MichalisDiakonidis_F

Συνέντευξη με τον κ. Μιχάλη Διακονίδη // Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα Εργαστηρίου
Πληροφορικής // Σχολικό έτος: 2019-2020 [1]
Αμπελόκηποι Αθήνας
Συνέντευξη με τον κύριο
Μιχάλη Διακονίδη
(πρώην: κάτοικο του συνοικισμού «Κουντουριώτη» 1945 -1970,
υπάλληλο της Εθνικής Τράπεζας 1963–2000 (Διεύθυνση Πληροφορικής))
56ο
Γυμνάσιο Αθήνας
Συντακτική και Φωτογραφική ομάδα Εργαστηρίου Πληροφορικής
Σχολικό έτος: 2019-2020

Μέρος από τις πληροφορίες που μας έδωσε ο κύριος Μιχάλης Διακονίδης
στις συναντήσεις που είχαμε στη σχολική μας μονάδα καθώς και στοιχεία από
την αλληλογραφία που αναπτύξαμε μεταξύ των συναντήσεών μας.
Η συνεισφορά του κυρίου Μιχάλη Διακονίδη στις εργασίες μας είναι πάρα
πολύ σημαντική δίνοντάς μας τη δυνατότητα να διασώσουμε φωτογραφίες και
αναμνήσεις του.
Τον ευχαριστούμε πάρα πολύ για την προσφορά του.
Περιεχόμενα
Ερωτήσεις συνεντεύξεων...................................................................................................... 4
Επιπλέον ερωτήσεις - διευκρινίσεις διαδικτυακά.............................................................. 38
Παράρτημα.......................................................................................................................... 49
1α. Επαγγέλματα που στεγάστηκαν μέσα και περιφερειακά του συνοικισμού, όπως τα
θυμάται ο κύριος Μιχάλης Διακονίδης. ......................................................................... 49
1β. Πιστεύω ότι έζησα συναρπαστικά χρόνια. .............................................................. 50
Κατοικία....................................................................................................................... 50
Μαγείρεμα .................................................................................................................. 50
Επαγγέλματα............................................................................................................... 51
Ακουστική διασκέδαση ............................................................................................... 52
Οπτική διασκέδαση:.................................................................................................... 52
Μεταφορές.................................................................................................................. 53
Ασφάλεια τροφίμων.................................................................................................... 53
Ελεύθερος χρόνος ....................................................................................................... 53
1γ. Η ιστορία μέσα από μια φωτογραφία... ................................................................... 54
2. Φωτογραφίες .................................................................................................................. 55
2α. Φωτογραφίες από το προσωπικό αρχείο του κυρίου Μιχάλη Διακονίδη............... 55
2β. Φωτογραφίες από το διαδίκτυο για τον συνοικισμό «Κουντουριώτη»................... 56

3. Ονόματα κατοίκων του συνοικισμού στις παράγκες όπου έμεναν, όπως τα θυμάται ο
κύριος Διακονίδης Μιχάλης................................................................................................ 57
4. Από το βιβλίο του κ. Νίκου Παραδείση «Ο προσκοπισμός στις αλησμόνητες πατρίδες
1919-1922». Το βιβλίο αυτό έχει βραβευθεί τόσο από την Ακαδημία Αθηνών όσο και από
την Ένωση Σμυρναίων......................................................................................................... 65
5. Από το βιβλίο του κ. Νίκου Παραδείση για την γειτονιά των Κουντουριώτικων........... 70
6. Τα επαγγέλματα και οι τοποθεσίες στον συνοικισμό «Κουντουριώτη» και στα πέριξ.. 78
7. Δουφεξής Στυλιανός........................................................................................................ 81
8. Σεβαστοπούλειος σχολή ................................................................................................. 84

Ερωτήσεις συνεντεύξεων
[56ο
] Κύριε Διακονίδη, καλησπέρα σας. Χαιρόμαστε πολύ που σας έχουμε
κοντά μας. Πείτε μας, πώς βρεθήκατε στους Αμπελόκηπους;
[κ. Μιχάλης Διακονίδης Μ.Δ.] Η γιαγιά μου, Φωτεινή Πολυχρονιάδου, το
γένος Κομπογιαννίτη, και οι γονείς μου, Ανέστης Διακονίδης, το γένος
Καραμανλή και Μαριάνθη Διακονίδου, το γένος Πολυχρονιάδου,
εγκαταστάθηκαν στον συνοικισμό Κουντουριώτη αριθμός 1 ως πρόσφυγες
μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Εκεί λοιπόν γεννήθηκα εγώ, στο γειτονικό
μαιευτήριο της «Έλενας» το 1945 και εκεί μεγάλωσα μέχρι το 1970, οπότε
μεταφερθήκαμε, μαζί με πολλές άλλες οικογένειες προσφύγων, σε
διαμερίσματα που παραχωρήθηκαν (με υποθήκη) στην περιοχή του Νέου
Κόσμου.
Εικόνα 1:Τα 12 κτήρια των κατοικιών που είχαν κατασκευαστεί στα Κουντουριώτικα (12 κτήρια Χ 28 σπιτάκια
= 336 σπιτάκια /κατοικίες. Η οικογένεια Διακονίδη έμενε στο 3
ο
κτήριο της Α' σειράς από όπου ξεκινούσε και
η αρίθμηση (Εικόνα 24 στη σελίδα 55). Ο συνοικισμός, εκτός από τις κατοικίες, περιελάμβανε και κτήρια
κοινής χρήσης. Μεταξύ αυτών και το κτήριο που αρχικά πρέπει να είχε τη χρήση υφαντήριου, στη συνέχεια
μηχανουργείου και τώρα στεγάζει κέντρο διασκέδασης (το μοναδικό κτήριο που έχει διασωθεί από αυτά που
είχαν κατασκευαστεί την περίοδο εκείνη), ένα κτήριο όπου δούλευαν κεντήστρες ή και πουλούσαν
κεντήματα κάτοικοι του συνοικισμού, ένα σχολείο κλπ όπως μπορούμε να δούμε και στο βίντεο:
https://www.youtube.com/watch?time_continue=370&v=2INmfyeGBHs&feature=emb_logo. Το σχολείο του
συνοικισμού εμφανίζεται και σε φωτογραφία που μας έχει παραχωρήσει, στο πλαίσιο συνεντεύξεων που
μας έδωσε, η κυρία Αθηνά (Νανά) Φαμέλη-Τάσση (https://www.slideshare.net/goa56tk/ss-237553011, σελ.
77) και ταυτοποίησε σε δική του συνέντευξη ο κύριος Νίκος Κατσικάς.
(https://www.slideshare.net/goa56tk/ss-236946459, σελ. 26).

Εικόνα 2: Η παραπάνω φωτογραφία και το κείμενο είναι από πρόταση που έχει κάνει ο Πολιτιστικός και
Περιβαλλοντικός Σύλλογος Κέντρου Αμπελοκήπων. Στα κείμενα που μας έχει προωθήσει για ενημέρωση, στο
πλαίσιο της πολύ καλής συνεργασίας που έχουμε, αναφέρεται ότι «ο συνοικισμός κατασκευάστηκε με την
εργασία των ίδιων των προσφύγων» εννοώντας ότι αρκετοί από τους εργάτες της κατασκευής του
συνοικισμού καταγόντουσαν, με βάση τα ρούχα που φορούσαν, από περιοχές της Μικράς Ασίας.
Μπορείτε να πείτε λοιπόν ότι είμαι δεμένος με τον συνοικισμό
«Κουντουριώτη» αφού γεννήθηκα στο «Έλενα», μεγάλωσα στον συνοικισμό,
πήγα Δημοτικό στο 16ο
, γράφτηκα στο 1ο
Σύστημα Προσκόπων, που τότε είχε
τη λέσχη του μέσα στο 16ο
Δημοτικό, πήγα στο 10ο
Γυμνάσιο και
αποφοιτώντας έπιασα δουλειά στην Εθνική Τράπεζα – Κατάστημα
…..Αμπελοκήπων.
[56ο] Πόσα και ποια ήταν τα μέλη της οικογένειάς σας;
[Μ.Δ.] Τα μέλη της οικογένειάς μου, που έμεναν στο σπίτι με διεύθυνση
Συνοικισμός «Κουντουριώτη» αριθμός 1, ήσαν:
Α) Η γιαγιά μου Φωτεινή, από το Κορδελιό της Σμύρνης που ήλθε από την
Μικρά Ασία με τα τρία παιδιά της. Τον σύζυγό της Στέφανο τον
«παρακράτησαν» οι Τούρκοι και από τότε χάθηκαν τα ίχνη του.
Να σημειώσουμε εδώ και να τονίσω ότι όλοι αυτοί οι πρόσφυγες απέφευγαν
να διηγηθούν την εκεί ζωή τους αλλά και τις συνθήκες μεταφοράς και

