Hipogonadizm Tanı ve Tedavi
Dr.Perviz HACIYEV

• Hipogonadizm: Androjen eksikliği sonucu
oluşan hayatın çoklu organ fonksiyonlarını ve
kalitesini etkileyen bir klinik sendromdur

Sınıflandırma
• Primer Hipogonadizm (Testis)
• Sekonder Hipogonadizm(Hipofiz, Hipotalamus)
• Geç başlayan Hipogonadizm(Primer+Sekonder)
• Androjen Hedef Organları (Androjen
yetersizliği/duyarsızlığı)

Primer Hipogonadizm
• Testesteron ↓
• FSH, LH ↑
• Spermatogenezis bozukluğu
En sık
• Klinefelter sendromu
• Testis Tümörleri

Primer Hipogonadizm
• İnmemiş/ektopik testis
• Orşit
• Anorşi
• Sekonder Testiküler disfonksiyon
• İdiopatik Testiküler Atrofi
• Konjenital anorşi
• 46 XY, DSD (testosteron sentez enzim defektleri)
• Gonadal Disginezis
• Genetik Malformasyonlar
– 46 XX erkek sendromu
– 47 XYY
– Noonan sendromu

Primer Hipogonadizm
• Klinefelter Sendromu:
– 1/500 erkek (%0,2)
– 47 XXY (%90)
– Mozaik formları (46XY
47XXY, 48XXXY, 48XXYY)
– Azospermili erkeklerin
%14’ünde görülür
– Hipogonadizm’in
en sık sebebi

Primer Hipogonadizm
• Testis Tümörleri:
– Üreme çağındaki genç erkeklerde en sık görülen
kanser tipidir.
– %25 hastada tümör tedavi sonrası testiküler
yetmezlik gelişmekte

Sekonder Hipogonadizm
• Testesteron ↓
• FSH, LH ↓, ↔
• Hipotalamus /Hipofiz bozukluklar
– Hiperprolaktinemi (adenoma,ilaç)
– İzole Hipogonadotropik Hipogonadizm
– Kallmann Sendromu

Sekonder Hipogonadizm
• Hiperprolaktinemi (Prolaktinoma, ilaç indüklenmesi)
• İzole Hipogonadotropik Hipogonadizm (GnRH
yetmezliği)
• Kallmann Sendromu
• Hipopituitarizm
(Radyoterapi,travma,enfeksiyon,hemokromatozis)
• Hipofiz Adenomları
• Prader Willi Sendromu
• Konjenital Adrenal Hipoplazi (X, Resesif)

Sekonder Hipogonadizm
İzole Hipogonadotropik Hipogonadizm /Kallmann Send.
– yetersiz GnRH salınımı
– pubertal gecikme veya inkomplet pubertal gelişme
Kallmann sendromu
– (+ anozmi)
– 1/86000
– Sporadik, dominant, resesif, X’e bağlı kalıtım

– Hipogonadizm formu ve sebebi tedavi takibi ve
düzenlenmesi ayrıca hastaya, varsa infertilite hakkında
bilgilendirmesi amacıyla belirlenmelidir

Tanı
• Libido kaybı(Düşük cinsel
arzu)
• Yorgunluk
• Kas kaybı (atrofi)
• Erektil Disfonksiyon
• Artan abdominal yağ
• Glikoz intoleransı
• Yetersiz uyku
• Konsantrasyon güçlüğü
• Psikolojik sorunlar
• Jinekomasti
• Sıcak basması
• Sakal ve vücut kıllarında
azalma
• Kemik kütlesi kaybı
• Sinirlilik
• İnfertilite
• Testislerde küçülme
• Sık sık idrara çıkma ( poliüri,
enfeksiyon olmaksızın)
• Myalji
• Gece terlemeleri
• Kuru hassas cilt veya
çatlama
• Kalp hastalıkları
• Yüksek tansiyon
• Önkoid vücut yapısı (kol ve
bacakların gövdeye göre
uzun olması)

Tanı
Prepubertal Hipogonadizm
• Küçük Testisler
• Kriptorşidizm
• Jinekomasti
• İnce ses
• Kıllanma
• İnfertilite
• Düşük kemik kitlesi
• Sarkopeni
• Azalmış seksüel aktivite

Tanı
Geç başlayan Hipogonadizm(Late – Onset )
• Libido kaybı
• Erektil Disfonksiyon
• Sarkopeni
• Düşük Kemik Kitlesi
• Depresyon
• Halsizlik
• Vücut kıllanmasında azalma
• Sıcak Basması
• Cinsel istek/aktivite kaybı

Tanı
• Testosteron analizi belirtilen şikayetleri olan
hastalarda bakılmalı
• Ayrıca ciddi hipogonadizm durumlarında
osteoporoz açısından hastalar
değerlendirilmeli

Tanı
• Sekonder seks karakterlerinin durumu
• Dış genital muayene (testis, penis,)
• Serum gonadotropin düzeyleri
• Testis fonksiyonlarının değerlendirilmesi; sperm analizi
• Diğer hipofiz fonksiyonlarının düzeyleri
• Testislerin görüntülenmesi
• Hipofiz ve hipotalamik bölge görüntülenmesi(CT,MRI)

