1. Punoi:Punoi: Ismail Memushaj
Alpet Shqiptare

2. Përshkrim i shkurtër i Alpeve
Alpet shtrihen ne veri te lumit Drin. Gropa e TropojësAlpet shtrihen ne veri te lumit Drin. Gropa e Tropojës
dhe rrjedha e poshtme e lumit te Valbonës, i ndajnedhe rrjedha e poshtme e lumit te Valbonës, i ndajne
nga rajoni verilindor.Alpet kane gjatesi 64 km dhenga rajoni verilindor.Alpet kane gjatesi 64 km dhe
gjeresi 60 km me siperfaqe 2200 km2, zene rreth 8%gjeresi 60 km me siperfaqe 2200 km2, zene rreth 8%
te siperfaqes se vendit.te siperfaqes se vendit. Alpet perbehen kryesisht nga
gelqeroret, por gjenden edhe depozitime terrigjene
dhe magmatike. Per momentin Alpet paraqiten tePer momentin Alpet paraqiten te
izoluar, rruget qe i lidhin ata me pjeset e tjera brendaizoluar, rruget qe i lidhin ata me pjeset e tjera brenda
dhe jashte vendit jane te pakta dhe ne gjendje jo tedhe jashte vendit jane te pakta dhe ne gjendje jo te
mire.Edhe brenda alpeve lidhjet jane te veshtira,mire.Edhe brenda alpeve lidhjet jane te veshtira,
rruget kalojne ne qafa te larta qe ne dimer jane terruget kalojne ne qafa te larta qe ne dimer jane te
pakalueshmepakalueshme

3. Pozicioni gjeografik i AlpevePozicioni gjeografik i Alpeve
Shqiptare:Shqiptare:
Alpet Shqiptare jane te kufizuara:Alpet Shqiptare jane te kufizuara:
Ne jug-perendim:Ne jug-perendim: bien deri ne Ultesirenbien deri ne Ultesiren
ShkodraneShkodrane
Ne qender:Ne qender: mberrijne ne rrjedhen e Drinitmberrijne ne rrjedhen e Drinit
Ne lindjeNe lindje: ulen drejt Tropojes: ulen drejt Tropojes
Ne veri-pernedimNe veri-pernedim:: lidhen me malesine karstikelidhen me malesine karstike
malazezemalazeze

4. Veçoritë fizikeVeçoritë fizike

5. Relievi
Ne veshtrim te pare Alpet duken nje zone malore teper e ngaterruar, porNe veshtrim te pare Alpet duken nje zone malore teper e ngaterruar, por
nje udhetim ne brendesi te tyre te bind per te kunderten: kurrizetnje udhetim ne brendesi te tyre te bind per te kunderten: kurrizet
malore dhe shumica e luginave zene fill ne pjesen qendrore me temalore dhe shumica e luginave zene fill ne pjesen qendrore me te
larte te Alpeve dhe shperndahen, duke u ulur, ne drejtim te rrethinavelarte te Alpeve dhe shperndahen, duke u ulur, ne drejtim te rrethinave
ne formen e rrezeve te nje rrethi te madh. Gjithandej te sheh syrine formen e rrezeve te nje rrethi te madh. Gjithandej te sheh syri
kreshta e maja te mprehta dhe te dhembezuara, qe ngri henkreshta e maja te mprehta dhe te dhembezuara, qe ngri hen
menjehere rreth 2000 m mbi luginat e ngushta dhe te thella, plot memenjehere rreth 2000 m mbi luginat e ngushta dhe te thella, plot me
pragje dhe ujevara, kanione dhe gryka. Ky reliev kaq i ashper eshtepragje dhe ujevara, kanione dhe gryka. Ky reliev kaq i ashper eshte
resultat i ndertimit kryesisht prej shkembininjsh te forte, sidomosresultat i ndertimit kryesisht prej shkembininjsh te forte, sidomos
gelqeroresh, mbi te cilet kane vepruar akujt e dikurshem, ngricate egelqeroresh, mbi te cilet kane vepruar akujt e dikurshem, ngricate e
debora, ujerat rrjedhese etj.debora, ujerat rrjedhese etj.
Hyrja ne brendesi te Aspeve dhe lighja ndermjet pjeseve te tyre meHyrja ne brendesi te Aspeve dhe lighja ndermjet pjeseve te tyre me
krahinat fqinje behet nepermjet luginave e qafave, neper te cilatkrahinat fqinje behet nepermjet luginave e qafave, neper te cilat
kalojne rruge kembesore dhe automobilistikekalojne rruge kembesore dhe automobilistike
Tek Alpet dallohen blloqet, malesite, kurrizet malore dhe luginat.Tek Alpet dallohen blloqet, malesite, kurrizet malore dhe luginat.