εγκατάστασής τους στην Ελλάδα. Μόνο πρόσφατα κατάλαβα ότι αυτό είναι
θέμα ψυχολογίας.
Η γιαγιά μου, πριν την καταστροφή είχε ζήσει στην Αγγλία, αλλά και στον
Βόλο μαζί με τον σύζυγό της Στέφανο. Ο Στέφανος στον Βόλο ήταν
επιπλοποιός. Αλλά φαίνεται ότι στο τέλος βρέθηκε στη Σμύρνη για να βιώσει
την προσφυγιά.
Β) Η μητέρα μου Μαριάνθη που ήλθε 6 ετών στην αγκαλιά της μητέρας της
περνώντας κάτω από το χατζάρι του τούρκου και βλέποντας την
«παρακράτηση» του πατέρα της.
Γ) Ο πατέρας μου Ανέστης που ήταν από το Αϊδίνι (περιοχή Κότσαρλι).
Πιθανότατα είχε έλθει στην Ελλάδα πριν το 1922, αφού στην περιοχή του
είχαν αρχίσει οι διωγμοί των Ελλήνων (στην πραγματικότητα Τούρκοι
υπήκοοι – Χριστιανοί το θρήσκευμα). Σχετική είναι η αναφορά στο βιβλίο του
κ. Νίκου Παραδείση για τη σφαγή των προσκόπων του Αϊδινίου. [Παράρτημα
4]
Μαζί με τον πατέρα του Μιχάλη είχαν καλλιέργειες γλυκόριζας που την
έκαναν εξαγωγή στην Αγγλία. Ο παππούς Μιχάλης ήλθε στην Ελλάδα αλλά
απεβίωσε πριν γεννηθώ.
Ο πατέρας μου, μαζί με τον αδελφό του Δημητρό, άνοιξαν
οπωροπαντοπωλείο, οινοπωλείο και πρατήριο άρτου στην οδό Μιχαήλ Μελά
29, στο δυτικό μέρος του συνοικισμού. Το διατήρησαν μέχρι το 1970.
Η τοποθεσία ήταν: οδός Ωρολογά και Μιχαήλ Μελά γωνία. Η διεύθυνση αυτή
δεν αντιστοιχεί με την σημερινή αρίθμηση όπως φαίνεται στο google.gr/maps
(ο αριθμός Μιχαήλ Μελά 29 είναι πιο κοντά στην οδό Κοτυαίου και όχι στη
γωνία με την Ωρολογά). Το μαγαζί ήταν γνήσια παράγκα: η πρόσοψη ήταν
χτιστή αλλά οι δύο ελεύθερες πλευρές ήταν από σανίδες. Η τέταρτη πλευρά
ήταν μεσοτοιχία.

Κάπου εκεί λοιπόν, στον συνοικισμό, γνώρισε τη μητέρα μου και
παντρεύτηκαν. Είχαν τη γενναιότητα να κάνουν τρία παιδιά (τον Μιχάλη, στον
Στέφανο και την Κατερίνα) και να τα αναθρέψουν εκεί στον συνοικισμό.
Το επάγγελμα του πατέρα μου (παντοπώλης) έδινε την ευκαιρία γνωριμίας με
πάρα πολλούς κατοίκους του συνοικισμού αλλά και των γύρω περιοχών.
Εικόνα 3: Η πάνω φωτογραφία είναι από τους χάρτες Google. Δείχνει που είναι ο αριθμός 29 της οδού
Μιχαήλ Μελά σήμερα. Στην κάτω φωτογραφία διακρίνεται το που ήταν τότε το Οπωροπαντοπωλείο
Διακονίδη (Μιχαήλ Μελά και Ωρολογά γωνία. Εκεί που είναι το κόκκινο αστέρι.)
Οπωροπαντοπωλείο αδελφών Διακονίδη.
Ωρολογά και Μιχαήλ Μελά γωνία.

Από το μπακάλικο μου έχουν μείνει αρκετά στιγμιότυπα:
 Οι συναλλαγές με τις νοικοκυρές στα τούρκικα.
 Η στάση του κυρ Στρατή στο μπακάλικο, μετά τη δουλειά του
(παραγγελιοδόχος του Φλόκα), για μεζέ και ένα ουζάκι, γιατί είχε
ζάχαρο και στο σπίτι του αυτά απαγορεύονταν.
 Η εγκατάσταση στο μπακάλικο του πρώτου τηλέφωνου της γειτονιάς
και η εξυπηρέτηση όλων – μα όλων – των γειτόνων.
 Η διαδικασία της οινοποίησης. Το μπακάλικο είχε 4 βαρέλια 800άρικα.
Αυτό σήμαινε: λύσιμο και πλύσιμο των βαρελιών από τεχνίτες,
παραλαβή μούστου από τα Μεσόγεια, οινοποίηση.
 Το τεφτέρι των πελατών (ολόκληρος τόμος), όπου γραφόντουσαν οι
μεγάλες οφειλές μαζί με την αναγραφή τους στο βιβλιαράκι του πελάτη,
για την αποφυγή παρεξηγήσεων. Οι μικροοφειλές γραφόντουσαν με
μολύβι στο μάρμαρο του
πάγκου και διαγράφονταν
με ένα Χ κατά την
εξόφληση. Την Κυριακή
ό,τι δεν είχε πληρωθεί
μεταφερόταν στο μεγάλο
τεφτέρι και το μάρμαρο
καθαριζόταν με τρινάλ.
Εικόνα 4: Διαφήμιση εποχής για το τρινάλ
Το μπακάλικο είχε και ένα πατάρι με κρεβάτι για να αραιώνει ο πληθυσμός
του σπιτιού, μεγέθους όπως το περιγράφει ο κ. Κουκουμπέτσος [Συνέντευξη
του κυρίου Θέμη Κουκουμπέτσου στη Συντακτική και Φωτογραφική Ομάδα
του Εργαστηρίου Πληροφορικής: https://www.slideshare.net/goa56tk/ss-
219435096. σελ. 13].

Δ) Ο αδελφός μου Στέφανος, κατά 3 χρόνια μικρότερός μου, που πήγε στο 3ο
Γυμνάσιο.
Ε) Η αδελφή μου Κατερίνα, κατά 6 χρόνια μικρότερή μου, που πήγε στο 2ο
Γυμνάσιο.
ΣΤ) Ο συνεντευξιαζόμενος Μιχάλης που γεννήθηκα το 1945 και πήγα στο
10ο
Γυμνάσιο.
Όλη η οικογένεια μετώκησε το 1970 στον Νέο Κόσμο. Πιο πριν
χρησιμοποιήσαμε διάφορα σπίτια, που εγκατέλειπαν οι ένοικοί τους, μέχρι την
οριστική μεταφορά στον Νέο Κόσμο (σχετική αναφορά στο βιβλίο του κ. Νίκου
Παραδείση. [Παράρτημα 5]).
[56ο] Η περιοχή που μένατε πώς ήταν; Να πούμε λίγο για τις αναμνήσεις
σας.
[Μ.Δ.] Αν εννοείτε την ευρύτερη περιοχή, θα ήθελα να αναφέρω ότι ο
συνοικισμός βρισκόταν στους πρόποδες του Λυκαβηττού. Ο Λυκαβηττός
λοιπόν ήταν το παιχνίδι μας: περιπλανήσεις, αναρρίχηση στις πλαγιές των
νταμαριών, σκαρφάλωμα στα πεύκα (το ρετσίνι στα μαλλιά έβγαινε μετά με
πράσινο οινόπνευμα).
Για ποδόσφαιρο γειτονιάς είχαμε την αλάνα πίσω από τη Σεβαστοπούλειο. Για
πέταγμα αετού τις Απόκριες είχαμε το οικόπεδο του Ανδρεάδη που ορίζεται
από τις οδούς Τιμολέοντος Φιλήμονος, Σκοπετέα, Μιχαήλ Μελά και
Αριστείδου Παππά και παραμένει μέχρι σήμερα οικόπεδο. Όλος ο τόπος ήταν
γεμάτος με μολόχες και τσουκνίδες. Ο πατέρας μου έλεγε ότι ανήκει στη
«Μπάγκειο Επιτροπή» (https://bageios.gr/). Στους χωματόδρομους γύρω
από τον συνοικισμό πέρναγε ο καταβρεχτήρας του Δήμου, για να κατακάθεται
λίγο η σκόνη. Πίσω από το 10ο, πάνω στην οδό Τιμολέοντος Φιλήμονος,
έστηνε ο Δήμος τον κινητό κινηματογράφο στην αλάνα που είναι πίσω από τη

Σεβαστοπούλειο. Πήγαινε ο κόσμος με τα καρεκλάκια του και απολάμβανε
θέαμα.
Επειδή μέχρι το 1955 δεν υπήρχε δημοτικό σχολείο στην περιοχή, πηγαίναμε
στο «Μαράσλειο» φιλοξενούμενοι, με τα πόδια φυσικά.
Τα κύρια ιδρύματα της περιοχής ήσαν σχολεία (16ο
Δημοτικό, 3ο
Γυμνάσιο,
10ο
Γυμνάσιο, Σεβαστοπούλειος Τεχνική Σχολή, Σχολή Τυφλών – δίπλα στο
16ο
, Σχολή Κωφών, Υγειονομική Σχολή), Νοσοκομεία (Έλενας,
Αντικαρκινικό, Δημοτικό (Ελπίς), Ευαγγελισμός, Λαϊκό, Ιπποκράτειο και
αργότερα το Ναυτικό Νοσοκομείο).
[56ο
] Υπόγειο είχαν όλες οι κατοικίες, όπως στην παράγκα του κυρίου
Κουκουμπέτσου;
[Μ.Δ.] Όχι βέβαια. Φαίνεται ότι στους πρόσφυγες παραχωρήθηκε το βασικό
δωμάτιο για τη διαμονή τους και κατόπιν καθένας διαμόρφωσε τον χώρο κατά
πώς μπορούσε. Ο κουρέας της γειτονιάς μου, όταν μεγάλωσε η οικογένειά
του, έσκαψε μόνος του κάτω από το δωμάτιο και διαμόρφωσε ένα υπόγειο.
Άλλο σπίτι το γνώρισα με υπερυψωμένο το δωμάτιο και με υπόγειο που
προϋπήρχε.
[56ο
] Τι θυμόσαστε από τον συνοικισμό; Πώς ήταν;
[Μ.Δ.] Είχε διαμορφωθεί σε δύο περιοχές: ο κυρίως συνοικισμός με 12
τετράγωνα και παράλληλα σοκάκια και στα δυτικά του είχαν κατασκευαστεί
και άλλες κατοικίες, που έφταναν μέχρι την οδό Κόνιαρη, χωρίς αυστηρή
χωροθέτηση. Ο κυρίως συνοικισμός λοιπόν, είχε δρόμους από χώμα – άρα
σκόνη το καλοκαίρι και λάσπες το χειμώνα. Μολαταύτα οι κάτοικοι φρόντιζαν
για την καθαριότητα σκουπίζοντας τους δρόμους και ασπρίζοντας τοίχους και
αυλές.

