II Konferencja Naukowa : Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian, Warszawa, 15-16.04.2013 r. Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski The 2nd Scientific Conference : Information Science in an Age of Change, April 15-16, 2013. Institute of Information and Book Studies, University of Warsaw

1. Modelowanie uniwersum
bibliograficznego, czyli do czego
potrzebne są nam ontologie
Wiemy o wielu faktach, stwierdzamy zaś tylko niektóre z nich
Bertrand Russel
Marcin Roszkowski

2. Zagadnienia
• Ontologie sieciowe „w pigułce”
• Uniwersum bibliograficzne (UB)
• Modelowanie UB za pomocą ontologii
– Przykłady

3. Ontologia sieciowa
• Ontologia (filoz.) – pojęcie bytu, struktura
rzeczywistości.
• Ontologia sieciowa - model konceptualny
dziedziny, wyrażony w sposób zapewniający
jego automatyczne przetwarzanie

4. Ontologia = formalna i jawna specyfikacja
współdzielonej konceptualizacji
Tom Gruber

5. Konceptualizacja / jawnośd
• Co istnieje ?
• Kategoryzacja
– Dokumenty, osoby, miejsca, wydarzenia,
tematy/pojęcia … ?
• Model danych
Ludwig Wittgenstein : Co się w ogóle da powiedzieć, da się powiedzieć jasno

6. Konceptualizacja / współdzielona
• Reprezentacja wiedzy publicznej
• Opis fragmentu rzeczywistości, co do którego
panuje społeczny konsensus

7. Konceptualizacja / formalny charakter
• Użycie języka reprezentacji wiedzy
– Semantic Web
• Resource Description Framework (RDF),
• Web Ontology Language (OWL),
• …
• Opis za pomocą języka logiki
– Relacje między zakresami klas
– Własności atrybutów / relacji
– …
Ludwig Wittgenstein : Światem są fakty w przestrzeni logicznej

8. Budowa ontologii
TBox
Klasy / pojęcia
Relacje
Typy danych
Aksjomaty
ABox
Instancje

9. Interactive Relationship Discovery in RDF Data

10. Do czego służą ontologie?
• Jawne wyrażanie założeo ontologicznych
określonej domeny.
• Operowanie spójnymi ramami
interpretacyjnymi, które umożliwiają transfer
wiedzy dziedzinowej zarówno między
aplikacjami jak i ludźmi.
• Rozdzielenie wiedzy deklaratywnej od
operacyjnej.
• Funkcja poznawcza.

11. Uniwersum bibliograficzne
i jego modele

12. Uniwersum bibliograficzne
i jego modele
• Dokumenty (kolekcje dokumentów), ich atrybuty oraz relacje
bibliograficzne
– E. Svenonoius
• Sfera obejmująca kolekcje biblioteczne, archiwa, muzea […]
– IFLA International Cataloging Principles
• Wytwory intelektualne/artystyczne, jednostki odpowiedzialne
za ich utworzenie/wykorzystanie oraz relacje między nimi
– M. Zumer, J. Pisanski : interpretacja FRBR

13. Dokument
Forma
Tytuł
Autor
Rok wyd.
Miejsce
wyd.
Wydawca
Temat
Redaktor
Opis fiz.
…
Dokument
Forma
Tytuł
Autor
Rok wyd.
Miejsce
wyd.
Wydawca
Temat
Redaktor
Opis fiz.
…
Dokument
Forma
Tytuł
Autor
Rok wyd.
Miejsce
wyd.
Wydawca
Temat
Redaktor
Opis fiz.
…
Dokument
Forma
Tytuł
Autor
Rok wyd.
Miejsce
wyd.
Wydawca
Temat
Redaktor
Opis fiz.
…
Dokument
Forma
Tytuł
Autor
Rok wyd.
Miejsce
wyd.
Wydawca
Temat
Redaktor
Opis fiz.
…

15. FRBR Core Concepts
http://vocab.org/frbr/

16. httpl://iflastandards.info

17. http://rdavocab.info

18. Epistemologia w ontologii?
domain model re-use

20. Semantic Web Conference Ontology

22. VIVO Ontology

23. The British National Bibliography

24. Formalizacja relacji bibliograficznych
• CiTO : the Citation Typing Ontology
– http://purl.org/net/cito/

25. http://imageweb.zoo.ox.ac.uk/pub/2008/plospaper/latest/#refs

27. Do czego potrzebne są nam ontologie?
• Jawna i formalna emanacja modelu
uniwersum bibliograficznego
– Funkcja poznawcza
– Możliwośd automatycznej weryfikacji spójności
– Automatyczne wnioskowanie
• Możliwośd wykorzystania modelu poza
kontekstem „biblioteczno-bibliograficznym”

28. Linked Open Data

29. Dziękuję za uwagę
Wiemy o wielu faktach, stwierdzamy zaś tylko niektóre z nich
Bertrand Russel
Marcin Roszkowski

30. Grafika
• http://2.bp.blogspot.com/-
uCFlN1kVDYA/TpRepfeAJ0I/AAAAAAAAAB8/X
Uzw_jYtPew/s1600/world-puzzle.jpg
• http://www.theinternetbuzzer.com/wp-
content/uploads/2013/03/Puzzle-Games.jpg