6. një lugine tjetër e madhe e Alpeve, ka formën e një harku tenjë lugine tjetër e madhe e Alpeve, ka formën e një harku te
madh. Përgjatë saj ndërthuren zgjerimet me ngushtimet, nemadh. Përgjatë saj ndërthuren zgjerimet me ngushtimet, ne
formën e kanioneve. Ne zgjerimet janë vendosur qendrat eformën e kanioneve. Ne zgjerimet janë vendosur qendrat e
banuara si: Ragami, Valbona, Dragobia etj.banuara si: Ragami, Valbona, Dragobia etj.
përmendet për relievin e ashpër me forma te shumtapërmendet për relievin e ashpër me forma te shumta
akullnajore, ne te cilat ka liqene te vogla, për me bukuri teakullnajore, ne te cilat ka liqene te vogla, për me bukuri te
rralle, pyje dhe kullota te pasura.rralle, pyje dhe kullota te pasura.
midis lugines se Shales e Valbones, qe ndahen nga lugina e
Currajt, kane reliev te asper me plot maja te ashpra dhe te
thepisura dhe bimesi te dendur pyjore.

7. Popullimi
Alpet kane mjedis shume te ashper, por megjithate, duke ofruarAlpet kane mjedis shume te ashper, por megjithate, duke ofruar
mundesi zhvillimi, ato kane qene banuar qysh heret. Alpet, nemundesi zhvillimi, ato kane qene banuar qysh heret. Alpet, ne
pergjithesi, jane dalluar per shtim te madh te popullsise. Nepergjithesi, jane dalluar per shtim te madh te popullsise. Ne
dhjetevjeteshin e fundit ritmet e shtimit te popullsise jane ulur sidhjetevjeteshin e fundit ritmet e shtimit te popullsise jane ulur si
pasoje e largimeve te shumta te popullsise drejt rajoneve fushorepasoje e largimeve te shumta te popullsise drejt rajoneve fushore
dhe qyteteve te medha te vendit. Sot ne Alpet jetojne rreth 82000dhe qyteteve te medha te vendit. Sot ne Alpet jetojne rreth 82000
banore, kurse dendesia mesatare e kesaj popullsie eshte 37banore, kurse dendesia mesatare e kesaj popullsie eshte 37
banore per km2. Banoret dallohen per shtatin e larte. Duke qenebanore per km2. Banoret dallohen per shtatin e larte. Duke qene
mjaft te izoluar, ata ruajne shume zakone dhe tradita nga e kaluara.mjaft te izoluar, ata ruajne shume zakone dhe tradita nga e kaluara.
Ne Alpe numerohen rreth 110 vendbanime fshatare, te vogla dhe teNe Alpe numerohen rreth 110 vendbanime fshatare, te vogla dhe te
shperndara. Ato jane te vendosura kryesisht ne luginat dheshperndara. Ato jane te vendosura kryesisht ne luginat dhe
shpatete e tyre, ku ka pasur me teper mundesi per toka teshpatete e tyre, ku ka pasur me teper mundesi per toka te
punueshme. Banesat e tyre jane te ndertuara prej gun, ne trajten epunueshme. Banesat e tyre jane te ndertuara prej gun, ne trajten e
kullave dhe me cati shume te pjerreta per te mos mbajtur deborenkullave dhe me cati shume te pjerreta per te mos mbajtur deboren
e shumte te dimrite shumte te dimrit..

