Αμπελόκηποι Αθήνας. 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή. Συμμετοχή μελών της Συντακτικής και Φωτογραφικής Ομάδας του Εργαστηρίου Πληροφορικής του 56ου Γυμνασίου Αθήνας στο διαγωνισμό του Πολιτιστικού και Περιβαλλοντικού Συλλόγου Κέντρου Αμπελοκήπων. 2022 9. Προσφυγικές πολυκατοικίες Λεωφόρου Αλεξάνδρας (μέσα από παλαιότερες εργασίες των μελών της Συντακτικής και Φωτογραφικής Ομάδας του Εργαστηρίου Πληροφορικής του 56ου Γυμνασίου Αθήνας) Σοφία Ντάκου: Α' τάξη 56ου Λυκείου Αθήνας

1. Η εγκατάσταση και η ζωή των προσφύγων
του 1922 στους Αμπελόκηπους Αθήνας
Διαγωνισμός με θέμα τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή που
διοργανώνει ο Πολιτιστικός Περιβαλλοντικός Σύλλογος Κέντρου Αμπελοκήπων
Θέμα: Προσφυγικές πολυκατοικίες Λεωφόρου Αλεξάνδρας
Μαθήτρια: Σοφία Ντάκου, Α' τάξη 56ου ΓΕΛ Αθηνών
56ο Γυμνάσιο Αθήνας

2. 2
Η εργασία βασίστηκε σε προηγούμενες εργασίες της Συντακτικής και Φωτογραφικής
Ομάδας του Εργαστηρίου Πληροφορικής του 56ου Γυμνασίου Αθήνας.
Διαφάνεια 1
Προσφυγικές πολυκατοικίες Λεωφόρου Αλεξάνδρας.
Αναπόσπαστο κομμάτι της Κοινωνικής μας μνήμης και της Πολιτιστικής μας Ιστορίας.
Διαφάνεια 2
Χτίστηκαν σε 2 φάσεις, μεταξύ 1933-1936, για να στεγάσουν αποκλειστικά πρόσφυγες. Οι 4
πρώτες (Ε έως Θ) των δύο υπνοδωματίων σχεδιάστηκαν μεταξύ 1933-1935 με σχέδια του
πολιτικού μηχανικού Δημήτρη Κυριακού, ενώ οι επόμενες 4 (Α έως Δ) του ενός υπνοδωματίου
σχεδιάστηκαν από τον αρχιτέκτονα Κίμωνα Λάσκαρη και ολοκληρώθηκαν μεταξύ 1934-1936.

3. 3
Διαφάνεια 3
Αποτελούνται από δύο πολυκατοικίες των 24 διαμερισμάτων και έξι πολυκατοικίες των 30.
Συνολικά, δημιουργήθηκαν 228 διαμερίσματα τα οποία αγοράστηκαν, μετά από κλήρωση,
από προσφυγικές οικογένειες.
Διαφάνεια 4
Χτίστηκαν παράλληλα με τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας και ανάμεσα στα νοσοκομεία «Άγιος
Σάββας» και «Ελπίς». Βρίσκονται μεταξύ της Λεωφόρου Αλεξάνδρας και των οδών Δέγλερη,
Τριχωνίδας και Δημητσάνας.
ΕΛΠΙΣ
ΑΓ. ΣΑΒΒΑΣ

4. 4
Διαφάνεια 5
Όλα τα διαμερίσματα είναι διαμπερή με ικανοποιητικές συνθήκες φωτισμού και αερισμού,
φυσική θερμομόνωση και ηχομόνωση.
Διαφάνεια 6
Αποτελούνταν από ένα ή δύο υπνοδωμάτια, κουζίνα και τουαλέτα.

5. 5
Διαφάνεια 65
και για κάθε τρεις οικογένειες υπήρχε ένα πλυσταριό στην ταράτσα. Η θέρμανση
εξασφαλιζόταν με σόμπες που διέθεταν καμινάδα που κατέληγε στην ταράτσα.

6. 6
Διαφάνεια 7
Για να προσδιορίζεται η ακριβής διεύθυνση των διαμερισμάτων, κάθε πολυκατοικία
έλαβε ένα γράμμα της αλφαβήτου από το Α έως το Θ και το κάθε διαμέρισμα έναν
αριθμό από το 1 έως το 30.
Διαφάνεια 8
Είναι κατασκευασμένες σε στυλ Bauhaus (Μπάουχάους), μακρόστενες, χωρίς κανένα
εξωτερικό μορφολογικό στοιχείο, απολύτως λειτουργικές – χρηστικές. Διαθέτουν
μοναδικές κατασκευαστικές αρετές, συνδυασμό μπετόν και πέτρας, και περιβάλλονται
από 10 στρέμματα κοινόχρηστων χώρων στο κέντρο της Αθήνας.

7. 7
Διαφάνεια 9
Οι πρώτοι ιδιοκτήτες εγκαταστάθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1930. Είκοσι
περίπου χρόνια μετά αρκετές από αυτές τις οικογένειες είχαν μεγαλώσει σε αριθμό
μελών και ο χώρος δεν εξυπηρετούσε πλέον ούτε τα άτομα ούτε και τις καινούργιες
τους ανάγκες. Έτσι, αναγκάστηκαν να μετακινηθούν σε άλλες περιοχές, πουλώντας ή
ενοικιάζοντας τα διαμερίσματά τους.
Διαφάνεια 10
Το 1999 αποφασίστηκε το γκρέμισμα των Προσφυγικών και η αντικατάσταση τους από
πάρκο αναψυχής.
Πολύς κόσμος φοβήθηκε και πούλησε τα σπίτια τους τα οποία αφέθηκαν στη φθορά
του χρόνου, ενώ αρκετά κατελήφθησαν.
Αυτός ήταν και ο λόγος που στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 τοποθετήθηκε ένα
γιγαντιαίο πανό για να κρύβει την ασχήμια των κτηρίων.

