Patoloji hücre zedelenmesi̇

1. HÜCRE ZEDELENMESİHÜCRE ZEDELENMESİ

3. HÜCRESEL ADAPTASYON
MEKANİZMALARI
1. Atrofi (hücre boyutunda küçülme)
2. Hipertrofi (hücre boyutunda büyüme)
3. Hiperplazi (hücre sayısında artış)
4. Metaplazi (farklı hücre tipine dönüş)
REVERSIBLE

4. •Atrofi
Hücre veya dokuların boyutlarında küçülme olmasıdır.
Hücre içi protein sentezinde azalma ve protein
yıkımında artış sonucu gelişir.
Fizyolojik veya patolojik olabilir.

5. Fizyolojik atrofi örnekleri
Embryogenez esnasında notokord ve tiroglossal
duktusun atrofiye uğraması
Doğum sonrasında uterus boyutlarında küçülme

6. Patolojik atrofi nedenleri ve örnekleri
Azalmış iş gücü (kullanmama atrofisi)
(örn: atelleme sonrası ekstremite)
İnnervasyon kaybı (denervasyon atrofisi)
Azalmış kan akımı (Yaşlılarda ateroskleroza bağlı beyin
ve kalp atrofisi)
Yetersiz beslenme (PEM, kaşeksi)

7. Patolojik atrofi nedenleri ve örnekleri
Endokrin uyarı kaybı
(örn: menopozdan sonra meme,endometrium ve
vajen epiteli)
Basınç (Bası atrofisi)
Senilite (yaşlılık atrofisi)
Kronik iltihap

8. ****Atrofik hücrelerde otofaji artmıştır.
****Bunun sonucunda atrofik hücrelerde otofajik
vakuoller birikir.
****Otofajik vaküoller hücrenin kendi elemanlarını
içeren hücre membranına bağlı vaküollerdir.
****Bu vakuoller lizozomlar tarafından parçalanır.

9. Parçalanamayan vaküoller rezidüel cisimcikler
olarak birikir.
(EYLÜL 2015)
Bu rezidüel cisimlerin en güzel örneği lipofuscindir.
Lipofuscin ayrıca yaşlılıkta
ve bazı tümörlerde (???)
de birikebilir.

10. Atrofi patogenezi:
Hücre proteinlerinin yıkımı esas olarak ubiquitin-proteazom
yolu ile olur.
Azalmış uyarı, beslenme yetersizliği gibi
durumlarda ubiquitin ligaz aktive olur ve bu enzimin
yardımıyla ubiquitin hücresel proteinlere bağlanır.
Ubiquitin bağlı proteinler proteazomlar ile parçalanır.

11. Atrofide hücre içerisinde lipofuscin pigmenti ve
otofajik vakuoller birikir.
Yaşlanmaya bağlı atrofide, lipofuscin en sık miyokart
hücrelerinde birikir. Miyokart atrofik ve kahverenkli olarak
izlenir (Brown atrofi).
Atrofi patogenezinde protein sentezinde azalma ve
yıkımında artış ön plandadır.

12. EYLÜL 2015 TUS

13. •Hipertrofi
Hücre ve organ boyutlarında artış olmasıdır.
Yeni hücre yok, büyük hücre var.
Bölünme yeteneği olan hücre hp+ht
Strese yanıt
Bölünme yeteneği olmayan hücre ht
(İskelet kası ve kalp kası)

14. Kas ht için en sık stimulus artmış iş gücüdür.
İskelet kası ve kalp kası artmış iş gücü ht
*****Hücrenin yapısal komponentlerin sentezi artar, hücre
büyür.
Sonuç: Kaslarda daha fazla protein sentezlenir ve
myoflamnet sayısı artar.
***(PROTEİN SENTEZİ ARTAR)
***(ORGANELLERİN SAYISI ARTAR)

15. Hücre içi protein yapımında artış, hücresel adaptasyon
mekanizmalarından hangisinin gelişiminde ana etken
olarak rol alır? (E-11)
A.Metaplazi
B.Displazi
C.Hiperplazi
D.Atrofi
E.Hipertrofi

16. Hipertrofi için en sık stimulus artmış iş gücüdür.
Özellikle kalp için stimulus sıklıkla kronik hemodinamik
yüklenmedir. Bununda en sık sebebi hipertansiyon ve
kapak hastalıklarıdır.
Hiperplazinin izlenmediği sadece hipertrofinin izlendiği
hücreler iskelet ve kalp kası hücreleridir.
Hipertrofi patogenezinde protein sentezinde artış vardır.
Hipertrofi için en sık stimulus artmış iş gücüdür.
Özellikle kalp için stimulus sıklıkla kronik hemodinamik
yüklenmedir. Bununda en sık sebebi hipertansiyon ve
kapak hastalıklarıdır.
Hiperplazinin izlenmediği sadece hipertrofinin izlendiği
hücreler iskelet ve kalp kası hücreleridir.
Hipertrofi patogenezinde protein sentezinde artış vardır.

17. ***Gebelikte uterusun masif fizyolojik büyümesi hormona
bağımlı olarak organ boyutlarında artışın en güzel örneğidir ve
gebelikte uterus büyümesinin major nedeni kas hücrelerinin
hipertrofisidir.
***Bazen organellerde de hipertofi görülebilir.
Bunun en güzel örneği; Karaciğer endoplazmik
retikulumudur. Barbitürat gibi ilaç kullanımı sonucu
hipertrofiye uğrar.

18. Gebelik süresince uterusun belirgin şekilde büyümesi
esas olarak aşağıdaki hücresel adaptasyonlardan
hangisinin sonucunda oluşur? (N-15)
A.Hiperplazi
B.Hipertrofi
C.Atrofi
D.Metaplazi
E.Apoptozis

19. Hipertrofi mekanizması
Hipertrofi hücresel proteinlerin artmış üretimi sonucu
gelişir.
Kas hipertrofisinde iki ana biyokimyasal süreç rol
oynamaktadır.
1.Fosfoinositidil 3-kinaz/AKT yolu özellikle fizyolojik
hipertrofide rol oynar.
2. G protein aracılı yol özellikle patolojik hipertrofide rol
oynar.
Kardiyak hipertrofinin; Atriyal natriüretik faktör (ANF)
geninde ekspresyon artışı ile ilişkili olduğu gösterilmiştir.

21. •Hiperplazi
Hücrelerin sayılarında artış olmasıdır.
Bölünebilme yeteneği olan hücrelerde olur.
Büyüme faktörlerinin artışı ile matür hücre çoğalması
veya kök hücre diferansiasyonundaki hızlanma sonucu
oluşur.
2 formu vardır:
1-Fizyolojik hiperplazi
2-Patolojik hiperplazi

22. 1. Fizyolojik Hiperplazi
Hormonal hiperplazi
(hormonal stimülasyon sonucu hücre sayısı artar)
Kompansatuar hiperplazi
(cerrahi ya da travma sonrası kalan hücrelerde
proliferasyon)

23. Fizyolojik hiperplazi örnekleri:
•Gebelikte uterusun büyümesi (hem hiperplazi hem de
hipertrofi (majör sebep) izlenir)
• Laktasyonda ve pubertede meme bezinin büyümesi
•Parsiyel hepatektomi sonrası kalan hepatositlerin
boyutlarının büyüyüp çoğalmaları (kompansatuar hp)
•Akut kanama veya hemolizlerde, eritropoetin artışına bağlı
olarak kemik iliğinde kırmızı hücrelerde kompansatuar
hp

24. 2. Patolojik Hiperplazi
Ana neden aşırı hormonal veya GF uyarısıdır.
• Östrojen artışı sonrası endometrial hiperplazi
(Endometriyal kanser riski artar)
• Androjen artışı sonrası benign prostat hiperplazisi
(Prostat kanseri riski artmaz)
•HPV’nin neden olduğu papillomatöz lezyonlar
•İyot eksikliğinde tiroid hiperplazisi
•KBY’de paratiroid hp
•Yara iyileşmesinde bazen aşırı bağ dokusu hiperplazisi

25. Hiperplazi mekanizması
Büyüme faktörleri ve hormonların artışı hücrelerin
proliferasyonunu indüklemesi sonucu hiperplazi
gelişir.
Kompansatuar hiperplazide kök hücrelerin büyüme
faktörleri ile uyarılması gerçekleşir.

