping talumpati, sagutin ang sumusunod na tanong. 1. Sino ang may-akda ng talumpati? _______________________________________________________________ _______________________________________________________________ 2. Ano ang pangunahing ipinapahayag ng sipi? _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 3. Paano nagkakaiba ang kasarinlang pang-ekonomiya at nasyonalismong pangekonomiya batay sa sipi? _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ Gawain 2: Mensahe Ko, Interpret Mo!: Pag usapan at suriin sa inyong mga pangkat ang mga piling pangungusap mula sa talumpati. Ipahayag ang inyong pagsang-ayon o pagtutol sa pahayag sa pagbibigay ng patunay/sitwasyon. _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ Pangkat 1: “Economic independence may be far more important than political independence. Hence, the fear in some countries that foreign capital may undermine their independence.” _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ Pangkat 2: “Economic nationalism means the control of the resources of the Philippines so that they may be utilized primarily in the interest of the Filipinos.” Pangkat 3: _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ “The simple meaning that may be given to economic nationalism is a nation’s aspiration, desire, and willingness to improve its material and cultural condition through its own talents, resources, and sustained labor, and for the benefit of the whole national community.” 7

8. _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ Pangkat 4: “Its mainspring is a strong sense of togetherness of the people in a common desire to progress, to improve livelihood, to achieve worthy and noble things, to enhance the good name, even the glory;, of the national community, of the country which is the homeland, of the flag which symbolizes country and nation and the nation’s history and ideals.” Pamprosesong Tanong: 1. Ano ang layunin ng nasyonalismong pang-ekonomiya? _____________________________________________________________________ ________________________________________________________________ 2. Ano-ano ang nararapat gawin ng mamamayan upang matamo ang kasarinlang pangekonomiya? _____________________________________________________________________ ________________________________________________________________ 3. Natamo na ba natin ang kasarinlang pang-ekonomiya sa kasalukuyan? Ipaliwanag. _____________________________________________________________________ ________________________________________________________________ Gawain 3: Ang Pilipinas sa Kanyang Pag-unlad! Bumuo ng isang poster na naglalaman ng iyong pinapangarap na Pilipinas, isang bansang maunlad. Maaaring maglaman ang poster ng mga pamantayan para sa pagpapaunlad ng bansa habang hinaharap nito para mapaunlad ang bansa. KRAYTERYA NAPAKAHUSAY (4 PUNTOS) MAHUSAY (3 PUNTOS) Nilalaman at kaugnayan sa Paksa (30%) Lubhang nakaakma sa paksa ang larawang naiguhit. Lahat ng simbolong ginamit ay malinaw, orihinal at makabuluhan sa larawan/ karikatura. Napakahusay ng pagkakaguhit. Akma sa paksa ang larawang naiguhit. Simbolong ginamit (20%) Kahusayan sa pagguhit at KATAMTAMAN LAMANG (2 PUNTOS) Bahagyang umakma sa paksa ang naiguhit na larawan. Ilan lamang sa mga simbolong napili ang makabuluhang nagamit sa karikatura. 8 Walang kahulugan at di maunawaan ang mga simbolismong ginamit. Medyo mahusay ang pagkakaguhit, Marami sa mga simbolong napili ay may kabuluhang nagamit sa paglalarawan ng karikatura. Mahusay ang pagkakaguhit, DAPAT AYUSIN (1 PUNTO) Walang kahusayan ang Walang kaugnayan sa paksa. PUNTOS NA NAKUHA