Tanı
40-79 yaş arası erkeklerde Total Testosteron
– Azalmış aktivite/libido için 374 mg/dL
– Sabah ereksiyon sıklığının azalması için 317 mg/dL
– Erektil Disfonksiyon için 244 mg/dL
– Cinsel düşünceler için 230 mg/dL
eşik değerlerdir

Tanı
Klinik
– Azalmış cinsel istek
– Zayıflamış sabah ereksiyonu
– Erektil disfonksiyon
(eau: The strongest predictor for hypogonadism in this age
group was three sexual symptoms)

Tanı
– T.Testosteron < 8 mmol/L (<230 ng/dL)

Tanı
• Düşük T.Testosteron değerlerinde Test tekrar edilmeli
• Seks Hormonu Bağlayıcı Globulin eksikliği biliniyorsa veya
şüpheleniliyorsa Serbest Testosteron istenmeli

Tedavi
Bazı hastalık durumlarında Testosteron
Değerlendirilmeli
• Hipofiz Kitlesi
• Son Dönem Böbrek Yetmezliklerinde
• Testosteron seviyesini baskılayacak medikal tedavi
durumlarında (kortikosteroid, opiatlar)
• Kronik Obstrüktif AC Hastalıklarında
• Osteoporoz veya hafif travma sonucu kırıklarda
• Sarkopeni
• Tip 2 DM

Tanı

Tedavi
Testosteron Tedavi endikasyonları
• Geçikmiş puberte (idiopatik, Kallmann)
• Klinefelter sendromu
• Seksüel disfonksiyon ve ↓ Testosteron
• Osteoporozis
• Hipopitüitarizm
• Testiküler disgenezis ve hipogonadizm

Tedavi
• Azalmış kas gücü ve kitlesi
• Azalmış kemik kitlesi
• Azalmış ereksiyon ve libido

Tedavi
Testesteron Yerine Koyma Tedavisinin Çeşitleri:
• Enjeksiyon: Her iki haftada bir IM enjeksiyon.
• Testosteron Bantları
• Testosteron Jelleri
• Dilatlı ve bukkal testosteron
• Subdermal preparatlar

Tedavi
Hipogonodizme infertilite eşlik ediyorsa
• Ekzojen Testosteron negatif feedback ile
hipotalamus-hipofiz-gonad aksına etki ederek
endojen testosteron üretimi baskılar
• Tedavide hCG gerekmektedir

Tedavi
Sekonder Hipogonadizm tedavisi
İnfertilite sorun teşkil ediyorsa
• hCG: Leydig hücrelerinden Testesteron
üretimini stimule eder
– Haftada 2 kez 1500-5000 IU sc/im hCG
• FSH : Spermatogenezi stimüle eder
– Haftada 3 kez 150 IU sc/ım

Tedavi
Klomifen Sitrat
• Primer,hipotalamus,hipofiz ve testis yetersizliği olmayan
infertil hastalarda sperm sayısının artırılması amacıyla
kullanılır.
• Azospermisi ve testiküler patolojisi olmayan
normogonadotropikler ile parsiyel androjen eksikliği ve hafif
hipogonadotropik hipogonadizmi olanlar klomifene iyi yanıt
vermektedirler.
• Seminal früktoz seviyesi düşük (seminal vezikül
disfonksiyonlu) ve sperm kromatin stabilitesi yüksek olgularda
5 günlük klomifen tedavisi früktoz seviyesinde artış ve sperm
kromatin stabilitesinde azalma sağlamıştır.

Tedavi
İlaç Adı Hormon İçeriği Türü SGK
Etki
Süresi Fiyatı
Sustanon
Testosteron Propiyonat +
Testosteron
Fenilpropiyonat İğne * 21 Gün 6.50
Testogel Testosteron Jel * Günlük 93.74
Nebido Testosteron Undekanoat İğne 3 Ay 243.55
Pregnyl HCG İğne * Haftalık 9.97
Ovitrelle r-HCG İğne * Haftalık 84.69
Gonal-F r- FSH İğne Haftalık 340.99(450iu)
Menogon LH-FSH İğne Haftalık 132.7(225iu)
Puregon r-FSH İğne Haftalık 493.68(600iu)
Menopur LH-FSH İğne Haftalık 229.12(225iu)
Merional LH-FSH İğne * Haftalık 28.24(75iu)
Fostimon FSH

Tedavi
• Hastalar tedavi süreci ve görülebilecek yan etkiler
konusunda bilgilendirilmeli
• Tedavi başlangıç aşamasında kısa etkili testosteron
preparatları tercih edilmeli
• İnfertil hipogonadizm hastalara HCG tedaviye
eklenmeli

Tedavi
Testesteron Tedavi kontraendikasyonları
• Prostat Kanseri
• PSA > 4 ng/mL
• Erkek meme kanseri
• Ağır uyku apnesi
• İnfertilite
• Hematokrit > %50
• Ciddi BPH’a bağlı AÜSS

Tedavi
Testesteron Tedavi kontraendikasyonları

Tedavi
Testesteron Tedavi Takibi
GİRİŞ 1 3 6 9 12 YILLIK
Semptomların
tedaviye cevabı
- - + + + + +
KC fonk. testleri + - + + + + +
Lipit profili ve
kardiyoloji
+ - - - - - +
Prostat kontrolü
(PSA ve PRM)
+ - + + + + +
Hematoloji + + + + + + +

Tedavi
Testesteron Tedavi Takibi

Take to Home

HASTA DEĞERLENDİRME