1. KKTC’DE
ÇAMKESE BÖCEĞĠNE KARġI
MÜCADELE ÇALIġMALARININ
ÖNEMĠ

2. ORMAN VARLIĞIMIZI KORUMAK,
GELĠġTĠRMEK VE ÇOĞALTMAK

3. ORMAN VARLIĞIMIZ:
Toplam 65 426 hektar orman
alanımız mevcuttur
1974-2007 ağaçlandırılmış
sahalar:23 481 hektar

4. Ġbreli+Yapraklı
karĢık
Yapraklılar 4,41%
arası karıĢık
6,43%
Ormanlarımızın
%50 ye yakını
kızılçam’dan
oluĢmaktadır
Ġbreliler arası
karıĢık Kızılçam(Çz)
23,55% 46,79%
Ardıç(Ar)
14,57%
Fıstıkçamı(Çf )
0,52%
Kıbrısakasyası
(Kb)
0,59%
Halepçamı(Çh)
Okaliptüs(Ok) Servi(Sr)
0,13%
0,53% 2,49%

5. Yoğun ağaçlandırma çalışmaları
2008 yılında 1,400,000 Fidan dikilerek
1208 hektar alan ağaçlandırılmıĢtır
Yoğun Ağaçlandırma Programları

6. Ağaçlandırma çalışmaları

7. ORMAN VARLIĞIMIZI TEHDĠT
EDEN ÖNEMLĠ FAKTÖRLER
KURAKLIK

8. ORMAN VARLIĞIMIZIN TEHTĠT
EDEN ÖNEMLĠ FAKTÖRLER
Çamkese böceği
Yangınlar

9. KKTC’nin en önemli orman zararlısı Çamkese böceğidir
Özellikle yeniden ağaçlandırılmış
sahalarda yüksek enfestasyon
görülmektedir.
Ağaçların büyümelerini ve sağlıklı
gelişimlerini ciddi bir şekilde
engellemektedir.
Zayıf düĢen ağaçlar başka zararlıların
(kabuk böcekleri) tahribatına uğramaktadır
ve yüksek oranda kurumalara yol
açmaktadır.

10. Kuraklık, Çamkese böceği ve kabuk
böceğinin tahribatıdan bir örnek
8 YaĢında bir plantasyon

11. KURAKLIK ÇAMKESE BÖCEĞĠ
POPULASYONUNU ETKĠLEYEN ÇOK
ÖNEMLĠ BĠR FAKTÖRDÜR.
KÜRESEL ISINMA YAġANAN KURAKLIK
SORUNUNU DAHA DA ARTIRACAKTIR
VE ENFESTASYON ARTIġI ÜZERĠNDE KĠ
OLASI ETKĠLERĠ OLDUKÇA ENDĠġE
VERĠCĠDĠR.

12. MÜCADELE YÖNTEMLERĠ
1. Doğal savaĢ (Ġnsanoğlunun yardımı olmadan
doğal kuvvetlerin böcek populasyonunu
azaltması ya da yok etmesidir. Bu doğada
süregelen biyolojik bir faaliyettir)
2. Mekanik savaĢ (Yumurta koçanlarını, larva
keselerini toplama ve yok etme)
3. Fiziksel savaĢ (Keselerin yakılması)

13. 4. Biyolojik savaĢ (Doğal predatörler ve
parazoitler; adacık yöntemı; Bacillus
thuringiensis var. kurstaki HD-1 preparatları ile
ilaçlama)
5. Biyoteknik savaĢ (Feromon çalıĢmaları olup,
son yıllarda bu yöntem geliĢtirilmektedir)
6. Kimyasal savaĢ (ÇeĢitli toz veya sıvı kimyasal
preparatlar ile ilaçlama; keselere gaz dökme,
larvisitler ile ilaçlama)
7. Entegre savaĢ (ÇeĢitli savaĢ yöntemlerinin
böceğin biyolojisine uygun olarak ekolojik
dengeye koruyan bir kombinasyon dahilinde
uygulanması)

14. BUGÜNE KADAR UGULANAN
METOTLAR
MEKANĠK
Kese toplama; 16073 hektar alanda, 1952
ha adet yumurta koçanı toplama

15. BUGÜNE KADAR UGULANAN
METOTLAR
BĠYOTEKNĠK
Ergin popülasyonunu
Ġzleme amaçlı sadece
2003 yılında 150 adet
feromon tuzağı ve 300
adet feromon
kullanılmıĢtır

