1.
Laguntza gela
3
Landareak
HARITZA
Haritza klima hezeko zuhaitza da eta
45 metroraino garaiera har dezake.
Haritzaren fruitua ezkurra da.
Haritza Euskadiren ikurra da:
 Gernikako arbola haritza da.
 Euskadiko armarria haritz-hostoz osaturik dago.ç
 Euskadiko oroigarriak ere egiten dituzte.
Haritzaren egurra sendoa eta gogorra da:
 Altzariak egiteko erabiltzen da.
1

2.
Laguntza gela
Nolakoak dira landareak?
1- Sustraiak
Landareen sustraia ez dugu ikusten, lurpean dago.
Lurpean hazten den landarearen zatia
da SUSTRAIA.


 
 P

  P


 It

Zenbait SUSTRAI MOTA daude:
Zuhaitzen It
 
sustraia



sustrai nagusi bat dute,
eta handik,
sustrai meheagoak
ateratzen dira.
Garien eta
belarren sustraia
Azenario eta
erremolatxaren
sustraia
tamaina bereko
sustrai asko
dituzte.
sustrai lodiak dituzte,
elikagaiak biltzen
dituztenak.
2

3.
Laguntza gela
2- Zurtoina
Zurtoina lurraren gainetik hazten da, eta adarretan banatzen da.
Lurraren gainetik hazten den
landarearen zatia da ZURTOINA.



 P




 P

Bi motatako ZURTOINAK daude:
 It Zurtoin

 ZURKARAK

Gogorrak dira.
 It

ENBOR esaten zaie.
Zuhaitz eta zuhaixketan

daude.

Zurtoin
BELARKARAK
Bigunak dira.
Belarretan daude.
3

4.
Laguntza gela
3- Hostoak
Hostoak berdeak dira, eta adarretatik jaiotzen dira.


Hostoek bi ZATI txortena
orria

hauek dituzte:
 P


Beste batzuei ez zaizkie
 Udazkenean zuhaitz batzuiei
P
hostoak erortzen zaizkie.
 It


 It
Hosto
ERORKORrekoak
dira
hostoak erortzen, baizik eta
pixkanaka aldatzen zaizkie.
Hosto
IRAUNKORrekoak
dira


Zenbait hosto mota:
5- Jarrera egokiak
Zaindu egin behar ditugu jarrerak, bizkarrezurrari minik ez egiteko.
4

5.
Laguntza gela
Landareen nutrizioa
1- Elikagaiak sortzea
Landareak beren elikagaiak sortzeko gai dira.



 P


Elikagaiak sortzeko BEHAR DUTE :



 P
 It




 It


eguzki argia
+
ura
+
gatz mineralak
+
karbono dioxidoa
ELIKAGAIAK
5

6.
Laguntza gela
2- Ura eta gatz mineralak
Beharrezkoa da landareak ureztatzea.
Landareak ureztatzen ez baditugu, zimeldu eta hil egiten dira.
Ureztatzean, URA ematen diegu landareei.
Ura sustraitik hartzen dute,
ile xurgatzaileen bidez.
ile xurgatzaileak
Landareek GATZ MINERALAK ere behar dituzte.
Gatz mineralak lurrean daude.
Gatz mineralak urarekin
nahastu egiten dira, eta
landareek sustraitik
hartzen dituzte.
Landareek sustraitik hartzen dituzte
ura eta gatz mineralak.



6

7.
Laguntza gela
3- Karbono dioxidoa
Karbono dioxidoa airean dagoen gasa da:
izaki bizidunek sortzen
dugu arnasa hartzean.
ibilgailuek sortzen dute
martxan daudenean.
zerbait erretzen denean
ere sortzen da.
Karbono dioxidoa beharrezkoa da landareentzat.
Landareek hostoetatik hartzen dute
karbono dioxidoa.



 P


 It


7

8.
Laguntza gela
4- Fotosintesia
Landareek elikagaiak eta oxigenoa sortzen dituzte
FOTOSINTESIAren bidez. Hostoetan gertatzen da fotosintesia.
O
Horregatik esaten da , hostoak
ELIKAGAI FABRIKAK direla.
O
O
O
O
O
Horregatik esaten da , hostoak
OXIGENO FABRIKAK direla.
KARBONO
DIOXIDOA
EGUZKI
ARGIA
ELIKAGAIAK
Landareek
KARBONO DIOXIDOA hartu,
eta FOTOSINTESIAren bidez
OXIGENOA sortzen dute.
URA
GATZ
MINERALAK



Landareek elikagaiak sortzen
dituzte fotosintesiaren bidez .



Landareek
OXIGENOA atmosferara
isurtzen dute.
Aireko oxigenoa
fotosintesitik sortzen da.
8

9.
Laguntza gela
FOTOSINTESIA
3
EGUZKI-ENERGIAri esker
ELIKAGAI bihurtzen dira.
OXIGENOA
sortzen da.
oxigenoa
KARBONO
DIOXIDOA
elikagaiak
EGUZKI-ENERGIA
2
Ura eta gatz mineralak
KARBONO DIOXIDOarekin
nahasten dira.
1
URA eta GATZ MINERALAK
sustraitik hostoetara igotzen
dira, zurtoinean zehar.
URA
GATZ MINERALAK
9

10.
Laguntza gela
Landareen ugalketa
1- Lorea
Lorea da landareen zati bat.
Landareek lorea erabiltzen dute ugaltzeko.
LOREA da landareen UGALTZE-ORGANOA.