9. pagkamalikhain (20%) Lahat ng simbolo ay napagsamasama ng maayos. Pagpapaliwanag at Pagbibigay kahulugan (20%) Naihatid ng larawan ang mensahe sa paraang pagpapatawa. May analohiya ang larawan sa konseptong nais iparating. Gumamit ng 3 at higit pang sanggunian. Malinis ang pagkakagawa. Malinaw ang lahat ng detalye. Naaangkop ang kulay ng larawan. Kalinisan at anyo ng gawa (10%) may 1-2 mga salita at mga simbolo ang hindi napagsamasama ng maayos. Nagpapakita ng sariling pananaw. Maayos ang paliwanag at kakikitaan ng paghahanda. Gumamit ng 2 sanggunian. may 3-4 na mga salita at mga simbolo ay hindi napagsama-sama ng maayos. Walang sariling opinyong ipinakita pagkakaguhit. Lahat ng mga salita at mga simbolo ay pilit na pinagsamasama kahit hindi maayos. Walang konseptong nais ipahiwatig. Bahagyang naibigay ang paliwanag at kinakitaan ng kakulangan sa paghahanda at pagsasaliksik. Gumamit ng 1 sanggunian . Walang kaayusan ang paliwanag. Walang paghahanda at pagsasaliksik. Hindi gumamit ng sanggunian. Malinis ang 75% na karikatura. May ilang bahagi ang marumi. May ilang detalye na wala sa larawan. Gumamit ng kulay. Malinis ang 50% ng karikatura. May malaking bahagi ang marumi at hindi nabura ng maayos. May mga detalyeng malabo ang pagkakaguhit. Kulang ang mga kulay na ginamit. 25% lamang ang malinis na gawa. May detalyeng Malabo at lampas ang pagkakaguhit. Walang kulay na ginamit sa karikatura. KABUUAN Mga Hamon sa Pagsasarili Ang mga sumusunod ay mga piling nilalaman ng ikatlong ulat sa bayan ni Pangulong Carlos P. Garcia noong Enero 25, 1960. Kanyang ipinahayag ang pangunahing gawaing pangekonomiya ng kanyang pamahalaan para ito ay maiahon sa pagkakalugmok. Kanya ring ipinahayag ang mga planong tutugon sa mga hamong kakaharapin pa upang maitaas ang antas ng pag-unlad sa aspektong pang-ekonomiya, panlipunan, at pampolitika kasama na ang pakikipag-ugnayang panlabas. 9

10. Sanggunian 2: Third State of the Nation Address of Carlos P. Garcia (1960) The “Filipino First Policy” The “Filipino First” policy of this administration received a resounding popular indorsement in the last election. Politically we became independent since 1946, but economically we are still semi-colonial. This is especially true in our foreign trade. This policy is therefore designed to regain economic independence. It is a national effort to the end that Filipinos obtain major and dominant participation in their own national economy. This we will achieve with malice towards none and with fairness to all. We will accomplish this with full understanding of our international obligations towards our friends of the Free World. We will carry this out within the framework of our special relations with the United States to whose citizens we granted until 1974, by Constitutional provision, equal rights as Filipinos in the exploitation of our natural resources and public utilities, and to whom we also granted trading parity rights under the Laurel-Langley Agreement. Under this policy we will welcome friendly and understanding foreign capital willing to collaborate with us in the exploitation of our vast natural resources preferably on joint venture basis. It is my hope that legislations under this orientation will be enacted this year. Economic Progress Now after barely five months of implementation thereof we find that we were able not only to halt the country’s deteriorating balance of payments, but also to reverse it for the first time in postwar years from minus to plus, The 25 per cent margin on foreign exchange sales combined with the other disinflationary fiscal and credit restraint measures such as new tax laws, the cutback in bond financing, and such monetary instruments as the raising of reserve requirements, the raising of rediscount rates, selective rediscounting, the imposition of portfolio ceilings, and the continued effectively of Central Bank Circular No. 79, have produced general salutary effects upon our national economy. Among these are: (1) the strengthening of the peso, (2) the strengthening of our international reserve to the tune of $162.9 million, (3) the consolidation of the government’s financial position, (4) the cutting down of excessive money supply, (5) the keeping down of excess bank reserves and credit, and (6), worthy of repeated mention, the attainment for the first time in postwar history of a favorable balance of trade and balance of payments to the tune of $46.4 million. Moreover, we paid in 1959, $84 million of our foreign loans and obligations. What consequences followed the overall strengthening of our national economy resulting from these stabilization measures? They are visible and tangible. First and foremost, we have signaled away forced devaluation which would have been inescapable under a runaway inflation. By achieving this, we saved the masses of our people- by preventing the ruination of their wages and salaries, their savings, pensions and insurance, and other social security benefits. Secondly, the Republic gained in credit and confidence abroad and this is evidenced by many offers to us of credit lines and loans by governments and great banking and financial institutions all over the world. Thirdly, production on all fronts— manufacturing, mining and agriculture—has pushed on to new heights. Fourthly, we have succeeded to establish a climate for bigger investment of domestic and friendly foreign capital and know-how needed to utilize and exploit our national resources, especially the oil mines and the laterite mines. 10