Από τα δρομάκια τα μόνα τροχοφόρα που περνούσαν ήταν τα κάρα των
πλανόδιων μανάβηδων, που πουλούσαν την πραμάτεια τους πόρτα – πόρτα.
Πέρναγε επίσης και ο Κορνήλιος – φανατικός ΑΕΚτζής, που πουλούσε ψάρια
με μια ψαροκασέλα στη σχάρα του ποδηλάτου του. [Σε ιδιαίτερη αναφορά στο
παράρτημα 1 (1α και 1β) ο κύριος Διακονίδης μνημονεύει όλους του
επαγγελματίες του δρόμου με την πραμάτεια που πουλούσαν.]
Το μικρό μέγεθος των σπιτιών (σε έκταση και σε ύψος) μπορεί να έκανε
δύσκολη τη διαβίωση, αλλά ωθούσε τους κατοίκους στη δημιουργία φιλικής
παρέας και σε συναντήσεις που γίνονταν μπροστά στις πόρτες των σπιτιών
για συζήτηση, ομαδική δουλειά ή παιχνίδια. Ο Αυγερινός ο τσαγκάρης ήταν
δεινός σκακιστής και έστηνε το σκάκι μπροστά στο σπίτι του.
[56ο] Πού μένατε συγκεκριμένα;
[Μ.Δ.] Όπως προανέφερα, μέναμε στον αριθμό 1 του Συνοικισμού
Κουντουριώτη. Σε κάθε τετράγωνο τα σπίτια ήσαν χτισμένα πλάτη – πλάτη με
μεσοτοιχία. Το τετράγωνο του σπιτιού μας ήταν το πάνω αριστερά όπως
βλέπουμε στις φωτογραφίες που έχουν διασωθεί. Η δυτική πλευρά των
σπιτιών του τετραγώνου μας βρισκόταν στον οδό Μιχαήλ Μελά και είχε
αρίθμηση αυτού του δρόμου.
Στο σπίτι αυτό πρωτοκατοίκησε το 1922 η χήρα, χωρίς να έχει θάψει τον
σύζυγό της, γιαγιά μου Φωτεινή με τα τρία παιδιά της Μαριάνθη, Δέσποινα
και Αντώνη. Στην έκτη Δημοτικού, του καιρού εκείνου, όταν ο δάσκαλος
μοίραζε τα απολυτήρια, πήγε η γιαγιά μου να παραλάβει εκείνο του γιου της
Αντώνη. Ρώτησε ο δάσκαλος: «πού είναι ο ίδιος;». «Έπιασε δουλειά σε
σιδεράδικο», απάντησε η γιαγιά μου.
Εντύπωση μου έκανε ότι στη διάρκεια καταιγίδων, όταν η οδός Ωρολογά
γινόταν ποτάμι που κατέβαζε όλα τα νερά του Λυκαβηττού, δεν πλημμύρισε
το σπίτι μας ή κάποιο άλλο εκεί κοντά.

[56ο] Μπορείτε να μας πείτε κάποια πράγματα για το σπίτι που μένατε; Πώς
ήταν τα πράγματα;
[Μ.Δ.] Η ομοιότητα όλων των σπιτιών του συνοικισμού οδήγησε σε όμοια
διαμόρφωση του χώρου τους. Έτσι όλα τα σπίτια είχαν ένα μεγάλο δωμάτιο
και μπροστά από αυτό ένα μικρότερο χώρο που ήταν η κουζίνα ή είχε
διαμορφωθεί μισός – μισός σε κουζίνα και αυλίτσα.
Στο μεγάλο δωμάτιο έπρεπε να χωρέσουν τα κρεβάτια της οικογένειας, οι
ντουλάπες, τραπέζια κλπ. Το μικρό δωμάτιο είχε το πλυσταριό (με
«βρυσάκι»), την κουζίνα με τον εξοπλισμό της, ψυγείο πάγου και ίσως ένα
ντιβάνι.
Τα σπίτια του συνοικισμού από την εποχή της κατασκευής τους δεν είχαν
παροχή νερού, ούτε αποχέτευση. Ηλεκτρικό ρεύμα δεν γνωρίζω πότε
απέκτησαν, πάντως το δικό μας σπίτι έπαιρνε ρεύμα από το μπακάλικο του
πατέρα μου, που ήταν σχετικά κοντά. Η ύδρευση γινόταν κάθε μέρα από τον
γειτονικό «γερανό» της Ούλεν με τενεκέδες και γέμισμα των ντεπόζιτων του
σπιτιού.
Αποχέτευση απέκτησε ο συνοικισμός γύρω στο 1958. Μέχρι τότε όλα τα νερά
(απόβλητα) έπρεπε να μεταφέρονται στα κοινόχρηστα αποχωρητήρια. Το
άδειασμα, από τη νοικοκυρά, του κουβά στον δρόμο ήταν αυτόφωρο αδίκημα.
Η απλότητα της κατασκευής των σπιτιών είχε και τις επιπτώσεις της:
κεραμίδια και λαμαρίνες που έσταζαν σε κάθε βροχή, ενόχληση των γειτόνων
από τις φωνές των παιδιών, οπότε, μόλις υπερβαίναμε ορισμένα ντεσιμπέλ, η
διπλανή χτύπαγε τον τοίχο για να μας επαναφέρει στην τάξη.
[56ο] Ηλεκτρικό είχατε;
[Μ.Δ.] Είχαμε. Δεν γνωρίζω, όπως προείπα, πότε ηλεκτροδοτήθηκαν τα
σπίτια του συνοικισμού. Η εγκατάσταση του σπιτιού αποτελείτο από μία πρίζα

και δύο φώτα – ένα για κάθε δωμάτιο. Για μεγάλα ηλεκτρικά φορτία ούτε
λόγος.
[56ο] Είχατε ψυγείο στο σπίτι;
[Μ.Δ.] Είχαμε ψυγείο πάγου. Αυτό σημαίνει αγορά πάγου (ένα τέταρτο της
κολώνας) κάθε μέρα από τον κύριο Σίμο, που μετέφερε τις παγοκολόνες με
καρότσι. Η διαδικασία της διακίνησης του πάγου ήταν: μεταφορά του πάγου με
φορτηγό από το παγοποιείο, αποθήκευση στον χώρο του κυρίου Σίμου (κάτι
σαν πολύ μεγάλο ψυγείο) και πώληση στα σπίτια. Τα κομμάτια του πάγου τα
τύλιγαν με λινάτσα για να μη λιώνουν γρήγορα. Τα εργαλεία του παγοπώλη
ήσαν ο γάντζος και η ψαλίδα για το πιάσιμο των κομματιών και η πριονωτή
μαχαίρα για το κόψιμο.
Εικόνα 5: Καρότσι με πάγο. Ο Θανάσης Βέγγος μεταφέρει μια παγοκολόνα. Από την ελληνική ταινία
«Γαμήλιες περιπέτειες» (1959).
Εικόνα 6: Στην αριστερή φωτογραφία παγοπώλης στην Αθήνα (Ομόνοια). Το εργαλείο στη θήκη είναι ο
κόφτης του πάγου. Στη δεξιά φωτογραφία παγοπώλης με μηχανάκι.