 P


Loreak ZATI hauek ditu :



LOREZILAK
 P
polena dute
KOROLA
koloretako hostoz
osatuta dago.

 It 


 It


LORE-ORRATZA
botila itxura du.
KALIZA
hosto txiki berdez
osatuta dago.
lore-orratza
lorezilak
korola
kaliza
10

11.
Laguntza gela
2- Polinizazioa
Haizeak edo intsektuek polena lore baten loreziletik beste lore
baten lore-orratzera eramaten du. Hori da POLINIZAZIOA.
Polena loreziletik lore-orratzera igarotzea da
POLINIZAZIOA .


Landare batzuk
 lore deigarriak dituzte.
 P
Horrela intsektuak erakartzen
dituzte.


 It
Intsektuak lorean jartzen dira

eta polena eramaten dute
beste lore batera.

Landare batzuk
ez dira ikusgarriak,
baina polen asko dute.
Haizeak eramaten du polena
lore batetik bestera.
11

12.
Laguntza gela
3-Fruitua eta hazia
Polena lore- orratzera iristen denean LOREA ALDATU egiten da.
lore-orratza
polena
fruitua
hazia
Loretik FRUITUA osatzen da,
eta fruituaren barruan HAZIAK egoten dira.


FRUITUAK bi motatakoak izan daitezke:


Fruitu
 P
Fruitu

LEHORRAK
MAMITSUAK

 P

Ur asko dute barruan.
Ur gutxi dute.

 It 


 It


12

13.
Laguntza gela
HAZIEK landare txiki bat dute barruan.
HAZIA lurrera erortzen denean,
ERNAMUINDU egiten da eta
LANDARE BERRI BAT SORTZEN DA.



 P


 It


13

14.
Laguntza gela
Ariketak
1- Osatu
marrazkia landare baten izenarekin.
2- Lotu.
hostoak
Lurpean dagoen
landarearen atala.
3- Zer
sustraiak
Lur gainean dago.
Hostoak eusten dituen
landarearen atala.
zurtoina
Adarretatik sortzen dira.
Landarearen atal berdeak
dira.
sustrai mota da? Lotu.
Sustrai nagusi
eta
sustrai meheagoak.
Tamaina bereko
sustrai asko.
Sustrai lodiak,
elikagaiak biltzen
dituztenak.
14

15.
Laguntza gela
4- Zein
motatako zurtoinak dira? Lotu.
zurtoin
zurkara
zurtoin
belarkara
5-
Marraztu izeiaren eta tipularen sustraiak.
Izeiak sustrai nagusi bat du.
Sustrai hori adarkatu egiten
da , sustrai meheagotan.
Tipilak sustrai mehe asko ditu,
eta ez dira adarkatzen.
15

16.
Laguntza gela
6- Erantzun
galdera hauei:
 Zergatik ez dute landareek elikagairik hartu behar?

Zer gartatzen zaie landareei ureztzen ez baditugu?

Nondik hartzen dituzte landareek ura eta gatz mineralak?

Karbono dioxidoa airean dagoen gasa da, baina nola sortzen
da?

Nondik hartzen dute landareek karbono dioxidoa?
7- Osatu
eskema.
LANDAREEK
BEHAR DITUZTE
LANDAREEK
SORTZEN DITUZTE
16

17.
Laguntza gela
8- Azaldu
zer den fotosintesia.
O
4-
3-
2-
CO2
1-
9- Idatzi
lorearen izenak.
17

18.
Laguntza gela
10- Osatu
testua.
kaliza
korola
lorezilak
lore-orratza
Lorea hainbat zatiz osatuta dago:

hosto berde txikiz osatuta dago.

koloretako hostoz osatuta dago.

lorearen zati emea da eta botila itxura du.

lorearen zati arrak dira. Polena sortze dute.
11- Nola
polinizatzen dira argazkietako loreak? Idatzi
intsektuen bidez
haizearen bidez
18

19.
Laguntza gela
11- Nola deitzen zaio ...
landareek beren elikagaiak sortzeko egiten duten prozasuari?
12- Aukeratu erantzun zuzena.
Fotosintesia egitean, landareek kanporatzen dute:
oxigenoa
karbono dioxidoa
nitrogenoa
13- Idatzi
zer gertatzen den irudi bakoitzean.
1- Sagarrondoak loreak sortzen ditu.
2- Ondoren, erleek
3- Gero,
4- Azkenik ,
14- Erantzun.
Zergatik dira beharrezkoak intsektuak lore batzuentzat?
19

20.
Laguntza gela
15- Idatzi
fruitu hauen izenak eta esan MAMITSUAK ala LEHORRAK diren.
tomatea
mamitsua
20

21.
Laguntza gela
16- Idatzi
zer gertatzen den irudian.
3
1
2
1- Landarearen hazia lurrera erortzen da.
2- Ondoren,
3- Azkenik ,
21