26. •Metaplazi
Kronik irritasyon
Matür hücre tipinin yerini başka bir matür hücre tipi
Reversible
Epitelyal-mezenkimal
Sıklıkla epitel dokuda meydana gelir.
En sık görülen metaplazi şekli skuamoz metaplazidir.
(herhangi bir epitel→skuamöz epitel)

27. Endojen ve ekzojen uyaranlara karşı hücrenin
canlılığını koruyarak, olgun bir hücre tipinin bir
başka olgun hücre tipine dönüşümü ile kendini
gösteren adaptif patolojik değişim aşağıdakilerden
hangisidir? (N-10)
A) Hiperplazi
B) Nekroz
C) Atrofi
D) Metaplazi
E) Apoptoz

28. Metaplazi örnekleri
Sigara içenlerde ve vitamin A eksikliğinde solunum
sisteminde → skuamöz metaplazi
Tükrük bezi, pankreas, safra kanalı gibi sekretuar
organlarda dış salgı kanallarının tıkanmasında→ skuamöz
metaplazi
Kronik sistitte → skuamöz metaplazi
Barret özofogasunda → kolumnar metaplazi

29. Kronik reflü gastritinde özofagus alt uçta skuamöz epitel,
kolumnar epitele dönüşür.
GÖRH’de özofagus alt uç
Kolumnar mp (Barret)
Özogaus adenokarsinomu

30. EYLÜL 2017- PATOLOJİ

31. Metaplazik dokularda irritasyon devam ettiği süre
içerisinde metaplastik dokudan displazi ve bununda
zemininden malign transformasyon gelişebilir.
Mezenkimal dokularda kıkırdak, kemik, yağ dokusuna
metaplaziler olabilir. Travmadan sonra intramuskuler
hemoroji sonrası iskelet kasında kemik metaplazisi görülebilir
ve “myositis ossifikans” adı verilir.

32. Bronşiyal silyalı kolumnar epitelin skuamöz epitele
değişmesine ne ad verilir? (N 08)
A) Anaplazi
B) Displazi
C) Metaplazi
D) Hiperplazi
E) Karsinoma in situ

33. Barret özofagusunda izlenen morfolojik değişiklikler
aşağıdaki patolojik olaylardan hangisine örnektir?
(E 06)
A) Hiperplazi
B) Hipertrofi
C) Atrofi
D) Metaplazi
E) Anaplazi

34. HÜCRE ZEDELENMESİ

35. •Hücre zedelenmesi nedeni
•Adaptif değişiklikler
•Reversible hücre zedelenmesi
İrreversible hücre zedelenmesi
Hücre ölümü
***Nekroz
***Apoptozis
•Hücre zedelenmesi nedeni
•Adaptif değişiklikler
•Reversible hücre zedelenmesi
İrreversible hücre zedelenmesi
Hücre ölümü
***Nekroz
***Apoptozis

37. Hücre zedelenmesi nedenleri
•Hipoksi
•Fiziksel ajanlar
•Kimyasal ajanlar
•İlaçlar
•Mikroorganizmalar
•Genetik defektler
•İmmünolojik reaksiyonlar
•Beslenme bozuklukları
•Yaşlanma

38. Hipoksi ile hücrede ilk olarak aerobik solunum
etkilenmektedir.
Dolayısıyla hipokside ilk etkilenen organel
mitokondridir.
Mitokondriyal fonksiyon bozukluğu sonucu hücre içi
ATP yapımı azalır.
İSKEMİK/HPOKSİK HÜCRE ZEDELENMESİ

39. ATP azalmasıyla birlikte;
•ATP’ye bağımlı çalışan Na-K pompası bozulacağından
hücre içi sodyum artar.
•Sodyum su çeker ve sitoplazmada su yüklü vakuoller
oluşur. (akut hücresel şişme)
•Hücresel şişme ile birlikte ER dilatasyonu gerçekleşir.
•Hücresel şişme, yaygın ve reversible bir hasardır.

40. Oksijen yokluğunda hücre enerji gereksinimini karşılamak
için anaerobik glikoliz yolunu kullanır ve hücre içi pH
düşer (ASİDOZ), hücre içi glikojen miktarı azalır.
ATP deki azalma ribozomları etkiler ve ribozomlar
endoplazmik retikulumdan ayrılır, ER şişer ve protein
sentezi durur.
Ve hücre içi lipid birikimi artar. (hücresel yağlanma)

41. ****Hücresel şişme hücre hasarında morfolojik
olarak görülen ilk hücresel değişimdir.
**** Hipoksik bir hücrede ilk etkilenen organel
mitokondridir.
****Hipoksik bir hücrede ilk etkilenen sistem
aerobik solunumdur.
****pH düşmesi sonucu çekirdekte kromatin
kümeleşmesi gerçekleşir.
****Hücresel şişme hücre hasarında morfolojik
olarak görülen ilk hücresel değişimdir.
**** Hipoksik bir hücrede ilk etkilenen organel
mitokondridir.
****Hipoksik bir hücrede ilk etkilenen sistem
aerobik solunumdur.
****pH düşmesi sonucu çekirdekte kromatin
kümeleşmesi gerçekleşir.

43. İskemik hücre hasarında pH düşmesi sonucu
aşağıdakilerden hangisi gelişir? (E-12)
A) Mikrovillus kaybı
B) Nükleer kromatinde kümeleşme
C) Lipid birikimi
D) Endoplazmik retikulumda şişme
E) Protein sentezinde azalma

44. ATP’nin azalması ile fonksiyonları bozulan ikinci bir hücre
yapısı ise kalsiyum pompasıdır.
(Hücre dış membranı ve organel membranlarında bulunur)
Hücre içerisinde artan kalsiyum pek çok enzim sistemini
tetikleyici bir ajandır

45. Kalsiyum artışı hücre içi enzimleri aktifleyerek
hücrenin geri dönüşümsüz zedelenmesine neden
olabilir.
Kalsiyumun aktiflediği enzimler: ATPaz, fosfolipaz,
proteaz ve endonükleazdır.
Ayrıca hücre içinde artan kalsiyum mitokondri
permeabilitesini bozarak Sitokrom C çıkışını artırır
ve kaspazları aktifleyerek apoptozisi başlatır.
(Sitokrom C-kaspaz-apoptozis yolu)
****İrreversibl hücre zedelenmesinde ve hücre ölümünde
en önemli iyon kalsiyumdur.
****İrreversibl hücre zedelenmesinde ve hücre ölümünde
en önemli iyon kalsiyumdur.

46. Hücre içinde artanlar Hücre içinde azalanlar
ADP-AMP ATP
Na Protein
Ca K
Cl pH↓
Laktik asit Glikojen
Su
Lipid
İnorganik fosfatlar
H

47. Hücre yaralanmasında, hücre içi enzimleri aktive
ederek geri dönüşsüz yaralanmanın oluşmasında
aşağıdakilerden hangisi etkilidir? (N-12)
A.Sodyum
B.Kalsiyum
C.Magnezyum
D.Potasyum
E.Klor

48. Mitokondriyal hasar
Mitokondri birçok şekilde hasara uğrayabilir (iskemi, toksinler
ve artmış Ca).
Mitokondri hasarı sonucu gelişen major 2 olay;
1 -Mitokondriyal geçirgenliği artırıcı gözenek (Siklofilin D)
oluşumu
Bunun sonucunda mitokondri zar potansiyeli bozulur ve
oksidatif fosforilasyon hasar görür. Bunun sonucunda ATP de
azalma ve nekroz gerçekleşir.
2- Mitokondri dış membranında geçirgenlik artar.
Sonucunda sitokrom C dışa akışı artar ve kaspaz
aktivasyonu sonucu apoptozis gerçekleşir.

49. MYELİN FİGÜR NEDİR?
Hücre ölümü sonrası membran fosfolipidleri kolaylıkla
parçalanamaz ve intrasellüler otofajik vakuoller içerisinde
ve ekstrasellüler alanda birikebilirler.
Bu membran fosfolipidlerine myelin figür denir ve bu
irreversible hücre hasarını gösterir.
Bazen endoplazmik retikulum hasarında da hücre
içerisinde myelin figürler izlenebilir, bu durumda reversible
hasar düşünülmelidir.