8. Veprimtaria ekonomike
Veprimtaria ekonomike e popullsise eshte perqendruarVeprimtaria ekonomike e popullsise eshte perqendruar
ne bujqesi, vecanerisht ne prodhimin e misrit, dhene bujqesi, vecanerisht ne prodhimin e misrit, dhe
sidomos ne blegtori. Fermeret punojne token e paktesidomos ne blegtori. Fermeret punojne token e pakte
kryesisht per konsum vetjak, kurse prodhimetkryesisht per konsum vetjak, kurse prodhimet
blegtorale te te imetave jane me te shumta.blegtorale te te imetave jane me te shumta.
Frutikultura e kufizuar perfaqesohet nga geshtenjat,Frutikultura e kufizuar perfaqesohet nga geshtenjat,
kumbullat dhe mollet.kumbullat dhe mollet.
Pasurite pyjore ofrojne mundesi te mira zhvillimi.Pasurite pyjore ofrojne mundesi te mira zhvillimi.
Natyra me bukuri te rralle, klima e shendetshme, ajriNatyra me bukuri te rralle, klima e shendetshme, ajri
shume I paster, trashesia e madhe e debores dheshume I paster, trashesia e madhe e debores dhe
traditat e pasura te popullsise ofrojne mundesi shumetraditat e pasura te popullsise ofrojne mundesi shume
te medha per zhvillimin e turizmit te gjelber dhe malor..te medha per zhvillimin e turizmit te gjelber dhe malor..
Alpet kane mundesi te medha per zhvillimin eAlpet kane mundesi te medha per zhvillimin e
blegtorise, pylltarise dhe te turizmit te gjelber e teblegtorise, pylltarise dhe te turizmit te gjelber e te
bardhe.bardhe.Ky zhvillim do te behet realitet kur te ndertohenKy zhvillim do te behet realitet kur te ndertohen
rruget dhe objektet e tjera turistikerruget dhe objektet e tjera turistike

9. VENDE TE CILAT
DUHEN VIZITUAR

10. Parku kombëtar i Thethit
Thethi është një fshat në komunën Shalë në rrethin e Shkodrës dhe është
i vendosur në një gropë në lartësi që shkon nga 700 m deri 950 m mbi
nivelin e detit. Klima e Thethit është mjaft favorizuese për turistët.
Karakeristikë e saj është dimri i ftohtë dhe me dëborë deri në 2 metër,
dhe vera e freskët. Në disa maja të larta të maleve dëbora nuk shkrin
gjatë gjithë vitit.
Në Theth ka shume qafa (gryka malesh) të larta: Qafa e Pejës që e lidh
Thethin me Plavën e Gucinë, Qafa e Valbonës që lidh Thethin me
Rragamin dhe me Valbonën në Tropoje, Qafa e Derzave që lidh
Thethin me Currajt e Sipërm të Nikaj Mërturit, Shtegu i Dhenve etj. në
një peisazh mahnitës për të apasionuarit e ecjes në male. Nga këto
qafa dhe shtigje malesh, amatorët dhe profesionistët e Alpinizmit mund
të kapin gropën e Thethit.

11. Shpellat:Shpellat: Thethi ka edhe monumente të tjera natyrore siç janë shpellat. Thethi ka edhe monumente të tjera natyrore siç janë shpellat.
Speleologu mund të shohë disa shpella të vogla dhe me bukuri të Speleologu mund të shohë disa shpella të vogla dhe me bukuri të
jashtëzakonshme në Theth: Shpella e Qyqes, Shpella e Lugut të Shakujve etj. jashtëzakonshme në Theth: Shpella e Qyqes, Shpella e Lugut të Shakujve etj.
Përmasat e mëdha dhe dukuritë interesante të këtyre shpellave, liqene Përmasat e mëdha dhe dukuritë interesante të këtyre shpellave, liqene
nëntokësore, sifone, galeri stalaktitesh e stalagmitesh etj., kanë qenë burim nëntokësore, sifone, galeri stalaktitesh e stalagmitesh etj., kanë qenë burim
frymëzimi për krijimin e legjendave të ndryshme nga banorët e zonës ndër frymëzimi për krijimin e legjendave të ndryshme nga banorët e zonës ndër
shekuj. shekuj.
Burimet:Burimet: Vendimtare për të gjitha llojet e turizmit janë ujërat e shumtë që Vendimtare për të gjitha llojet e turizmit janë ujërat e shumtë që
burojnë në Theth. Të rralla janë vendet me ujëra të bollshme si Thethi në të burojnë në Theth. Të rralla janë vendet me ujëra të bollshme si Thethi në të
gjitha alpet e Europës. Ujërat në Theth kanë pastërti të përhershme dhe gjitha alpet e Europës. Ujërat në Theth kanë pastërti të përhershme dhe
temperatura shumë të ulta.temperatura shumë të ulta.
Kisha e Thethit: Kisha e ThethitKisha e Thethit ëështshtëë kishkishëë e vjete vjetëër e franr e franççeskaneskanëëve qve qëë ii
kushtohet Shnandout. Nkushtohet Shnandout. Nëë ttëë kankanëë shshëërbyer figura trbyer figura tëë shquara tshquara tëë kulturkulturëëss
shqiptare. Ka njshqiptare. Ka njëë arkitekturarkitekturëë teptepëër interesante tr interesante tëë tipit njtipit njëëanijatanijatëëshe, meshe, me
absidabsidëën gjysn gjysëëmrrethore drejtuar nga lindja, pmrrethore drejtuar nga lindja, pëërbri srbri sëë cilcilëës lartohet njs lartohet njëë
kumbanore elegante.kumbanore elegante.