11. Rural Development The success of our program of self-sufficiency may be gauged by the increasing surpluses of rice and corn. Such surpluses have not only introduced price and marketing problems but also necessitate the reorientation of our production policies along the following lines: (1) redirection of our research activities towards high-yielding varieties suitable to the needs of foreign markets; (2) further studies in the development of new industrial uses of agricultural surpluses and raw materials; (3) improvement in our management practices so as to increase the production per hectare and thereby reduce the cost per unit of output; and (4) attunement of production to market demands so as to avoid undisposable surpluses and achieve steady and fair income for farmers. For instance, some Virginia tobacco lands in the Ilocos provinces, in the face of a soaring tobacco surplus, may be shifted to cotton production needed by our expanding textile mills. We must now take bold and definite steps to improve the mechanism for internal marketing and distribution and develop a sound credit structure that will sustain the growth of agriculture and the agricultural industries. In the field of crop loans for small farmers underwritten by the ACCFA and the Development Bank of the Philippines to the tune of P50 million, there is need for more aggressiveness and liberality in credit mechanism to shake off alien control. The Rural Banks now numbering 126 should be strengthened by further government aid in capitalization so that they can participate more effectively in the campaign to regain Philippine control in rural areas. Our experience during the last few years indicates the utmost desirability of a practical shift from a public marketing system to a more active role on the part of private enterprise. In the case of rice and corn marketing, it is both urgent and propitious that our Government banks and the rural banks back up a structure of long-term credit assistance to private warehouses and millers. During the year under review, we also made steady progress in land reforms and public land distribution. The NARRA resettled over 1,000 settler-families, mostly m the provinces of Bukidnon, Lanao, Cotabato, Palawan and Isabela. The Bureau of Lands continued to extend the Survey and subdivision of disposable public agricultural lands, and distributed during the year over 23,000 land patents. I am proud to inform Congress that in the community development program under the PACD and with ICA assistance, we rose to unprecedented heights of achievement. At the death of President Magsaysay we had 2,110 community development projects in 1,185 barrios. Now we have 21,480 projects in 5,425 barrios of which 9,293 were undertaken in 1959. These community development projects range feeder roads to community assembly houses, poultry, artesian wells, barrio waterworks, communal irrigation, and others. This phase of social service fully deserves the generous support of Congress which I hereby request. 11

12. Development of Foreign Markets I wish to call attention again to the matter of developing new foreign markets for our products. I have directed the resumption and conclusion of trade agreements with Germany, Japan, and other countries. A diversified market will enable us to sell our products at the best possible price and thus maximize our income. As United States duties become increasingly heavy on Philippine goods under the Laurel-Langley Agreement, the problem of diversification becomes more marked. A significant development in this regard is the fact that half of our trade is now conducted with countries other than the United States, particularly with Western Europe and our Asian neighbours, whereas ten years ago, three-fourths of our trade was exclusively with America. We should explore the possibility of price adjustments on our products to make them more competitive with similar products of other countries. The method open to us in our campaign for higher export receipts are indeed many and varied, among which are the institution of quality control, the encouragement of more intensive processing, a more intensive development of by-product industries in order to utilize what is now waste, and stepped-up specialized exploration to find more industrial uses of our sugar, abaca, coconut, tobacco, etc. Tourism The jet age has come and the influx of tourists in our country is bound to come if we can provide for them modern tourist facilities. It is therefore urgent that we develop as fast as possible the tourist industry which bids fair to become an important source of dollar income as it did in many countries. The need for promotional and publicity services abroad, the improvement of hotel and transportation services, the modernization of our airports for jet planes, and the preservation and development of our numerous tourist attraction spots— all these require a sizeable outlay which I ask Congress to provide. This investment will surely give us returns a thousand fold. During the World Tourist Conference I announced my plan to proclaim 1961 a “See the Philippines—Visit the Orient Year” as an invitation to the world traveling public to visit our country and see the rest of the Far East. This is also the year we will celebrate the Jose Rizal Centennial anniversary for which Congress appropriated P10 million. Thailand has since responded to our suggestion to join us in a coordinated move to attract visitors to the Orient while other countries have indicated their readiness to take simultaneous action. Foreign Relations We are of the Free World, and as such we desire closer ties with all its members, particularly with the leader thereof and our neighbors in Asia. In pursuit of this policy I made a State visit to the Republic of Vietnam during 1959 and cemented with that nation a most cordial relation. I expect to make a similar visit this year to Malaya. 12