Εικόνα 7: Το επάγγελμα αυτό υπήρχε σε πολλές χώρες του κόσμου πριν την έλευση του ηλεκτρικού ψυγείου.
Στην αριστερή φωτογραφία βλέπουμε μεταφορά πάγου με λαβίδες και στη δεξιά λαβίδα πάγου με άνοιγμα
30 εκ.
[56ο] Ραδιόφωνο; Τηλεόραση;
[Μ.Δ.] Το ραδιόφωνο που είχαμε στο συνοικισμό ήταν ένα Ελβίρα (είναι τα
αρχικά του: Ελληνική Βιομηχανία Ραδιοφώνων) ναι, ήταν made in Greece και
Εικόνα 8: Ραδιόφωνο «Ελβίρα»
δεν είχε καντράν με βελόνα. Τι να
το κάνει άλλωστε; Το ΕΙΡ (Εθνικό
Ίδρυμα Ραδιοφωνίας) είχε τότε
μόνο έναν σταθμό. Για να πιάσει
σταθμό χρειαζόταν μια κεραία, που
την απλώναμε διαγώνια σε όλο το
δωμάτιο. Αργότερα, αγοράσαμε ένα ραδιόφωνο POTSDAM, που έπιανε μέχρι
και τον σταθμό της αμερικανικής βάσης στο Ελληνικό και ακούγαμε ξένα
τραγούδια.
Για τηλεόραση, ούτε λόγος. Τηλεόραση, ηλεκτρικό ψυγείο, ηλεκτρική κουζίνα,
θερμοσίφωνας μπήκαν στο σπίτι όταν πήγαμε στον Νέο Κόσμο.
[56ο] Είχατε νερό στο σπίτι;
[Μ.Δ.] Παροχή νερού, όχι. Το νερό το κουβαλάγαμε κάθε μέρα με τενεκέδες
από τον πλησιέστερο «γερανό» της Ούλεν, που άνοιγε ορισμένη ώρα κάθε
μέρα και γεμίζαμε ένα κεντρικό ντεπόζιτο στο σπίτι. Από αυτό παίρναμε νερό

για κάθε χρήση. Βέβαια ο γερανός δεν άνοιγε μόνος του. Ήταν η κυρία Ανθή
και η κυρία Ολυμπία που είχαν αναλάβει αυτήν την εργασία.
[56ο] Είχατε μπάνιο στην παράγκα σας;
[Μ.Δ.] Μπάνιο κάναμε στον χώρο της κουζίνας. Η διαδικασία ήταν απλή:
Ζέσταμα νερού στην γκαζιέρα, στήσιμο της σκάφης, μπάνιο και ξέβγαλμα με
την κανάτα, πέταμα των νερών.
[56ο] Εσείς χρησιμοποιούσατε τα δημόσια αποχωρητήρια;
[Μ.Δ.] Σπάνια έως καθόλου. Με εξυπηρετούσε η αδελφή του πατέρα μου και
νονά μου στο σπίτι που είχε εκεί κοντά, εκτός συνοικισμού.
[56ο] Είχατε θέρμανση;
[Μ.Δ.] Θα μπορούσα να πω ότι είχαμε κεντρική θέρμανση, με την έννοια της
γκαζιέρας που στήναμε στο κέντρο του δωματίου για να μας ζεστάνει. Όταν
βέβαια έπρεπε να μαγειρέψει η μητέρα μου, η γκαζιέρα άλλαζε χρήση. Σε
άλλα σπίτια χρησιμοποιούσαν μαγκάλι. Ήταν μια κατασκευή από λαμαρίνα με
τρία πόδια, έβαζαν κάρβουνα, τα άναβαν εκτός σπιτιού και όταν γίνονταν
θράκα το έφερναν μέσα στο σπίτι φροντίζοντας να αερίζεται, γιατί υπήρχε ο
φόβος του μονοξειδίου του άνθρακα.
[56ο] Τηλέφωνα υπήρχαν στον συνοικισμό;
[Μ.Δ.] Το πρώτο τηλέφωνο στη γειτονιά μπήκε στο μπακάλικο του πατέρα
μου, βάζοντας «μέσο» στον ΟΤΕ. Από αυτό έπαιρναν τηλέφωνο όλοι οι
γείτονες – πελάτες και σε αυτό τους καλούσαν, οπότε αναλάμβανα να τους
φωνάξω τρέχοντας στο σπίτι τους.

[56ο] Θυμάστε πώς ήταν η γειτονιά που μένατε, τα σπίτια, οι δρόμοι, οι
γείτονες;
[Μ.Δ.] Τα σπίτια ήσαν όλα όμοιας κατασκευής και χωρητικότητας, όπως
δείχνει και το εξαιρετικό διάγραμμα του κυρίου Κουκουμπέτσου. Μέσα εκεί
κυλούσε όλη η ζωή της οικογένειας και ο κόσμος έβρισκε λύσεις για να
καλύψει τις ελλείψεις που δημιουργούσε ο μικρός χώρος και η απουσία
υποδομών. Όσοι μπορούσαν κατασκεύαζαν ταρατσάκια ή υπόγεια, αφού η
οριζόντια επέκταση δεν ήταν δυνατή.
Ο δρόμοι ήσαν χωμάτινοι, αλλά δεν θυμάμαι να ενοχλήθηκα ποτέ ή να
δημιούργησε πρόβλημα η λάσπη του χειμώνα ή η σκόνη του καλοκαιριού.
Ήσαν στενοί τόσο που δεν χωρούσε μεγάλο αυτοκίνητο, αλλά μόνο τα κάρα
των μανάβηδων, που τα έσερναν άλογα ή γαϊδούρια. Στο τέλος της μέρας, οι
νοικοκυρές έκαναν παρέες και κάθονταν στο δρόμο για συζήτηση και δουλειά
που μπορούσε να γίνει εκείνη την ώρα.
…..πάνου στην ποδιά τής μητέρας που θα καθαρίζει φρέσκα φασολάκια
στην δροσερή αυλόπορτα……. (Γιάννης Ρίτσος)
Οι γείτονες, όλοι φιλικοί μεταξύ τους και αλληλοϋποστηριζόμενοι. Σκεφθείτε,
ισόγεια σπίτια στη σειρά και σε άμεση επαφή με το δρόμο. Ήταν σαν ένα
τεράστιο σπίτι με δωμάτια για κάθε οικογένεια. Πώς να μη αναπτυχθούν
φιλίες και παρέες; Μικροί δεν είχαμε κανένα δισταγμό να μπούμε στο σπίτι
κάποιου φίλου για κουβέντα και παιχνίδι. Οι πιο πολλές οικογένειες ήσαν
χαμηλού εισοδήματος, αλλά δεν θυμάμαι να υπήρχε κάποιος άνεργος.
Υπάλληλοι, επαγγελματίες, τεχνίτες όλοι και όλες κάπου δούλευαν. Άλλοι
στέγαζαν το επάγγελμά τους μέσα στο σπίτι τους, κάποιοι άλλοι
εγκαταστάθηκαν αλλού.
[56ο] Θυμάστε κάτι άλλο από την περιοχή; Ήταν μεγάλη; Είχε πολλά
σπιτάκια;

[Μ.Δ.] Το «μεγάλη» το θεωρώ σχετικό. Ήσαν περισσότερες από 300
οικογένειες, με την ίδια προέλευση, με τα ίδια προβλήματα, που
προσπαθούσαν να τα λύσουν μέσα από συνεργασία και επιτροπές. Επιτροπή
για τη διεκδίκηση της αποχέτευσης, επιτροπή για το χτίσιμο του 16ου
Δημοτικού Σχολείου, επιτροπή για τη μεταστέγαση.
Αλλά την ευρύτερη περιοχή, τη θεωρούσαμε δική μας. Δικό μας το γήπεδο
του Παναθηναϊκού για γυμναστικές επιδείξεις. Όταν κατασκεύαζαν τις
τσιμεντένιες κερκίδες, είχαμε βρει πέρασμα κάτω από τα θεμέλια για να
βρεθούμε μέσα στο γήπεδο. Δικός μας ο Λυκαβηττός για εκδρομές και
παιχνίδι. Δικός μας και για να βλέπουμε ποδόσφαιρο, όταν δεν υπήρχαν
λεφτά για εισιτήριο ή δεν υπήρχαν θέσεις στο γήπεδο.
Εικόνα 9: Η περιοχή μας. Η ευθεία δείχνει τη θέση που καθόμαστε στον Λυκαβηττό και το μέρος του γηπέδου
που βλέπαμε από κει πάνω. Στην έλλειψη είναι η πολυκατοικία που πρωτοκατοίκησαν ο Δομάζος και η
Μοσχολιού.

Γενικά, η περιοχή περικλειόταν από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας – από πλατεία
Αμπελοκήπων μέχρι Κόνιαρη, Λυκαβηττό, Κολωνάκι – Μαράσλειο, πλατεία
Μαβίλη, Βασιλίσσης Σοφίας.
Είχα «επιθεωρήσει» το χτίσιμο της πολυκατοικίας του Δομάζου (άνοιξαν τα
θεμέλια με φουρνέλα – γιατί ήταν όλο βράχος), το χτίσιμο της Αμερικάνικης
πρεσβείας, με δέντρα (ελιές και κυπαρίσσια) που κουβάλησαν από όλη την
Ελλάδα με γερανούς του στρατού και χωρίς κάγκελα γύρω -γύρω. Είδα την
προσγείωση ελικοπτέρου, που μετέφερε τραυματία για την ταχύτερη
μεταφορά του σε κοντινό νοσοκομείο, στο γήπεδο του Παναθηναϊκού, είδα τα
πρώτα τρόλεϊ να περνάνε στην Βασιλίσσης Σοφίας και βάζανε ταμπέλα
«ΠΛΗΡΕΣ» και άλλα πολλά.
Βέβαια οι βόλτες στην περιοχή για παιχνίδια και χάζεμα με αποσπούσαν από
τις δουλειές του σπιτιού και του μαγαζιού του πατέρα μου.
[56ο] Τι δουλειές κάνατε συγκεκριμένα;
[Μ.Δ.] Στο σπίτι όλα τα παιδιά βοηθούσαμε για ό,τι πέρναγε από το χέρι μας:
Βαψίματα, επιδιορθώσεις, μεταφορά ταψιών στο φούρνο του Μπιρμπουτσούκη
για ψήσιμο. Ειδικά τις γιορτές, Χριστούγεννα και Πάσχα, δανειζόμαστε
λαμαρίνες από τον φούρνο και μύριζε όλη η γειτονιά από τσουρέκια και
κουλουράκια.
Κυρίως όμως είχα απασχόληση στο μπακάλικο. Εξυπηρέτηση της πελατείας,
παράδοση προϊόντων στα σπίτια, συντήρηση του μαγαζιού. Έμαθα και την
αγορά της οδού Σωκράτους, και των πέριξ δρόμων, που τότε ήταν γεμάτη
από καταστήματα χονδρικής πώλησης τροφίμων. Εκεί πήγαινα με τον θείο
μου τον Δημητρό για τον ανεφοδιασμό του μαγαζιού. Τα ψώνια τα φορτώναμε
σε μια τρίκυκλη μηχανή Zundapp (κατάλοιπο της Γερμανικής κατοχής) και με
μένα στην κορυφή του φορτίου γυρνούσαμε στο μαγαζί. Αργότερα τα
μεταφορικά μέσα έγιναν τετράτροχα – φορτοταξί κυρίως μάρκας Peugeot.