50. REVERSİBLE HÜCRE HASARI
Hücresel şişme (ilk bulgu)
Mikrovillus bozulması veya yok olması, membranda
blebler, hücreler arası bağlantılarda gevşeme..
Ribozomların endoplazmik retikulumdan ayrılması
Endoplazmik retikulumda şişme (intrasellüler myelin
figürler)
Mitokondride şişme, küçük amorf dansitelerin birikimi
Nükleer değişiklikler (kromatin kümeleşmesi)
Protein sentezinde azalma
Hücresel yağlanma (yağlı değişiklik)

51. Reversibl Hücre hasarında;
•Morfolojik (Işık Mikroskopik) Değişiklikler:
Hücresel şişme (ilk bulgu)
Hücresel yağlanma (yağlı değişiklik)

52. •Ultrasitrüktüel (Elektron Mikroskopik)Değişiklikler:
Mitokondri şişmesi, küçük amorf dansiteler oluşması
ER şişmesi (şişmenin ilk gözlendiği yapı)
GER’den ribozomların kopması, polizomların monozomlara
dönüşmesi, intrastoplazmik myelin figürler
Plazma membran değişiklikleri (mikrovillusların
küntleşmesi, eğrilmesi,kaybı ve bleb oluşması
Kromatin topaklaşması veya kabalaşması
ekstrasellüler myelin figür >>>> membran hasarını
düşündürür -irreversible bulgu
İntrasellüler myelin figür >>>> endoplazmik retikulum
hasarı -reversible bulgu

53. Hücre zedelenmesinde ilk görülen değişiklik
aşağıdakilerden hangisidir? (E-11)
A) Apoptoz
B) Hücre şişmesi
C) Yağlanma
D) Atrofi
E) Nekroz

54. Hipoksiye bağlı hücre zedelenmesinde aşağıdakilerden
hangisi gözlenmez? (E 10)
A) Mitokondrilerde enerji üretiminin azalması
B) Hücre membranında sodyum pompasının çalışmasının
bozulması
C) Hücre içi pH’nın yükselmesi
D) Endoplazmik retikulumun dilatasyonu
E) Myelin cisimciklerinin oluşumu

55. DUS EYLÜL 2015

56. İskemik hücre zedelenmesinde;
İlk etkilenen organel → mitokondri
İlk azalan molekül → ATP
İlk gözlenen değişiklik → hücre şişmesi
Hücre şişmesinin ilk görüldüğü organel → ER

57. İRREVERSİBLE HÜCRE HASARI
•Hücre membran hasarı (en önemli)
•Lizozomların membranlarında yırtılma ve enzimlerin
aktive olması
•Şiddetli mitokondri hasarı ve kaba dansiteler olması
****Sitoplazmik membran hasarı irreversible hücre
hasarının oluşumunda en önemli role sahiptir.

58. HÜCRE HASARININ SERBEST RADİKAL
YOLU İLE GERÇEKLEŞMESİ
•Oksijenden gelişen, dış orbitallerinde çift olmayan
elektronları bulunan moleküllere serbest oksijen
radikalleri denir.
•Kararsızdırlar ve hızla organik veya inorganik bileşiklerle
reaksiyonlara girerler.
•Nükleik asitlerin ve membran lipitlerinin yıkılıp
parçalanmasına neden olurlar.
•Serbest radikal ile reaksiyona giren hücre içi moleküller
de kararsız bir bileşiğe dönüşerek kendileri de serbest
radikale benzer etki ile hücre zedelenmesini artırırlar.

59. Serbest radikal oluşum nedenleri:
•Radyasyon (U. V, X ışınları)
•Ekzojen kimyasallar ve ilaçların enzimatik
metabolizması (CCI4→CCI3)
•Fizyolojik redüksiyon- oksidasyon reaksiyonları
•Bazı intrasellüler enzimler (Xantin oksidaz)
•Demir ve bakır gibi serbest iyonların girdikleri
indirgenme reaksiyonları (redoks)
•Oksijen zehirlenmesi
•Hücresel yaşlanma
•İltihabi reaksiyonlarda fagositoz yapan lökositlerde
oluşan oksijen radikalleri
•İskemik doku hasarı
•Reperfüzyona bağlı doku hasarı
***Nitrik oksit (NO) serbest radikal etkisi yapar ve
reaktif peroksinitrit anyonlarına dönüşür

60. Başlıca serbest radikaller
•Superoksid anyonu (O2-
)
•Hidrojen peroksid (H2O2)
•Hidroksil iyonu (OH-
)
•Peroksinitrit (ONOO)

61. Antioksidan Enzimler Antioksidan Maddeler
Glutatyon Peroksidaz Serbest Fe ve Cu taşıyan moleküller
(Seruloplazmin, Laktoferrin, Ferritin,
Transferrin)
Glutatyon Reduktaz Selenyum
Superoksit Dismutaz A,E ve C vitamini
Katalaz Beta karoten
Glutatyon
Vücuttaki major antioksidan maddeler

62. Serbest Radikallerin hücre hasar oluşturma
mekanizmaları
• Membran Lipitlerinin Peroksidasyonu
• Proteinlerin ve enzimlerin oksidatif modifikasyonu
• DNA Hasarı (timin ile reaksiyona girerek tek iplikçik
kırılmalarına neden olurlar)
• Polipeptid fragmantasyonu

63. Hücrenin yaralanmasında önemli rol oynayan reaktif
oksijen ürünlerinin ortamdan uzaklaştırılmasında
aşağıdakilerden hangisi görev alır? (2012-YDS)
A)Katalaz
B) Fosfolipaz A2
C) Laktat dehidrogenaz
D) Kaspaz
E) Telomeraz

64. Membran hasarına neden olan mekanizmalar:
• Reaktif oksijen ürünlerinin neden olduğu lipid
peroksidasyonu.
• ATP azalması sonucu azalmış fosfolipid sentezi.
• Kalsiyum artışı sonucu fosfolipazların aktivasyonu
• Sitoskelatal parçalanma (kalsiyum artışı proteazları aktive
eder buda hücreye destek sağlayan temel
iskelet proteinlerini parçalar)
(örnek: MI sonrası myokardiyal rüptür).

65. İSKEMİ REPERFÜZYON HASARI
İskemiye maruz kalmış dokuların kanlanmasının tekrar
sağlanması sonucu reversible hasara uğramış
hücreler kurtarılmasına rağmen, bazı durumlarda yeniden
kanlanma ters etki yapmakta ve hücre ölümü
hızlanmaktadır.
Bu olaya iskemi-reperfüzyon hasarı denmektedir.
Özellikle myokardiyal infarkt (MI) ve serebrovasküler
infarkt durumlarında, kanlanma tekrar sağlandığı zaman
gözlenebilmektedir.

66. İskemi reperfüzyon hasarına neden olan başlıca
mekanizmalar:
• Reoksijenizasyon sonrası dokulardan ve ortama gelen
lökositlerden aşırı oksijen radikali ve peroksinitrit
oluşumu.
• İskemi nedeniyle antioksidan defans sisteminin çökmesi
ve tekrar kanlanmayla artan radikallere karşı koyamaması.
• İskemik dokudan salınan inflamatuar sitokinler ve
adezyon moleküllerin etkisiyle yeniden kanlanma
ile gelen inflamatuar hücrelerin aşırı göçü.
• Kompleman sisteminin aktivasyonu.

67. HÜCRE ÖLÜMÜ
Hücre ölümü iki şekilde görülür:
NEKROZ
APOPTOZİS

68. Nekrotik hücrelerde;
eozinofili artışı (RNA kaybı ve denatüre protein artışı)
Hücreler glikojen kaybından dolayı daha camsı, homojen
görünebilir.
•bazofili kaybı
•Stoplazma vakuollü, güve yeniği şeklinde görülür.
NEKROZ

69. Nekrotik hücre sonrasında parçalanmış hücre
membranlarının oluşturmuş olduğu intersellüler yapılara
myelin figürleri denir.
Bu fosfolipid artıkları sonrasında fagosite edilir yada yağ
asitlerine parçalanırlar.
Bu nekrotik alanlarda kalsiyum birikimleri izlenebilir
(Distrofik kalsifikasyon).

70. Nekrotik hücrelerin elektron mikroskopi görünümleri:
Plazma ve organel membranlarında düzensizlik,
Mitokondride belirgin dilatasyon (kaba amorf dansite
oluşumları)
İntrasitoplazmik myelin figürler
Kabarık denatüre protein birikimleri

71. Nekrotik hücrelerde görülen çekirdek değişiklikleri
Karyolizis Zedelenen veya ölü hücrede DNAaz aktivitesi
sonucu çekirdekte soluklaşma olmasıdır.
Piknoz Nekrotik ve apoptotik hücrelerde görülen
nükleusun küçülmesi ve koyu boyanmasıdır.
Karyoreksis Nekrotik hücrelerde görülen piknotik
çekirdeğin parçalanıp dağılmasıdır.