13. In the negotiations for the revision of the Military Bases Agreement with the United States, the two governments in a common effort to enhance further their long-established friendship reached the following points of accord: 1. Reduction of the life of the bases lease from 99 to 25 years; 2. Considerable delimitation of bases areas, relinquishment by the United States of approximately 118,000 hectares of land, and actual transfer of the Olongapo Community to the Philippine Government; 3. Previous consultation with the Philippine Government on the military operational use of the bases for purposes other than the mutual defense of both countries; 4. Previous consultation with the Philippine Government before I the United States could put up missile launching sites in the Philippines; and 5. Elevation to treaty commitment of United States responsibility to repel instantly attack on any portion of the Philippine territory. We are determined to pursue this course of action until all irritants in PhilippineAmerican relations shall have been removed. Activation of the Philippine Omnibus Claims resulted in the actual payment to the Philippines of $23 million for gold devaluation, favorable endorsement by the State Department of $73 million for additional war damage payments, and adjustments in our obligations under the Romulo-Snyder Agreement. Plans are being worked out and steps have been taken for the reexamination of the claims rejected by the United States. We have also reached agreement with Taipei on the final liquidation of the ten-year-old Chinese deportee problem. We are exploring the possibilities of expanded trade with Australia, Germany, Israel, New Zealand, Pakistan, South Korea, Spain, Taipei, and Vietnam. In the United Nations we have played an active role for the attainment of world peace completely free from the nightmare of a nuclear war. We have co-sponsored the resolution for the continuance of the 10-Power Disarmament Committee and the reference thereto of new disarmament proposals by Soviet Russia and the Western Powers. We have concluded a Treaty of Friendship with Vietnam. We have also laid the foundation jointly with the Malaya Government for the formation of a South East Asia Association of States for mutual assistance. We propose to continue with our reoriented foreign policies and; to this end, I urge approval of the measures calculated to improve and strengthen our foreign service corps. Pinagkunan: October 30, 2012 Official Gazette http://www.gov.ph/ 13

14. Glosari: attunement – pakikibagay devaluation – pagkawala ng halaga disarmament – pagtatanggal sa mga armas exploitation – pang - aabuso foreign exchange – panlabas na palitan foreign relations – ugnayang panlabas legislation - pagbabatas rural development – kaunlarang pambarangay/pambayan statesmanship – may mataas na kaalaman sa pamamahala/ public affairs Gawain 4: Suriin ang Noon at Unawain ang Ngayon: a. Punan ng mga impormasyon ang talahanayan batay sa siniping talumpati ni dating Pangulong Carlos P. Garcia. MGA PAKSA SA PAGSUSURI KALAGAYANG PANGEKONOMIYA PATAKARANG IPINATUPAD EPEKTO SA PAMBANSANG EKONOMIYA PAG – UNLAD NG MGA POOK RURAL UGNAYANG PANLABAS b. Alin sa mga patakarang naitala ang lubos na nakatulong sa pagpapatibay ng pambansang ekonomiya? Ipaliwanag. ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ c. Basahin at suriin ang mga piling bahagi ng 2012 Ulat sa Bayan ni Pangulong Aquino at ihambing ito sa talumpati ni Pangulong Garcia noong 1960 sa pamamagitan ng pagkumpleto ng talahanayan. 14