12. Atraksionet Kulturore:Atraksionet Kulturore: Thethi mbart atraksione kulturore të larmishme dukeThethi mbart atraksione kulturore të larmishme duke
filluar nga veshjet tradicionale, kishat, shtëpitë karakteristike të ndërtuara mefilluar nga veshjet tradicionale, kishat, shtëpitë karakteristike të ndërtuara me
gurë, të forta e të larta, që dallohen për karakterin e lartë mbrojtës, etjgurë, të forta e të larta, që dallohen për karakterin e lartë mbrojtës, etj..
Vendbanimi prehistorik iVendbanimi prehistorik i
Grunasit:Grunasit: Grunasi është lagjja mëGrunasi është lagjja më
e vjetër e Thethit, ku është zbuluare vjetër e Thethit, ku është zbuluar
një vendbanim parahistorik qënjë vendbanim parahistorik që
daton në periudhën e hekurit. Aidaton në periudhën e hekurit. Ai
shtrihet në skajin më ekstrem tështrihet në skajin më ekstrem të
kësaj lagje, në një hapsirë prej disakësaj lagje, në një hapsirë prej disa
hektarësh të quajtur Gerlë. Këtuhektarësh të quajtur Gerlë. Këtu
ndodhet edhe një ndër bukuritëndodhet edhe një ndër bukuritë
natyrore më të veçanta në alpetnatyrore më të veçanta në alpet
Shqiptare, ujëvara e Grunasit e cilaShqiptare, ujëvara e Grunasit e cila
me Vëndimin e Qeverisë Nr.676 dtme Vëndimin e Qeverisë Nr.676 dt
20.12.2002 është shpallur20.12.2002 është shpallur
monument natyre që mbrohet ngamonument natyre që mbrohet nga
shtetishteti
Kulla e Ngujimit:Kulla e Ngujimit: Ndodhet po në tëNdodhet po në të
njëjtën lagje të fshatit. Është ndërtesënjëjtën lagje të fshatit. Është ndërtesë
trekatëshe prej guri me frengji tëtrekatëshe prej guri me frengji të
ngushta e karakolle. Ngjason me tëngushta e karakolle. Ngjason me të
parën në shumë aspekte, por dukeparën në shumë aspekte, por duke
patur një tjetër funksion, atë tëpatur një tjetër funksion, atë të
shërbimit për persona të ngujuar ngashërbimit për persona të ngujuar nga
gjakmarrja, është shumë më egjakmarrja, është shumë më e
ngushtë dhe e lartë. Vetë funksioni ingushtë dhe e lartë. Vetë funksioni i
saj, që lidhet me rregullat e Kanunit tësaj, që lidhet me rregullat e Kanunit të
Dukagjinit dhe afërsia me rrugënDukagjinit dhe afërsia me rrugën
automobikistike, e bën atë tepër tëautomobikistike, e bën atë tepër të
frekuentueshme për vizitorët, që janëfrekuentueshme për vizitorët, që janë
të shumtë gjatë gjithë sezionit turistik.të shumtë gjatë gjithë sezionit turistik.