72. Hücre zedelenmesinde izlenen morfolojik veya
ultrastrüktürel değişikliklerin hangisi geri dönüşsüzdür?
(E-14 DUS)
A. Ribozomlarda ayrılma
B. Yağlı değişiklik
C. Plazma membranında balonlaşma
D. Karyoreksis
E. Endoplazmik retikulumda genişleme

73. NEKROZ TİPLERİ
Koagülasyon Nekrozu (Denatürasyon Nekrozu)
•En sık görülen nekroz formudur.
•Hücrede görülen başlıca değişiklik protein denaturasyonu
ise koagulasyon nekrozu meydana gelir.
•Lizozomal enzimlerde denatüre oldukları için ölü hücre
sindirilmeksizin bütünlüğünü korur ve ana histolojik
hatlarını birkaç gün kaybetmez.
•Koagülasyon nekrozu alanlarına infarkt denir.
• İskemik (beyin hariç) ve neoplastik dokularda en sık
görülen nekroz şeklidir. (*******)

75. Hücre ve doku çatısının korunduğu ve protein
denatürasyonunun hakim olduğu nekroz tipi
aşağıdakilerden hangisidir? (E 08)
A) Apse B) Koagülasyon nekrozu
C) Likefaktif nekroz D) Kazeöz nekroz
E) Yağ nekrozu
****İskemi/hipoksi (beyin hariç) → hücre içi asidoz →
protein denatürasyonu → koagülasyon
nekrozu
****İskemi/hipoksi (beyin hariç) → hücre içi asidoz →
protein denatürasyonu → koagülasyon
nekrozu

76. Koroner arterlerden birinin tıkanmasına bağlı
miyokart enfarktüsü sonucu öldüğü düşünülen bir
kişinin otopsisinde, enfarkt alanından alınan örnekte
aşağıdaki nekroz tiplerinden hangisi görülebilir? (N
13)
A) Koagülasyon nekrozu
B) Likefaksiyon nekrozu
C) Gangrenöz nekroz
D) Kazeöz nekroz
E) Fibrinoid nekroz

77. Likefaksiyon (Sıvılaşma-Erime) Nekrozu:
•Enzimatik sindirim ön planda ise görülür.
•Nekroze doku likuid visköz bir yapıya dönüşür.
•Fokal bakteriyel enfeksiyonlar bazen de mantar
enfeksiyonlarında izlenir.
Nekrotik alanda sarımsı kremsi renkte sıvı
birikimi izlenir bu irin-iltihap olarak adlandırılır.
*****Santral sinir sisteminin iskemik zedelenmesi ve
abselerde görülen nekroz tipidir.

79. Hipokside beyin nekrozu hangi tiptir? (E 00)
a) Koagülasyon nekrozu
b) Yağ nekrozu
c) Likefaksiyon nekrozu
d) Kazeizifikasyon nekrozu
e) Granülasyon nekrozu
Likefaksiyon nekrozu:
Beynin hipoksik zedelenmesi
Fokal bakteriyel ve mantar infeksiyonları
Apse içeriği (püy)
Likefaksiyon nekrozu:
Beynin hipoksik zedelenmesi
Fokal bakteriyel ve mantar infeksiyonları
Apse içeriği (püy)

80. Bakteriyal enfeksiyona bağlı apse odaklarında
görülebilen nekroz tipi aşağıdakilerden
hangisidir? (E-12 DUS)
A. Kazeifikasyon nekrozu
B. Likefaksiyon nekrozu
C. Yağ nekrozu
D. Koagülasyon nekrozu
E. Fibrinoid nekroz

81. Gangrenöz Nekroz
•Daha çok ekstremitelerin distalinde görülen, iskemik
koagülatif nekroz tipine gangrenöz nekroz denir. (diyabetik
ayak)
•Eğer aneorop bakterilerle enfeksiyon eklenirse yaş gangren
denir.

82. Kazeifikasyon (Peynirleşme) Nekrozu
•Makroskopik olarak peynirimsi, beyaz görünümlü,
mikroskopik olarak doku ayrıntısına ait belirti olmaksızın
amorf granüler ve eozinofilik görünümlü doku nekrozuna
kazeifikasyon nekrozu denir.
•Çevresi genelde spesifik bir inflamatuar yanıt ile çevrilidir.
Bu görünüme granülom denir.
•Tüberkülozda görülür.

83. Yağ Nekrozu (Sabunlaşma Nekrozu)
•Memede travmatik yağ nekrozu ve pankreatitte
enzimatik yağ nekrozu görülür.
•Aktive olan pankreatik enzimlerin etkisi ile açığa çıkan yağ
asitleri ve kalsiyumun birleşmesi sonucu makroskopik
olarak tebeşir veya sabun kırıntıları gibi beyaz yapılar
oluşur (sabunlaşma)
Fibrinoid nekroz
•Vaskülitlerde damar duvarında oluşan pembe, homojen,
şekilsiz, fibrinoid madde birikimine denir.
•Özellikle immün kompleks vaskülitlerinde izlenir.

84. •APOPTOZİS
•Apoptozis, hücrelerin koordineli internal programlanmış
ölümüdür, kısacası hücre intiharıdır.
Aktive olan enzimler (kaspazlar) hücrenin kendi DNA’sı,
sitoplazmik ve nükleer proteinlerini sindirerek olayı
başlatır ve hücre küçük parçalara ayrılarak (apoptotik
parçacıklar) ortadan kaldırılır.
•Hücre ölümü bir veya birkaç hücrede sınırlıdır.
•İnflamatuar reaksiyon yoktur.
•Nötrofil kemotaksisi görülmez.
•Fizyolojik ve patolojik olarak görülebilir.

85. Fizyolojik Apoptozis
•Embriyogenezis esnasında programlanan hücre ölümü
(gelişimsel involüsyon, farklılaşma)
•Hormon bağımlı involüsyon (menstrüasyonda endometriyal
hücreler, menapozda folikül atrezisi, kastrasyon sonrası prostat
atrofisi)
•Hızlı çoğalan hücrelerde oluşan delesyonlar (GİS, Kİ)
•Akut inflamasyonda görevi biten immün hücrelerin ölümü
•Gelişim sürecinde otoreaktif T hücrelerin yok edilmesi

86. Patolojik Apoptozis
•DNA hasarı olan hücrelerde
•Hatalı katlanmış proteinlerin birikimi
•Parankimal organlarda duktus obstruksiyonu (parotis,
pankreas, böbrek)
•Virüslerle enfekte hücrelerde T lenfosit aracılığıyla hücre
ölümü (Councilman cisimcikleri)

87. Aşağıdakilerden hangisi temel olarak apoptozis yoluyla
gelişen bir durum değildir? (N-11)
A) Viral enfeksiyonlarda hücre ölümü
B) Embriyonun gelişimi sürecindeki organogenez
C) Kastrasyon sonrası prostat atrofisi
D) Menstrüal siklusta endometrial hücre yıkımı
E) Koroner arter tıkanması sonucu miyokart hücresi ölümü

88. APOPTOTİK MORFOLOJİ
Apoptotik hücrelerde izlenen 4 major morfolojik bulgu:
1- Hücresel büzülme (küçülme): Apoptozisde hücre ve
çekirdeğin hacmi küçülerek yoğunlaşmaya başlar.
2- Kromatin kondansasyonu: Apoptozisin en karekteristik
bulgusudur. Kromatin nükleer membranın hemen altında
periferal kondanse yerleşim gösterir ve sonra parçalanır.

89. **Histolojik incelemede apoptotik cisimleri saptamada
kullanılan boya Annexin V boyasıdır.
3- Stoplazmik bleb ve apoptotik cisimlerin oluşumu:
Apoptoz sırasında sitoplazmik büyük veziküller
(kabarcıklar) oluşur ve bunlar hücre yüzeyinden ayrılırlar,
bunlara apoptotik cisimler denmektedir. (fragmantasyon)
4- Apoptotik cisimlerin makrofajlar tarafından fagositozu:
Apoptotik cisimciklerin makrofajlar tarafından fagositozunu
kolaylaştıran moleküller fosfotidilserin ve
trombospondindir. Ayrıca apoptotik
hücrelere bağlanan C1q apoptotik cisimlerin tanınmasına
yardımcı olur.

90. PATOGENEZ
Apoptozisde asıl olay KASPAZ enzimlerinin aktifleşmesidir.
Apoptozisde kaspaz enzimlerinin aktifleşmesini
sağlayan, mitokondriyal membran geçirgenliği artışı
nedeniyle sitoplazmaya geçen Sitokrom c’dir.
Kaspaz enzimlerinin inhibisyonu: bcl-2 geninin kodladığı
proteinler (bcl-x, mcl-1) tarafından olur. Bu proteinler
sitokrom c ye bağlanarak kaspazların aktive olmasını
engeller.

91. Kaspaz enzimlerinin aktivasyonu:
Bazı durumlarda (stres, DNA hasarı) bcl ailesinden BH-3
proteinler (bim, bid, bad, puma ve noxa) artar ve bu
proteinler bax, bak aktivasyonu yaparlar.
Bax ve bak ise kaspaz aktivasyonu gerçekleştirirler.
BH-3 proteinler ayrıca bcl-2 ve bcl-x inhibisyonuda yaparlar.