15. Sanggunian 3: ULAT SA BAYAN Pangulong Benigno S. Aquino III (2012) Nagpatupad po tayo ng reporma: tinanggal ang gastusing hindi kailangan, hinabol ang mga tiwali, at ipinakita sa mundong open for business under new management na ang Pilipinas. Nito pong first quarter ng 2012, ang GDP growth natin, 6.4 percent; milya-milya ang layo niyan sa mga prediksyon, at pinakamataas sa buong Southeast Asian region; pangalawa po ito sa Asya, sunod lang tayo sa Tsina. Kung dati po, tayo ang laging nangungutang, ngayon, hindi po birong tayo na ang nagpapautang. Dati po’y namamalimos tayo ng investments; ngayon, sila na ang dumadagsa. Ang mga kumpanyang Hapon, sa isang pagpupulong po namin, ang sabi ay, “Baka gusto n’yo kaming silipin. Hindi nga kami ang pinakamura, pero una naman kami sa teknolohiya.” Pati pinuno ng isa pong malaking bangko sa Inglatera, kamakailan nakipag-usap sa atin, ang sinabi, maisali sana sila sa ating kinukunsulta sa usapang pinansyal. Alalahanin po natin, para tumabla lang, kailangang makalikha taun-taon ng isang milyong bagong trabaho para sa mga new entrants. Ang nalikha po natin sa loob ng dalawang taon: halos 3.1 million na bagong trabaho. Ito po ang dahilan kung bakit pababa nang pababa ang unemployment rate sa bansa. Nang dumating tayo, eight percent ang unemployment rate. Naging 7.2 ito noong Abril ng 2011, at bumaba pa lalo sa 6.9 ngayong taon, sa buwan rin ng Abril. ‘Di po ba makatwirang mangarap na balang araw, bawat Pilipinong handang magbanat ng buto, may mapapasukang trabaho? Tingnan na lamang po natin ang BPO sector. Noong taong 2000, limanlibo katao lang ang naempleyo sa industriyang ito. Fast forward po tayo ngayon: 638,000 katao na ang nabibigyang trabaho ng mga BPO, at labing-isang bilyong dolyar ang ipinasok nito sa ating ekonomiya noong taong 2011. Ang projection nga po ng industriya, pagdating ng 2016, kung saan ako po ay magpapaalam na sa inyo, 25 billion dollars na ang maipapasok nito, at makakapag-empleyo ng 1.3 million na mga Pilipino. Hindi pa po kasama rito ang tinatayang aabot sa 3.2 million na mga taxi driver, barista, mga sari-sari store, karinderya, at marami pang ibang makikinabang sa mga indirect jobs na malilikha dahil sa BPO industry. Kaakibat ng pagpapaunlad ng imprastraktura ang paglago ng turismo. Isipin po ninyo: Noong 2001, ang tourist arrivals sa ating bansa, 1.8 million. Nang dumating po tayo noong 2010, naglalaro ito sa 3.1 million. Mantakin po ninyo: sa hinaba-haba ng kanilang administrasyon, ang naidagdag nilang tourist arrivals, 1.3 million lamang; may ambag pa kaming kalahating taon diyan. Tayo naman po, Hunyo pa lang ng 2012, 2.1 million na turista na ang napalapag. Mas marami pang dadagsa sa peak season bago matapos ang taon, kaya hindi ako nagdududang maaabot natin ang quota na 4.6 million na turista para sa 2012. Ibig sabihin po, 1.5 million na turista ang ating maidadagdag. Samakatuwid, sa dalawang taon, mas malaki ang magiging paglago ng ating tourist arrivals, kumpara sa naidagdag ng pinalitan natin sa loob ng siyam at kalahating taon. Hindi po tayo nagtataas ng bangko; nagsasabi lang po tayo ng totoo. 15

16. Malaking bahagi din po ng ating job-generation strategy ang pagpapatayo ng sapat na imprastraktura. Sa mga nakapagbakasyon na sa Boracay, nakita na naman ninyo ang bagongbinyag nating terminal sa Caticlan. Nakalatag na rin po ang plano upang palawakin ang runway nito. Magkakaroon pa po ‘yan ng mga kapatid. Bago matapos ang aking termino, nakatayo na ang New Bohol Airport sa Panglao, New Legaspi Airport sa Daraga, at Laguindingan Airport sa Misamis Oriental. Ia-upgrade na rin po natin ang ating international airports sa Mactan, Puerto Princesa, at Tacloban. Dagdag pa po diyan ang pagpapaganda ng mga airport sa Butuan, Cotabato, Dipolog, Pagadian, Tawi-Tawi, Southern Leyte, at San Vicente sa Palawan. Kami po sa Tarlac ay maghihintay na lang. Pang-apat na Pangulo na po akong sasalo sa problema ng NAIA 3. Hindi lang po eroplano ang nag-take off at nag-landing dito: maging mga problema’t anomalya, lumapag din. Nagbitiw na po ng salita si Secretary Mar Roxas: bago tayo magkita sa susunod na SONA, maisasaayos na ang mga structural defects na minana natin sa NAIA 3. Nitong Hunyo po, nagsimula na ring umusad ang proseso para sa LRT Line 1 Cavite Extension project, na magpapaluwag sa trapik ng Las Piñas, Parañaque, at Cavite. Dagdag pa diyan, para lalong mapaluwag ang traffic sa Kamaynilaan at mapabilis ang pagtawid mula North Luzon hanggang South Luzon Expressway, magkakaroon ng dalawang elevated NLEX– SLEX connector. Matatapos po ang mga ito sa 2015. Magiging one hour and 40 minutes na lang ang biyaheng Clark papuntang Calamba oras na makumpleto ang mga ito. Bago po tayo bumaba sa puwesto, nakatayo na rin ang mga dekalidad na terminal sa Taguig, Quezon City, at Parañaque na paparadahan ng bus biyaheng probinsya, upang hindi na sila makisiksik pa sa EDSA. Kaakibat ng pagpapaunlad ng imprastraktura ang paglago ng turismo. Isipin po ninyo: Noong 2001, ang tourist arrivals sa ating bansa, 1.8 million. Nang dumating po tayo noong 2010, naglalaro ito sa 3.1 million. Mantakin po ninyo: sa hinaba-haba ng kanilang administrasyon, ang naidagdag nilang tourist arrivals, 1.3 million lamang; may ambag pa kaming kalahating taon diyan. Tayo naman po, Hunyo pa lang ng 2012, 2.1 million na turista na ang napalapag. Mas marami pang dadagsa sa peak season bago matapos ang taon, kaya hindi ako nagdududang maaabot natin ang quota na 4.6 million na turista para sa 2012. Ibig sabihin po, 1.5 million na turista ang ating maidadagdag. Samakatuwid, sa dalawang taon, mas malaki ang magiging paglago ng ating tourist arrivals, kumpara sa naidagdag ng pinalitan natin sa loob ng siyam at kalahating taon. Hindi po tayo nagtataas ng bangko; nagsasabi lang po tayo ng totoo. Pinagkunan: October 31, 2012 http://www.gov.ph/2012/07/23/benigno-s-aquino-iii-third-state-of-the-nation-address-july-23-2012/ 16

