1. 4ο Γυμνάσιο Νέας Σμύρνης
Πρόγραμμα Αγωγής
Υγείας
«Ψυχικές και σωματικές
εξαρτήσεις »

2. «Διατροφή και Ψυχική Υγεία:Διατροφικές
διαταραχές»
 Νικολαϊδου Φανή
 Ντίνου Βίβιαν
 Μπάρμπα Λεωνή
 Ντουρμούσης Στράτος
 Οικονομίδη Δήμητρα
 Τσάκωνα Δέσποινα
 Παπάδης Φίλιππος
 Λουκέρης Παντελής
 Μωραϊτης Σταμάτης
 Ντάνου Ελενα
 Παπαδιάς Στέφανος
 Μπονάτσος Μάνος
 Παρασκευά Ελευθερία
 Παπαχρήστου Ευγενία
 Ρούσσος Γιάννης
 Ρούσσου Ελενα
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:
ΙΩΑΝΝΑ ΝΤΙΝΟΥ

3. Από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα
αυτοεκτίμησης «Μιλάμε με το σώμα μας»

5. Διατροφή + ψυχική υγεία= μια
αμφίδρομη σχέση
 ΟΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ:
 ΤΗΝ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
 ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
 ΤΗΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ
 ΟΙ ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΖΩΗ,ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΚΑΙ Η
ΕΙΚΟΝΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ
ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΜΑΣ
ΕΠΙΛΟΓΕΣ.

6. Αναπτύσσουμε θετικά πρότυπα: Από την
επίσκεψη στο Θεματικό Πάρκο Βιολογικών &
Παραδοσιακών Προϊόντων NATURASHOP
που λειτουργεί στο Πάρκο "Α. Τρίτσης"
 Οι εγκαταστάσεις
φιλοξενούν δεκαπέντε
επιχειρήσεις και ένα
παραδοσιακό καφενείο με
μια μεγάλη ποικιλία
βιολογικών και
παραδοσιακών προϊόντων.
Εκτός από προϊόντα
εξαιρετικής ποιότητας, ο
χώρος προσφέρει μαθήματα
καταναλωτικής
συμπεριφοράς με τη βοήθεια
μόνιμης σχετικής
φωτογραφικής έκθεσης.

7. Ημερίδα αγωγής υγείας

8. Στην ημερίδα έλαβαν μέρος:
 Μπράβου Μαρία:
Διαιτολόγος -
Διατροφολόγος «Ολιστική
θεώρηση των διατροφικών
συνηθειών στην εφηβεία-
Πρόληψη- Ισορροπημένη
Διατροφή»
 Μοντεσάντου Αννυ:
Κλινική Ψυχολόγος
«Νευρική ανορεξία-βουλιμία
στην εφηβική ηλικία»
 Φίντζιου Παναγιώτα
Ψυχολόγος «Stress και
κρίσεις υπερφαγίας. Μια
υποτιμημένη διατροφική
διαταραχή.»
 Μιράντα Βλαβιανού
Συμπεριφοριστική
Ψυχαναλύτρια:
«Διατροφικές συνήθειες και
Αυτοεκτίμηση»

9. Στιγμές από την εφαρμογή του
προγράμματος.

11. Νευρική ανορεξία
(Anorexia Nervosa):Ψυχογενής
διατροφική διαταραχή ή σύνδρομο
αυτοεπιβαλόμενης ασιτίας.
Στην ψυχογενή ανορεξία, το άτομο παρουσιάζει μια
διαστρεβλωμένη αντίληψη της εικόνας του σώματος
του. Φοβάται ότι θα γίνει παχύσαρκο και δεν μπορεί
να αναγνωρίσει σωματικές αισθήσεις ούτε το
αίσθημα της πείνας. Έτσι, βλέπει διάφορα μέρη του
σώματος του ως παχιά, ακόμη κι όταν το βάρος του
είναι εντελώς φυσιολογικό. Το αποτέλεσμα να
καταφεύγει σε εξαντλητικές δίαιτες.

