1. БАТЛАВ.
СУРГАЛТЫН МЕНЕЖЕР О.Б ӨХЧУЛУУН
Монгол бичгийн нэгж хичээлийн хөт өлбөр
Сэдэв: Эх орны гайхамшиг
Хамрах хүрээ: 7-р анги
Зорилго: Монгол бичгээр уншсан эхүүдээс монгол орны байгаль, бахархах
түүхээс судалж, эх орон орчин тойрноо хайрлан хамгаалж, өөрийн амьдрал
ахуйдаа тусган хэрэгжүүлж, унших бичих чадвараа сайжруулах.
Зорилт:
1. Монгол бичгээр бичсэн эхийг ухаарч унших, ухаарч ойлгох, ойлгосноо
бусдад ярьж чаддаг байх бусдад таниулах
2. Эх орны түүхэн газар нутаг бахархах гайхамшгуудаас мэдэж судлах
3. Уншсан эхийг өөрийнхөөрөө шүүн тунгааж,өөрийн үзэл бодлоо илэрхийлж
сургах
4. Эх орны түүхэн газрыг өгүүлсэн эхүүдээс эх орноо болон бусдыг хайрлах,
зөв үзэл бодол хандлагыг өөртөө төлөвшүүлэх
Агуулга:
Мэдлэг Чадвар
• Монгол орны газар • Монгол бичгээр бичсэн эхийг зөв, хурдан
нутаг гайхамшгаас алдаагүй унших
бахархах сургамж • Эхийг бахархан ухаарч унших ухаарч ойлгох
• Газар усны нэрийг • Уншсан эхийг монгол бичгээс кирил рүү
мэдэх, судлах хөрвүүлэн алдаагүй цэвэр сайхан бичих
• Эхийн бичмэл хэсгийг дууриалган цэвэр
Миний унших эхүүд сайхан хуулан бичих
• Хонгорын элс • Эх дотроос газар усны нэрийг зөв бичиж сурах
• Ёлын ам түүвэрлэн бичих
• Хөвсгөл нуур, Увс • Минутанд зөв хурдан унших
нуур • Дүрс ялган бичих үгийг нүдлэн тогтоож эх
• Хархорум хот, өгүүлбэрт хэрэглэх чадвартай болох
• Мэнжид Жанрайсаг
• Мөнгөн мод

2. Арга зүйн төлөвлөлт:
Баримжааг ялган таних Баримжааг эзэмших үе Баримжааг хөгжүүлэх
төсөөлөл мэдлэг чадвар
Сэдэл Үлгэрийн Зохиолыг задлан Уран унших, уран ярих,
үүсэх үйл шинжлэх хувирган бичих, зохион
явдалтай бичих
танилцах
Таамаглал дэвшүүлэх, Практик үйлийн Бие даасан бүтээлч
асуудал дэвшүүлэх аргаар: үйлийн аргаар:
аргаар:
Монгол бичгээр бичсэн
Дүр бүтээх тоглоом үлгэрийн сэдэв агуулга, Монгол ардын үлгэр
Хурдан Тавхай тоглоом өгүүлэгдэхүүн дүрийн домгийн дүрслэл, хэл
Би чадна тоглоом задлал хийх найруулгаас хадгалан
Сонжоо тоглоом Эх, өгүүлбэрт тийн уран ярих
Мөнгө тоглоом ялгал, хамаатуулах Өөрт төрсөн сэтгэгдлээ
нөхцөлтэй нэр үгийг зөв бичих
бичих
Дүрмийг жишээн дээр
тайлбарлан ярилцах
• Түлхүүр үгээс • Анализ, синтез • Уран уншлагын арга
таамаглал • Тайлбарлан ярих • Марафон бичлэг
дэвшүүлэх арга арга • Булангийн арга
• Асуултын арга • Харилцан ярианы • Мэтгэлцээний арга
• Асуудал арга • Жүжигчилсэн
дэвшүүлсэн арга • Асуудал тоглолт
• Эвлүүлгийн арга дэвшүүлсэн
• Солилцооний арга шийдвэрлэх арга