17. TALAHANAYAN NG PAGHAHAMBING NI PANGULONG GARCIA AT PANGULONG AQUINO III SA LARANGAN NG EKONOMIYA AT UGNAYANG PANLABAS 1. Ekonomiya Pangulo Suliraning Hinarap Programang Ipinatupad Suliraning Hinarap Programang Ipinatupad Pangulong Carlos P. Garcia Pangulong Benigno S. Aquino III 2. Ugnayang Panlabas Pangulo Pangulong Carlos P. Garcia Pangulong Benigno S. Aquino III Pamprosesong Tanong: 1. Ano ang nilalaman ng mga talahanayan? _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 2. May pagkakakatulad ba o pagkakaiba ang pinagdaanan ng mga sinuring administrasyon sa mga kinaharap nito sa aspetong pang-ekonomiya at pakikipagugnayang panlabas? _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 3. Sa mga programang ipinatupad, paano ka makatutulong para ito’y mapagtibay at mapaunlad ang ekonomiya ng bansa at pakikipag-ugnayang panlabas? _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ Mga Mungkahing Hakbang Bilang Tugon sa Hamon Ang sumusunod na sipi ay mula sa talumpating ipinahayag ni dating Sen. Lorenzo Tanada sa Araw ng Pagtatapos sa Lyceum of the Philippines noong May 7, 1965. Si Sen. 17

18. Tanada ay isang makabayang pinuno at kasapi ng Senado ng Pilipinas na itinaguyod ang pagpapatibay sa pambansang ekonomiya at proteksyon mula sa mga dayuhang mangangalakal. Kanyang ipinakilala sa mga mamamayang Pilipino na walang ibang magbibigay pagpapahalaga sa kanilang ekonomiya kundi tayong mga Pilipino mismo. Sanggunian 4: THE FOLKLORE OF COLONIALISM Lorenzo Tanada (1965) The Myth of Foreign Investments When the term foreign investment is brought up, the public envision an avalanche of dollars which will transform this country into a paradise on earth. For this, they may seem willing to revise our laws, compromise our independence, barter our national dignity. But if foreign companies only take advantage of our credit facilities, borrow capital from Filipino banks whose funds are composed of the savings of Filipinos and then remit their profits, thus siphoning out our wealth, have we really gained much? If these savings can be harnessed instead, if we could get foreign loans without strings, and at low interests as India has from Russia, if we were at the same time willing to make some sacrifice by reducing the consumption of imported goods, we could attain significant economic progress. In the fight for economic freedom, the Filipino entrepreneur has begun to make his voice heard. Many entrepreneurs have come to realize that their own economic status is tied up with the demands of progressive groups from freedom from foreign economic dictation and control. As a class, they must realize that they have a choice to make -- either to adapt themselves to the demands of foreign interests and thus be regarded by the people as accomplices in their exploitation, or to resist the easy way and insist on remaining their own masters. If we have chosen the capitalist way of development, then let it be Filipino capitalism. But our entrepreneurs must also realize the masses can no longer tolerate further exploitation. They must therefore see their development in the light of a new approach where all sectors under joint leadership attain an economy of abundance without the present mal distribution of goods which has resulted in poverty for the many. If our entrepreneurs are really sincere in their nationalistic aspirations, then they should act an example of austerity. Our middle class professionals and intellectuals should do likewise and help to do away with present consumption habits which have been causing tremendous drainage of our foreign reserves. The people can not for long continue to suffer poverty and hunger. A time will come when they will move to help themselves and unless the entrepreneurs and the intellectuals are with them they may succumb to the leadership of other forces. 18