12. Τα ψυχολογικά αίτια που μπορούν να
οδηγήσουν το άτομο σε αυτήν την
κατάσταση:
 Πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό
«φαινόμενο». Στις δυτικές κοινωνίες, η
ψυχογενής ανορεξία άρχισε να ανθεί, όταν
τα καλλίγραμμα κορμιά των
φωτομοντέλων έγιναν της μόδας και
άρχισαν να προβάλλονται ως πρότυπα από
τα ΜΜΕ. Στον αντίποδα, σε μερικές
ασιατικές κουλτούρες, η ψυχογενής
ανορεξία, αγγίζει σχεδόν το 0%!

13.  Γενετικοί παράγοντες, οι στάσεις και οι
συμπεριφορές της οικογένειας απέναντι
στο φαγητό, η κατάθλιψη, το ασταθές
οικογενειακό περιβάλλον, τραυματικά
γεγονότα ,απόρριψη και άλλες ψυχικές
παθήσεις φαίνεται να διαδραματίζουν
σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της
διαταραχής.

14.  Η ψυχογενής ανορεξία φαίνεται να αφορά σχεδόν
αποκλειστικά γυναίκες (90-95%) ενώ η ηλικία
έναρξης εντοπίζεται συνήθως στα χρόνια της
εφηβείας.
 Επειδή η νευρική ανορεξία να παρουσιάζει ανάλογη
κλινική εικόνα με σωματικές ασθένειες
(υπερθυρεοειδισμός) πρέπει να γίνεται λεπτομερής
κλινική εξέταση που θα οδηγήσει σε έγκυρη
διάγνωση.

15. ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
 Τελετουργική στάση προς το φαγητό
 Μυστικότητα και υπερκινητικότητα
 Πρόκληση εμετού και χρήση καθαρτικών
 Ακραία απώλεια βάρους
 Κοιλιακοί πόνοι, ζαλάδες.
 Λιποθυμίες
 Αίσθηση κρύου
 Δυσχρωμίες και ξηρότητα στο δέρμα.

16.  Διακοπές στον εμμηνορρυσιακό κύκλο ή
αμηνόρροια.
 Προβλήματα στο κυκλοφορικό σύστημα και μείωση
της οστικής μάζας.
 Έντονος φόβος του ασθενούς μήπως πάρει βάρος.
 Αλλαγές στην προσωπικότητα του ατόμου και
μεταπτώσεις στη διάθεση.
 Άρνηση της ύπαρξης του προβλήματος.

17. Επιπτώσεις στον οργανισμό και στην
ψυχολογία του ατόμου
 Καταθλιπτική διάθεση.
 Οι διαπροσωπικές σχέσεις επηρεάζονται, το άτομο αποφεύγει
κοινωνικές εκδηλώσεις που σχετίζονται με φαγητό.
 Η πρόκληση εμετού που είναι σχεδόν αναπόσπαστο κομμάτι
της διαταραχής, οδηγεί σε φθορά των δοντιών, επιπτώσεις στον
φάρυγγα, επιπτώσεις στον οισοφάγο και μια σειρά από
ηλεκτρολυτικές διαταραχές, που οδηγεί σε καρδιακές
αρρυθμίες.
 Σε προχωρημένη απώλεια βάρους, έχουμε ακόμη υποθερμία,
υπόταση, οίδημα των αστραγάλων, κώμα ή/και θάνατο.

18. Πώς μπορεί κανείς να βοηθήσει τα
άτομα που πάσχουν από νευρική
ανορεξία;
Ποια είναι η θεραπεία που ενδείκνυται;
 Η λογική επιχειρηματολογία, μοιάζει να μην έχει αποτέλεσμα
στους πάσχοντες.
 Όταν το άτομο αισθάνεται παχύ (ενώ δεν είναι) και το
περιβάλλον διαρκώς του τονίζει ότι είναι αδύνατο, τότε το
μήνυμα που παίρνει είναι ότι «οι δικοί μου άνθρωποι, δεν με
καταλαβαίνουν».
 Το θέμα δεν είναι να το πείσουμε για κάτι που στα δικά μας
μάτια μοιάζει απλό και σαφές.
 Πρέπει να είμαστε υποστηρικτικοί, να προσπαθήσουμε να
δούμε τον κόσμο με τα δικά του μάτια και σιγά σιγά να το
πείσουμε να επισκεφθεί ένα ειδικό