8. 8
Διαφάνεια 11
Το 2003 το ΥΠΠΟ με ΦΕΚ έκρινε ως Διατηρητέα Μνημεία τις 2 από τις 8 πολυκατοικίες
(πίσω από τον Άγιο Σάββα)
Μετά από προσφυγή κατοίκων και δεκάδων φορέων στο Συμβούλιο της Επικρατείας
το ΥΠΠΟ το 2009 έκρινε ως Διατηρητέα Μνημεία και τις υπόλοιπες 6, «…επειδή
αποτελούν ένα ΕΝΙΑΙΟ σύνολο κτιρίων κοινωνικής κατοικίας του Μοντέρνου
Κινήματος (από τα ελάχιστα εναπομείναντα) ιδιαίτερα σημαντικών για την μελέτη της
ιστορίας της Αρχιτεκτονικής της μεσοπολεμικής περιόδου και της ιστορικής εξέλιξης
της πόλης των Αθηνών».
Διαφάνεια 12
Εκτός από το ότι αντιπροσωπεύουν το κίνημα μοντέρνας αρχιτεκτονικής του '30
(Bauhaus - Μπάουχάους), είναι σχεδιασμένα από επώνυμους σχεδιαστές κτηρίων και
συγκαταλέγονται μέσα στα 113 πιο σημαντικά έργα της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής του
20ου αιώνα.
Επίσης, τα προσφυγικά είναι συνδεδεμένα με τη Μικρασιατική καταστροφή, τη
Γερμανική κατοχή, την εθνική αντίσταση και τον εμφύλιο πόλεμο του 1944, όπου
υπήρξαν καταφύγιο μαχητών της Εθνικής Αντίστασης, με αποτέλεσμα να πληγούν από
βομβαρδισμούς. Συνιστά τόπο συλλογικής μνήμης και αρχιτεκτονικής παιδείας.

9. 9
Διαφάνεια 13
Το 2016 συγκροτήθηκε Ομάδα Εργασίας με στόχο την ανακαίνιση των Προσφυγικών,
ως εμβληματικό έργο στο κέντρο των Αθηνών.
Το 2018 συγκροτήθηκε η «ΑΝΑΠΛΑΣΗ Α.Ε.» , οργανισμός που θα «έτρεχε» διάφορα
πολεοδομικά θέματα, με πρώτο αυτό των Προσφυγικών.
Διαφάνεια 14
Το θέμα έχει παγώσει, ενώ η πλειοψηφία των διαμερισμάτων, 177 από τα 228, τελεί
υπό κατάληψη. Ελπίζουμε να βρεθεί σύντομα βιώσιμη λύση, να επισκευαστούν και να
αποκατασταθούν οι όψεις των κτηρίων, καθώς και των κοινοχρήστων χώρων, ώστε να
πάψουν να χαρακτηρίζονται ως οπτικό στίγμα.

10. 10
Διαφάνεια 15
Φωτογραφίες από τα προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας.

11. 11
Πηγές
Ελένη Μπίστικα: Η μάχη για τη σωτηρία των Προσφυγικών:
https://www.slideshare.net/goa56tk/mpistikahmaxigiatiswtiriatwnprosfigikwnalexandr
assel/goa56tk/mpistikahmaxigiatiswtiriatwnprosfigikwnalexandrassel
Η Αττική γη υποδέχεται τους πρόσφυγες του '22:
https://www.slideshare.net/secret/vdOsuxWUybHtMs,
https://www.youtube.com/watch?v=Y1n4KFHUvQI
Κλεοπάτρα Χαρίτου: Τα προσφυγικά της Αλεξάνδρα:
https://www.slideshare.net/secret/Kj0Xezto5zbc5G
Κωνσταντία Κατσέλου: Προσφυγικός Οικισμός στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας:
https://www.slideshare.net/goa56tk/prosfigikos-oikismos
Λίλα Ζολώτα : Περπατώντας στην Αθήνα:
https://www.slideshare.net/goa56tk/perpatwntas-stinathina
Προσφυγικά Αμπελοκήπων Αθήνας:
https://www.youtube.com/watch?v=FfZY88W3GNc
Προσφυγικές πολυκατοικίες Αμπελοκήπων Αθήνας:
https://www.slideshare.net/goa56tk/4f-28452648
Προσφυγικές πολυκατοικίες Αμπελοκήπων Αθήνας:
https://www.slideshare.net/akarabin/2003
Φαίνεσθαι και Είναι στις προσφυγικές πολυκατοικίες της Λεωφόρου Αλεξάνδρας:
https://www.youtube.com/watch?v=g6SjFOqSbnI
Ψηφιακή αφήγηση στις προσφυγικές πολυκατοικίες της Λεωφόρου Αλεξάνδρας:
https://www.slideshare.net/goa56tkdrills/ss-72143503
------------------------------------------------------------------------------------------------
Τελευταία διαφάνεια
Σοφία Ντάκου
Μέλος της Συντακτικής και Φωτογραφικής Ομάδας του Εργαστηρίου Πληροφορικής
του 56ου Γυμνασίου Αθήνας
Α’ τάξη 56ου Γενικού Ενιαίου Λυκείου Αθήνας