3. Цагийн төлөвлөлт:
Хичээл Ээлжит Цаг Ээлжит хичээлийн зорилго
хичээлийн
сэдэв
Эхийн агуулгыг бодож утгачлан унших
-“Хонгорын элс” Эхэд өгүүлэгдэж байгаа гайхамшгуудыг
1-р Ёлын ам 80 мэдэж авах
хичээл -Эх доторх газар минут Газар усны нэрийг монгол бичгээр зөв
усны нэрийг зөв бичих
бичих Тулгуур бичиглэл зураг ашиглан дүрс ялган
бичих үгийг нүдлэн тогтоох, мэдлэг
чадвараа системчлэн үйл ажиллагааны
дараалал тулгуур бичиглэл хийх
Уншиж сонссон зүйдлээсээ асуудлын дагуу
-“Хөвсгөл нуур” таамаг дэвшүүлж сурах
-“Увс нуур” Дэвшүүлсэн таамаглалаа шийдвэрлэх үйл
2-р эхийг зөв ажиллагаа хийх
хичээл бичих, унших 80 Асуудлыг шийдэхэд санаа бодлоо
минут илэрхийлж сурах
Зөв, хурдан ухаарч унших
Уншсан эхийн үгийг монгол бичгээр нүдлэн
тогтоох
Монгол бичгээр цэвэр сайхан бичих
Монгол бичгээр уншиж бичих чадварыг
сайжруулах
Асуудлыг шийдсэний дараа сурагчдад
“Хархорум хот” мэдсэнээ ярих, бусдын ярьж байгаагаас
3-р Мөнгөн мод 80 шинэ мэдээлэл олж авах
хичээл эхийг зөв минут Өөрийн үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх,
бичих, унших бусдыг сонсох
Эхийг үгийг зөв бичих
Монгол бичгээр угшиж бичих чадварыг
сайжруулах
“Мэгжид Шинэ эхийг задлан шинжилж ярилцах
4-р Жанрайсаг” 80 Зөв, хурдан ухаарч унших
хичээл Эхийг уншиж минут Уншсан эхийн үгийг монгол бичгээр нүдлэн
зөв бичих, тогтоох
ярилцах Монгол бичгээр цэвэр сайхан бичих
Монгол бичгээр уншиж бичих чадварыг
сайжруулах

4. Зөв, хурдан ухаарч унших
5-р Уншсан эхийн үгийг монгол бичгээр нүдлэн
хичээл Бататгал хичээл 40 тогтоох
минут Монгол бичгээр цэвэр сайхан бичих
Монгол бичгээр уншиж бичих чадварыг
сайжруулах
Хамтран ажиллаж нэг шийдэлд хүрэх
аргад суралцах
бататгах дасгал дадлага ажил хийх
Эхүүдийг харьцуулан дүгнэлт хийж чадаж
байгаа эсэх
Сэдвийн Бүлэг сэдвийн 40 Эхийг унших явцад хамгийн олон
шалгалт шалгалт минут давтагдсан үг хэллэгийг цээжилсэн байх
Эхэд гарч буй газар усны нэрийг монгол
бичгээр бичиж чаддаг болсон байх
Эхийн үг өгүүлбэрийг зөв хурдан бичиж
чаддаг байх

5. Үнэлгээ:
1-р түвшин 2-р түвшин 3-р түвшин 4-р түвшин
Газар усны Дараах бүлэг үгийг
нэрийг монгол Дараах дүрс монгол бичигт зөв
бичгээр бичээрэй ялган бичих хөрвүүлэн бичих Эхээс
• Хонгорын үгийг сурах • будда “миний
Бичих элс, Гурван бичигт • ёроол мэдсэн
чадвар сайхан уул, байдгийг • ороолгон зүйлүүд”
Ёлын ам сэргээн • луу сэдвээр
• Хөвсгөл санаж зөв • шаазан өөрийн
нуур, Увс бичээрэй. • наймдугаар мэддэг үгийн
нуур, • Зүс хүрээнд 15-
Цэцэгт нуур бороо 20 үгтэй эх
• Хархорум • Талх зохион
хот, Мөнгөн зүс бичээрэй.
мод, • Өнгө
Мэгжид зүс
Жанрайсаг
Ээлжит хичээлийн төлөвлөлт:
Хичээл № 1
Сэдэв: “Хөвсгөл нуур”, “Увс нуур”
Зорилго: Монгол бичгийн унших бичих чадварыг сайжруулж, эхээс газар усны
нэрийг мэдэж, зөв бичих
Зорилт:
Монгол бичгээр бичсэн эхийг уншиж, харилцан ярилцах
Үг, өгүүлбэрийг монгол бичгээр бичихдээ алдаагүй зөв бичиж хэвших
Уншсан мэдсэн сэдвээ өөрийн үзэл бодлоор шүүн тунгааж, бусадтай санал
бодлоо чөлөөтэй солилцох
Өөрийн мэдсэн сурснаа амьдрал үйл ажиллагаандаа хэрэгжүүлэх
Хэрэглэгдэхүүн: “Монгол бичиг” 2 сурах бичиг 2008 он
Зурагт үзүүлэн