Εκείνη την εποχή έγινα και «βοηθός» του Γεράσιμου, που ήταν γείτονας. Είχε
βγάλει τη Σεβαστοπούλειο και είχε γίνει ηλεκτρολόγος. Έτσι απέκτησα τις
πρώτες ηλεκτρολογικές μου γνώσεις για επισκευές συσκευών και
εγκαταστάσεις σε σπίτια της περιοχής.
[56ο] Πότε και γιατί φύγατε από την περιοχή;
[Μ.Δ.] Πριν το 1970 χρησιμοποιήσαμε δύο επιπλέον σπίτια, που είχαν
εγκαταλείψει οι ένοικοί τους λόγω μεταστέγασής τους. Όσοι έφευγαν
στεγαζόντουσαν σε διάφορα σημεία, όπως π.χ. στον Περισσό, στον Νέο Κόσμο
κλπ ή κατασκεύαζαν τα δικά τους σπίτια. Το ένα από τα σπίτια που
χρησιμοποιήσαμε ήταν του Κώστα του μπογιατζή στη Μιχαήλ Μελά και το
άλλο ήταν το Γ3, 14α της κυρίας Ευανθίας.
Τον Ιούλιο του 1970 και συγκεκριμένα την 16η
Ιουλίου 1970, έφυγα από ένα
τέτοιο σπίτι, που ήταν στην οδό Μιχαήλ Μελά 35, για να υπηρετήσω τη
θητεία μου στον στρατό. Όταν πήρα την πρώτη άδειά μου, από την Κόρινθο,
την 14η
Αυγούστου 1970, η οικογένειά μου είχε εγκαταλείψει τον συνοικισμό
και είχε εγκατασταθεί σε διαμέρισμα που μας είχε παραχωρηθεί στον Νέο
Κόσμο. Μόνο που εγώ δεν ήξερα πού μέναμε! Μου πήρε μισή μέρα για να
συνεννοηθώ και να βρω το σπίτι μου! Τα σπίτια του συνοικισμού πρέπει να
κατεδαφίστηκαν μαζικά, μετά την εκκένωσή τους από τους κατοίκους. Επειδή
δεν είχα οπτική εικόνα στα τετράγωνα που ήσαν προς την πλευρά του
γηπέδου του ΠΑΟ, αυτό για την κατεδάφιση ισχύει για τα τετράγωνα που
ήσαν στη νότια πλευρά. Μέχρι τον Ιούλιο του 1970 δεν είχαν κατεδαφιστεί.
Τουλάχιστον ένας, ο σιδεράς της γειτονιάς, στη δυτική πλευρά της οδού
Μιχαήλ Μελά, αρνήθηκε να εκκενώσει το ακίνητό του και μέχρι πριν λίγα
χρόνια ήταν ακόμη εκεί.

[56] Σε παλαιότερες συνεντεύξεις από κατοίκους της περιοχής των
Κουντουριώτικων αλλά και του συνοικισμού της Νέας Ανατολής αναφέρθηκε
ότι για να μεταβούν στο νέο τους σπίτι, διαμέρισμα σε πολυκατοικία, θα
έπρεπε να κατεδαφίσουν πρώτα οι ίδιοι την παράγκα τους. Σε σας δεν έγινε
αυτό...
[Μ.Δ.] Όπως είπα, έμεινα σε σπίτια που είχαν εκκενώσει οι κάτοικοί τους και
δεν είχαν κατεδαφιστεί. Εξ άλλου η κατεδάφιση ενός σπιτιού με μεσοτοιχία
μονού τοίχου θα δημιουργούσε δυνητικά πρόβλημα στατικότητας στο διπλανό.
[Υπήρχαν, όμως, περιπτώσεις όπου είχαν κατεδαφιστεί σπιτάκια, όπως αυτά
που αναφέρονται στις συνεντεύξεις του κυρίου Κουκουμπέτσου (το διπλανό
του σπίτι) του κυρίου Μαρκόπουλου της κυρίας Φαμέλη-Τάσση κλπ.]
Εικόνα 10: Στη φωτογραφία, μέρος του συνοικισμού «Κουντουριώτη», διακρίνονται κατεδαφισμένα
σπιτάκια. Στο κόκκινο βελάκι έχουν κατεδαφιστεί και τα δύο σπιτάκια της μεσοτοιχίας με αποτέλεσμα να
δημιουργηθεί ένα μικρό σοκάκι ενώ στα πορτοκαλί βελάκια έχει κατεδαφιστεί μόνο το ένα από τα δύο
σπιτάκια της μεσοτοιχίας...
[56ο] Επομένως, οι παράγκες που κατεδαφίζονταν σταδιακά μέχρι και το
1973-1974 ήταν αυτές που είχαν χτιστεί στην περιοχή κοντά στη σειρά
κατοικιών των δικών σας που είχαν κατασκευαστεί το 1922-1923. Για
παράδειγμα, αυτές που ήταν μεταξύ Μιχαήλ Μελά και Κόνιαρη.

[Μ.Δ.] Πράγματι τα σπίτια που ήσαν πάνω από τη Μιχαήλ Μελά πρέπει να
χτίστηκαν αργότερα από το κύριο κομμάτι του συνοικισμού, χωρίς να έχω
κάποιο στοιχείο για αυτό, ενώ μπορεί να κατεδαφίστηκαν αργότερα, που και
γι’ αυτό δεν έχω στοιχεία. Αλλά επειδή αυτή η περιοχή δεν ήταν «δημόσια»,
υπήρχε δυσκολία για την κατεδάφιση αφού έπρεπε να ενδιαφερθεί ο εκάστοτε
ιδιοκτήτης.
Εικόνα 11: Με πορτοκαλί χρώμα είναι τα 12 κτήρια που χτίστηκαν για κατοικίες των προσφύγων του
συνοικισμού «Κουντουριώτη», με μωβ είναι ο χώρος όπου είχαν χτιστεί αρχικά βοηθητικά κτήρια του
συνοικισμού «Κουντουριώτη» ενώ με πράσινο είναι ο χώρος μεταξύ Μιχαήλ Μελά και Κόνιαρη όπου
χτίστηκαν παράγκες από ιδιώτες. Τα κτήρια αυτά τα θεωρούσαν μέρος του ευρύτερου συνοικισμού.
[56ο] Σε ποια περιοχή πήγατε και πού μένετε τώρα;
[Μ.Δ.] Πήγαμε στον Νέο Κόσμο, όπου κατασκευάστηκε ολόκληρη συνοικία για
την στέγαση των προσφύγων. Κάθε δικαιούχος πήρε ένα διαμέρισμα, έναντι
δανείου με υποθήκη. Πρέπει να ομολογήσω ότι τα κτήρια, αν και απλής
κατασκευής, είναι λειτουργικά και δεν έχουν όλα το ίδιο σχέδιο και μέγεθος
ούτε τον ίδιο προσανατολισμό. Αν δείτε στο Google earth θα παρατηρήσετε
ότι ανάμεσα στις πολυκατοικίες υπάρχουν και πολλά δέντρα, πράγμα που δεν
συμβαίνει στην γύρω περιοχή. Κάθε οικογένεια ανάλογα με τον αριθμό των

