1. NWSBRF19
Inhoud: krItIek met respect voor goede samenwer-
kIng - recessIemarketIng - oud In nIeuw theater
sneek - scholen ontwerpen een vak apart - Forse
kostenbesparIng met FIre saFety engIneerIng - met
ontwIkkelaar dornIck van oud naar nIeuw - nIeuwe
projecten - even voorstellen
kRitiek met ReSpect
het Recept vooR goede
SameNWeRkiNg
Sporthogeschool Fontys Eindhoven Paul Ketelaars Kinderdagverblijf Knotz Leidseveen
We hadden het kunnen ver- Het ruikt er naar de timmer- en dat is goed. Inmiddels zijn school) bebouwing, en dat er
wachten, bij een wereldbe- werkplaatsen van vroeger, we aan het project begonnen, veel verschillende functies ge-
roemd architectenbureau als en zo ziet het er ook uit. Tra- en de samenwerking met Arjan huisvest moeten worden, zoals,
Mecanoo: het pand waarin ditie en moderniteit, het gaat Strobos (projectleider voor JVZ) vijf sportzalen, een klimmuur
zij werken is één en al ver- blijkbaar bij Mecanoo goed loopt prima. Een van de sterke en lesruimtes voor de 2.000
rassing. Van buiten zie je samen. punten van JVZ - dat bleek ook studenten. Daarnaast hebben
de slaperige statigheid die bij de presentatie - is dat jullie Fontys en Eindhoven een hoog
hoort bij een gracht als de We zijn op bezoek bij architect gezond kritisch zijn. En dan niet ambitieniveau op gebied van
Oude Delft, maar eenmaal Paul Ketelaars, omdat JVZ - op de manier van ‘dat kan niet’, duurzaamheid en uiteraard
binnen loop je van de ene be- voor de eerste keer – gaat sa- maar ‘hier moeten we een cre- moet alles passen binnen het
drijvige ruimte in de andere. menwerken met Mecanoo. Ho- atieve oplossing voor vinden’. stedenbouwkundig plan (van
Sommige (project)groepen geschool Fontys bouwt samen Daarmee toon je respect voor Juurlink + Geluk). Eindhoven wil
zitten in prachtige, oude ka- met de gemeente Eindhoven het ontwerp, maar je geeft wel met het gebouw haar imago
mers met enorme spiegels en een nieuwe sportfaculteit, en aan wat de (on)mogelijkheden van topsportstad bevestigen.
schoorsteenmantels, andere via een Europese aanbesteding zijn. Dat vinden wij een goede
in superstrakke vides/lofts, – voor JVZ ook al de eerste basis voor samenwerken.” Ontwerp
en de vergaderkamer is een keer – mogen wij het project “Aanvankelijk wilde de gemeen-
kapel. Veel jonge mensen zijn constructief begeleiden. Paul De Sporthogeschool te de school, dus het lesgedeel-
er aan het werk - de gemid- Ketelaars adviseerde in zijn Toen Hogeschool Fontys en te, bovenop de hallen en zalen
delde leeftijd ligt rond de 30 functie van projectleider bij de de gemeente Eindhoven be- hebben”, vertelt Ketelaars.
– uit 17 verschillende landen uiteindelijke keuze voor een con- sloten tot de bouw van een “Maar aangezien ze ook meer
en evenzoveel culturen. Dat structeur, en hij is blij met de nieuw sportcomplex, kregen de interactie wilden op de campus,
is een bewuste strategie van uitkomst: “Namen zeggen niets, ontwerpers mee dat het com- stelden wij voor om het om te
het bureau dat al 25 jaar je moet elkaar zien en leren pact moet zijn (in verband met draaien. Ook constructief is dat
geleid wordt door Francine kennen. Tijdens de presentaties de ligging in het natuurgebied een beter idee. Wij hebben in
Houben. Maar misschien wel van JVZ kregen we de indruk Genneperpark), dat het leven- ons ontwerp trouwens theorie
het mooiste is de werkplaats dat het bureau uit een mix van digheid moet brengen in één en praktijk door elkaar heen ge-
van de maquettebouwer. denkers en doeners bestaat, geheel met de andere (hoge- weven. Zo is één van de
1

2. ReceSSie-
maRketiNg
We hielden rekening met het erg-
ste vorig jaar, 2009. Zouden we
onze omzetprognose halen? En
hoeveel zou de omzet kelderen?
Een paar scenario’s werden in de
begroting opgenomen, maar uit-
eindelijk bleken we toch in staat
de omzet vast te houden, en nog
winstgevend ook. Die winstge-
vendheid had ook te maken met
kostenbesparingen. We weten
dat het niet goed is, maar we za-
Perspectief Revit 3D JVZ Impressie sportzaal 5 gen ons ook niet de economie sti-
muleren, als David tegen Goliath.
Dus hebben we flink gesneden in
De Fontys Sporthogeschool bevindt De daken van de sportzalen 1 t/m sporthallen in het centrum van ger met een dergelijke afmeting deel van de sportvoorzieningen Ontwerp: 2009-2010 Uitvoering: minder eisen, dus die hebben we de kostenstructuur en uitgesteld
zich in het gebied Genneperparken 3 en sportzaal 4 worden uitgevoerd het gebouw gesitueerd, tot op de überhaupt verkrijgbaar? En kan zijn ondergebracht, rust op de 2010-2012 Opdrachtgever: Ge- in het midden geplaatst en door wat uitgesteld kon worden. Hier-
te Eindhoven en grenst aan het als lichte daken. Het dak van zaal begane grond, en maakt daarmee hij wel getransporteerd worden? transparante begane grond. Let- meente Eindhoven, Fontys Ho- naar de begane grond laten zak- door, en door tijdgebrek sneu-
voetbalstadion van FC Eindhoven. 5 wordt voorzien van een sheddak de verbinding met de theorieruim- Vragen waar we ongetwijfeld in terlijk hoogtepunt vormt de klim- gescholen, Eindhoven Ontwerp: ken. Daar komt nu daglicht van velde de nieuwsbrief. Trouwens
Het gehele gebouw is onderkelderd afwerking in het midden, langs de ten. Dat geeft overigens wel een goed overleg en met respect voor toren die als een baken op de Mecanoo architecten, Delft Con- boven af naar binnen, en boven- niet alleen de nieuwsbrief maar
met een half verdiepte parkeerkel- randen van dit dak worden kanaal- akoestisch probleem, omdat de elkaars kennis en kunde uit gaan hoek van het gebouw is geposi- structeur: JVZ Raadgevend Inge- dien kun je er op de verdieping ook de viering van ons 25 jarig
der. In het gebouw bevinden zich platen toegepast. leslokalen natuurlijk geen last mo- komen. tioneerd. Een enorm glazen ven- nieursburo bv, Deventer Bouw- omheen lopen. Op die manier bestaan. Helemaal fout natuurlijk.