16. BUGÜNE KADAR UGULANAN
METOTLAR
BĠYOLOJĠK
Doğal
parazoitlerin
çoğalması
için 60 adet
Adacık
kurulmuĢtur

17. BUGÜNE KADAR UGULANAN
METOTLAR
KĠMYASAL:
• 1975- 2006 döneminde (32 yıl) 24 321 hektar
alan yerden ilaçlanmıĢ Toplam 2 432 Litre
kimyasal atılmıĢtır (Dimilin, Decis,Deltarin).
Yıllara bölündüğünde 76 litre yılda kimyasal
ilaç kullanılmıĢtır.
• 2005-2006 yıllarında ise havadan 1485 litre
kitin önleyici özelliklere sahip Alsystin wp 25
ilacı kullanılmıĢtır.

18. Kimyasal uygulamalar !
• Doğal denge ve diğer canlılar üzerinde ki muhtemel
olumsuz etkileri yüzünden bu yöntemden kaçınılması
gerekmektedir
• GeliĢmiĢ ülkelerde uygulanan etkin ve çevre dostu
yöntemleri yakından izlemekteyiz ve onların
benimsenmesi Orman Dairesi olarak BĠZLERĠN
GÖREVĠDĠR

19. 2007 den beri sadece Entegre
Biyolojik mücadele yöntemlerine
odaklanılmıĢtır ve yeni önemli
çalıĢmalar baĢlatılmıĢtır

20. ENTEGRE BĠYOLOJĠK
MÜCADELE
• Sürekli Bilimsel izlemenin güçlendirilmesi
• Doğru silvikültür faaliyetlerinin yürütülmesi, dayanıklı bitki
türlerinin artırılması
• KKTC’de doğal predatörleri ve parazoitlerin tespit
ederek varlıklarının teĢvik olanakları araĢtırılması ve
uygulanması
• Enfestasyon durumlarında etkin ve güvenli olan bakteri
kökenli preparatlar ile biyolojik uygulamaların
yürütülmesi

21. ZARAR SEVĠYESĠ VE
ALAN TESPĠTLERĠ
• Mücadelenin doğru planlaması için orman
sahalarımızda çamkese böceğinden en
çok zarar gören ve öncelikle mücadele
edilmesi gereken alanların tespiti izleme
faaliyetleriyle yapılmaktadır.

22. Ġzleme faaliyetlerimiz
2002 yılında UNOPS PROJESĠ çerçevesinde, Yurt dıĢından gelen
uzmanların eĢliğinde zarar seviyelerini tespit amaçlı izleme
çalıĢmaları baĢlatılmıĢtır.

23. ĠZLEME METODOLOJĠSĠ
• Çamkese böceği zararlarının önceden
tespit edilebilmesi için, gözlem ve sayım
amaçlı deneme alanları kurulmuĢtur.
2002 yılında UNOPS projesi çerçevesinde
“Ağaç sayısı/Yumurta koçanı yoğunluğu”
temeline dayalı matematiksel formüllerle
ülkemiz Ģartlarına uygun saptamalar
yapılmıĢtır.

24. Yumurta Koçanları ve Ġbrelerde Görülen Zarar Arasındaki Ġlişki
Değerlendirilmesi Neticesinde Çam Kese Böceği Ġçin Belirlenen
Eşik Değerleri Tablosu
Yumurta Tahmini
Yoğunluğu/ Yoğunluk Tavsiye Edilen Adım
Ağaç Seviyesi
0.0 İhmal Hiçbirşey Yapılmayacak
0.5 edilebilinir
1.0 Hafif Elle Kesilecek veya Bt ile
1.5 İlaçlanacak
2.0 Orta
2.5
3.0
3.5 Fazla Bt ile İlaçlanacak
4.0
4.5 Şiddetli
5.0
5.5

25. Zarar seviyelerinin önceden tespiti için 2002 yılından beri kurulan
deneme alanları her sene artırılarak 52 deneme alanına
ulaĢılmıĢtır. Her deneme alanı içerisinde ortalama 40 örnek ağaç
iĢaretlenmektedir