μελών της πήρε ένα διαμέρισμα – μεγαλύτερο ή μικρότερο. Έτσι υπήρξε
πολυκατοικία με γκαρσονιέρες με 11 ορόφους, που την ονομάσαμε «ο
πύργος». Άλλη, λόγω μεγάλου μεγέθους, ήταν το «Χίλτον».
Σήμερα μένω με την οικογένειά μου στο Πολύδροσο του Χαλανδρίου. Είμαι
δημότης Χαλανδρίου. Από τον Νέο Κόσμο έφυγα με την οικογένειά μου το
1982.
[56ο] Πού πήγατε σχολείο; Τι θυμάστε από το σχολείο;
[Μ.Δ.] Αρχίζω από την προ Δημοτικού εποχή. Ο διευθυντής του Δημοτικού,
ο αείμνηστος Στυλιανός Δουφεξής, ήταν πελάτης του πατέρα μου. Έτσι
πήγαινα επισκέπτης στην προ Δημοτικού περίοδο στο σχολείο. Για πρώτη
φορά πήγα στου «Αρβανιτάκη» όπου στεγαζόταν το 16ο
Δημοτικό. Στον χώρο
υπήρχε στημένος ένας ανθρώπινος σκελετός σκεπασμένος με σεντόνι!!
Θυμάμαι ότι κάποια φορά με έβαλαν κάτω από το σεντόνι, χάριν αστεϊσμού.
Κατόπιν, το 16ο
φιλοξενήθηκε στο «Μαράσλειο». Εκεί πήγα μέχρι την
Τετάρτη τάξη (1954 -1955) με δασκάλους την κυρία Κλειώ, την κυρία
Κατερίνα, τον Αρίστο Βολογιαννίδη και στην τετάρτη τάξη την διευθύντρια
του σχολείου Αλεξάνδρα Αποστολοπούλου.
Όσα είμαστε μικροί, η μεταφορά μας στο Μαράσλειο γινόταν με ένα φορτοταξί
μάρκας Standard (κατάλοιπο της κατοχής) που οδηγούσε ο Μητσάκης
(Δημήτρης Αλτίνογλου), έναντι μικρού τιμήματος. Στις μεγαλύτερες τάξεις
πηγαινοερχόμαστε με τα πόδια. Στη συνέχεια ευοδώθηκαν οι προσπάθειες
των γονιών μας να λειτουργήσει το σχολείο στο νέο κτήριο, στην οδό
Τιμολέοντος Φιλήμονος, και έτσι Πέμπτη και Έκτη τάξη τις «έβγαλα» στο νέο
σχολείο, με δάσκαλο τον Γεώργιο Φατούρο στην Πέμπτη και στην Έκτη.
Στην τάξη μας ερχόταν και παρακολουθούσε τα μαθήματα ο Σταύρος, από
την παρακείμενη σχολή τυφλών. Κάναμε ανταλλαγή: του διάβαζα τα μαθήματα

και εκείνος μου έμαθε το σύστημα Μπράιγ. Θαύμαζα το ρολόι του, που για να
«δει» την ώρα άνοιγε το τζαμένιο καπάκι και ψηλαφούσε τους δείκτες.
Στις εθνικές επετείους κάναμε παραστάσεις με πατριωτικό περιεχόμενο.
Πότε – πότε πηγαίναμε ημερήσια εκδρομή. Στην Πεντέλη, στο Διόνυσο ή στη
λίμνη Μαραθώνα. Στο τέλος της χρονιάς είχαμε γυμναστικές επιδείξεις με
ελληνικούς χορούς.
Το 1957 γράφτηκα στο 10ο
. Ήταν γυμνάσιο με εξαιρετικό εξοπλισμό: στην
αυλή υπήρχαν τρία γήπεδα μπάσκετ, μονόζυγο, δίζυγο, υπόστεγο με διάστρες
Εικόνα 12: Διάστρες -«έτσι τις έλεγε ο
γυμναστής μας, ο Πάτροκλος Φασσέας».
[παράλληλη τοποθέτηση ξύλινων ράβδων σε
κυκλική (κυκλική διάστρα της υφαντουργίας) ή
σε επίπεδη διάταξη] για γυμναστική όταν
έβρεχε. Είχε αμφιθέατρο και αίθουσα χημείου,
στην οποία ουδέποτε μπήκαμε. Ο καθηγητής φυσικής, ο Μπούμπας, μας
έλεγε: «εδώ δεν μπορούμε να καλύψουμε τη θεωρία, πειράματα θα κάνουμε;».
Γνώρισα εκεί εξαιρετικούς καθηγητές, αλλά ξεχώρισα: Μαρία Μαυρίκη –
φιλόλογος, Δημήτριος Φιλάρετος – μαθηματικός (μπορούσε να διδάξει
Μαθηματικά (άλγεβρα, γεωμετρία κλπ) στα γαλλικά και γερμανικά) ήξερε σε
ποια σημεία το βιβλίο Άλγεβρας του Τόγκα είχε λάθη, Παραδόξως (λόγω
αντικειμένου) εκτίμησα και τους Πάτροκλο Φασσέα – γυμναστή, που οδήγησε
το γυμνάσιο στις γυμναστικές επιδείξεις στο καλλιμάρμαρο με τον Νίκο
Πουλάκο να κάνει σόλο ασκήσεις στο μονόζυγο, τον Σπύρο Περεσιάδη στα
Τεχνικά και την Αργυρώ Καντεράκη στην Ωδική.
Προς το τέλος της τελευταίας χρονιάς (1963) ήρθε στο γυμνάσιο ένα
στέλεχος της Εθνικής Τράπεζας και μας είπε: όποιος πάρει απολυτήριο με
λίαν καλώς και διαγωγή κοσμιωτάτη, να έλθει στην τράπεζα για διαγωνισμό
πρόσληψης. Αυτό το έκανε η Εθνική Τράπεζα στα θεωρούμενα καλύτερα
γυμνάσια της Αθήνας (Πειραματικό, Αρσάκειο κλπ). Όταν πήγε ο πατέρας
μου να πάρει το απολυτήριο του λέει ο κυρ Παναγιώτης (ήταν ο επιστάτης

του σχολείου, που έμενε με την οικογένειά του μέσα στο σχολείο και είχε το
κυλικείο): «δεν πάει ο γιός σου να δώσει στην Εθνική αφού το πήρε με λίαν
καλώς;» Εγώ, την είχα ξεχάσει την πρόσκληση. Πάντως πήγα, έδωσα κάτι
υποτυπώδεις εξετάσεις και μπήκα στην τράπεζα.
[56ο] Και στη συνέχεια; Ποιες ήταν οι σπουδές σας;
[Μ.Δ.] Ένα χρόνο μετά απ’ όταν μπήκα στην τράπεζα, μπήκα στην τότε
ΑΣΟΕΕ (Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών)
[https://el.wikipedia.org/wiki/Οικονομικό_Πανεπιστήμιο_Αθηνών]
Αλλά το 1967 μέσω μιας άλλης διαδικασίας εσωτερικής επιλογής, η τράπεζα
πρότεινε σε μερικούς από τους υπαλλήλους να εκπαιδευτούν και να
ενταχθούν στη μηχανογράφηση (σήμερα θα λέγαμε ΙΤ department) σαν
προγραμματιστές. Τον καιρό εκείνο δεν υπήρχε η έννοια ούτε καν του
αναλυτή εφαρμογών. Η εκπαίδευση γινόταν από τους προμηθευτές των
διαφόρων συστημάτων, αφού τέτοιος κλάδος δεν υπήρχε σε πανεπιστημιακό
επίπεδο. Έτσι κύλισε όλη η επαγγελματική πορεία μου: στο ΙΤ.
[56] Σχετικά με το 16ο
Δημοτικό Σχολείο. Τα κτήρια που κατασκευάστηκαν
το 1922-1923 φαίνεται, από βίντεο και φωτογραφία της εποχής, ότι είχαν και
σχολείο. Αυτό προφανώς, αφού πηγαίνατε Δημοτικό στο Μαράσλειο, δεν
λειτουργούσε την εποχή εκείνη. Γνωρίζετε κάτι για το τι έγινε;
[Μ.Δ.] Οι ανάγκες στέγασης των προσφύγων ήσαν, προφανώς, τόσο μεγάλες
ώστε κάθε διαθέσιμος χώρος παρεχωρείτο για κατοικία. Δεν γνωρίζω, όμως,
αν ήταν πριν σχολείο εκεί. [Υπήρχε πέτρινο σχολείο μέχρι και το ~1940
σύμφωνα με τον κύριο Νίκο Κατσικά όπου ήταν μαθητής του σχολείου.
Περισσότερες πληροφορίες στη συνέντευξή του εδώ:
https://www.slideshare.net/goa56tk/ss-236946459] Γι’ αυτό ανέφερα ότι
από το 1952 και μετά γνώρισα το 16ο
Δημοτικό στου Αρβανιτάκη (οδός

Έσλιν) κατόπιν στο «Μαράσλειο» και μετά από μεγάλο τρέξιμο της επιτροπής
γονέων των συνοικισμού κατασκευάστηκε το κτήριο του Δημοτικού στην οδό
Τιμολέοντος Φιλήμονος. Λειτούργησε για πρώτη φορά το 1956, όταν πήγα
στην Πέμπτη τάξη.
Είναι εξαιρετικής κατασκευής, με τέσσερις ηλιόλουστες αίθουσες, γραφεία,
μεγάλη αυλή, τις απαραίτητες βρύσες και τουαλέτες και ένα διαμέρισμα για τη
διαμονή του επιστάτη. Στην αρχή ο χώρος του επιστάτη παραχωρήθηκε στο
1ο
Σύστημα Προσκόπων.
[56ο] Τρώγατε και ξύλο καμιά φορά στο σχολείο;
[Μ.Δ.] Από όσα θυμάμαι είτε στο Δημοτικό είτε στο Γυμνάσιο δεν υπήρξε
περίπτωση ξυλοδαρμού, τουλάχιστον σε συστηματική βάση.
[56ο] Είχατε επιστάτη στο σχολείο;
[Μ.Δ.] Μέχρι που τέλειωσα το Δημοτικό δεν είχε έλθει επιστάτης. Μετά
νομίζω ότι ανέλαβε ο κυρ Στέλιος. Στο 10ο
επιστάτης ήταν ο κύριος
Παναγιώτης Ηλιόπουλος, που μαζί με την οικογένειά του διέμεναν μέσα στο
Γυμνάσιο. Επιπλέον διατηρούσε το κυλικείο με κύριο έδεσμα το σάντουιτς με
σαλάμι και φέτα έναντι 2 δραχμών. Να αναφέρω ότι στο σχόλασμα περίμεναν
απ’ έξω ο Γιώργος με το κινητό σουβλατζίδικο επί τρίτροχου ποδηλάτου,
άλλος με γλυκίσματα (κορνέ, σάμαλι κλπ) και ο πατέρας του συμμαθητή μου
Παρασκευά στο Δημοτικό με χαλβά πολίτικο (πολύ σκληρός, κοβόταν με
ειδικό σφυράκι).
[56ο] Είχε συσσίτια στο σχολείο;
[Μ.Δ.] Στο Δημοτικό πρόλαβα να δοκιμάσω βούτυρο και τυρί από μεγάλη
κονσέρβα. Φέρναμε μαζί μας μια φέτα ψωμί από το σπίτι και μας την άλειφαν