diverse sportfuncties, zo zijn er vijf gen hebben van de galm van een ster biedt al van veraf zicht op kostenadviseur: Basalt Bouwad- komt daglicht tot diep in het ge- We moeten anticyclisch zijn, dat
sportzalen en een klimhal. Daar- sportzaal. Om die reden komt er Europees aanbesteden de klimmers. Het sportcomplex vies bv, Nieuwegein Installatiead- bouw binnen en draagt de zaal bij is toch bekend?
naast bevat het gebouw ook onder- In het gebouw zijn geen construc- een bijzondere vloer in, die het Mecanoo is al gepokt en gema- heeft een uitgekiende logistiek, viseur: Technische Adviesbureau aan de orientatie van de bezoeker Aan de omzetkant wisten we te
wijsfuncties. tieve dilataties opgenomen. geluid moet dempen.” zeld in het fenomeen Europees waardoor een maximale verwe- Becks, Vught Adviseur akoestiek, als centraal punt. scoren bij Europese aanbestedin-
Ketelaars vindt de opdracht goed aanbesteden. Ketelaars: “je moet venheid tussen sport en onder- bouwfysica, duurzaamheid en Wat dit project voor mijzelf ook gen. Zowel de Fontys Sporthoge-
De maximale bebouwingshoogte ter Constructie sportzalen passen bij Mecanoo: “Wij stre- het echt leren, maar dan nog wijs ontstaat. Zo kun je vanuit de brandveiligheid: Peutz b.v., Mook nog bijzonder heeft gemaakt is school in Eindhoven (Mecanoo) ,
plaatse van de klimtoren bedraagt De vloer van de sportzalen 1 t/m3 ven niet naar één duidelijke, al- blijft het lastig, omdat je iets moet verkeersruimtes, studieplekken, het feit, dat de school onderdeel als het Theater Sneek (Alberts &
ongeveer 20m. Voor de rest van en sportzaal 4 is opgebouwd uit een tijd herkenbare lijn. Juist steeds gaan bedenken en begroten waar- het restaurant en de entreehal is van een grotere visie. De sport- van Huut) wisten we te verwer-
het gebouw geldt een maximale breedplaatvloer van ongeveer 130 opnieuw oplossingen vinden voor van je de details nog onvoldoende de sportzalen inkijken. Tegelij- hogeschool staat in de Genneper- ven. Deze projecten lichten we in
bebouwingshoogte van ongeveer mm dik welke is opgelegd op veren. de vragen van de opdrachtgever weet omdat je de opdrachtgever kertijd zijn sport en onderwijs parker en vormt een belangrijke de nieuwsbrief toe, inclusief een
15m. Onder deze veren bevindt zich de maakt het spannend. We zijn en zijn gebruikers namelijk nog logistiek gesplitst. De onderwijs- schakel in het netwerk van Sport- interview met de architecten van
constructieve vloer, opgebouwd daarom ook altijd op zoek naar niet kent.” Harry Zwiers (JVZ) functies zijn afsluitbaar, waardoor huizen. Mecanoo, Paul Ketelaars en Ellen
De hoofddraagconstructie van uit breedplaten, met een dikte van de potenties van een opgave, en kan daarover meepraten: “Het alleen de sportzalen toegankelijk Daarnaast was het soms ook las- van de Wal. De overheidsstimule-
het gebouw is op te delen in twee 340mm. Deze vloer is opgelegd op de locatie/programma en gebrui- programma van eisen heb je zijn voor bijvoorbeeld sportvereni- tig om aan alle eisen tegemoet te ring heeft zijn invloed doen gelden
delen. De onderbouw, van kelder versterkte stroken welke de belas- kers spelen hierin een essentiële natuurlijk al wel, en je kent de gingen of tijdens sportevenemen- kunnen komen. Zo was het aan- gezien de hoeveelheid scholen en
tot aan de 1e verdieping, is op- ting afdraagt naar de kolommen. In rol.” Dat gaat wel heel letterlijk op oppervlakte van het grondstuk, ten. Ook in de avonduren is het vankelijk niet duidelijk of de sport- gemeentehuizen die op de markt
gebouwd in een betoncasco. De het ontwerp van de constructieve gebouw zichtbaar levendig, wat en de schoolfunctie verweven
voor de internationale projecten maar je weet nog niets over het verschijnen, en waarvan wij een
bovenbouw, vanaf de eerste verdie- vloer is rekening gehouden met een bijdraagt aan de sociale veiligheid zouden moeten worden. Volgens
van Mecanoo: “Landen hebben ontwerp. Je mag ook geen con- flink aantal in opdracht kregen.
ping, is opgebouwd in een stalen eigen frequentie van deze vloer van van de Genneper Parken. ons is het essentieel om de dy-
een andere cultuur en bouwme- tact opnemen met de architect, Arjan Strobos licht de bijzondere
draagstructuur van kolommen en 5 Hz.