19. The Myth of Free Enterprise The road to progress cannot be clear unless we shed another myth that dominates the thinking of our planners; that economic growth automatically means development and that development inevitably results in "democratizing" wealth through its equitable distribution. Surely each administration can show facts and figures attesting to the growth of the national product. But growth does not mean development. Nor does it mean that the poor will get a fuller meal or better homes or more adequate clothing or greater opportunity for education. When we talk of growth we should also talk of equitable distribution of the wealth of the land so that those who have been living for centuries under conditions of poverty will get their just rewards, so that those who work the land will not forever suffer from rural penury. Tied up with the myth is the belief that democracy is synonymous with free enterprise. Complete free enterprise is not good for developing countries. Governments in these countries have to have some say in directing the development of their economies; otherwise domestic businesses could not compete in equal terms with foreign giants. Government direction for nationalistic purposes does not diminish our democracy for after all an essential goal of democracy is freedom from want. Thus we cannot simply proceed with industrialization without revising our agricultural structure. Our entrepreneurs must realize that nationalism is not only for the benefit of a few Filipinos. Nationalism does not merely mean more profits for the few. Independence under democracy must have a meaning for all sectors of the population, not just one. To the masses it should mean higher standard of living, to the laborers, an assurance of employment at reasonable wages, to professionals, the attainment of proficiency in their respective lines of endeavor, to artists and intellectuals, the realization of creative talents. Once freed of the myths that imprison our minds, we shall clearly see that it involves challenging many concepts and ideas, institutions and people and all the beneficiaries of the status quo. Pinagkunan: Lorenzo Tanada, “The Folklore of Colonialism”, 1967. October 30, 2012 http://www.thefilipinomind.com/2008_08_01_archive.html. Glosari: foreign investment – pamumuhunan ng mga dayuhan avalanche - pagbulusok dollars – isang uri ng tawag sa salaping gamit sa ibang bansa, hal. US dollar barter – pakikipagpalitan ng kalakal savings – pag iimpok national dignity – pambansang kadakilaan credit facilities – mga pasilidad sa pagpapautang capital - puhunan entrepreneur – taong nagsasagawa ng negosyo exploitation – mapagsamantalang paggamit capitalism – isang uri ng sistemang pang-ekonomiya kung saan pinapayagan ang pribadong pagmamay-ari ng negosyo. consumption - paggamit poverty - kahirapan equitable distribution – pantay na pamamahagi free enterprise - malayang kalakalan industrialization – pagiging industriyalisado ng bansa 19

20. Pamprosesong Tanong: 1. Ayon sa Talata 1, ano ang ipinahihiwatig nito tungkol sa pag-iimpok? ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Sino ang pangunahing actor na tinutukoy sa Talata 3 na may mahalagang gagampanang papel sa pagpapaunlad ng bansa? ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Ano ang papel na gagampanan ng mga entrepreneur sa pagpapatibay ng nasyonalismong pang-ekonomiya? ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 4. Paano matatamo ang kasarinlang pang-ekonomiya ng bansa sa tulong ng pag-iimpok at ng mga entreprenyur? ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Gawain 5: Negosyanteng Pinoy, Idol Kita! Basahin at suriin sa pangkat ang mga talambuhay ng mga kilalang Pilipinong entreprenyur. Sagutin ang mga sumusunod na tanong. Pangkat 1 2 3 4 5 Entreprenyur at ang Kanyang Negosyo Tony Tan Caktiong - “Jollibee Foods Corporation” Cecilio Pedro - “Lamoiyan Corporation – Hapee Toothpaste” Socorro Ramos - “National Bookstore” Ben Chan - “Suyen Corporation – Bench Clothing” Manny Villar - “C&P Corporation – Real Estate/ Housing” Mga Gabay na Tanong: 1. Ano ang negosyong isinagawa ng mga kilalang entreprenyur? 2. Paano sila nagkaroon ng ideya na magtatag ng sariling negosyo? 3. Ano-ano ang mga interes, kakayahan o gawaing kinagigiliwan na naka-ganyak sa mga entreprenyur na maglunsad ng kanilang negosyo? 4. Sino ang kanilang kinikilalang inspirasyon para sa pagsusumikap na mapatatag ang negosyo? 5. Ano-ano ang mga suliraning kanilang hinarap sa panahon ng pagtataguyod ng kanilang negosyo? 6. Paano nila ito napaunlad? 20