19. Η αντιμετώπιση:
 Η θεραπεία είναι δύσκολη και απαιτεί:
Ταυτόχρονη και μακροχρόνια παρακολούθηση από
ειδικούς γιατρούς.
Τη συμμετοχή της οικογένειας και ιδίως του πατέρα,
και παραδοχή του προβλήματος από την οικογένεια
και τον ασθενή.
Ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με φαρμακευτική
αγωγή και ταυτόχρονα βελτίωση του σωματικού
βάρους και αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς

20. Μια «υποτιμηµένη» διατροφική διαταραχή:
ΕΠΕΙΣΟΔΙΑΚΗ ΥΠΕΡΦΑΓΙΑ ή BINGE
EATING DISORDER
 Όχι, δεν είναι µόνο η νευρική ανορεξία
αντιπροσωπευτική των διατροφικών διαταραχών.
Στην πραγµατικότητα η υπερφαγία – αν και
αναγνωρίστηκε πρόσφατα ως τέτοια – αποτελεί µια
διατροφικη διαταραχή που παρουσιάζεται
συχνότερα.
 Eρευνnτές του Χάρβαντ διαπίστωσαν ότι
εµφανίζεται 3 φορές πιο συχνά από τις υπόλoιπες.
Ωστόσo, µη σπεύσετε να ανησυχήσετε. Δεν πάσχουν
από υπερφαγία όλοι όσοι τρώνε πού και πού
περισσότερο.

21. ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡIΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΥΠΕΡΦΑΓΙΑΣ
 Συχνά επεισόδια κατανάλωσnς υπερβολικού φαγητού, που
συνοδεύονται από το αίσθηµα ότι χάνουμε, τον έλεγχο σχετικά
µε το τι και πόσο τρώµε (δεν µπορούµε να σταµατήσoυµε να
τρώµε).
 Γρήγορη κατανάλωση φαγητού συνήθως (junk food).
 Αίσθηµα ντρoπής για το τι έχουµε φάει και κατανάλωση
φαγητού στα κρυφά.
 Αίσθηµα κατάθλιψης και απέχθειας προς τον εαυτό μας Αξίζει
να σηµειωθεί ότι τα άτοµα που υποφέρουν από υπερφαγία δεν
είναι απαραιτήτως υπέρβαρα. Μπορεί κάλλιστα να έχουν
φυσιολογικό βάρος.
 Για να γίνει η διάγνωση της υπερφαγίας, πρέπει κάποιος να
εμφανίζει επεισόδια τoυλάχιστoν 2 φορές την εβδοµάδα για 6
μήνες.

22. ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΠΕΙΝΑ
 Τρώµε γιατί πεινάµε ή απλώς γιατί νιώθουµε ένα
συναισθηµατικό κενό; Σύµφωνα µε το Κέντρο Συµβουλευτικής
και Ψυχικής Υγείας του Πανεπιστηµίου του Τέξας, οι διαφορές
µεταξύ συναισθηµατικής και πραγµατικής πείνας είναι αρκετές:
 1. Η συναισθηµατική πείνα έρχεται ξαφνικά, ενώ η σωµατική
σταδιακά.
 2.'Όταν τρώµε για να καλύψουµε ένα συναισθηµατικό κενό
επιθυµούµε σuγκεκριµένεςτροφές, όπως γλυκά, ενώ όταν
πεινάµε πρσγµατικά είµαστε πιο ανοιχτοί στο τι θα φάµε.

23.  3. Η συναισθηµατική πείνα πρέπει να ικανοποιηθεί
αµέσως, ενώ η πραγµατική µπορείνα περιµένει.
 4.Με τη συναισθηµατική πείνα συνεχίζουµε να
τρώµε ακόµα κι αν έχουµε χορτάσει, ενώ µε την
πραγµατική σταµατάµε όταν έχουµε φτάσει στον
κορεσµό.
 5. Όταν τρώµε για συναισθηµατικούς λόγους πολλές
φορές αισθανόµαστε τύψεις, ενώ αυτό δεν συµβαίνει
όταν τρώµε για να ικανοποιήσουµε τη σωµατική
πείνα.