thoden. Gebruiken spelen dan en alles moet schriftelijk, volgens Duurzaam energiesysteem: Het namiek van een sporthogeschool aspecten toe die het constructief
balken waarop de systeemvloeren
een grote rol, we verdiepen ons pijnlijk nauwkeurige richtlijnen.” gebouw is toegerust met een overal te voelen en dus de twee ontwerpen van scholen met zich
rusten. De begane grondvloer en
daar in om een maatpak voor de Inmiddels behoort Mecanoo in duurzaam energiesysteem, waar- functies te verweven, dus was het meebrengen.
de eerste verdieping worden uitge- In sportzaal 5 wordt een houten
opdrachtgever en gebruikers te 80% van hun Europese aanbeste- door het grotendeels in de eigen Architect Ellen van der Wal zaak om draagvlak te creëren, bij
voerd als breedplaatvloer. Voor de sportvloer toegepast zonder de
maken. Dus dan krijg je vanzelf dingen bij de laatste vijf die om de energiebehoefte kan voorzien. ontwierp het gebouw: “Het was zowel de Hogeschool als de ge- Op gemeentehuisgebied laten wij
tweede verdiepingvloer, het dak van verende vloeropbouw. Ook bij deze
andere ontwerpen, in ieder geval opdracht strijden. Ze hebben dan De onderwijsfuncties in dit com- geen gemakkelijke opdracht. meente Eindhoven als opdracht- ons ook niet onbetuigd: Na vorig
de klimhal en het dak van de kan- vloer is rekening gehouden met de
toorzone wordt gebruik gemaakt hiervoor genoemde eigen frequen- met een andere uitstraling …” ook specifiek daarvoor een aantal pacte gebouw zijn maximaal op Aan één kant wilde de Sportho- gevers. In een aantal workshops jaar Eemnes (A+D+P) afgerond te
van kanaalplaatvloeren. tie eis. (P.R.)mensen aan het werk. Voor het noorden georiënteerd. Aan geschool de functie van het ge- hebben we allerlei varianten en hebben, zitten we nu weer mid-
Ontwerpen en construeren JVZ is het de eerste keer, dat zij de zuidkant krijgt het gebouw bouw naar buiten laten zien, aan modellen doorgenomen met alle den in het ontwerpproces van het
Ketelaars ‘heeft’ iets met con- via Europees aanbesteden een een overstek, waardoor er mi- de andere kant lieten de NOCNSF voor- en nadelen, en daardoor gemeentehuis in Lochem (RAU).
structie, en dat heeft alles te ma- opdracht hebben verworven. nimaal gekoeld hoeft te worden. eisen voor sporthallen geen dag- kwamen we op een door iedereen Getuige de vele nieuwe projecten
ken met zijn studieachtergrond. Het energiedak maakt gebruik licht toe. We hebben dat deels gedragen keuze. Dat kostte wel- die we presenteren op u inmiddels
In 2002 studeerde hij in Delft af Nieuwbouw Fontys Sporthoge- van energieopwekking via zon- opgelost door de sportfuncties iswaar veel communicatie, maar vertrouwde projectpagina’s gaan
in twee richtingen: architectuur school te Eindhoven newarmte. Verder wordt er ge- zoveel mogelijk op de verdieping het is alleszins de moeite waard we er ook in 2010 weer een mooi
én bouwtechnologie. Hij vindt Mecanoo heeft een sociaal sport- bruik gemaakt van het overschot te situeren. Op de begane grond geweest!” constructief jaar van maken.
dan ook dat sommige architec- gebouw ontworpen dat bijdraagt in warmte en koude van de ge- bevinden zich meer de ‘publieke’ De fout van vorig jaar maken we
ten wel wat meer constructieve aan de levendigheid van de Gen- bouwen in de nabijheid die wordt schoolfuncties, zoals mediatheek nu goed: NWSBRF19 is een feit,
kennis zouden kunnen gebruiken: neper Parken. Het slimme aan dit opgeslagen in twee buffertanks in en restaurant. Hierdoor is het en vele zullen volgen.
“Als je ontwerpt, sta je niet stil gebouw is dat de meeste sport- de parkeergarage. mogelijk een transparante plint
bij wat wel of niet mogelijk is. Je accommodaties op de eerste ver- te maken die de functie van het Harry Zwiers
bent creatief bezig, en maakt iets dieping liggen. Hierdoor ontstaat Nieuwbouw Fontys Sportho- gebouw laat zien. Het wordt hier-
moois. Zodra de constructie zelf geen dichte sportdoos, maar geschool: Sportcomplex van mee een sociaal gebouw. Prints PS:
aan bod komt, moet je ook logisch een volledig transparante begane 16.000 m2 met 5 sportzalen – grafiek met veel kleur - worden Een nieuwtje dat ik u niet wil ont-
bezig zijn en die los koppelen van grond die een relatie aan gaat waarvan een aantal voldoen aan gebruikt om de sport nog meer houden is de column die ik in de
je creatieve ideeën, zodat hieruit met de omgeving. De compacte NOC* NSF eisen en 1 met 400 te laten zien aan de buitenkant komende vijf nummers van ons
nieuwe oplossingen ontstaan. organisatie heeft als bijkomend tribunezitplaatsen, een 15 meter van het gebouw. Verder staat de vakblad Cement ga schrijven.