92. Apoptozis patofizyolojisinde 2 mekanizmadan
bahsedilmektedir.
İntrinsik Apoptozis yolu (Mitokondriyal yol)
• Apoptozis gelişiminde rol oynayan major yoldur.
• Mitokondriden stoplazmaya geçen Sitokrom C nin kaspaz
enzimlerini aktivasyonuyla gerçekleşir.
• Bu yolun inhibisyonunu yapan IAP (inhibitors of
apoptozis)’dur.
IAP inhibisyonu ile fizyolojik apoptozisi başlatan proteinler
Smac/DIABLO proteinleridir.

93. Ektrinsik Apoptozis yolu (Ölüm Reseptörü
kaynaklı yol)
• Apoptotik sinyali taşıyan ölüm reseptörlerinin
aktivasyonuyla karakterizedir.
Bu yolda rol oynayan reseptörler TNF reseptörleridir.

95. ****Apoptozisde rol oynayan kaspaz 3, 8 ve 9’dur.
****Ana yıkıcı olan kaspaz 3’dür.
Kaspazlar inisiyatör ve exacütör diye ikiye ayrılırlar.
***İnisiyatör kaspazlar kaspaz 8 ve 9’dur.
***Exacütör kaspazlar kaspaz 3 ve 6’dır.
***İntrinsik kaspaz yolu (mitokondriyal yol) kaspaz 9 ile
başlar.
***Ekstrensek kaspaz yolu (ölüm reseptörü yolu) ise
kaspaz 8 ile (ayrıca kaspaz 10) başlar. (Ekstrensek
kaspaz yolu FLIP ile inhibe edilir.)
İki yolda rol oynayan ortak ve en önemli exacütör kaspaz
3’tür.
****Apoptozisde rol oynayan kaspaz 3, 8 ve 9’dur.
****Ana yıkıcı olan kaspaz 3’dür.
Kaspazlar inisiyatör ve exacütör diye ikiye ayrılırlar.
***İnisiyatör kaspazlar kaspaz 8 ve 9’dur.
***Exacütör kaspazlar kaspaz 3 ve 6’dır.
***İntrinsik kaspaz yolu (mitokondriyal yol) kaspaz 9 ile
başlar.
***Ekstrensek kaspaz yolu (ölüm reseptörü yolu) ise
kaspaz 8 ile (ayrıca kaspaz 10) başlar. (Ekstrensek
kaspaz yolu FLIP ile inhibe edilir.)
İki yolda rol oynayan ortak ve en önemli exacütör kaspaz
3’tür.

96. İntrinsik yolakta;
Başlatıcı kaspaz: KASPAZ-9
Uygulayıcı kaspaz: KASPAZ-3, KASPAZ-6
Ekstrinsik yolakta;
Başlatıcı kaspaz: KASPAZ-8, KASPAZ-10
Uygulayıcı kaspaz: KASPAZ-3, KASPAZ-6

97. Kromatin kondansasyonu apoptozisin en karakteristik
bulgusudur.
• Apoptozisde hücresel fragmantasyon sonucu apoptotik
cisimcikler oluşur.
• Apoptotik cisimciklerin makrofajlar tarafından fagositozunu
kolaylaştıran moleküller fosfotidilserin
ve trombospandindir.
• Apoptozisde inflamasyon yoktur.
• Apoptozisde membran bütünlüğü sağlamdır, nekrozda
membran parçalanır. Nekrozda hem DNA, hem de sitoplazmik
organel hasarı, apoptozisde yalnızca DNA hasarı vardır-
organeller sağlamdır ve apoptotik cisimler içerisinde sağlam
olarak izlenir

98. Defektif apoptozis örnekleri
•Otoimmün hastalıklar
•Kanser
Artmış apoptozis örnekleri
•Nörodejeneratif hastalıklar (Alzheimer vb, hatalı katlanmış
proteinler ve mutasyonlar neden olabilir)
•İskemik hasar (felç, myokardiyal infarktion)
•Viral enfeksiyonlar
•Virüsle enfekte hücrelerin ölümü

99. Kromatin kondansasyonu apoptozisin en
karekteristik bulgusudur.
Apoptozu Regüle Eden Genler
Apoptozu artıranlar Apoptozu azaltanlar
Bax Bcl-2
Bak Bcl-x
p53 Mcl-1
Apoptozu Regüle Eden Genler
Apoptozu artıranlar Apoptozu azaltanlar
Bax Bcl-2
Bak Bcl-x
p53 Mcl-1

100. NİSAN 2017- PATOLOJİ

101. Apoptozisin Spesifik Örnekleri
•Fas (CD95)-Fas ligand (CD95L) aracılı apoptozis:
T lenfositlerinde gelişen apoptozda görülür.
•DNA hasarlı hücrelerde apoptozis: p53 geni ile başlatılır.
Neoplastik hücrelerde sıktır.
•TNF ile indüklenen apoptozis: Nöronlarda görülür.
•Growth faktör azalması ile oluşan apoptozis: Nöronlarda,
hormon sensitif hücrelerde oluşur.
•Sitotoksik T lenfositlerle indüklenen apoptozis: Virüsle
infekte hücrelerde olur (Akut viral hepatitlerde oluşan
Councilman cismi)

102. ÖZELLİK NEKROZ APOPTOZ
Hücrenin boyutu Büyür (şişer) Küçülür (büzüşür)
Çekirdek Piknoz→ karyreksiz →
karyolizis,
Kromatin kondensasyonu ve
fragmantasyonu
DNA yıkımı yıkımı diffüz ve
rastgele
nükleozum büyüklüğünde
parçalara ayrılma
Plazma membranı Parçalanmış Sağlam
Hücresel içerik Enzimatik sindirim,
hücre dışına yayılır
Sağlam, apoptotik cisimler ob
Fizyolojik/Patolojik rol Her zaman patolojik Sıklıkla fizyolojik, patolojik de ob
Etkilenen hücre sayısı Çok sayıda hücre Bir veya birkaç hücre
İnflamatuar reaksiyon Var Yok (nötrofil kemotaksisi olmaz)
Enerji gereksinimi Yok Var

104. Hücrede gelişen apoptotik süreçte aşağıdakilerden
hangisi rol oynamaz? (E 09 GC)
A) Kaspaz aktivasyonu
B) DNA fragmantasyonu
C) Hücrenin fagositler tarafından tanınması
D) Kompleman aktivasyonu
E) Endonükleaz aktivasyonu

105. Aşağıdakilerden hangisi, apoptotik hücrelerin
yüzeylerinde bulunması ile makrofajlar tarafından
tanınıp fagositozu sağlar? (N-10)
A) Bcl-2 ailesi
B) Fosfatidilserin
C) TNF reseptörü
D) Kaspaz 9
E) Fas ligand

106. Apoptotik hücrenin makrofajlarca ortadan
kaldırılmasında, ölü hücrenin yüzeyinde oluşan
aşağıdaki reseptörlerden hangisi kullanılır? (N-12)
A.Fosfatidil serin
B.Kompleman
C.Toll benzeri
D.Mannoz
E.Fc

107. Aşağıdakilerden hangisi hücresel apoptozun
morfolojik özelliklerinden biridir? (N-13)
A)Hücrenin enzimatik sindirim ile dağılması
B)Plazma membranında bozulma
C)Hücre boyutunun artması
D)Çevrede iltihabi yanıt
E)Hücresel fragmantasyon

108. EYLÜL 2016 PATOLOJİ

109. •OTOFAJİ
Hücrenin kendi komponentlerini yemesiyle karakterizedir.
Hücre kendi organellerini ve proteinlerini yemesi sonucu yer
yer sitoplazmik boşluklar oluşur ve bu boşluklara otofajik
vakuoller denir.
Bu vakuoller lizozomlarla kaynaşır ve otofagolizozomlar
oluşur.
Atrofik hücrelerde görülebilirler.

110. •NEKROPTOZİS
Morfolojik ve biyokimyasal olarak (kısmen) nekroz;
fakat reseptör aracılı programlanmış
hücre ölümü ile apoptozis özellikleri taşır.
• Apoptozisden farkı kaspaz bağımsız olmasıdır.
• Apoptozise benzer özelliği reseptör uyarımıyla hücre
ölümünün başlatılmasıdır
(TNFrR1 uyarımı yada viral RNA,DNA proteinler ile).
TNF reseptör uyarımı sonrası RIP1-RIP3 (Reseptor
interacting protein) kompleksi uyarılır.

111. Bu proteinler mitokondri hasarı, serbest radikal oluşumu
ve hücre membran hasarı (nekroza benzer morfolojik
özellik) ile nekroptozis gelişimine sebep olur.
Nekroptozis;
***hem fizyolojik (memelilerde kemik büyüme plağı gelişimi)
***hem de patolojik süreçlerde
(steatohepatit, akut pankreatit, reperfüzyon hasarı ve
nörodejeneratif hastalıklar) gözlenebilir.