6. Хичээлийн зохион байгуулалт:
цаг Багшийн үйл Сурагчийн үйл ажиллагаа
ажиллагаа
Өмнөх хичээл дээр Өгөгдсөн өгүүлбэрийг монгол бичгээр зөв
Сэргээн үзсэн эхэд гарсан бичих
санах үе газар усны нэрийг Хэсэг тус бүр өөрт оногдсон хэсгийг монгол
монгол бичгээр бичгээр уншина.
цээжээр бичүүлэх
Задлан шинжлэх арга 1. Монгол бичгээр бичсэн үгийг уншиж,
1.Монгол бичгээр үгийг бусдын уншихыг сонч, бусдад чанга
зөв уншуулах. дуугаар уншина.
2.Эхийн хэсгийг салаа
бүрээс хэд хэдэн 2. Салаа бүрээс хэд хэдэн сурагч эхийг
сурагчаар уншуулна. зөв хурдан уншина.
3.Эхэд юуны тухай
өгүүлсэн хэдэн хэсэг 3. Уншсан хэсгийнхээ тухай салаа
байгааг асууна. бүрээс нэг сурагч бусдад ярьж өгнө.
4.Эхэд гарч буй газар
усны нэрийг монгол 4. Эхэд гарч буй газар усны нэрийг нэг
бичгээр бичүүлнэ. удаа уншаад монгол бичгээр бичнэ.
5. Эхийн хэсэг тус
бүрд байгаа 5. Эхэд байгаа тулгуур нэр үгийг монгол
Утга тулгуур-нэр бичгээр бичнэ
санааг үгийг монгол
ойлгож бичгээр 6. Эхээс хэмжээ заасан үгийг ялган
мэдлэг бичүүлнэ. бичнэ.
эзэмших 6. Эхээс хэмжээ 414 км урт, 267,5 метр гэх мэт
үе заасан тооны
нэрийг түүж
бичүүлэх 7. Эхийн тулгуур нэр үгийг монгол
бичгээр зөв хурдан бичих бичнэ.
7. Сурагчдын
бичсэнийг 8. Эхийг монгол бичигт хөрвүүлэн бичих
шалган,
зөвлөгөө өгнө
1.Эхийг монгол 1.Уншихад хэцүү хүнд үгийг хамтран
бичгээр унших уншина..

7. 1. үед хамгийн 1. Эхээс газар усны нэрийг зөв олж
хүнд хэцүү үг бичээд өөрийн мэддэг гайхамшигт
Бататгал ямар үг байсан газрын нэрийг бичиж алдаатай зүйлээ
хэрэглээ бэ? нягтлан багшаас тусламж авч
2. Эхээс юуг мэдэж алдаагаа засна.
авсан бэ?
Гэрийн даалгавар- Дасгал ажил.20-23, 26-28
Даалгавар “Хөвсгөл нуур”, “Увс нуур”
Газар усны нэр монгол Хөвсгөл аймаг,
бичгээр нүдлэн тогтоох
үг
километр, эзэлдэг, тунгалаг, үзэсгэлэнтэй, сүрлэг,
Уншихад хүнд хэцүү үг цутгадаг, цэнгэгээрээ, гайхамшигт, дөрөвдүгээр,
сонирхол, өвс, горхи
Өгүүлэгдэж байгаа юм Монголын гайхамшигт өвөрмөц нуурын тухай
Хичээл №2
Сэдэв: “Хөвсгөл нуур, Увс нуур”
Хугацаа : 80 минут
Зорилго: Монгол бичгээр бичсэн эхийг зөв, хурдан алдаагүй уншиж, байгалиа
хамгаалах ухаанд суралцаж өөрийн орчин тойрондоо хэрэгжүүлэх газар усны нэр,
байршлыг ялган тогтоох.
Зорилт:
1. Эхийг унших үед гарч байгаа хүнд үг хэллэгийг зөв унших аргачлалд
суралцах
2. Нэр үгийг зөв бичих арга зүйд суралцан, үг, өгүүлбэрт зөв хэрэглэх.
2. Байгаль орчноо хамгаалах аргад суралцах өөрийн амьдралд хэрэгж үүлэх

