1. Laguntza gela
1
Lanak
KAKAOTIK TXOKOLATERA
Txokolatea kakao-arbolak ematen duen fruituarekin egiten da.
12
Fruitu horrek errugbi-baloien
antza du.
Kakaoa txigortu, azala kendu
eta birrindu egiten da .
Zapore mingotsa duenez, azukrea
botatzen zaio gozotzeko.
1
2
3
2. Laguntza gela
2
GOGORATU IKASITAKOA
K Gizon-emakumeek ERA ASKOTAKO LANAK egiten dituzte.
It
Batzuk
LANDAREAK
hazten dituzte.
Beste batzuk ,
ANIMALIAK.
Beste batzuk
FABRIKETAN
egiten dute lan.
K Pertsona batzuek lehengaiak beste produktu batzuetan
bihurtzen dituzte.
Hori fabriketan egiten da, makinen laguntzaz.
It
3. Laguntza gela
3
Nekazaritza
1- Zer da nekazaritza?
K Nekazaritza da lurra lantzea,
ELIKAGAIAK edo BESTE PRODUKTU batzuk lortzeko.
P
It
ELIKAGAIAK BESTE PRODUKTUAK
egiteko
fruitak
barazkiak
lekariak
zerealak
Kotoia
haria eta
ehuna egiteko.
Garia ogia eta
irina egiteko.
Olibak olioa egiteko.
Mahatsa ardoa egiteko.
4. Laguntza gela
4
2- Nekazaritza-lanak
K Nekazariek hainbat lan egiten dituzte, lurra lantzeko.
P
It
1- Lurra goldatu
• ureztatu
• ongarritu
2- Haziak landatu edo erein
• fumigatu
3- Fruituak
bildu
5. Laguntza gela
5
3- Lehorreko laboreak eta
labore ureztatuak
Labore batzuk
euriaren urarekin hazten dira.
Euria l LEHORREKO LABOREAK dira.
It
LEHORREKO
LABOREAK
mahatsondoa
olibondoa
garia
garagarra
LABORE
UREZTATUAK
barazkiak
fruta-arbolak
arroza
artoa
Labore batzuk
ureztau egin behar dira,
ubideetako ura erabiliz.
Euria l LABORE UREZTATUAK dira.
It
6. Laguntza gela
6
4- Teknologia nekazaritzan
Nekazariek hainbat MAKINA erabiltzen dituzte.
Makinei esker denbora aurrezten dute eta gutxiago nekatzen
dira.
Esate baterako:
Nekazariek hainbat TEKNIKA erabiltzen dituzte produktu
gehiago eta hobeak lortzeko.
Esate baterako:
traktorea
uzta biltzeko makinak
Ongarria botatzeko
makinak
Ureztatzeko
makinak
berotegiak
7. Laguntza gela
7
Abeltzaintza, arrantza eta
meatzaritza
1- Zer da abeltzaintza?
Abeltzainek abereak hazten dituzte, haietatik zerbait lortzeko:
haragia, esnea, arrautzak eta larrua.
ABELTZAINTZA
motak
UKUILUKO
abeltzaintza
abeltzaintza
ESTENSIBOA
abereak ukuiluetan
hazten dira
pentsuaz elikatzen
dira
abereak aire zabalean
hazten dira
belarrez elikatzen
dira
8. Laguntza gela
8
Zenbait abere edo AZIENDA MOTA daude:
2- Abeltzaintzako lanak
Abeltzainen lanak dira, adibidez:
Gaur egun lan gehienak makinen bidez egiten dira.
ARDI -
aziendak
ardiak
BEHI -
aziendak
behiak
zezenak
idiak
TXERRI -
aziendak
txerriak
JATEN
ematea
OSASUNA
zaintzea
UKUILUAK
TXUKUN
edukitzea
PRODUKTUAK
lortzea
9. Laguntza gela
9
3- Arrantza
Arrantzaleek arrainak eta itsaskiak harrapatzen dituzte itsasoan eta ibaietan.
Arrainak eta itsaskiak hazi ere egiten dituzte arrain-haztegietan.
Hauek ibaietatik hurbil edo itsasoan eraikitzen dituzte.
ITSASOKO
ARRANTZA
Itsasbazterrekoa Itsas zabalekoa
kostaldetik
hurbil
itsasontzi
txikiak
sare txikiak
erabiltzen dira
kostaldetik
urrun
itsasontzi handiak
sare handiak, radarrak
erabiltzen dira
10. Laguntza gela
10
4- Meatzaritza
Meatzariek harriak eta meak (mineralak) lortzen dituzte meategietatik.
eta baso-ustiapena
Basoetatik zura lortzen dugu.
Botatako zuhaitzen ordez beste batzuk landatu behar dira; horrela ingurunea
zaintzen dugu.