113. •PİROPTOZİS
Bu programlanan hücre ölümünde IL-1 salınımı olması
nedeniyle ve biyokimyasal olarak apoptozise
benzer özellikler taşıması nedeniyle bu ismi almıştır.
Bilindiği gibi mikroorganizmalar vücüda girdiği anda
inflamazomlar uyarılır ve inflamazomlarda IL-1’i
aktif formlarına dönüştürerek inflamasyon tetiklenmiş olur.
Bu ölüm yolağında mikroorganizmalar hücreye
girdiğinde inflamazom tetiklenmesi sonrası kaspaz 1 ve
kaspaz 11 aktivasyonu gerçekleşir ve klasik
apoptozisden farklı olarak hücre membranında hasar,
hücresel şişme ve inflamatuar mediatörlerin salınımı
gerçekleşir.

114. •Nekroptozisde kaspaz aktivasyonu yoktur.
Piroptozisde kaspaz 1 ve 11 aktivasyonu vardır.
• Nekroptozisde programlanan hücre ölümü vardır ve
nekropitozis fizyolojik süreçlerde izlenebilir.
• Her ikisinde de morfoloji nekroza benzer (hücresel
şişme, membran hasarı ve serbest radikal oluşumu)
• Nekropitozisde reseptör etkileşimi sonrası RIP
proteinleri hasarı başlatır.
• Piroptozisde mikrobiyal ajanların inflamazomları
uyarması sonrası hasar başlar.
•Nekroptozisde kaspaz aktivasyonu yoktur.
Piroptozisde kaspaz 1 ve 11 aktivasyonu vardır.
• Nekroptozisde programlanan hücre ölümü vardır ve
nekropitozis fizyolojik süreçlerde izlenebilir.
• Her ikisinde de morfoloji nekroza benzer (hücresel
şişme, membran hasarı ve serbest radikal oluşumu)
• Nekropitozisde reseptör etkileşimi sonrası RIP
proteinleri hasarı başlatır.
• Piroptozisde mikrobiyal ajanların inflamazomları
uyarması sonrası hasar başlar.

115. HÜCRE İÇİ MADDE BİRİKİMLER

116. Steatozis
•Trigliseridin çeşitli dokularda anormal birikimidir
•En sık karaciğerde sonra miyokartta daha az sıklıkla
çizgili kas, böbrekler ve pankreasta oluşur.
•Karaciğer yağlanmasını en sık nedeni alkol kullanımı ve
non alkolik yağlı karaciğer hastalığıdır.
•Toksinler, protein malnutrisyonu, diabet, obezite, anoksi
ve ilaçlarda steatozis nedeni olabilir.
•Miyokartta yağ birikimi ile sarı çizgiler oluşmasına tekirleşme
etkisi veya kaplan postu görünümü denir.
•Sudan IV ve Oil-Red boyaları ile biriken maddenin yağ
olduğu gösterilebilir.

118. Protein Birikimi
Proteinlerin hatalı katlanması
Endoplazmik retikulum (ER)’da bulunan şaperonlar yeni
sentezlenen proteinlerin doğru olarak katlanmasında
rol oynarlar.
Hatalı katlanmış proteinler, ubikitin tarafından işaretlenir
(ubikitinize olur) ve sonuç olarak proteozomlarda proteolize
olur.

119. ER Stress
Aşırı stress (UV, radyasyon, hipoksi,hipoglisemi,ısı) veya
kalıtsal mutasyonlarda bazen aşırı miktarda
katlanmamış veya hatalı katlanmış proteinler ER’de birikir.
Bu proteinler “unfolded protein response” yanıtını
oluştururlar. Bu yanıt sonucunda şaperon üretimi artar,
protein translasyonu azalır ve ubikitin yolağı
aktive olur.
Her şeye rağmen eğer hücre hatalı katlanmış protein
birikimine karşı koyamıyorsa kaspaz aktive
olur ve apoptozis gelişir. Buna ER stress denir.
Hatalı katlanmış proteinleri neden olduğu bazı hastalıklar:
Alzheimer, Hungtinton hastalığı, Parkinson ve Tip 2
diyabet.

120. •Reabsorpsiyon Damlaları: Proteinüriye neden olan renal
hastalıklarda proksimal tubuluslarda biriken pembe
hyalin protein damlacıklarına denir.
•Russel Body: Plazma hücrelerinde aşırı immunoglobulin
sentezi sonucu intrasitoplazmik eozinofilik birikimlerdir.
•Dutcher Body: Plazma hücrelerinde aşırı immunoglobulin
sentezi sonucu intranükleer eozinofilik birikimlerdir
•Alkolik KC hastalığında mallory cismi
•Alzheimer hastalığında beyinde nörofibriler yumak
•Alfa-1 antitripsin eksikliği: Mutasyonu sonucu hatalı
katlanmış proteinleri stoplazmada birikir ve bu
proteinleri sekresyonu yapılamaz.

121. Glikojen Birikimi
•Glikojen PAS boyası ile boyanır. PAS ile mor-menekşe
renge boyanır.
• Diabetes mellitusda böbrek tubul epitelinde glikojen birikir.
(Armani-Ebstein hücreleri)
• Diyabet hastalarında ayrıca hepatositlerde, pankreas
Langerhans adacıklarındaki beta hücrelerinde ve kalp
kasında da glikojen birikir.

122. Pigment Birikimleri
Eksojen Pigmentler
•Antrakozis:
En sık eksojen pigmenttir.
En sık nedenler sigara kullanımı, kirli hava ve kömür
madeni işçiliğidir.
Akciğer ve lenf düğümlerinde görülen karbon birikimidir
•Dövme: Eksojen bir pigmenttir

123. Endojen Pigmentler
•Lipofuscin (Lipokrom/yaşlanma
pigmenti)
Endojen bir pigmenttir.
Serbest oksijen ve toksik
radikallerin etkisiyle biriken lipid ve
protein karışımı bir maddedir.
Yaşlılıkta ve atrofide birikir.
En sık miyokartta ve
karaciğerde birikir.
Yaşlılık, kanser kaşeksisi ve
malnütrisyonda birikebilir.

124. EYLÜL 2017- PATOLOJİ

125. •Melanin
melanositler
•Tirozin→→→Dihidroksifenilalanin
melanin (tirozinaz)
•Yalnızca epidermisteki melanositlerde üretilir ve
kahverengi-siyah bir pigmentir.
•Masson fontana ile boyanır.
•Bilürubin
Safrada bulunan hemoglobin orijinli bir pigmenttir.

126. •Hemosiderin
Hemoglobinden derive olan altın sarısı veya kahverengi
bir pigmenttir.
Kanama alanlarında oluşur.
Fe, prusya mavisi ile gösterilir.
Sistemik olarak aşırı Fe yüklenmesinde hemisiderin
pek çok doku ve organda birikir →hemosiderozis

127. Ochronosis (Alkaptonüri)
Homogentisik asit birikimi ile olur.
Homogentisik asit oksidaz enzim defekti ile oluşur.
Yüz ve kıkırdak dokusunda (özellikle kulak, burun) siyah
pigment görünür.
Kolesterol birikimi durumları
• Aterosklerotik plaklar
• Ksantoma (lipid yüklü makrofajların deri ya da
tendonlarda oluşturduğu kitleler)
• Ksantalezma (periorbital sarı-yeşil renkte birikimler)
• Kolesterolozis (safra kesesinde lamina propriada
birikim sonucu görülen mukozal yağlı çizgilenmeler)
• Nieman pick hastalığı Tip C (lizozomal depo hastalığı,
multiple organda kolesterol birikimi)

128. İntrasellüler veya ekstrasellüler alanda homojen, pembe,
eozinofilik değişikliklere hyalinizasyon denir.
Örnekler; Russel body, reabsorbsiyon damlaları, hyalin
arteriosklerozis, hyalen membranlar, mallory cisimciği
Dokuda biriken maddeleri gösteren boyalar
Demir Prusya mavisi
Melanin Masson Fontana
Bakır Orsein, Rhodamin
Kollojen-Kas Masson trikrom
Yağ Sudan IV , Oil red
Müsin PAS-Alcian-Blue
Glikojen PAS
Amiloid Kongo red
Dokuda biriken maddeleri gösteren boyalar
Demir Prusya mavisi
Melanin Masson Fontana
Bakır Orsein, Rhodamin
Kollojen-Kas Masson trikrom
Yağ Sudan IV , Oil red
Müsin PAS-Alcian-Blue
Glikojen PAS
Amiloid Kongo red

129. Karaciğerde görülen kahverengi pigmentin demir
olduğuna karar vermek için pozitif reaksiyon vermesi
gerekn boya aşağıdakilerden hangisidir? (N 13)
A)Kongo kırmızısı
B)Fontana
C)Prusya mavisi
D)Papanicoloau
E)Masson trikrom