21. Gawain 6: Panig Ko, Pakinggan Mo!: Magkakaroon ng pagpapangkat ang mga mag-aaral at sila ay magkakaroon ng debate ukol sa paksang: “Entreprenyur: Tulong ba o Hadlang sa pagpapaunlad ng Nasyonalismong Pangekonomiya?” Gagamitan ng rubrics ang pagbibigay ng marka para sa isasagawang debate. DIMENSYON Posisyong pinili (30%) Batayan ng mga pahayag (30%) Kaugnayan ng mga pahayag sa paksa (20%) Paninnindigan sa posisyong pinili (20%) PINAKATAMA (3 PUNTOS) Natukoy nang malinaw ang kalabasan ng posiyong pinili Ibinatay sa datos ng kasaysayan. Ang mga pahayag ay nagpapamalas ng lubos na pagkaunawa sa posisyon o argument Matatag ang paninindigan sa posisyong pinili BAHAGYANG TAMA (2 PUNTOS) Natukoy ang posisyon subalit may ilang kalalabasang posisyon ang hindi malinaw Ibinatay sa kultura, kinagisnang paniniwala o instinct May ilang pahayag na walang kaugnayan sa paksa May kaunting agam-agam sa posisyong pinili MALI (1 PUNTO) Hindi malinaw ang posisyon Ibinatay sa nararamdaman o emosyon Ang mga pahayag ay napapamalas ng walang pagkaunawa sa paksa Hindi napanindigan ang posisyong pinili PAGGANAP: Gawain 7: Pangako Ko, Tutuparin Ko! Bilang isang kabataang nabubuhay sa isang lipunang mulat sa mga kaganapang pandaigdig na dulot ng globalisasyon tulad ng mataas na antas na teknolohiya, ano ang maaari mong gawing paraan upang makatulong ka sa pagpapaunlad ng ekonomiya ng bansa at pakikipag-ugnayang panlabas? 21

22. Rubric ng Pagpupuntos: Batayan Mensahe (40%) Pinakamahusay (4) Napakagaling ng nabuong mensahe at naaayon sa tema Pagsunod sa mga Panuntunan (20%) Lubusang nakasunod sa panuntunang itinakda sa pagbuo ng pledge Kalinisan ng Gawa (20%) Napakalinis at madaling maunawaan ang pagkakasulat ng pledge Lubos na nakapukaw ng atensyon at nakapanghihikayat ang produkto. Dating sa Madla (20%) Mahusay Malilinang Pa (3) (2) May Di naging kahusayan ang malinaw ang nabuong mensahe at di mensahe at ayon sa tema naaayon sa tema May ilang Nakasunod sa panuntunan mga lamang ang panuntunang nasunod para itinakda para sa sa pagbuo ng pagbuo ng pledge pledge Malinis at May nauunawaan kaguluhang ang ipinamalas sa pagkakasulat produktong ng pledge nabuo Nakapukaw ng May kaunting atensyon bahagi na nakakuha ng atensyon ang nabuong pledge Nagsisimula Pa Lang (1) Di nakapagpahayag ng kanyang mensaheng ibig ipahatid Puntos Hindi nakasunod sa mga panuntunang itinakda para sa pagbuo ng pledge Magulo ang naging likhang produkto Di nakapukaw atensyon ang nabuong pledge Kabuuan Transisyon sa Susunod na Modyul Sa lumipas na aralin, inyong natutuhan ang mga naging pamamaraang ginamit ng ating bansa para matugunan ang mga hamon para mapagtagumpayan at mapa-angat ang ekonomiya ng bansa at kanilang matutunan ang pakikipag-ugnayang panlabas ng bansa, kasabay ang pakikipagkapatiran nito. Mula sa mga pagsubok na ito, ang mga Pilipino ay patuloy na nakibaka para sa mga mas matinding hamong kakaharapin ng isang malayang republika, ang pagpapatatag ng kanyang pamamahala. 22

4th qtr module 2

4th qtr module 2

4th qtr module 2

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados(19)

Destaque

Destaque(10)

Similar a 4th qtr module 2

Similar a 4th qtr module 2(20)

Mais de Juan Carlos Mendoza

Mais de Juan Carlos Mendoza(13)

4th qtr module 2