de voorstelling van het parkenplan van Groen Antwerpen

1. PARKENPLAN
Meer groen in ‘t stad

2. Parkenplan
Inhoud:
1. Probleemstelling: ‘te weinig groen’
2. Visie
1. Concepten ‘lobbenstad’
2. Doelstellingen
3. Actieplan
1. De stad in verbinding met de rand
2. Parken in verbinding met elkaar
3. Groene verbindingen tot in het centrum
4. Groen voor de wijken
5. Instrumenten
4. Conclusie

3. Parkenplan
1. Probleemstelling
- Te weinig toegankelijk groen

4. 1. Probleemstelling
Gemiddeld heeft iedere inwoner van Antwerpen
108m2 groen ter beschikking (bron: Groenplan Stad Antwerpen,
doc in voorbereiding)
MAAR:
• Slechts 27% van het groenareaal is
sociaalrecreatief groen met directe
gebruiksfunctie voor de inwoners.
DUS:
• 29,16m2 per inwoner

5. 1. Probleemstelling
Uitschieters:
District Borgerhout:
• 116,9 inw/ha
• 15 m2/inw groen; hiervan 48% structuurgroen langs
Singel/Ring
DUS: 7,8 m2 groen per inwoner
District Antwerpen binnen Ring:
• 94,5 inw/ha
• 15,3 m2/inw groen; hiervan 34% structuurgroen langs
Singel/Ring
DUS: 10 m2 groen per inwoner

6. 1. Probleemstelling
District Berchem:
• 74,7 inw/ha
• 27 m2/inw groen; hiervan 36% structuurgroen
langs Singel/Ring
DUS: 20 m2 groen per inwoner

7. 1. Probleemstelling
De Lange termijnplanning Groenvoorziening
(Agentschap Natuur en Bos) hanteert voor
grootstedelijk gebied volgende norm:
30 m2 groen per inwoner
• Borgerhout, district Antwerpen binnen Singel
en Berchem zitten hier ruim onder
• Gemiddelde voor ganse stad zit eveneens
onder de norm

8. 1. Probleemstelling
Met slechts 61% bewoners binnen het bereik
van buurtgroen is het groen in Antwerpen
ruimtelijk niet goed gespreid.
Dit tekort is reeds gekend door het stadsbestuur
bij vaststellen van het strategisch ruimtelijk
structuurplan in 2005.

9. Tekort aan buurtgroen
Buurtgroen:
<400 m 1 tot 10 ha
toegankelijk groen

10. 1. Probleemstelling
Agentschap Natuur en Bos hanteert volgende
afstandsnorm:
• Op minstens 400m van de woning moet de
stadsbewoner buurtgroen vinden.
• Buurtgroen is minimaal 1ha of 100m x 100m
groot (grootte voetbalveld).

11. 1. Probleemstelling
Dit buurtgroen is niet aanwezig in:
• Antwerpen-Noord
• Borgerhout intra muros
• Zurenborg
• Berchem intra muros
• Brederode
• Antwerpen Zuid
• Kernstad
• Eilandje
• Kop van Merksem (Albertkanaal)
• Deurne Noord (Albertkanaal)

12. 2. Visie
2.1 Concept
Lobbenstad
Tjallingii (1992):
Groene lobben tot in het centrum
Voordelen:
- Buurtgroen aanwezig voor
iedere bewoner
- Ecologische voordelen:
afkoeling, ruimte voor plant-
en diersoorten...