AIRE ZABALEKO
meategiak
mea azalean dago
erraz lortzen da
LURPEKO
MEAZULOAK
mea sakonean dago
lortzeko TUNELak,
IGOGAILUak ... egin behar
dira
11. Laguntza gela
11
Fabriketako lana
1- Prozesu industriala
LEHENGAIAK
• Naturatik zuzenean
lortzen ditugun
produktuak dira.
PRODUKTU
LANDUAK
• INDUSTRIAk eraldatu
egiten ditu. Lan hori
FABRIKETAN egiten da.
12. Laguntza gela
12
2- Industria motak
Fabriketan katean egiten da lan. Langile bakoitzak produktuaren zati bat
egiten du, eta produktu osoa denen artean egiten dute.
Hiru industria mota daude, zer-nolako produktuak egiten dituzten:
• Lehengaia erabiltzen dute.
• Material berria sortzen dute.
• Gero beste industria batzuek
material hori erabiltzen dute
produktu berria sortzeko.
OINARRIZKO
industriak
• Zuzenean erabiltzeko
produktuak egiten dituzte.
KONTSUMO-
industriak
• Produktu modernoak sortzen
dituzte : telefonoak,
ordenagailuak ...TEKNOLOGIA-
industriak
13. Laguntza gela
13
3- Industria eta paisaia
Fabrikek paisaia aldatu egiten dute.
Fabriketan egindako produktuak saltzeko,
dendetara eraman behar dituzte.
Horretarako errepideak eta trenbideak
egin behar dira.
Fabrikek hondakinak eta kea sortzen dituzte,
eta lurra, airea eta ura kutsa ditzakete.
14. Laguntza gela
14
Ariketak
1- Erantzun:
Zer da nekazaritza?
2- Lotu.
3- Zer lan egiten dituzte nekazariek? Idatzi.
goldatu
ureztatu
ongarritu
landatu
fumigatu
uzta bildu
15. Laguntza gela
15
4- Koadroa bete.
5- Esaldiak osatu.
………………………………………………….. euriaren urarekin hazten dira.
………………………………………………….. ureztatu egin behar dira,
ubideetako ura erabiliz.
6- Lotu.
PRODUKTUA
oliba
mahatsa
garia
kotoia
Lehorreko laboreak Labore ureztatuak
Lehorreko laborea
Labore ureztatua
Zer produktu lortzen da?
16. Laguntza gela
16
7- Erantzun:
Zer da abeltzintza?
8- Zer lan egiten dituzte abeltzainek? Idatzi.
9- Osatu eskema.
ABELTZAINTZA
motak
.............................................
ABELTZAINTZA
ABELTZAINTZA
..............................................
abereak
.............................
hazten dira
...........................
elikatzen dira
abereak
.............................
hazten dira
...........................
elikatzen dira
17. Laguntza gela
17
10- Idatzi abere hauen izenak.
Gero, sailkatu abereak AZIENDA moten arabera.
11- Lotu.
…………………………………………..…………………………………………..…………………………………………..
………………………………………….. …………………………………………..
ARDI-
azienda
BEHI-
azienda
TXERRI-
azienda
Nekazaritza ureztatua
Lehorreko nekazaritza
Ukuiluko abeltzaintza
Abeltzaintza estentsiboa
18. Laguntza gela
18
12- Irakurri eta erantzun.
Zer gertatuko litzateke nekazari edo abeltzain guztiek lana
utziko balute?
13- Irakurri testua eta erantzun galderei.
19. Laguntza gela
19
Zein da mahatsondoaren fruitua?
Noiz landatzen dira mahatsondoak?
Noiz biltzen da uzta?
Mahatsondoa lehorreko laborea da. Zure ustez, nola
ureztatzen da?
14- Erantzun:
Zer da arrantza?
15- Lotu.
Itsasbazterreko
arrantza
Itsas zabaleko
arrantza
20. Laguntza gela
20
16- Osatu eskema.
17- Erantzun:
Zer da meatzaritza ?
18- Lotu.
ITSAS BAZTERREKO
arrantza
kostaldetik
...................................
itsasontzi
...................................
sare
...................................
ITSAS ZABALEKO
arrantza
kostaldetik
......................................
itsasontzi
.......................................
sare
.......................................
Aire zabaleko
meategia
Lurpeko
meazuloa
21. Laguntza gela
21
19- Lotu.
20- Koadroa bete hitz hauekin.
21- Lotu.
Aire zabaleko
meategia
Lurpeko
meazuloa
Mea azalean dago.
Mea sakonean dago.
Erraz lortzen da.
Tunelak, igogailuak …
egin behar dira.
buztina – larrua – oliba – urrea - artilea
adreiluak eraztuna zapatakjertseaolioa
LEHENGAIAK
PRODUKTU
LANDUAK
Naturatik zuzenean lortzen ditugun
produktuak dira.
Industriak eraldatu egiten ditu fabriketan.
22. Laguntza gela
22
22- Idatzi produktu bakoitza dagokion laukian.
23- Irakurri eta galderei erantzun.
zementua – botikak – txokolate tableta – ordenagailua
teléfono mugikorra – burdinezko barra bat