Tenminste, dat probeer ik zelf voordeel dat er ruimte over is hoge klimtoren, een restaurant, klimhal op een van de hoeken,
wel.” Zo vormt de houten ligger voor een podium om het gebouw onderwijsvoorzieningen zoals een en daar hebben we wel veel glas
van 32 meter die in het ontwerp - in de vorm van een plint - die mediatheek en een sportlab, en kunnen gebruiken. Die hal is ook
voor Fontys gebruikt gaat wor- uitnodigt tot sport en ontmoeting een parkeergarage met 200 par- meteen als hoogste punt van het
den, een uitdaging, zowel voor in de openlucht. Een bakstenen keerplaatsen. gebouw een blikvanger. Gelukkig
Ketelaars als voor JVZ. Is een lig- daksculptuur, waarin het meren- golden voor een van de vijf zalen
Harry Zwiers Cees de Waal
2 Isometrie Revit 3D JVZ
3

3. Scholen ontwerpen
een vak apart
oud-in-nieuw theater sneek
09071D 22-12-2009
1:1 vanaf balkon
projectnummer: 09071D laatste datum: 22-12-2009
schaal: 1:1 bladnummer: vanaf podium
detailboekje: 38-002
statige kantoor van Alberts en
van Huut aan de Herengracht
09071D
in Amsterdam, voor een eer-
projectnummer: laatste datum: 22-12-2009
schaal: Isometrie R.V.
1:1 bladnummer:
detailboekje: 38-000
ste kennismakingsoverleg met
JVZ Raadgevend Ingenieursburo bv
Deventer Hanzeweg 19057
E-mail jvz@jvz.nl
Postbus 26,
Website www.jvz.nl
7400 AA Deventer T 0570-629100 F 0570-625252
Nijmegen St. Annastraat 283 Postbus 31180, 6503 CD Nijmegen T 024-3734222 F 024-3734899
Ben van de Knaap, kwartier- Baisschool de Twaalfruiter te Vleuten (A.I. Ingenieursbureau Kristinsson)
maker in Sneek en theaterdi-
recteur, Wim Luyks, vertegen-
woordiger van de opdracht-
gever, en Tanne van Nispen Een school is al lang niet meer
van bureau Kleissen, dat de een serie klaslokalen rondom
tender organiseerde en het een grote hal. Een moderne
management op zich zou ne- basisschool heet tegenwoordig
men. Ook Peter Boekema van een ‘brede school’, die geken-
Valstar Simonis, geselecteerd merkt wordt door een inder-
als adviseur installaties, was daad breed programma met
basisonderwijs, buitenschoolse
erbij.
opvang, peuterspeelzaal, kin-
derdagverblijf, sportfaciliteiten,
Inmiddels wordt er hard ge- parkeerplaatsen en zelfs wonin-
werkt aan de afronding van gen en appartementen. In het
het DO en hebben we veel voortgezet onderwijs spreekt
meer inzicht in de opgave om men steeds vaker van een ‘colle-
vooral zoveel mogelijk van de ge’ met daarin onder meer een
bestaande gebouwen te hand- aula, mediatheek, restaurant,
haven. Naast het voormalige keuken, parkeergarage, podia,
TNT-gebouw dat nu als thea- collegezalen, werkplekken, leer- Gevelimpressie Gildeplein van Teeuwisse Willems Architecten
ter in gebruik is, voorziet het en werkpleinen, sportzalen, kan-
ontwerp ook in het handhaven toren, techniekruimten etc. Het
multidisciplinaire karakter van wordt bij het ontwerp, spreken
van de volledige kelder die we we van een bouwteam. Om
gedeeltelijk belasten met het een school vraagt dan ook om
een professionele en systemati- het complexe ontwerptraject
nieuwe gebouw, en waar over- beheersbaar te houden, wordt
In februari 2009 benaderde ten te ‘breken’ met een aan- overheen een parkachtig land- sche aanpak van het ontwerp-
heen we hoge vakwerkachtige een fasering aangehouden met
het bekende architectenbu- tal eenvoudige vlakken in een schap wordt gedrapeerd. Het en bouwproces.
wandliggers ontwerpen om de volgorde: structuurplan en
reau Alberts en van Huut ons andere kleurstelling, zodat de bestaande TNT-gebouw wordt
te voorkomen dat zaaldak en voorlopig ontwerp, definitief ont-
met de vraag of we samen torens een ranke verschijning daarbij geïntegreerd in het Spelers en speeltijd
balkon de bestaande kelder De opdrachtgever is doorgaans werp, bouwaanvraag, bestek en
met hen wilden inschrijven werden. nieuwe theater. Wij zorgden
belasten. Het sneker Friso een gemeente en/of een school, aanbesteding, en tot slot voor-
voor de tender van het nieuwe in een ongelooflijk kort tijds-
Bouwbedrijf is geselecteerd met een stichting of vereniging bereiding ten behoeve van de
Theater Sneek. We kenden Terug naar Sneek: We meld- bestek voor de constructieve uitvoering. Het is niet ongebrui-
voor het bouwteam, en praat als rechtsvorm. Deze neemt
het bureau vanuit een aantal den ons samen aan en wer- onderbouwing, en samen met kelijk dat het doorlopen van al
inmiddels mee. in veel gevallen een projectma-
andere projecten waarin we den geselecteerd als een van Max van Huut en zijn zakelijk deze fasen langer dan een jaar werp een onmisbare schakel van die visie, het programma
Op het gevelaanzicht is te zien nagementbureau in de arm om
samengewerkt hadden, om de vijf combinaties van ar- partner Marius Balieux gaven duurt. in het totale ontwerpproces. van eisen en het budget, waar-
hoe het huidige, vrij saaie, het ontwerp- en bouwproces te
te beginnen het kantorencom- chitecten/constructeurs die we in april (2009) de presen- De ervaring leert dat het beste bij ze ook rekening houden met
TNT-gebouw aan het oog ont- coördineren en begeleiden. Dat
plex Hanze Staede in Deven- door mochten. De opdracht tatie. Luisteren en samenwerken eindresultaat behaald wordt externe invloedsfactoren. Omge-
trokken wordt en hoe feestelijk houdt onder meer in het maken
ter, dat er nog steeds prach- was een ontwerp te maken van een programma van eisen De laatste jaren heeft JVZ wanneer alle ontwerpdiscipli- keerd ondersteunt en inspireert
het theater de Westersingel
tig bij staat met z’n mooie en dat te presenteren met Aan de slag en het selecteren en aansturen steeds meer scholen mogen nes, met de juiste competen- JVZ als constructief ontwerper
zal opwaarderen. We zien vol mede-ontwerpen, met als voor- ties, vanaf een vroeg stadium de architect bij het ontwikke-
groene daken en de onder de bijbehorende onderbou- Na een paar weken kwam van een ontwerpteam: archi-
verwachting uit naar het mo- lopig hoogtepunt de Fontys samenwerken en goed naar el- len van het ontwerp, met het
beplanting gelegen parkeerga- wing. In de zeer korte tijd die het verlossende bericht dat tect, constructeur en adviseurs
ment dat het Theater Sneek Sporthogeschool in Eindhoven kaar luisteren. Daarbij geeft de beschikbare bouwbudget als
rage. Ik vond het verrassend hiervoor stond heeft Max van wij uitverkoren waren om de voor installaties, bouwfysica en
zijn deuren kan openen. via een Europese aanbesteding architect om te beginnen haar toetssteen.