24.  6. Η συναισθηµατική πείνα ξεκινά «πάνω
από το λαιµό», δηλαδή οπό το στόµα και το
µυαλό, ενώ την πραγµατική µπορούµε να
την καταλάβουµε όταν αισθανόµαστε το
στοµάχι µας άδειο .
 7. Η συναισθηµατική πείνα συνήθως
προέρχεται από ένα αρνητικό συναίσθηµα,
όπως θυµό, ζήλια, στενοχώρια κ.λπ.

25. Σημάδια συναγερμού
 Καθόλου όρεξη για πρωινό, ενώ εκδηλώνεται
μεγάλη όρεξη μετά το δείπνο.
 Αδυναμία στις λιπαρές, ζαχαρώδεις και
αμυλούχες τροφές.
 Εριστική διάθεση και αγχώδης συμπεριφορά
εξαιτίας των ενοχών για τις βραδινές κρίσεις
υπερφαγίας.
 Αύξηση του βάρους και παχυσαρκία.

26. Οι big eaters τρώνε λαίμαργα, καταναλώνουν
υπερβολικές ποσότητες και λατρεύουν ότι έχει
λίπος και ζάχαρη.

27. Νευρική βουλιμία
 Η νευρική βουλιμία όπως και η ανορεξία, μπορούν να
προκαλέσουν σοβαρές βλάβες στη σωματική υγεία. Μπορούν
μάλιστα να απειλήσουν τη ζωή. Έχουν αρνητικές συνέπειες
στην ψυχική υγεία και εμποδίζουν...
 αυτούς που πάσχουν από το να έχουν μια ευτυχισμένη και
παραγωγική ζωή.
 Υπολογίζεται ότι 1,1% έως 4,2% των γυναικών παρουσιάζουν
νευρική βουλιμία σε κάποια φάση της ζωής τους. Για τη
νευρική ανορεξία το ποσοστό αυτό κυμαίνεται από 0,5% έως
3,7%.

28.  Η νευρική βουλιμία όπως και η ανορεξία, προκύπτουν από μια
πολύπλοκη αλληλεπίδραση παραγόντων. Οι παράγοντες αυτοί
έχουν σχέση με:
 Διαταραχές της προσωπικότητας
 Προβλήματα του συναισθηματικού κόσμου
 Οικογενειακές πιέσεις
 Γενετική ή βιολογική προδιάθεση
 Πολιτισμικούς παράγοντες και υπεραφθονία τροφών
 Έμμονες ιδέες για ισχνότητα σώματος

29.  Η νευρική βουλιμία είναι συχνότερη από τη
νευρική ανορεξία. Χαρακτηρίζεται από
επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας
και προκλητού εμετού.
 Αρχίζει συνήθως στην εφηβική ηλικία.
Συχνά η αιτία έναρξης της, είναι η αποτυχία
μιας νεαρής κοπέλας να ακολουθήσει μια
περιοριστική δίαιτα. Αντιδρά τρώγοντας
υπερβολικά με κρίσεις υπερφαγίας.

30.  Τα επεισόδια υπερφαγίας χαρακτηρίζονται από
κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων τροφών πολύ
γρήγορα σε μικρό χρονικό διάστημα. Ο ασθενής
νιώθει ότι δεν μπορεί να έχει έλεγχο στις ποσότητες
φαγητών που τρώει κατά το επεισόδιο υπερφαγίας.
 Το άτομο με νευρική βουλιμία νιώθει στη συνέχεια
άσχημα για την υπερβολική λήψη τροφής.
Καταφεύγει στην πρόκληση εμετού, χρήση
καθαρτικών, διουρητικών και στην υπερβολική
σωματική άσκηση.