13. Razma
Razma është një ndër pikat turistike më të afërta me qytetin eRazma është një ndër pikat turistike më të afërta me qytetin e
Shkodrës. Ndodhet në komunën e Shkrelit, në një distanceShkodrës. Ndodhet në komunën e Shkrelit, në një distance
43 km larg ketij qyteti dhe 65 km larg bregdetit (Velipojës).43 km larg ketij qyteti dhe 65 km larg bregdetit (Velipojës).
Zona e Razmës është rreth 900 m mbi nivelin e detit. KjoZona e Razmës është rreth 900 m mbi nivelin e detit. Kjo
zonë është shumë e përshtatshme për zhvillimin e turizmitzonë është shumë e përshtatshme për zhvillimin e turizmit
malor veror dhe dimëror. Zona turistike e Razmës, nëmalor veror dhe dimëror. Zona turistike e Razmës, në
ndryshim prej zonave të tjera turistike të alpeve, shtrihet mbindryshim prej zonave të tjera turistike të alpeve, shtrihet mbi
një pllajë karstike, e cila paraqet kontraste befasuese nënjë pllajë karstike, e cila paraqet kontraste befasuese në
reliev, midis majave piramidale në pjesën më të madhe tëreliev, midis majave piramidale në pjesën më të madhe të
pyllëzuara dhe gropave karstike, akullnajorokarstike tëpyllëzuara dhe gropave karstike, akullnajorokarstike të
mbuluara nga kullotat alpine.mbuluara nga kullotat alpine.

14. Llojet e turizmit që mund të
zhvillohen në këtë zonë:

15. Lugina e Valbonës nis nga Qafa e Valbonës në perëndim dhe përfundon në luginën e DrinitLugina e Valbonës nis nga Qafa e Valbonës në perëndim dhe përfundon në luginën e Drinit
në jugperëndim, shumë pranë digës së hidrocentralit të Fierzës. Gjatësia e saj nga Qafa enë jugperëndim, shumë pranë digës së hidrocentralit të Fierzës. Gjatësia e saj nga Qafa e
Valbonës deri në lumin Drin është 50.6 kilometra. Lugina e Valbonës është zona turistikeValbonës deri në lumin Drin është 50.6 kilometra. Lugina e Valbonës është zona turistike
më e vizituar në rrethin e Tropojës, madje nga më të vizituarat në Alpet shqiptare pasmë e vizituar në rrethin e Tropojës, madje nga më të vizituarat në Alpet shqiptare pas
luginës së Thethit. Një mundësi për pushime të tilla e ofron lumi i Valbonës me ujin eluginës së Thethit. Një mundësi për pushime të tilla e ofron lumi i Valbonës me ujin e
pastër . Uji i pastër i lumit Valbonë, ambienti i bukur natyror dhe qetësia e bëjnë këtë zonëpastër . Uji i pastër i lumit Valbonë, ambienti i bukur natyror dhe qetësia e bëjnë këtë zonë
mjaft tërheqëse për pushime. Pothuajse gjatë gjithë 51 km të lumit gjen pushues, të cilët jomjaft tërheqëse për pushime. Pothuajse gjatë gjithë 51 km të lumit gjen pushues, të cilët jo
vetëm freskohen në ujin e pastër, por gjuajnë edhe troftat e rralla të Valbonës. Ky pushtimvetëm freskohen në ujin e pastër, por gjuajnë edhe troftat e rralla të Valbonës. Ky pushtim
i brigjeve të lumit nga pushues të shumtë, i ka dhënë gjallëri zonës dhe nëse deri tanii brigjeve të lumit nga pushues të shumtë, i ka dhënë gjallëri zonës dhe nëse deri tani
familjet kishin jetuar vetëm me blegtori, bujqësi apo me emigracion, tani është shtuar dhefamiljet kishin jetuar vetëm me blegtori, bujqësi apo me emigracion, tani është shtuar dhe
një burim tjetër të ardhurash, turizmi. Lugina e Valbonës është një nga mrekullitë enjë burim tjetër të ardhurash, turizmi. Lugina e Valbonës është një nga mrekullitë e
papërsëritshme të natyrës alpine shqiptareKjo zonë me bukuri të rralla është e preferuar jopapërsëritshme të natyrës alpine shqiptareKjo zonë me bukuri të rralla është e preferuar jo
vetëm nga turistët vendas por edhe nga turistët e huaj, të cilët parapëlqejnë të njihen edhevetëm nga turistët vendas por edhe nga turistët e huaj, të cilët parapëlqejnë të njihen edhe
me zakonet apo traditat e fshatrave më veriore të vendit. Në Valbonë nuk ka hotel tëme zakonet apo traditat e fshatrave më veriore të vendit. Në Valbonë nuk ka hotel të
mirëfilltë, por disa shtëpi-kulla karakteristike janë përshtatur sipas traditës në hotele përmirëfilltë, por disa shtëpi-kulla karakteristike janë përshtatur sipas traditës në hotele për
turistët.turistët.