hoe zij destijds de toch forse Huut een prachtig en feeste- opdracht op ons te nemen en bouwkosten. Als ook een aan-
bakstenen gevels hadden we- lijk theater ontworpen, waar- werden we uitgenodigd in het nemer vroegtijdig betrokken (zie elders in deze nieuwsbrief). ontwerpvisie en gaan de advi-
Voor ons is het constructief ont seurs aan het werk op basis
4 5

4. Basisschool Pris constantijn te Goor Het Perron- Nieuwbouw school CSV/ROC A12 te Veenendaal Het Perron- Nieuwbouw school CSV/ROC A12 te Veenendaal Brede School te Houten
(A.I. AGS Architecten en Planners) JVZ 3D Revit (A.I. Ingenieursbureau Kristinsson)
Sporthogeschool Fontys te Eindhoven Brede School Braassermerland te Roelofarendsveen Internationale School te Almere Stedelijke Gymnasium te Utrecht Stedelijke Gymnasium te Utrecht
(A.I. Mecanoo Architecten) (A.I. Francken Scholl Architecten) (A.I. Sluijmer en Van Leeuwen) (JVZ 3D Revit) (A.I. RAU)
SCHOLEN ONTWERPEN EEN VAK APART(VERVOLG) ROC A12 EN CSV SAMEN NAAR ‘ HET PERRON
Haalbaar en voorspelbaar meer inzicht in de opzet van de minimaal materiaalgebruik ook de overleg, goed luisteren, juiste vra- nendaal. Door de samenwerking building concept (LBC). Dit is een gemaakt worden vanuit de be-
JVZ draagt de constructieve mo- constructie dan wanneer alleen meest duurzame oplossing. Min- gen stellen, snel schakelen, gren- Op donderdag 15 oktober 2009 tussen de twee scholen ontstaat marktmodel dat de eindgebruiker oogde toekomstige flexibiliteit en
gelijkheden - en eventueel alterna- 2D tekeningen geleverd worden. der materiaal scheelt in energie zen verkennen en duidelijk afba- werd een punt gezet achter de een doorlopende leerroute van centraal stelt en waarbij het be- exploitatie. Gelukkig kent Matrix
tieven - aan die het ontwerp ver- Het ontwerp wordt als 3D-model en transport, en dat levert weer kenen: dat zijn componenten die eerste bouwfase van het nieuwe VMBO naar MBO voor leerlingen roep op creativiteit gedaan wordt bouw & ontwikkeling de onder-
sterken, maar ook economisch volledig integraal. Dit betekent minder milieubelasting en min- in onze ogen typerend zijn voor schoolgebouw Het Perron. “Met van 12 t/m 20 jaar”, aldus de aan de vragende in plaats van wijsmarkt goed, zij ontwikkelde
haalbaar zijn. Dit kunnen we al- dat alle gegevens binnen één mo- der kosten op. Een andere vorm een geslaagd ontwerpproces bij de bouw van Het Perron spelen website van het CSV. de aanbiedende partijen. Daar- en realiseerde al vele scholen. De
leen door ons zo goed mogelijk del samengevoegd kunnen wor- van duurzaamheid bereik je door scholen. de CSV en ROC A12 in op de be- bij staat een langdurig huisves- ontwerpkennis van JVZ sluit hier
in te leven in de motieven van de den, tenminste als ook de andere een constructie te ontwerpen die hoefte aan kwalitatief en aantrek- In het gebouw aan de Sportlaan tigingsbeleid voorop, waardoor naadloos op aan.
architect en opdrachtgever. Zo- ontwerpdisciplines hun inbreng maximale flexibiliteit in gebruik kelijk beroepsonderwijs in Vee- in Veenendaal werd de mijlpaal investeringskeuzes steeds
lang als het proces het toelaat, 3D aanleveren. Elk teamlid kan biedt, bijvoorbeeld door toepas- van het bereiken van het hoogste
wordt het ontwerp conceptueel dan met een ‘viewer’ het digitale sen van kolommen in plaats van punt meegevierd door de toekom-
benaderd om te kunnen anticipe- model beoordelen. Dit is onder dichte wanden. Hierdoor kan een stige gebruikers: docenten, leer-
ren op de inzichten en input van andere toegepast bij het Stede- gebouw in de loop van tijd een- lingbegeleiders en mensen van
de andere ontwerpteamleden. lijk Gymnasium Utrecht en CSV/ voudiger worden aangepast aan de administratie, en natuurlijk ook
Naarmate het ontwerpproces ROC A12 Veenendaal. Het grote andere gebruikerswensen, met door de bouwers, constructeurs,
vordert, wordt onze invloed op voordeel van een constructief alle besparingen van dien. buren en een paar nieuwsgierige
de bouwkosten kleiner. In de ont- 3D-model is dat het veel minder Divers en uitdagend leerlingen. Het was dan ook een
werpfase wordt namelijk 80% van foutgevoelig is, wat zowel het ont- Wat het ontwerpen van scholen duidelijk zichtbaar moment, meer
de investeringskosten vastgelegd, werp als de uitvoering ten goede dus zo bijzonder maakt is ener- nog dan het slaan van de eerste
maar de werkelijke kosten volgen komt. zijds de diversiteit aan vorm, paal op 20 mei. Niet iedereen is
pas tijdens realisatie en gebruik. functies en disciplines, en an- zich echter bewust van het lange
Het resultaat dat wij voor ogen Duurzaam en flexibel derzijds de beperkt beschikbare traject dat vooraf ging aan het
hebben moet de grootste meer- Bij het ontwerpen van scholen middelen als geld en tijd. Het bouwen, en de keuzes die daarbij
waarde voor de opdrachtgever wordt ook steeds meer aandacht is daarom van groot belang om moesten worden gemaakt.