13. 2.1 Concept
Breda Amsterdam

14. 2.2 Doelstellingen
parkenplan
1. Kwalitatief:
1. Robuuste groenstructuur uitbouwen voor een
duurzame stad of ecopolis
2. Beleving van de stad wordt groener

15. 2.2 Doelstellingen
parkenplan
2. Kwantitatief:
1. 30 m2 groen voor iedere inwoner van de stad, ook in de
districten Antwerpen (binnen Singel), Borgerhout en
Berchem (intra muros)
2. 100% van de bewoners toegang tot buurtgroen
=> + 398 ha NODIG
MAAR: reeds gepland om te verdwijnen:
Sint-Annabos: 96 ha
Noordkasteel: 36 ha
Indien deze groenpolen verdwijnen: 530 ha nodig

16. Ruimtelijke vertaling
Vier niveaus:
1. De stad in verbinding met de rand
2. Parken in verbinding met elkaar
3. Groene verbindingen tot in het centrum
4. Groen voor de wijken

17. 4. Actieplan

18. De stad in verbinding met
de rand
• Stadsrandbossen:
1. Klaverblad-
Kleidaal
2. Edegemse hoek
3. Ertbrugge- 4
Fortvlakte 3
4. A102 Merksem-
Schoten
+43 ha
2
1

19. Parken in verbinding met
elkaar
• Sint-Annabos naar
Noordkasteel:
– Behoud Noordkasteel
(36 ha) en Sint-
Annabos (96 ha)
– via fietsersbrug of
veerpont
• Hobokense Polder via
Petroleum-Zuid naar
Nieuw-Zuid:
– Natuurverbinding via
Petroleum-Zuid
– Spaghetti overkappen
– Konijnenwei realiseren
+49 ha

20. Parken in verbinding met
elkaar
• Overkapping Ring:
– + 146 ha +98 ha
– Hiervan 2/3 groene invulling: Ringpark

21. Parken in verbinding met
elkaar
• Overkapping E313: uitbreiding Rivierenhof
• Realisatie van Park Groot Schijn: 83 ha
+13 ha

22. Parken in verbinding met
elkaar
Park Schijnpoort:
• NIEUW park tussen
Schijnpoort en Hof ter Lo +17 ha

23. Parken in verbinding met
elkaar
Laaglandpark:
• Fort van Merksem
• Groene schil
• Oude Landen
• Hoekakker
• Rozemaai
+19 ha

24. Parken in verbinding met
elkaar
Hollebeek
• Realisatie van de visiekaart +5 ha

25. Parken in verbinding met
elkaar
• Luchthaven van Deurne: het Jan
Olieslagerspark
• 2/3 van de oppervlakte: groene invulling
+220 ha

26. Groene verbindingen tot in
het centrum
• Spoorwegberm Antwerpen-centraal - Antwerpen-
Berchem – luchthaven Deurne: groene fietsas
+4,5 ha
High Line park, NYC: oude spoorweglijn voor goederentransport
http://www.thehighline.org/

27. Groene verbindingen tot in
het centrum
• Onderwijsstraat-Handelsstraat-Sint-
Elisabethstraat-Astridplein: groene fietsas
• St Jacobsmarkt - Kipdorp: groene fietsstraat

28. Noordkasteel (115 ha!)–
Droogdokkenpark –
Scheldekaaien
Kunnen véél groener
+4,5 ha
Rotterdam
+3,5 ha

29. Groen voor de wijken

30. Groen voor de wijken
-Algemeen-
1. Groene verbindingen realiseren op wijkniveau
Om de groenbeleving te doen toenemen
2. Verborgen schatten openstellen:
Bestaande groenelementen zouden voor de bewoners beter ontsloten
moeten worden. Cfr. De subsidies die grote boseigenaars krijgen om hun
bossen open te stellen bv. verborgen groene plekken van kerkfabrieken,
…
3. Groene inrichting van straten en pleinen – zowel het
openbaar domein als particulier initiatief
In Borgerhout wordt nu al geëxperimenteerd met groenslingers, in
combinatie met kindlinten, ook weer een slimme bundeling van functies