με βούτυρο, που ήταν λίγο αλμυρό, μας έδιναν και ένα κομμάτι τυρί
συμπληρώνοντας το κολατσιό.
[56ο] Θυμόσαστε δασκάλους/δασκάλες, καθηγητές/καθηγήτριες από το
σχολείο;
[Μ.Δ.] Στο Δημοτικό: κυρία Κλειώ, κυρία Κατερίνα, Αρίστος Βολογιαννίδης,
Αλεξάνδρα Αποστολοπούλου και στην Πέμπτη και Έκτη τάξη ο Φατούρος.
Την Αποστολοπούλου στη διεύθυνση του δημοτικού διαδέχτηκε ο Γρηγόριος
Λαζαράκος, πατέρας του πρώτου αρχηγού μου στην ομάδα προσκόπων
Γιώργου.
Όλοι προσπαθούσαν για το καλύτερο αποτέλεσμα, με τα μέσα της εποχής
εκείνης.
Θυμάμαι δύο περιστατικά από το Δημοτικό: το ένα είναι που είχαμε
συμμαθητή τον Δήμο ο οποίος, στην ανάγνωση, προσπαθούσε να διαβάσει
αλλά δεν του έβγαινε: αναψοκοκκίνιζε, μπούκωνε πλην όμως μάταια. Βλέπετε
τον καιρό εκείνο ούτε ο δάσκαλος ούτε εμείς γνωρίζαμε τι σημαίνει
«δυσλεκτικός» και γι’ αυτό απορούσαμε για την αδυναμία του. Το άλλο είναι
που είχα συλλαβίσει τη λέξη «αντοχή» σαν «α – ντο – χή». Το λάθος βέβαια
ήταν στο «ντο» και μου λέει ο Φατούρος: «Διακονίδη, από «ντ» δεν αρχίζει
ελληνική λέξη εκτός από το «ντουβάρι» σαν το κεφάλι σου». Ουδέποτε το
ξέχασα. Τώρα πια, οι βαρβαρικοί δίφθογγοι γκου, μπου, ντου, περιλήφθηκαν
στο βιβλίο της γραμματικής!
Στο γυμνάσιο οι καθηγητές μου ήσαν: Μαρία Μαυρίκη, Πανταζής, Μακρής –
φιλόλογοι, Συρμακέσης – Θρησκευτικά, Μπούμπας – Φυσική και Χημεία,
Χαβέλας – Φυσική, Μπελτάος – Ιστορία, Κλώνης, Μπαρμπαρούσης, Απέργης,
Φιλάρετος – Μαθηματικά, Παπακυριακόπουλος – Ιστορία, για λίγο διάστημα
Γαβριηλίδης – Γαλλικά και στα μαθήματα «διασκέδασης» τον Πάτροκλο

Φασσέα – Γυμναστική, Αργυρώ Καντεράκη – Ωδική και Σπύρο Περεσιάδη –
Τεχνικά.
[56ο] Ποια ήταν τα παιχνίδια που παίζατε στα σχολικά σας χρόνια; Κυρίως
στις ηλικίες 12-15 ετών που είναι και οι δικές μας;
[Μ.Δ.] Παραπέμπω στο ιδιαίτερο παράρτημα με τα παιχνίδια εκείνης της
εποχής [https://www.slideshare.net/goa56tk/ta-paixnidiathszwhsmas].
Αλλά κύριο χαρακτηριστικό των παιχνιδιών μας ήταν ότι δεν ξοδεύαμε (οι
πατεράδες μας δηλαδή) χρήματα για να τα αγοράσουμε. Με υλικά τη κιμωλία,
το τσιμέντο των πεζοδρομίων και το χώμα στήναμε τα παιχνίδια μας.
Τα καπάκια των πακέτων τσιγάρων και τα καπάκια μπύρας και αναψυκτικών
γινόντουσαν αντικείμενα συλλογής και συναλλαγής.
Στην ηλικία 12 – 15 τα παιχνίδια ήσαν ποδόσφαιρο στις διάφορες αλάνες και
οικόπεδα, νοικιασμένο ποδήλατο, από τον Απαλό ή τον Τσαρτσαφλουδάκη,
ξυλίκι και τα «επιπεζοδρόμια» ντάμα, βεζίρης, σαλίγκαρος κλπ.
[56ο] Από διάβασμα, πώς πήγαιναν τα πράγματα; Από ό,τι καταλαβαίνουμε
παίζατε αρκετά.
[Μ.Δ.] Σε τακτική βάση τα βολεύαμε. Στο γυμνάσιο ο μεγάλος εφιάλτης μου
ήταν που είχαμε τρεις μέρες μάθημα πρωί και τρεις απόγευμα, επειδή στο
ίδιο κτήριο στεγαζόταν και το 3ο
. Έτσι το Σάββατο που είχαμε απόγευμα
έπρεπε να βγούμε για σινεμά και αν την Κυριακή είχα να πάω εκδρομή – όλη
τη μέρα- το διάβασμα άρχιζε στις 4 το πρωί της Δευτέρας.
[56ο] Σκανδαλιές κάνατε;
[Μ.Δ.] Όχι σοβαρά πράγματα. Η προσπάθεια των γειτόνων και φίλων για
επιβίωση δεν μας άφηνε περιθώρια και για σκανταλιές – φάρσες σε βάρος
τους. Έπειτα, το κύρος των δασκάλων – καθηγητών και η αγάπη τους για μας

επέστρεφε σε αυτούς σαν σεβασμός. Θυμάμαι μόνο στην τελευταία τάξη του
Γυμνασίου όταν ένας συμμαθητής μας, ο Αδαμάντιος, σφύριξε θαυμαστικά για
μια μαθήτρια του Β’ που πήγαινε στο γυμνάσιό της, στο Μαράσλειο. Αυτό έγινε
έξω από το δικό μας σχολείο. Έλα όμως που τον άκουσε ο Φιλάρετος αλλά
εκείνη τη στιγμή δεν ειπώθηκε κάτι. Όταν όμως έμπαινε ο Φιλάρετος στην
τάξη για μάθημα έλεγε: «Αδαμάντιε, όταν μπαίνω εγώ για μάθημα, εσύ θα
βγαίνεις έξω».
Τα υπόλοιπα ήταν μάλλον μπλέξιμο σε επικίνδυνες καταστάσεις, κατά τη
διάρκεια παιχνιδιών ή ψυχαγωγίας. Ανεβαίναμε για αναρρίχηση στις πλαγιές
που είχαν σχηματιστεί στα νταμάρια του Λυκαβηττού, αλλά δεν σημειώθηκε
κάποιο ατύχημα. Κάποια φορά επιστρέφοντας από το σχολείο, τότε που
πηγαίναμε στο Μαράσλειο, ο Δήμος είδε μια στοίβα άμμο μπροστά σε μια
οικοδομή. Πήρε φόρα και έτρεξε για να ανέβει στην κορυφή της. Έλα όμως
που η στοίβα ήταν ασβέστης καλυμμένος με λίγη άμμο. Χώθηκε στον ασβέστη
μέχρι το λαιμό. Τον έπλυναν οι εργάτες με μια μάνικα και με ένα φορτηγό τον
πήγαν στο σπίτι του για τα …..περαιτέρω.
Τις μέρες του Πάσχα τα ψιλικατζίδικα πουλούσαν εκρηκτικούς φελλούς.
Ήταν ένας φελλός με ένα κοίλωμα που εκεί είχε εκρηκτική ύλη. Τον βάζαμε
σε ένα ειδικό πιστολάκι, τραβάγαμε τη σκανδάλη και ένα καρφί πεταγότανε,
χτύπαγε την εκρηκτική ύλη και ακουγότανε το αναμενόμενο «μπαμ» με τον
φελλό να πετάγεται πιο πέρα. Τους ίδιους φελλούς τους κάναμε αυτοσχέδιες
χειροβομβίδες, τους πιάναμε με ένα σύρμα και τους πετάγαμε στα πόδια των
περαστικών.
[56ο] Μέσα στην τάξη ήσασταν αρκετά παιδιά;
[Μ.Δ.] Θυμάμαι γύρω στον αριθμό 70 είτε στο Δημοτικό είτε στο Γυμνάσιο. Η
δουλειά όμως απέδιδε μια χαρά και μαθαίναμε γράμματα. Ειδικά στο Γυμνάσιο
όταν ήταν η ώρα της εξέτασης από τον Φιλάρετο μας έλουζε κρύος ιδρώτας.