130. EYLÜL 2016 PATOLOJİ

131. PATOLOJİK KALSİFİKASYON
•Distrofik kalsifikasyon
•Metastatik kalsifikasyon

132. Distrofik kalsifikasyon
Serum kalsiyum düzeyi normal olduğu halde nekrotik
hasarlı, kronik iltihaplı, skarlı veya tümöral dokularda
kalsiyum birikmesidir.
Distrofik kalsifikasyon örnekleri
•Aterosklerotik plaklarda damar duvarında
•Pankreatitte yağ nekrozunda
•Tüberküloz granülomlarında
•Psammom cisimcikleri (Tiroid papiller, over seröz
tümörleri, menengiom gibi tümörlerde)
•Tümör dokularında kalsifikasyon
•Tiroid nodülleri
•Yaşlılarda kalp kapakları

133. Metastatik Kalsifikasyon
Serum kalsiyum düzeyinin yüksek olması nedeni ile
kalsiyumun normal veya hasarlı dokularda birikmesidir.
• En tipik örneği nefrokalsinozistir.
• Özellikle mide mukozasında interstisyel dokuyu,
damarları, böbrek ve akciğerleri etkiler.

134. Metastatik kalsifikasyon nedenleri
•Hiperparatiroidizim (en sık)
•Multiple myelom,
•Metastatik tümörler (lösemi, kemiğe solid tümör
metastazları, bazı tümörlerde PNS olarak PTH benzeri peptid
salgılar)
•Vit D. İntoksikasyonu
•Sarkoidoz
•Kemiğin Paget hastalığı
•Kronik böbrek yetmezliği
•Alüminyum toksikasyonu
•Süt alkali sendromu
•Bebeklerin idiyopatik hiperkalsemisi (William sendromu)
•İmmobilizasyon (aşırı yıkım)

135. Aşağıdakilerin hangisinde metastatik kalsifikasyon
gelişebilir? (N-10)
A) Yağ nekrozu
B) Nekrozlu tüberküloz granülomu
C) Ateroskleroz
D) Multipl miyelom
E) Hasarlı kalp kapakçıkları

136. Multiple myelom kemikte litik→
lezyonlar kan Ca artışı normal olan→ →
böbrekte kalsiyum çökmesi → myelom
böbreği

137. I-Kalsifiye aterom plağı
II-Kemiğin paget hastalığı
III-Multiple myelomda renal tutulum
IV-Pankreatite bağlı yağ nekrozu
Yukarıdakilerin hangilerinde metastatik kalsifikasyon
izlenebilir? (16.07.2011-YDS)
a) Yalnız I
b) Yalnız III
c) I ve II
d) II ve III
e) III ve IV

138. HÜCRESEL YAŞLANMA

139. Uzun süreli yaşamanın bilinen en önemli etkili yolu kalori
kısıtlamasıdır.
Kalori kısıtlamasının yaşam süresini uzatması sirtuinler
yardımıyla olur.
Sirtuinlerin hücre ölümünü üzerine olumlu etkileri:
Metabolik aktiviteyi artırırlar.
Apoptozisi azaltırlar.
Protein katlanmasını artırırlar.
Serbest oksijen radikallerinin zararlı etkilerini azaltırlar.
İnsülin sensitivitesini artırırlar.
Glukoz metabolizmasını artırırlar.

140. Hücresel yaşlanmada rol alan mekanizmalar
1. Hücre replikasyonunun azalması
Hücrelerde kromozomun son kısmına telomer denir ve hücre
bölünmesinde bir miktar azalar.
Telomeraz enzimi kısalan telomeri tekrar sentezler, fakat
her seferinde eksik olur ve bir noktadan sonra telomeraz
aktivitesi sonlanarak bölünme durur.
• Telomeraz aktivitesi en yüksek olan hücreler germ
hücreleridir.
Normal hücrede telomeraz aktivite azalması ile büyüme durur.
Kanserleşen hücrelerde ise telomeraz aktivitesi
tekrar başlar ve germ hücresi gibi yüksek olur.

141. 2. DNA zedelenmesi
3. Metabolik hasarın birikmesi
4. Yaşlanmayı hızlandıran büyüme faktörlerinin etkileri
5. Dokudaki kök hücrelerin rejenerasyon kapasitesinde
azalma
Telomeraz aktivitesi (en yüksekten en aza doğru)
•Germ hücresi
•Kök hücreler
•Normal (somatik) hücreler
Telomeraz aktivitesi (en yüksekten en aza doğru)
•Germ hücresi
•Kök hücreler
•Normal (somatik) hücreler

142. DUS EYLÜL 2016 PATOLOJİ

143. Werner Sendromu
DNA helikaz geni defektifdir.
Prematur yaşlanma görülür. Nadir
görülen kalıtsal bir hastalıktır.
DNA zincirlerinin açılıp tek iplik
haline gelmesi gerçekleşemez.
DNA hasarları birikir ve erken
yaşlanmaya neden olur.

144. ÇALIŞMA SORULARI

145. 2. Hipertansiyona bağlı olarak kalp kasında hangi adaptif
yanıt izlenir?
A. Hiperplazi
B. Hipoplazi
C.Hipertrofi
D.Metaplazi
E. Atrofi

146. 75 yaşında, 25 yıldır menapozda olan kadının
uterusunda hangi adaptif değişiklik izlenebilir?
a)Hipertrofi
b)Atrofi
c)Metaplazi
d)Hiperplazi
e)Displazi

147. Barret özofagusunda hangi morfolojik değişiklik ön
planda izlenir?
a)Skuamöz metaplazi
b)Hiperplazi
c)Kolumnar metaplazi
d)Likefksiyon nekrozu
e)Apoptozis

148. 15 yıldır sigara içen 35 yaşındaki bir hastanın bronşial
epitelinde hangi adaptif değişiklik beklenir?
a)Kolumnar metaplazi
b)Skuamöz metaplazi
c)Hipertrofi
d)Hiperplazi
e)Atrofi

149. Aşağıdakilerden hangisi reversible hücre
zedelenmesinde ilk gözlenen morfolojik değişikliktir?
a) Hücresel yağlanma
b) Hücre şişmesi
c) Piknoz
d) Miyelin figürler
e) Mikrovilluslarda küntleşme

150. Myokard infarktüsü geçiren hastanın etkilenen kalp
kası hücrelerinde izlenen hangi değişiklik nekroz
lehinedir?
a)Çekirdekte kromatin kümeleşmesi
b)Mitokondri şişmesi, küçük amorf dansiteler
c)Endoplazmik retikulum şişmesi
d)Hücre zarında mikrovillus kaybı
e)Sitoplazmik membranın parçalanması

151. Aağıdakilerden hangisi stoplazmik proteinlerin
denatürasyonu ile oluşan nekroz şeklidir?
a)Koagülayon nekrozu
b)Likefaksiyon nekrozu
c)Kazeifikasyon nekrozu
d)Yağ nekrozu
e)Fibrinoid nekroz

152. Sol karotid arter tıkanmasına bağlı stroke geçiren bir
hastada beyinde hangi değişiklik izlenir?
a)Koagülasyon nekrozu
b)Atrofi
c)Likefaksiyon nekrozu
d)Kazeifikasyon nekrozu
e)Fibrozis

153. 16 yaşında erkek hastada sol servikal lenfadenopati
nedeniyle lenf nodu histolojik inceleme için çıkarılmıştır.
Lenf nodunun gros kesitlerinde peynir kıvamında
dağılan materyal, mikroskobik incelemede ortasında
amorf granüler debri, etrafında granülomatöz
inflamasyon tespit edilmiştir.
Olguda izlenen patolojik değişiklik hangisi ile ifade edilir?
a)Kazeifikasyon nekrozu
b)Koagülasyon nekrozu
c)Hodgkin lenfoma
d)T hücreli akut lenfoblastik lenfoma
e)Likefaksiyon nekrozu

154. Aşağıdakilerden hangisi apoptoz için yanlıştır?
a)Genellikle fizyolojiktir, ancak patolojik durumlarda da
görülebilir.
b)Çekirdekte kromatin kondensasyonu izlenir.
c)Hücreler kçülür, sitoplazma yoğunlaşır.
d)Plazma membranı hasarlıdır, bu yüzden makrofajları
uyarır.
e)İnternükleozomal DNA parçalanması izlenir.