31. Συνέπειες
 Η βουλιμία μπορεί να απειλήσει τη ζωή όπως και η
ανορεξία. Εάν δεν αντιμετωπιστεί η βουλιμία μπορεί
να προκαλέσει τα ακόλουθα:
 Διαταραχές στο στομάχι
 Καρδιακά προβλήματα
 Νεφρικά προβλήματα
 Οδοντικά προβλήματα λόγω των οξέων του
στομαχιού από τους εμετούς
 Αφυδάτωση

32. Διάγνωση-Αντιμετώπιση
 Όσο πιο γρήγορα γίνει η διάγνωση της νευρικής
βουλιμίας και αρχίσει η θεραπευτική αντιμετώπιση
τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση. Χρειάζονται
ψυχολογικές και κοινωνικές παρεμβάσεις,
διατροφική αποκατάσταση και φάρμακα.
 Η θεραπεία των προβλημάτων της ψυχικής διάθεσης
και των αγχωδών διαταραχών, αποτελεί ένα από
τους βασικούς στόχους της αντιμετώπισης. Η
ατομική ή ομαδική ψυχοθεραπεία μπορούν να
βοηθήσουν σημαντικά.

33.  Υποστήριξη σε ένα ασφαλές περιβάλλον εμπιστοσύνης,
 Μοίρασμα εμπειριών και συναισθημάτων με άλλους
ανθρώπους που υποφέρουν από παρόμοια προβλήματα,
 Ψυχοθεραπευτική βοήθεια ώστε να δουν τα μέλη της ομάδας
ανεπίγνωστα κομμάτια της προσωπικότητας και των σχέσεών
τους στο παρελθόντος τα οποία εμπλέκονται στην ανάπτυξη
της προβληματικής τους στάσης & συμπεριφοράς,
 Επεξεργασία θεμάτων όπως ο κοινωνικός αποκλεισμός, η
αυτοεκτίμηση, η εικόνα του σώματος κ.α.,

34.  Υποστήριξη, ιδέες και στρατηγικές από άλλους
συμμετέχοντες που βρίσκονται σε ποιο προχωρημένο
στάδιο αντιμετώπισης,
 Εκπαίδευση των μελών για τις φυσικές και
συναισθηματικές συνέπειες των διαταραχών
πρόσληψης τροφής, τους κινδύνους, τις σωματικές
και ψυχικές επιπλοκές,
 Εκμάθηση εναλλακτικών και μη δυσλειτουργικών
τρόπων συμπεριφοράς,
 Εκμάθηση στρατηγικών αντιμετώπισης και επίλυσης
προβλημάτων.

35. Παχυσαρκία
 Όπως όλοι γνωρίζουμε η πρόσληψη παραπανίσιων
κιλών στο σώμα μας συνδέεται άμεσα με τον
μεταβολισμό μας. Με άλλα λόγια, οι ποσότητα
τροφής που χρειάζεται ο καθένας μας για να
συντηρεί το βάρος του στα φυσιολογικά του όρια
εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα και την
ταχύτητα που ο οργανισμός μας «καιει» (δηλ
μεταβολίζει) την ενέργεια που παίρνει από τις
τροφές. Ο μεταβολισμός κάθε ανθρώπου βέβαια
είναι διαφορετικός. Οι διαφορές αυτές του
μεταβολισμού που υπάρχουν ανάμεσα στους
ανθρώπους οφείλονται σε πολλούς παράγοντες:

36. Παράγοντες που συντελούν στην
Παχυσαρκία:
 Γενετικοί: ο καθένας μας είναι μέλος μιας συγκεκριμένης
οικογένειας και είναι φορέας των γονιδίων αυτής της
οικογένειας,
 Περιβαλλοντικοί: το επίπεδο της σωματικής δραστηριότητας,
οι προσωπικές επιλογές τροφών, ο αριθμός των γευμάτων
ημερισίως επηρεάζουν το βάρος του ατόμου,
 Ασθένειες που μπορεί να συμβάλλουν στην αύξηση του βάρους
(π.χ. υποθυρεοειδισμός, η κατάθλιψη, και ορισμένα
νευρολογικά προβλήματα μπορεί να οδηγήσουν στην
υπερκατανάλωση τροφής) και
 Η φαρμακοθεραπεία: κάποια χάπια μπορούν να
προκαλέσουν αύξηση βάρους.