31. Groen voor de wijken
Algemeen (vervolg):
4. Groene eilanden creëren:
– Vergeten ‘hoeken’ of braakliggende percelen ter beschikking stellen van de
bewoners
– In Nederland maakt de term ‘stadsacupunctuur’ opgang: via kleine ingrepen,
grote effecten; ook voor Antwerpen een mooi concept.
– In onbruik geraakte of slecht gelegen (of van slechte kwaliteit) parkings
kunnen tot een lokaal buurtparkje of sportveldje omgetoverd worden (bv.
parking Gramayestraat), binnen de Leien kan dit op grotere schaal toegepast
worden: de parkings kunnen bewonersparkings worden of een dakakker
krijgen of …
– Op dit niveau zijn initiatieven van bewoners super-belangrijk cfr. De
buurtmoestuin van t Gravinneke, of de buurtmoestuin in spe op het
theaterplein, rond het Zeemanshuis, …
– Multifunctioneel gebruik van ruimten: bv. speelplaatsen vergroenen en
openstellen voor de buurt

32. Groen voor de wijken
-Antwerpen-Noord-
1. Groene verbindingen realiseren
op wijkniveau:
• De Pretstraat: alle auto’s onder Sint
Jansplein en je kan een breed groen
woonerf creëren tussen St Jansplein
en Spoor Noord,
• de Lange Dijkstraat is breed genoeg
om een groen lint te creëren tussen
die twee
• Functionele fietsroute
Onderwijsstraat, Handelsstraat, Sint-
Elisabethstraat-Astridplein:
fietserscomfort verhogen én
vergroenen (oplossing
parkeerplaatsen nodig)
 Groene verbinding tussen Park Spoor
Noord en Sint-Jansplein

33. Groen voor de wijken
-Antwerpen-Noord-
2. Verborgen schatten openstellen:
• De ruimte rond de Sint Amanduskerk, straten er rond inbegrepen + 5 ha
• Ruimte rond de Willibrorduskerk kan toch nog veel ruimer opgevat
worden
• Klooster in de Lange Kongostraat...

34. Groen voor de wijken
-Antwerpen-Noord-
3. Groene inrichting van straten en pleinen:
• Schoolplak – prachtige olmen ondersteunen, vergroenen
• Deel van Van Straelenstraat en Osystraat zijn nu reeds doodlopend en
breed genoeg om er brede groene linten van te maken (mits oplossing
voor parkeerplaatsen)
• Gasstraat

35. Groen voor de wijken
-Antwerpen Noord-
4. Groene eilanden creëren:
• Ruimte rond H. Hartkerk (Lange Beeldekensstraat)
• Speelplaatsen scholen vergroenen en open stellen voor naschools gebruik
+ 10 ha

36. Groen voor de wijken
-Antwerpen Noord-
• Tuin bib Permeke
+0,5 ha

37. Groen voor de wijken
-Antwerpen-Noord-
+3 ha
Stuivenbergziekenhuis:
heel wat groen aanwezig,
weinig toegankelijk

38. Groen voor de wijken
-Antwerpen-Noord-
+12 ha
Mogelijkheden voor ontpitting?
Dakparkje met speeltuin?

39. Groen voor de wijken
-Borgerhout-
1. Groene verbindingen realiseren:
- Turnhoutsebaan: groene inrichting, enkel bestemmingsverkeer
2. Verborgen schatten openstellen:
– Beukenstraat (gerealiseerd)
– Zoo gratis openstellen voor bewoners in een straal van 400m
+15 ha

40. Groen voor de wijken
-Borgerhout-
3. Groene inrichting van straten en pleinen:
• Koxplein (staan nu te veel auto’s op en moet worden doorgetrokken tot
aan de gevel van de kerk enerzijds en de gevel van de tegenoverliggende
huizenrij anderzijds)
• Vinçotteplein (wordt heraangelegd in najaar 2012 – plein wordt
doorgetrokken tot aan tegen overliggend appartementsgebouw)
• Terloplein (wordt heraangelegd in najaar 2012 – plein wordt
doorgetrokken tot aan de gevel van het buurthuis = kant van de
Wijnegemstraat)
• Jan Borluutplein (autovrij maken en doortrekken tot aan de gevel langs de
kant met de Poststraat)
• Laar: heraanleg gepland in 2015. Vergroenen en autovrij maken
• Vosplein: zou autovrij kunnen worden gemaakt
+6 ha