bieden, ook in het licht van ge- gevraagd voor duurzaamheid. vroegtijdig consensus te bereiken
bruik en onderhoud. We houden daarom uiteraard re- over gebouwvorm, structuur, ma- Omdat onderwijsvisies nog al
kening met materiaaleigenschap- teriaalgebruik en dimensionering, eens wijzigen, stelden de op-
Inzicht en middelen pen en milieubelasting. Bovendien inclusief kostenramingen. Dat drachtgevers een flexibel gebouw
Een belangrijk visueel instrument construeren we per definitie zo betekent wél veel werk in korte centraal. Het bouwteam - Matrix-
van JVZ bij constructief ontwer- licht en economisch mogelijk bin- tijd, wat vraagt om grote mate bouw, Poolen Architecten en JVZ
pen is het 3D-model. Hiermee nen de randvoorwaarden van het van kennis, inzicht en ervaring Ingenieurs - zijn er in geslaagd om
ontstaat voor alle partijen veel programma van eisen. Vaak blijkt van alle betrokkenen. Regelmatig aan deze eisen inhoud te geven
door toepassing van het living
Revit 3D JVZ
6 7

5. Forse kostenbesparIng
met FiRe SaFety eNgiNeeRiNg
Parkeergarage Jette Brussel
(A.I. Continental Car Parks)
Parkeergarage Samsung Delft
Parkeergarage Hoofddorp (A.I. Continental Car Parks) (A.I. Continental Car Parks)
Realiteit
Het huidige systeem van clas- ernaast geparkeerde auto.
sificatie in minuten brandwe- Als vuistregel wordt aange-
rendheid (30, 60, 90, 120) houden dat er maximaal drie
geeft een beeld van het ge- auto’s gelijktijdig in brand
drag van het materiaal tijdens staan. Als er geen brand-
een (standaard) brandproef. weerinzet plaats vindt, kan de
De brandwerendheid van een brand zich verplaatsen.
constructie kan bij een werke-
Parkeergarage Rijnstate Arnhem (A.I. Continental Car Parks) lijke brand echter (veel) hoger Gevolg
zijn, maar ook (veel) lager. Met gebruik van geavan- Parkeerdeck Slingerland Ziekenhuis Doetinchem
Bij het bouwen van parkeer- FSE biedt inzicht in: Vanuit ons vakgebied richten Met de inzet van FSE zijn we ceerde software (thermody- (A.I. Continental Car Parks)
garages wordt de constructie • rookmodellering wij ons op het laatste aspect. de stalen liggers en kolom-
erachter gekomen dat twee namische berekeningen) kan
uiteraard getoetst op brand- en rookbeheersing De afgelopen jaren heeft JVZ men met staalplaat beton-
aspecten gunstig uitpakken de staaltemperatuur bepaald
veiligheid en -belastbaarheid. • vluchtmogelijkheden er veel ervaring mee opge- vloeren. Door toepassen van
voor de parkeergarages van worden, rekening houdend
Daarbij maken we de laatste • het gedrag van mensen daan tijdens het ontwerpen FSE kunnen we constateren
CCP: met de karakteristieken van
tijd enthousiast gebruik van bij brand van - een groot aantal - par- dat we de staalconstructie
de autobrand, de positie van
een nieuw concept, Fire Safe- • het gedrag van materialen keergarages voor Continental niet hoeven te bekleden.
• De parkeergarages hebben de kolommen en liggers, en
ty Engineering. en constructies bij brand Car Parks (CCP). De garages een overwegend open con- het open karakter van de par-
zijn opgebouwd met onbekle- structie; met name de open keergarages.
gevel draagt bij aan een la- Uit de toetsing naar belasting
gere vuurbelasting bij brand. bij brand blijkt nu dat de tem-
Door de natuurlijke ventilatie peratuur in de constructieon-
bij open gevels zal de tempe- derdelen bij brand dermate
ratuur van het staal minder laag is dat de onbeklede staal-
snel stijgen dan volgens de constructie voldoende brand- Parkeergarage Rijnstate Arnhem
(A.I. Continental Car Parks)
standaard brandkromme. werend, en dus veilig is.