26. KKTC’de doğal predatörler ile
biyolojik mücadele olanakları
Çam kese böceği larvalarının en önemli
predatörlerinden birisi: Calosoma Syphocanta.
Türkiye’de laboratuvar ortamında üretilmeleri
yapılıp, doğal ortama yardımcı olunmaktadır.
KKTC’de Calosoma Syphocanta’nın laboratuvar
ortamında üretilmesi için ve ormanlara doğal
savaĢçı olarak salınması konusunda geçen sene
araĢtırmalar baĢlatılımıĢtır.
Dairemizin Teknik personeli bu konularda Antalya ve
Adana’ya eğitim amaçlı gönderilmiĢtir.

27. Biyolojik Mücadele çalıĢmaları
KKTC’de bulunan mevcut predatörlerin
ve parazoitlerin saptanması amacıyla
2007 yılından beri Lefke Avrupa
Üniversitesi Uzman Entomoloğu ile yakın
iĢbirliği yapılmaktadır

28. KKTC’de bulunan mevcut
predatörleri ve parazoitleri
araştırma çalışmaları
TepebaĢı bölgesinde
“pitfall tuzakları”
kurulmuĢtur

29. Bir sene boyunca sık periyodik
aralıklarla tuzaklara düĢen
böcekler toplanarak
Entomolog Özge Özden’e
teslim edilmiĢtir.
Değerlendirme çalıĢmaları
sürdürülmektedir.

30. 2007 yılında
KKTC’de havadan
ilk biyolojik mücadele programı
KKTC’de yaĢanan Kritik seviyede yüksek enfestasyon durumunu
çözümlemek için ve bu sorunu kontrol altında tutabilmek amacıyla
bakteri kökenli biyolojik preparat ile havadan uygulama yapılmıĢtır.

31. Havadan Biyolojik Uygulama
Hangi ürün ile ugulama yapılmıştır?
Uzun yıllara dayanan bilimsel araĢtırmalar sonucu geliĢtirilmiĢ olan,
raporlar ile kanıtlı yüksek etkinliğe sahip, çevre ve insanlar için güvenli,
tüm Avrupa Birliği ülkelerinde ve Amerika’da kullanılan bakteri kökenli
tamamen doğal ve ormancılık için geliĢtirilmiĢ olan bir ürün tercih
edilmiĢtir.
Neden havadan?
•ÇalıĢma alanlarının geniĢ olması,
•Etkili mücadele döneminin çok kısa olması,
•Etkili ve ekonomik uygulamalar sağlaması.

32. SONUÇ:
Dünyada baĢarılı diğer mücadele
programlarında kullanılan kaliteli, doğru ürünün
seçimi ve ürünün doğru uygulanması için
aldığımız teknik destek ve hizmetler ile
personelimizin konuya olan duyarlılığı bu sene
elde ettiğimiz %100 e yakın baĢarı sonuçlarında
büyük önem taĢımıĢtır.
(Biyolojik ilaç+helikopter+uygulama öncesi ve
uygulama sonrası böcek populasyonu tespitleri)

33. Çamkese Böceği ile
Mücadelenin Zorunluluğu
• Çamkese böceği ile savaĢta hangi yöntem uygulanırsa
uygulansın, zararlarlı populasyonlarını çok uzun
dönemde düĢük tutma olasılığı azdır.
• Kesin baĢarı sağlanamamasının en önemli
nedenlerinden biri, bu zararlının pupa oluĢturmak için
toprağa girmesinden sonra tümünün ayni zamanda
erginleĢmemesi, toprak içinde kaldıkları sürenin 1-4 yıl
arasında değiĢmesidir.
• Bu nedenden dolayı çamkese böceği zararlısına karĢı
doğru mücadele çalıĢmalarına ara verilmeden devam
edilecektir.

34. ENTEGRE BĠYOLOJĠK
MÜCADELENĠN DEVAMI
Doğru savaĢ yöntemlerinin geliĢtirilmesi ve
uygulanması için gerekli hususlar:
- Bu konularda uzmanlaĢmıĢ teknik
personelin devamlılığı
- Ġmkan: para ve zaman
- Sürekli, özenli ve inatçı çalıĢmalar