8. 3. Хийсэн ажилдаа үнэнч хандаж, бусдын төлөө өөрийгөө зориулахад
суралцах
Хичээл зохион байгуулалт:
Цаг Багшийн үйл Сурагчийн үйл Анхаарах зүйл
ажиллагаа ажиллагаа
Сэргээн Гэрийн даалгавар Сурагчид өмнөх хичээл Алдааг өөрсдөөр нь
санах үе шалгах дээр уншсан эхийн олуулж, дүгнэлт хийх
Эхэд гарсан нэр хэсгийг монгол бичгээр нөхцөлөөр хангах
үгийг цээжээр бичсэн түүнийг
бичүүлж хөрвүүлэн бичсэн байна.
даалгавар
шалгана.
Задлан Унших заавар:
шинжлэх: Түрүүлж зөв байрлуулсан -Хоёр сурагчийн нэг
Утга -Хүснэгтэд хүүхэд өгүүлбэрээ нь уншиж нэг нь
санааг байгаа үгийг хэн уншина. багшийн үүрэг
ойлгож хамгийн түрүүнд Дэвтэртээ зөв сайхан гүйцэтгэнэ.
мэдлэг зөв байрлуулсан бичнэ. -Дараа нь үүргээ
эзэмших бэ? сольж гүйцэтгэнэ.
үе Сурагчид хосоор унших /Унших үедээ буруу
-Хосоор хэрхэн явцдаа бие биедээ хяналт уншсан үгийг дахин
унших зааврыг тавина. уншихыг хүсэх ба
багш хэлж өгөх Хамтран засч
уншина./
-Утгыг ойлгохгүй Үгээ тэмдэглээд багш,
хүнд, уншиж ангийнхнаасаа асууна,
чадахгүй хэцүү бичнэ.
-Сэдвийг уншихдаа
утгыг ойлгохгүй шинэ
үг гарах бүр
үгийг тэмдэглэж тэмдэглэж явах
байхыг , урагш, урт, дөрвөн зуун -Сэдвийн хүнд
анхааруулна. арван километр, тунгалаг, хэсгийг хамтран
үзэсгэлэнт, уртаашаа, унших
метр, цутгадаг, цэнгэгээр -Юуны тухай
-Эхэд гарсан нь, зочилвол, гайхамшигт, уншсанаа хамтран
хэмжээ, зүг урлан, сонирхох, онцлог, ярилцана.
заасан тооны нэр, Давст сум, шагшуурга, Даалгавар тус бүр
хүнд үгийг халбаган хошуут, ногтруу, дээр сурагчийг
бичүүлнэ. хотгор, хиргис, зааглана, яриулж, хэрхэн
-Сурагч ажилласныг
зайлшгүй мэдэж Сурагчид үгийн утгын илрүүлэхэд

9. байх зарим нэг тайлбар, эхийн утгатай анхаарах
шинэ мэдээллийг холбоотой шинэ -Эхэд байгаа
давхар өгөх, мэдээллийг уншина. сурагчдын уншиж
тэдгээрийг чадаагүй
уншуулах Шинэ мэдээлэл: тэмдэглэсэн үгийг
ярилцах хэрэгтэй. Төв аймаг нь монгол багш дагуулан унших
улсын төв хэсэгт оршдог. утгыг нь тайлбарлах.
-Эхээс нэр үгийг Нутаг дэвсгэр нь 89
ялган бичүүлнэ. мянган километр квадрат, Багш сурагчдын
хүн ам нь 15 мянга, оролцоог сайн
-Сурагчдын Улаанбаатар хотоос 43 үнэлэх
бичсэнийг шалган километр зайтай. Газар
зөвлөгөө өгнө тариалангаар улсад
хоёрдугаар байрт ордог
-Багш онцлог
дүрмийг сайн Өөрсдийн бичсэнийг
тайлбарлаж өгнө шалгуулан алдаагаа засна
Бататгал Өмнөх төсөөлөл болон олж авсан мэдлэг, чадвартаа тулгуурлан
хэрэглээ зохиох бүтээх үйлийг бататгалаар хийх
Гэрийн даалгавар: “Цэцэгт нуур” эхийг хөрвүүлж бичнэ.
Дасгал ажил 20-23