37.  Οι ασυνείδητοι λόγοι που σπρώχνουν τον παχύσαρκο να φάει
υπερβολικά είναι πολύ ισχυροί. Μόνο όταν τροποποιηθεί ο
ασυνείδητος μηχανισμός έτσι ώστε να μην χρειάζεται να
επιτελεί τον στόχο που επιτελούσε μέχρι τώρα (π.χ. αναζήτηση
ασφάλειας, ανακούφισης στον πόνο του αποχωρισμού, κ.λ.π.)
μέσω της υπερβολικής κατανάλωσης τροφών, τότε μόνο οι
διατροφικές ανάγκες και συνήθειες θα οδηγήσουν το άτομο
αβίαστα στο φυσιολογικό του βάρος, αφού θα συμβαδίζουν με
τις ψυχολογικές του ανάγκες. Το παραπάνω αποτέλεσμα
μπορεί να επιτευχθεί με επιτυχία μέσα από την αυτογνωσία και
την αυτοεκτίμηση.

38. ΑΠΟΔΕΧΤΕΙΤΕ ΤΟ ΣΩΜΑ ΣΑΣ
 Aποδεχθείτε το σώµα σας σαν αναπόσπαστο
µέρος του εαυτού σας, γι αυτό ακριβώς που
είναι, έστω και µε τις ατέλειές του!
 Εστιάστε στα προτερηµατά του όπως
ακριβώς θα κάνατε µ' έναν καλό φίλο
 Καθώς εκτιµάτε το σώμα σας και τη σηµασία
του για τη ζωη σας, αρχίζετε να
συνειδητοποιείτε ότι oφείλετε να το
φροντίσετε και να του προσφέρετε το
καλύτερο

39. ΒΑΡΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ
Τα στατιστικά αποκαλύπτουν:
 14 εκατοµµύρια παιδιά στην Eυρώπη έχουν
πρόβληµα βάρους. Από αυτά, περίπου τα 3
εκατοµµύρια είναι παχύσαρκα (ΔΜΣ µεγαλύτερος
από 30).
 Το 27% των ανδρών και το 38% των γυναικών στην
ΕΕ θεωρούνται παχύσαρκοι.
 Ο αριθµός των υπέρβαρων παιδιών αυξάνεται κατά
400.000 ετησίως (στην ΕΕ).
 4 στους 10 Έλληνες ειναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.

40. Παγκόσµια Ηµέρα κατά της
Παχυσαρκίας (24 Οκτωβρίου)
 Αντιμετώπιση:
 ΠΓΝΑ Λαϊκό: Α' Παθολογική Κλινική
Πανεπιστηµίου Αθηνών, Εξωτερικό Ιατρείο
Παχυσαρκίας, Αθήνα, τηλ.: 2107456261
Νοσοκοµείο Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού»:
Εvδοκριvολογικό Τµήµα - Ιατρείο
Παχυσαρκίας, Αθήνα, τηλ.: 210 7726310

41. To μήνυμα που θα θέλουμε να στείλουμε
α) στα νέα άτομα που βρίσκονται αντιμέτωπα με την
ασθένεια β)σε όσους είναι υπερβολικά αγχώδεις όσον
αφορά το βάρος τους:
 Σε μια ανατολική φιλοσοφία, υπάρχει ο
Τσουν, ο ήπιος άνεμος που χτυπά απαλά το
βουνό. Με θέληση και υπομονή, ο Τσουν
καταφέρνει τελικά και «τρώει» το βουνό.
Όπως έχει πει και κάποιος γνωστός
συγγραφέας «είναι πολύ σημαντικό να
πάψουμε να σκεφτόμαστε τη ζωή μας και
να αρχίσουμε να τη ζούμε».

42. Ας χτίσουμε τη ζωή μας σε υγιή
σωματικά και ψυχικά θεμέλια

43. Ευχαριστούμε πολύ για την
προσοχή σας