2. Lis pospolity (Vulpes vulpes),
zwany też lisem rudym jest to
drapieżny ssak z rodziny
psowatych. Wywodzi się on
z Eurazji , a jego przodkami
najprawdopodobniej są Vulpes
alopecoides lub Vulpes
chikushanensis. Najstarsze
szczątki tego zwierzęcia
znaleziono na Węgrzech, a ich
pochodzenie datowane jest na
3,4-1,8 mln lat.
3. Lis zasiedla prawie wszystkie kontynenty, Eurazję, Amerykę Północną ,
północną Afrykę i Australię. W Polsce jest gatunkiem pospolitym
występującym na terenie całego kraju. Zamieszkuje on różne biotopy:
lasy, pola, od tundry, aż po półpustynie. Obiera sobie miejsca suche, gęsto
zarośnięte krzewami. W polu jego schronieniem są krzaki i zarośla.
Zamieszkuje w wykopanych w ziemi norach z kilkoma wlotami.
5. Podstawowe dane dotyczące lisa
15%- tyle średnio samica jest lżejsza od samca,
55-90 cm- długość dorosłego samca,
62-78 cm- długość dorosłej samicy,
38- 55 cm- długość ogona,
4- 10 kg- masa ciała dorosłego osobnika ,
6- 7 miesiąc- osiągnięcie dojrzałości płciowej,
4- 7- liczba młodych w miocie,
15 lat- długość życia.
6. Lis jest zwierzęciem o długim
tułowiu zakończonym
puszystym ogonem, którego
końcówka jest biała lub czarna.
Nogi ma cienkie i krótkie. Pysk
długi i wąski z wąsami, skośnymi
oczami i krótkimi stojącymi na
boki uszami. Dolną część
pyszczka, podgardle, pierś,
podbrzusze oraz wewnętrzną
stronę nóg lis ma koloru białego,
natomiast zewnętrzna strona
uszu i dół nóg są czarne. Lis ma
charakterystyczne kasztanowo
brązowe lub kasztanowo żółte
umaszczenie futra. Występuje
również podgatunek lisa
pospolitego - lis srebrny.
7. Lisy są zwierzętami obdarzonymi dobrym słuchem i wzrokiem. Ich
źrenice reagują głównie na ruch. Są wstanie usłyszeć mysz z odległości
100m. Ich węch jest dobry, ale dużo słabszy niż u innych zwierząt z rodziny
psowatych.
8. Charakterystycznym odgłosem wydawanym przez lisa jest szczekanie. Jest
to przeciągły, metaliczny, tęskny dźwięk. Lis odzywa się nim nie tylko
w czasie godów, ale przez cały rok.
9. Lis prowadzi bardzo ruchliwy tryb
życia, cały czas przemieszcza się
w poszukiwaniu pokarmu. Swoje
terytorium znakuje moczem.
Na terenach gdzie brakuje
pożywienia panuje określona
hierarchia, na której czele stoi
para, a nie samiec alfa. Przygarnia
ona młode liski porzucone przez
matkę. Kiedy lis osiągnie pełną
dojrzałość może opuścić „rodzinę”
lub w niej pozostać. Zazwyczaj,
gdy w okolicy nie ma stada,
którego przywódcą mógłby się
stać, lis decyduje się zostać.
10. Mimo tego, że lisy są mięsożercami i drapieżnikami ich dieta jest bardzo
zróżnicowana. Jedzą myszy, jaszczurki, ślimaki, króliki, zające, ptaki,
ryby, dżdżownice, żaby, ptasie jaja. Lisy często jedzą także padlinę.
Oprócz tego dużo owoców, jagód i roślin. Ich dzienne zapotrzebowanie
na pożywienie nie przekracza 500 gram. Polują najczęściej w godzinach
porannych.
11. Okres rozrodczy lisów odbywa się
raz w roku w styczniu i lutym. Do
kopulacji dochodzi w norze. Ciąża
trwa 51-53 dni. Po tym czasie
w norze rodzą się młode ślepe
liski. Oczy otwierają dopiero po
upływie 2 tygodni. W stadzie gdzie
jest kilka samic, tylko samica alfa
może urodzić i wychować młode,
reszta zostaje zabita zaraz po
urodzeniu. Młodymi opiekuje się
samica, karmi je i broni przed
drapieżnikami. Potomstwo ssie
matkę przez około 4 tygodnie.
Zaczyna wychodzić z nory po
upływie 4-6 tygodni.
12. Lisy pomagają utrzymać równowagę biologiczną
w ekosystemie, przez zjadanie gryzoni, pełnią rolę sanitarna,
ponieważ zjadają padlinę i zapobiegają szerzeniu się chorób,
przez zabijanie chorej zwierzyny.
13. Liczebność lisa w Polsce wynosi około 200 tys. Okres polowań
na ten gatunek trwa od 1.06 do 31.03, a na obszarach gdzie
występują głuszce i cietrzewie cały rok.
14.
15. Gwara myśliwska dotycząca lisa
Suka – samica
Liszka – samica
Pies – samiec
Niedoliski – młode
Stawki – nogi lisa
Kita- długi, puszysty ogon lisa
Kwiat – końcówka ogona
Cieczka – okres rozrodczy
Skalanie – odgłosy wydawane przez
lisa
16. Ciekawostki
•
Lisy często są nosicielami wścieklizny, chorują
na dżumę i zapalenie stawów, ale rzadko mają
pchły.
•
Lisy śpią 9-10 godzin na dobę.
•
W ciągu ostatnich 50 lat na terenie byłego
Związku Radzieckiego próbowano udomowić
jedną z odmian lisa.
•
Lisy przebywające na wolności często nie
dożywają 1,5 roku.
•
Istnieje 45 podgatunków lisa pospolitego.
•
Pierwsze lisy pojawiły się na ziemi ok. 3 mln
lat temu.
•
Jest uznawany za jeden ze stu najbardziej
inwazyjnych gatunków.
17. Lis we wierzeniach i folklorze
Rude lisy często występują w folklorze
i wierzeniach. W mitologii greckiej lis
teumessiański był ogromnym potworem.
Chińskie mity mówią o lisich duchach
zwanych huli jing, które mogą mieć do
dziewięciu ogonów. W folklorze arabskim
uważano, że lisy potrafią oszukać śmierć.
Natomiast w Japonii były uznawane za
istoty o magicznych zdolnościach.
W zależności od padań lisy mogą być
sprytne, przebiegłe i fałszywe, albo mogą
być duchami-opiekunami. Wzmiankę
o nich można znaleźć także w Biblii.
18. Lis w kulturze i sztuce
Najsławniejsze utwory literackie:
•
Romans o lisie
•
C. Collodi – Pinokio
•
F.L. Baum – Droga do krainy Oz
•
A. de Saint-Exupery – Mały Książę
•
I. Krasicki – Kruk i lis
•
J. Brzechwa - Szelmostwa lisa Witalisa
•
A. Mickiewicz – Lis i kozioł
Najsławniejsze piosenki:
•
Elton John – The Fox
•
Ylvis - The Fox
•
Jimi Hendrix Experience – Foxey Lady