• In een parkeergarage hoef We kunnen concluderen dat,
je alleen rekening te houden door wat meer te investeren
met een (lokale) autobrand. in de engineeringfase, enor-
Uit Europees onderzoek blijkt me besparingen op de con-
dat onder ongunstige omstan- structie gerealiseerd kunnen
digheden een brand in een worden, wat voordelig uitpakt
auto na ongeveer 12 minuten voor CCP!
kan overslaan naar een
Parkeerdeck Twello (A.I. Continental Car Parks)
Parkeergarage Wilhelminabrug Deventer
8 (Foto JVZ) 9

6. met oNtWikkeLaaR doRNick
vaN oud NaaR NieuW
Ton Hendriks Molenstraat Nijmegen Energieweg Nijmegen Molenstraat Nijmegen
Ton en Rob Hendriks zijn een worden, dus met zo min moge- bovenloopkranen, nodig voor het verlaten. Met opdrachtgevers als
begrip in Nijmegen. Middels de lijk kolommen. Verder werden er verplaatsen en demonteren van Ton en Rob Hendriks is het con-
beleggings- en beheersmaat- natuurlijk extra eisen aan het ge- de trafo’s, resulteren in grote structeurvak boeiend en minder
schappij Dornick en Ton Hen- luidsniveau gesteld, waaraan we stabiliteitskrachten . In de be- ‘grijs’.
driks Vastgoed, kochten en voldeden door extra massa toe staande constructie moesten
herontwikkelden zij inmiddels te voegen en te kiezen voor een de kolommen verzwaard worden
al vele panden. Daarbij kregen ‘doos in doos’ principe. en in de gevel en het dakvlak
oudere gebouwen met een ge- zijn nieuwe stabiliteitsverbanden
schiedenis steeds meer hun be- Daarnaast moet de kelder uit- aangebracht. Eerst onderzoeken
langstelling. Sinds 2007 heeft gediept worden, wat we berei- wat de mogelijkheden zijn en niet
JVZ met hen een goede samen- ken door het verlagen van de zeggen dat iets niet kan.
werking opgebouwd. fundering door middel van het Deze hal aan de Energieweg,
jetgroutsysteem. De construc- maar ook de stadsappartemen-
Voor JVZ betekent het werken tie is nagenoeg gereed, rest de ten aan de Molenstraat, behoren
aan de klassieke panden een las- bouwkundige afwerking, waarna tot de uitdagende projecten die
tige, maar constructieve uitda- de Molenstraat een mooie gevel wij voor Dornick in constructief
ging. Aan de ene kant willen we rijker is en waar het voor starters opzicht mogelijk maken. Ton Gijsbers
– samen met de opdrachtgevers goed wonen is midden in het cen-
– zoveel mogelijk van de oude trum van Nijmegen De verscheidenheid aan projecten
constructie handhaven, maar de is geweldig en is tevens de uitda-
aanpassingen moeten wel aan de Geen gewone omstandigheden, ging. Van even snel een balklaag
eisen van deze tijd voldoen, om te maar daar houden we wel van! voor de bouwvergunning verant-
beginnen qua veiligheid en duur- Dat geldt ook voor de verbouw woorden tot de kolommen in een
zaamheid. Zo komen er in het van een hal aan de Energieweg, zeer bekend pand aan de Oran-
pand van de voormalige woning- ook voor Dornick BV, die wij vo- jesingel in Nijmegen, ‘O42’ voor
inrichter ‘Draper van den Broek’ rig jaar adviseerden. Gelegen aan LUX, verwijderen en de belasting
aan de Molenstraat een reeks de haven, is er een veerstoep van de bovenbouw opvangen door
appartementen, waardoor er bij het gebouw, die al door Smit een nieuwe staalconstructie. Min
een extra verdieping gerealiseerd Transformers gebruikt werd. Het of meer gelijk aan het samenvoe-
moest worden op het gestripte bedrijf heeft zijn afdeling Repara- gen van twee panden aan de Mo-
gebouw. Omdat op de begane tie-Onderhoud-Service inmiddels lenstraat voor Free Record shop,
grond een horecabestemming gevestigd in de hal aan de die door de nieuwe plannen voor
ligt, moest die zo ‘vrij’ mogelijk Energieweg . De veel zwaardere Plein 44 het oude pand moesten
Molenstraat Nijmegen
10 11

7. projecten
Kantorencomplex Olympus Deventer Plan Hoogland Impressie ‘t Loug Vliethoven Delfzijl Ceasarea Ugchelen Buzaglo Almere V-Kolommen Parkeergarage IJsselland Ziekenhuis Capelle a/d IJssel
(3D Revit JVZ) (A.I. Han van Zwieten architecten) A.I. Wiegerinck Architecten (A.I. VHCP Architecten) (3D Revit JVZ) (A.I. Continental Car Parks)
Kantoor le Maire Arnhem Verbufa Amersfoort Pieter’s Kaashandel Zeewolde Van Deuveren Traffic Hoevelaken Buzaglo Almere Boreelkazerne in Deventer
(A.I. Architecten Cie) (A.I. I’M Architecten) (A.I. Bessels Architecten) (Foto: van Middendorp) (A.I. Raakeind Architectuur) Foto JVZ
In Deventer, op de kruising Zut- van wooneenheden voor verslaaf- inzake de brandwerendheid wordt Voor Verbufa, leverancier van Aan de Stegge Twello realiseert mere. De nieuwbouw is ontwor- ontwerp van het Deventer Archi- den. Dit geeft de ca. 5.000 m2
phenseweg-Hanzeweg, worden den. De ruim 2.500 m2 meten- voldaan. machines en installaties aan de de nieuwbouw voor Pieter’s pen door Raaklein Architectuur tectenburo Johans C.G. Kreek. nieuwbouw in twee lagen een bij-
op het voormalige Tedeco ter- de nieuwbouw wordt gebouwd in voedingsmiddelenindustrie, heeft Kaashandel in Zeewolde op uit Eibergen, en bestaat uit een De bouwkundige uitwerking wordt zondere uitstraling. Bouwbedrijf
rein ca. 15.000 m2 kantoren twee bouwlagen. Vlakbij het station in het cen- I’M Architecten uit Deventer de bedrijventerrein Horsterparc. magazijn van 2.600 m2 en een verzorgd door BAZ uit Zwolle. Friso uit Almere heeft eind vorig
met een parkeerdek ontwikkeld trum van Arnhem aan de Am- nieuwbouw op industrieterrein De door Bessels Architecten en kantoor in drie lagen van 600 jaar de eerste paal geslagen.