41. Groen voor de wijken
-Borgerhout-
4. Groene eilanden creëren:
• buurtpark Moorkens (aanleg start in 2013) +0,8 ha

42. Groen voor de wijken
-Kernstad
1. Groene verbindingen realiseren op +10 ha
wijkniveau:
• St Jacobsmarkt – Kipdorp (zie hoger)
2. Verborgen schatten openstellen:
• Tuin zeemanshuis
• Tuin van de Academie
• bouwblok rond de St Pauluskerk
• Groene binnenruimten van de
universiteit
• Begijnhof
• Tuin van de dekenij Kathedraal
• Karmelietessenabdij aan de Rosier
• Groenzone achter Sint Lievenscollege
• het groen tussen Kloosterstraat –
Willem Lepelstraat – Korte Vlierstraat

43. 3. Groene inrichting van straten en pleinen:
• Theaterplein:
– bewonersinitiatief buurtmoestuin
– Groene vinger vanuit Stadspark richting Botanische tuin
+1,3 ha

44. Groen voor de wijken
-kernstad-
3. Groene inrichting van straten en pleinen:
• De Keyserlei, Meir, Wapper kunnen veel groener
• Hessenplein heraanleggen
+0,5 ha

45. Groen voor de wijken
-Zuid-
3. Groene eilanden creëren:
• Gedempte zuiderdokken +4,5 ha

46. Groen voor de wijken
-Brederode-
Groene inrichting straten en pleinen:
- Buurt Lange Elzenstraat: beperkte ruimte
 Verticale tuinen

47. Groen voor de wijken
-Brederode-
Groene eilanden creëren:
• Dakakker op den Bell – binnenruimte vergroenen
+6 ha

48. Groen voor de wijken
-Zurenborg-
Groene eilanden creëren:
– Spoorwegdriehoek Zurenborg
– IGAO site (Park Zurenborg)
+15 ha

49. Groen voor de wijken
-Berchem intra muros-
Groene inrichting van straten en pleinen
Van kijkgroen naar gebruiksgroen...

50. Groen voor de wijken
-Berchem intra muros-
• Groene eilanden creëren:
ontpitting
+1 ha

51. Groen voor de wijken
-Eilandje-
+6 ha
Groene verbindingen
realiseren:
– Fietsbrug Spoor-Noord – Eilandje
– groene fietsstraat Amsterdamstraat-
Londenstraat
Groene eilanden creëren:
- Cadixplein
- drijvende tuinen

52. Groen voor de wijken
-Merksem-
Groene verbindingen realiseren
op wijkniveau
• een joggingpad
• een betere verbinding tussen ‘Gemeentepark’
en Runcvoorthof, een kwalitatieve
fietsverbinding door Runcvoorthof van
Terlindenhofstraat naar
Laaglandlaan/Lambrechtshoekenlaan)
• een knip in de Speelpleinstraat (dit bete
kent geen doorgaand verkeer door dit
parkgebied)

53. Groen voor de wijken
-Merksem-
Groene inrichting van straten en pleinen:
• Kop van Merksem: ontpitting, verticale tuinen, daktuinen -
dakakkers +4 ha

54. Groen voor de wijken
-Merksem-
Groene eilanden creëren
– het Laaglandpark - Bouckenborghpark in het zuiden - de
volkstuintjes
– Park Klein Schijn +5 ha

55. Groen voor de wijken
-Deurne Noord-
Groene eilanden creëren:
• Ontpitting bv. magazijnen +4 ha
• Park Klein Schijn (vervolg)