155. Menstural siklusta endometrial hücre dökülmesi
hangisi ile açıklanabilir?
a)Koagülasyon nekrozu
b)Apoptoz
c)Fibrinoid nekroz
d)Atrofi
e)Likefaksiyon nekrozu

156. Aşağıdakilerden hangisinde köpük hücre (köpüksü
makrofaj) izlenmez?
a)Aterosklerotik plak
b)Kolesterolozis
c)Ksantoma
d)Ksantelazma
e)Koristom

157. Aşağıdaki eşleştirmelerde histokimyasal boya ve
gösterdiği madde ya da yapı verilmiştir. Hangisi
yanlıştır?
a)Prusya mavisi-Demir
b)PAS alcian blue-Lipufuskin
c)Masson fontana-Melanin
d)Kongo red-Amiloid
e)PAS (Periyodik asit-schift)-Glikojen

158. Aşağıdakilerden hangisi distrofik kalsifikasyona
örnek olarak verilebilir?
a)Paratiroid adenomu
b)Aterosklerotik plak
c)Multiple myelom
d)Kemiğin paget hastalığı
e)Sarkoidoz

159. Metastatik kalsifikasyonla ilgili ifadelerden hangisi
yanlıştır?
a)Hastalarda hiperkalsemi vardır.
b)Normal dokularda birikim olabilir.
c)Tiroid nodüllerinde sık izlenir.
d)Ektopik paratiroid hormon benzeri protein salgılayan
kanserlerde görülebilir.
e) Nefrokalsinozis tipik örnektir.

160. Telomeraz aktivitesi en yüksek olan hücre
hangisidir?
a)Kök hücreler
b)Somatik hücreler
c)Germ hücreleri
d)Nöronlar
e)Kemik iliği hücreleri

161. Aşağıdakilerden hangisi patolojik hiperplaziye örnek
olarak verilemez?
A. HPV etkisi ile oluşan skuamöz papillom
B. Verruka vulgaris
C.Benign prostat hiperplazisi
D.Gebelikte uterus büyümesi
E. Östrojen fazlalığına bağlı endometrial hiperplazi

162. Aşağıdakilerden hangisinde atrofi görülmez?
A. İş yükü artışı
B. İnnervasyon kaybı
C.Endokrin uyarının kaybı
D.Kanlanma yetersizliği
E. Yetersiz beslenme

163. Aşağıdaki adaptif değişikliklerin hangisinde otofajik
vakuollerin sayısında artış olabilir?
A. Hipoplazi
B. Atrofi
C.Metaplazi
D.Hiperplazi
E. Hipertrofi

164. I. En sık epitelyal dokularda izlenir.
II. En sık izlenen şekli skuamöz metaplazidir.
III. Epitelyal metaplaziler irreversible’dır.
Metaplazi ile ilgili ifadelerden hangisi ya da hangileri
doğrudur?
A. Yalnız I
B. Yalız II
C. I ve II
D. II ve III
E. I, II ve III

165. Aşağıdakilerden hangisi hipoksik hücre zedelenmesinde
ilk etkilenen organeldir?
A. Endoplazmik retikulum
B. Mitokondri
C. Çekirdek
D. Peroksizom
E. Lizozomlar

166. I. Hücre içi pH düşer.
II. Çekirdekte kromatin kondensasyonu gelişir.
III. Stoplazmada kalsiyum artar.
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri hipoksik hücre
zedelenmesinde izlenir?
A. Yalnız I
B. Yalnız II
C.I ve II
D.I ve III
E. II ve III

167. I. İlk etkilenen organel mitokondridir.
II. İlk azalan molekül ATP’dir.
III. İlk gözlenen değişiklik hücre şişmesidir.
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri hipoksik hücre
zedelenmesinde izlenir?
A. Yalnız I
B. Yalnız II
C.Yalnız III
D.I ve III
E. I, II ve III

168. Aşağıdakilerden hangisi reversible iskemik hücre
zedelenmesinde izlenmez?
A. İntrastoplazmik myelin figürler
B. Nükleer kromatin kabalaşması
C. Karyolizis
D. Mikrovilluzlarda küntleşme
E. Endoplazmik retikulum dilatasyonu

169. I. Hücre şişmesi
II. Hücresel yağlanma
III. İnterselüler myelin figürler
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri hipoksik hücre
zedelenmesinde izlenen morfolojik değişikliklerdendir?
A. Yalnız I
B. Yalnız II
C.Yalnız III
D.I ve II
E. I, II ve III

170. Aşağıdakilerden hangisi hücre içinde artan kalsiyumun
etkilerinden değildir?
A. Proteazı aktive eder.
B. Apoptozu inhibe eder.
C. Endonükleazı aktive eder.
D. ATPazı aktive eder.
E. Fosfolipazı aktive eder.

171. I-Hücre membran bütünlüğünün bozulması
II-Lizozomal enzimlerin sitoplazmaya sızması ve aktivasyonu
III-Şiddetli mitokondri hasarı ve kaba dansitelerin oluşması
Yukarıdaki değişikliklerden hangisi ya da hangileri hücre
zedelenmesinin irreversible olduğunu gösterir?
A. Yalnız I
B. Yalnız II
C.I-II
D.II-III
E. I-II-III

172. Aşağıdakilerden hangisi serbest radikallerin etkilerinden
değildir?
A. Membranlarda lipid peroksidasyonuna neden olurlar
B. Proteinlerin degradasyonunu arttırır.
C. DNA’da timin ile reaksiyona girerek tek DNA sarmalında
kırıklar oluştururlar.
D. Proteinlerin çapraz bağlanmasını arttırırlar.
E. Bakterilerin öldürülmesini engellerler.

173. Aşağıdakilerden hangisi antioksidan enzimlerden
değildir?
A. Myeloperoksidaz
B. Glutatyon peroksidaz
C. Glutatyon redüktaz
D. Katalaz
E. Süperoksid dismutaz

174. Böbreklerde şoka bağlı olarak hangi morfolojik değişiklik
izlenmez?
A. Hücrelerde eozinofili artışı
B. Hücrelerde daha camsı soluk görünüm
C. Sitoplazmada vakuollü görünüm
D. Çekirdekte pleomorfizm, nükleol belirginliği
E. Myelin figürler

175. Bakteriyal enfeksiyona bağlı olarak oluşan apse odağında
aşağıdakilerden hangisi görülebilir?
A. Koagülasyon nekrozu
B. Fibrinoid nekroz
C.Likefaksiyon nekrozu
D.Kazeifikasyon nekrozu
E. Apoptozis

176. Ag-ab komplekslerinin damar duvarında birikmesina
bağlı oluşabilen nekroz tipi aşağıdakilerden hangisidir?
A. Koagülasyon nekrozu
B. Fibrinoid nekroz
C.Likefaksiyon nekrozu
D.Kazeifikasyon nekrozu
E. Gangrenöz nekroz

177. Aşağıdakilerden hangisi apoptoz için yanlıştır?
A. Genellikle fizyolojiktir, ancak patolojik durumlarda da
görülebilir.
B. Çekirdekte kromatin kondensasyonu izlenir.
C. Hücreler küçülür, sitoplazma yoğunlaşır.
D. Plazma membranı hasarlıdır, bu yüzden makrofajları
uyarır.
E. İnternükleozomal DNA parçalanması izlenir.

178. Aşağıdaki inflamatuar hücrelerinden hangisi apoptoz
yapabilir?
A. Yardımcı T (Th) lenfositler
B. Sitotoksik T lenfositler
C.Natural killer hücreleri
D.B lenfositler
E. Nötrofil lökositler

179. Aşağıdaki morfolojik değişikliklerden hangisi apoptozta
beklenmez?
A. Hücre büzüşmesi
B. Kromatin kondensasyonu
C.Hücresel fragmantasyon
D.Ölü hücre etrafında bol nötrofilik inflamasyon
E. Plazma membran bütünlüğü

180. Mitokondride bulunan ve mitokondrial geçirgenlik artışı
sonucu sitoplazmaya geçen ve kaspazları aktive eden
molekül hangisidir?
A. FADD
B. Fas
C. Sitokrom c
D. TNF
E. Granzim B

181. Aşağıdaki madde birikimlerinin hangisinde karaciğerde
büyüme, kıvamında yumuşama ve renginde sarımsı
değişiklik görülebilir?
A. Yağ
B. Glikojen
C.Bakır
D.Hemosiderin
E. Lipofuskin

182. 85 yaşında ölen hastanın otopsisinde kalbin atrofik ve
kahverengimsi görünümde olduğu görülüyor. Kalpten
hazırlanan kesitlerin rutin incelenmesinde hücrelerde atrofik
değişiklikler ve stoplazmik kahverengi birikim görülüyor. Bu
birikimin prusya mavisi ile boyanmadığı dikkati çekiyor.
Olguda myokard hücrelerinde biriken madde hangisi
olabilir?
A. Yağ
B. Glikojen
C.Melanin
D.Lipofuskin
E. Demir