door OMD uit Deventer. Het ont- Het parkeerconcept van Conti- sterdamseweg bouwt Schutte Vathorst in Amersfoort ont- Ingenieurs uit Twello ontworpen m2.Bijzonder zijn de V-kolommen Klunder Doe Het Zelf wordt Mul-
werp van het kantorencomplex nental Car Parks uit Twello neemt bouw&ontwikkeling uit Zwolle kan- worpen. Bijzonder aan de ruim nieuwbouw bestaat uit ca. 460 onder het kantoor die mede de timate Twello. Om dit kunnen Europâtisserie, locatie Apel-
‘Olympus’ is van de Deventer ar- een grote vlucht. Op dit moment toor ‘le Maire’, een ontwikkeling 2.500 m2 metende nieuwbouw m² kantoor en ca. 2.200 m² pro- stabiliteit verzorgen. realiseren moest het bestaande doorn (producent en exporteur
chitect Paul Dirks en bestaat uit zijn we betrokken bij de realisatie van Eurocommerce uit Deventer. is de 15 meter hoge lichttoren. ductie-/koelruimte. Medio dit jaar pand worden uitgebreid. Deze uit- van een groot assortiment koek-
drie torens, variërend van zeven van vier parkeergarages: Het kantoor met een driehoekige De draagstructuur is een staal- wordt het pand opgeleverd. De renovatie van de Boreelka- breiding is ontworpen door Stra- jes en snacks) wordt uitgebreid.
tot negen bouwlagen. De aanne- • een tweelaagse in het centrum plattegrond heeft een oppervlakte constructie. zerne in Deventer (ca. 9.000 tegie architecten uit Oosterbeek. Het bijzondere – en lastige - bij
mer, van Wijnen uit Deventer, is van Hoofddorp met 300 par- van ca. 12.500 m2 en is ontwor- Langs de A1 ter hoogte van Hoe- m2) is ontwikkeld door DC Vast- De aannemer is Aannemingsbe- dit project is de aansluiting van
inmiddels gestart met de bouw keerplaatsen; pen door de Architecten Cie uit In 1998 zijn we als constructeur velaken heeft aan de Stegge uit goed Ontwikkeling. De renovatie drijf Hakvoort uit Ulft. Bijzonder de nieuw te bouwen hallen aan
van de eerste toren. De hoofd- • een drielaagse aan het Sikken- Amsterdam. betrokken geweest bij de nieuw- Twello de uitbreiding gerealiseerd bestaat constructief gezien uit: aan de hal is dat de dakliggers de bestaande. De huidige hal-
draagconstructie bestaat uit dra- plein in het centrum van Twello Bijzonder is de hoogtesprong bouw van Orlaco in Barneveld, van het pand van Van Deuveren • versterken van de vloerenbal- gelamineerd uitgevoerd zijn. len kennen namelijk een grote
gende prefab gevels en kanaal- met ruim 180 parkeerplaatsen in het maaiveld om het kantoor specialist op het gebied van ca- Traffic, specialist in verhuur van ken door het aanbrengen van ex- verscheidenheid in hoogte en si-
plaat vloeren die van gevel naar (ontworpen door Raaklein archi- heen; deze verloopt over een merasystemen voor bedrijfsvoer- tekstkarren, TVkarren en botsab- tra ondersteuningen; International School Almere tuering ten opzichte van elkaar.
gevel overspannen. tectuur uit Eibergen); korte afstand ca. negen meter in tuigen, heftrucks, kranen en sorbers. De uitbreiding is ontwor- • maken van doorbraken in dra- (ISA) krijgt nieuwe huisvesting Verder moet ook rekening gehou-
• een tweelaagse bij het Slinge- hoogte .Omdat de 5 tot 7 meter scheepvaart. Eind 2008 zijn we pen door Van Middendorp bouw- gende metselwerkwanden; op het Cascadepark in Almere den worden met de eisen inzake
VHGP architecten uit Deventer landziekenhuis in Doetinchem hoge keerwand geen horizontale door Roordink Architecten bena- kundig teken- en adviesbureau uit • verstevigen van de grond on- Poort. Dit door Architectuurbu- brandwerendheid. Het gebouw
is al een aantal jaren betrokken voor 260 auto’s; belasting kan opnemen, moet de derd om de engineering van de Ederveen. der de fundering door het injec- reau Sluijmer en van Leeuwen heeft een oppervlakte van 1,7
bij de herontwikkeling van het ter- • een tweelaags parkeerdek bij horizontale gronddruk ten gevol- uitbreiding van het pand te ver- teren van minder draagkrachtige uit Utrecht ontworpen project ha en een lengte van 250 meter.
rein en de gebouwen van het in het IJsselland Ziekenhuis in Ca- ge van het hoogteverschil volledig zorgen. Deze uitbreiding in twee Buzaglo, importeur van vouw- grondlagen; ziet er bijzonder uit, vooral van- Een grote uitdaging voor zowel de
Ugchelen gevestigde Ceasarea. pelle aan den IJssel. door de fundering worden opge- bouwlagen omvat ca. 3.200 m2 fietsen, fietsonderdelen en fiets- • aanbrengen van gezichtsbepa- wege het gebruik van het dak. ontwerpers (Bessels architecten
Inmiddels zijn zij en wij daar ook Elders in deze nieuwsbrief leest u nomen. Dit betekent dat bijna alle en is gebouwd door Slingeland accessoires, heeft begin dit jaar lende elementen zoals erkers, Daarop is namelijk onder andere en ingenieurs) als de uitvoerende
voor het Leger des Heils aan de hoe de constructie is opgebouwd palen schoor staan. bouw uit Nijkerk. nieuwbouw betrokken op bedrij- entreegebied en een serre. een basketbalveld gesitueerd met partij (Nikkels Bouwbedrijf uit
slag gegaan met de nieuwbouw en op welke manier aan de eisen venterrein Sallandsekant in Al- Bramer uit Vriezenveen bouwt het daaromheen hoge glazen wan- Twello).
12 13