56. Totaal
Groen wil behoud van:
• Sint-Annabos: 96 ha
• Noordkasteel: 36 ha
• Kwantitatief (#ha):
1. De stad in verbinding met de rand: 43 ha
2. Parken in verbinding met elkaar: 402 ha (220 ha
Luchthaven Deurne)
3. Groene verbindingen tot in het centrum: 8 ha
4. Groen voor de wijken: 101 ha
Totaal: 554 ha

57. Instrumenten
- of hoe te realiseren -
Stedelijke organisatie:
- Projectleider ‘parkenplan’
- Projectteam bestaande uit verschillende betrokken
bedrijfseenheden (SW, PO, …), districtsadministratie én AGs
(VESPA, Havenbedrijf, …)
- Met een stuurgroep bestaande uit leden vanuit de
gemeenteraad én alle districtsraden
- En een breed participatieproces
- Mét inspraak van de adviesraden

58. Instrumenten
Bestemming:
• Bijna 18% van het geïnventariseerde groenareaal werd niet in
gewestplan, BPA’s of RUP’s juridisch beschermd (bron:
Groenplan stad Antwerpen, in opmaak)
 Via RUPs bestaand groen juridisch beschermen

59. Instrumenten
Inspraak en participatie:
• Bewonersinitiatieven:
– Cfr. voorstellen wijkbudgetten
di Antwerpen en di Borgerhout
– Cfr. Munthof, Willy
Vandersteenplein, …
• Ondersteuning verenigingen
in hun werking rond Groen in
de stad

60. Budget
1. Binnen bestaand budget:
• (eindelijk) realiseren beslist beleid m.b.t. stadsrandbossen door
Vlaams gewest
• Realiseren beslist beleid m.b.t. Hollebeek, Laaglandpark,
Neerlandpark door stad
• Groene inrichting van straten en pleinen (districtsbudget): reeds
geplande heraanleg kleurt groen
2. Terugverdieneffecten:
• Overkapping ring
• Ontpitting in combinatie met ontwikkeling (bouwblokprojecten)
3. Geen kosten voor behoud:
• Sint-Annabos
• Noordkasteel

61. Budget
4. Extra budget nodig
Groene eilanden creëren - Groene verbindingen:
• Investeringsprogramma Parkenplan in strategische
beleids- en beheercyclus (meerjarenbegroting stad –
districten)
• 5 mio EUR/zes jaar
• Rollend grondfonds door AG VESPA te beheren; AG
VESPA globaal grond- en pandenbeleid van de stad
voeren; niet enkel vastgoed; heroriëntatie van de
middelen van AG VESPA tot AG VESPARK
• Subsidies Harmonisch park- en groenbeheer
(Agentschap Natuur en Bos, Vlaams gewest)
• EU-programma’s LIFE (klimaat, groen-blauwe
dooradering van steden), EFRO

62. Conclusie
• Overzichtskaart
• Groen wil meer parken:
– Stadsrandbos Keizershoek (A102)
– Laaglandpark EXTRA Hoekakker, groene schil
– Ringpark
– Park Schijnpoort
– Park Zurenborg
– Park Klein Schijn
– Park Groot Schijn EXTRA overkapping E313
– Realisatie Hollebeek
– Realisatie Neerlandpark
– Realisatie Konijneweipark
– Luchthaven Deurne: Jan Olieslagerspark
– Zakdoekparkjes in groenarme (deel)districten Antwerpen, Borgerhout,
Berchem

63. Conclusie
1. Kwalitatief:
1. Robuuste groenstructuur uitbouwen voor een
duurzame stad of ecopolis
2. Beleving van de stad wordt groener
2. Kwantitatief:
1. 30 m2 groen voor iedere inwoner van de stad
2. 100% van de bewoners toegang tot buurtgroen
 + 398 ha NODIG
 Parkenplan realiseert 554 ha = proactief in functie
van geraamde bevolkingsaangroei