Έβγαζε με τελετουργικές κινήσεις το βιβλιαράκι με το μαθητολόγιο, φυσούσε
τα φύλλα για να ανοίξουν ενώ κάτω επικρατούσε σιγή. Καμιά φορά γινόταν
λάθος από τον καθηγητή και καλούσε όνομα από το άλλο τμήμα. Αμέσως
δινόταν πληροφορία στον … υποψήφιο να ετοιμάζεται.
[56ο] Τι είδους τιμωρίες δίνονταν συνήθως;
[Μ.Δ.] Μάλλον κίνητρα υπήρχαν παρά τιμωρίες. Υπήρχαν βραβεία, καλή
βαθμολογία ενώ η λεκτική εναντίωση σε καθηγητή ήταν αδιανόητη.
Στο Γυμνάσιο υπήρχε ο φόβος της αποβολής, αλλά δεν θυμάμαι να
επιβλήθηκε ποτέ τέτοια ποινή. Μια φορά στην τελευταία τάξη έλαβα και εγώ
μέρος σε «σκασιαρχείο» όχι επειδή δεν ήξερα κάποιο μάθημα, αλλά έτσι, για
να δω πώς είναι. Το αποτέλεσμα ήταν επειδή υπήρξε μεγάλη συμμετοχή, να
πρέπει να πάμε την άλλη μέρα με τον πατέρα μας για να δικαιολογήσει την
απουσία.
[56ο] Τελικά, ποια εποχή θα επιλέγατε εσείς συνολικά, αν το δει κανείς, και
πώς ήσασταν σχολείο, στο σπίτι, στην παράγκα που λέτε...;
[Μ.Δ.] Δύσκολο να απαντήσω στο «συνολικά». Υπάρχουν τα καλά και τα κακά
κάθε εποχής. Η διαμονή και οι οικιακές υποδομές είναι πολύ καλύτερες
σήμερα. Οι συγκοινωνίες το ίδιο. Την εκπαίδευση την προτιμώ όπως ήταν
τότε όσον αφορά την άμιλλα και την πειθαρχία. Το πνεύμα της γειτονιάς ήταν
ανεπτυγμένο τα παλιά χρόνια περισσότερο από σήμερα: δε νοιώθαμε δισταγμό
να μπούμε σε σπίτια φίλων και να δεχτούμε και ένα κέρασμα, ό,τι ώρα και να
ήταν. Ειδικά ο χώρος στα προσφυγικά σπίτια δημιουργούσε πρόβλημα αφού
δεν επαρκούσε για όλες τις λειτουργίες «ταυτόχρονα». Παρ’ όλα αυτά, η
σύμπνοια, η ανεκτικότητα και η υπομονή όλων των μελών της οικογένειας,
συνέβαλαν στη δημιουργία πνεύματος συνεργασίας, αγάπης και φιλικότητας.

Ο αριθμός των μαθητών ανά τάξη στο σχολείο δεν νοιώσαμε ότι
δημιουργούσε πρόβλημα στη μάθηση. Αλλά το χαρακτηριστικό ήταν η άμιλλα
και η πειθαρχία.
[56ο] Ποια ήταν τα τοπόσημα της περιοχής σας;
[Μ.Δ.] Πρώτο το γήπεδο του Παναθηναϊκού, λόγω μεγέθους αλλά και επειδή
συγκέντρωνε πολλούς φιλάθλους όταν είχε αγώνα. Χώρια από το ποδόσφαιρο
εκεί διοργάνωναν και αγώνες πάλης, κατς, παγοδρομίες, γυμναστικές
επιδείξεις σχολείων και άλλα. Το πλήθος των κινηματογράφων στη λεωφόρο
Αλεξάνδρας μέχρι την πλατεία Αμπελοκήπων. Τα διαθέσιμα οικόπεδα όπου
έρχονταν τσίρκο και λούνα παρκ. Τέτοια ήταν ο χώρος δίπλα στο ΙΚΑ της
λεωφόρου Αλεξάνδρας και στη γωνία Δορυλαίου και Γέλωνος, όπου
παλιότερα ήταν το 1ο
Σύνταγμα Πεζικού.
Αν θέλετε μεγαλύτερου μεγέθους τοπόσημα, να αναφέρω τον Λυκαβηττό με
τα εκκλησάκια του Αϊ Γιώργη και των Αγίων Ισιδώρων. Ήταν από τους
αγαπημένους τόπους για βόλτα και παιχνίδια. Επίσης το πλησιέστερο βουνό,
την Πεντέλη. Εκεί, κοντά στο μοναστήρι, μετά το 1950 νοίκιαζε χώρο ο
πατέρας μου από το μοναστήρι, έστηνε σκηνή και όλη η οικογένεια
παραθέριζε μαζί με πολλούς άλλους, μια ολόκληρη πάνινη πολιτεία. Ήταν
υπέροχη περιοχή με πολλά νερά και βλάστηση.
[56ο] Θυμάστε κάποια μεγάλα, σημαντικά κτήρια που υπήρχαν από τότε στην
περιοχή κοντά στα Κουντουριώτικα, εκτός από τα νοσοκομεία;
[Μ.Δ.] Ήταν το σπίτι του εκάστοτε Αμερικανού πρέσβη αλλά δεν το είχαμε
δει ποτέ γιατί είχε μεγάλο κήπο. Τη φορά που ήλθε ο πρόεδρος της Αμερικής
Αϊζενχάουερ [Δεκέμβριο του 1959:
https://el.wikipedia.org/wiki/Ντουάιτ_Αϊζενχάουερ], γκρέμισαν τα
προσφυγικά σπίτια που ήσαν απέναντι μέσα σε μια νύχτα! Στον χώρο εκείνο

έγινε αργότερα δημοτικός παιδικός σταθμός. Άλλα κτήρια ήσαν το
«Εμπειρίκιο» αναμορφωτήριο θηλέων και οι φυλακές Αβέρωφ.
Το τότε ίδρυμα Κωφαλάλων και σήμερα Κωφών. Μέσα εκεί κάναμε και μια
προσκοπική ομάδα με τη συμμετοχή των τροφίμων του ιδρύματος. Για να
συνεννοούμαστε με τα παιδιά μάθαμε τη νοηματική γλώσσα.
Στην πλατεία Αμπελοκήπων ήταν η Υγειονομική Σχολή όπου στεγαζόταν και
το Αστυνομικό Τμήμα. Το Ινστιτούτο Παστέρ. Η εκκλησία των Αγίου
Δημητρίου. Το εκκλησάκι των Αγίων Πάντων, που το είχα συνδέσει με τον
αείμνηστο Αθανάσιο Κοτρώνη που ήταν νεωκόρος, ψάλτης και επίτροπος
μαζί. Ο γλυκύτατος μπάρμπα - Θανάσης ήταν πλανόδιος πωλητής παντοφλών
και απλών υποδημάτων. Τα πουλούσε και με δόσεις: η οφειλή γραφόταν στις
παραστάδες των θυρών και από κάτω υπήρχαν οι καταβολές. Άλλα
προσωνύμια που του είχαμε δώσει: «Φρι-φρον» και «γιουσουρούμ». Μερικές
από τις ατάκες του: «μέσα είναι και δεν βγαίνει….» για τις κυρίες που
χρωστούσαν και κλεινόντουσαν στο σπίτι, όταν δεν είχαν να πληρώσουν τη
δόση. «Έχω σκόνη για τη γκρίνια, καραμπογιά για τα μουστάκια, παπαζωτό*
για τις προκομμένες» ήσαν μερικά από τα παράξενα προϊόντα του. «Έχω τα
μπαμ, έχω τα μπουμ, έχω παπούτσια γιουσουρούμ».
Για τους μικρούς είχε πάντα κάτι να δώσει: μια καραμέλα ή ένα εικονισματάκι.
* Με το παπαζωτό (το συναντούμε και με τις ονομασίες: δελφίνιο η
αγριοσταφίδα, σταφίδα, ψειρόχορτο, ψειριάρικη, σκυλόλακος, σκονιδοβότανο,
κονιδοβότανο) οι γυναίκες έλουζαν τα μαλλιά τους ή τα χτένιζαν βρέχοντας
τη χτένα τους μέσα στο βραστάρι του βοτάνου, όπως αναφέρεται και στον
επόμενο σύνδεσμο. http://www.haniotika-nea.gr/δελφίνιο-η-αγριοσταφίδα/.
[56ο] Τι θυμόσαστε από τους κατοίκους της περιοχής των Κουντουριώτικων;
[Μ.Δ.] Επειδή το σπίτι μου ήταν στην άκρη του συνοικισμού, είχα γείτονες και
φίλους όσους έμεναν στους κοντινούς δρόμους: Συήνης, Κοτυαίου, Ωρολογά.

Τις ώρες που βοηθούσα στο παντοπωλείο του πατέρα μου γνώρισα πελάτες,
που ο καθένας είχε το επάγγελμά του, τα προβλήματά του αλλά πάντα ζούσαν
με αξιοπρέπεια και θέληση για αλληλοβοήθεια.
Σε κάθε ευκαιρία στήνονταν και η αντίστοιχη γιορτή. Οι φωτιές του Αϊ Γιάννη
τον Ιούνιο, που ό,τι παλιό ξύλο καιγότανε τότε. Το στόλισμα υπαίθριων
τραπεζιών με κόκκινα αυγά και λουλούδια το Πάσχα. Ο κλήδονας. Τα κάλαντα
των Χριστουγέννων και των άλλων γιορτών, πόρτα – πόρτα και ο
απολογισμός στο τέλος της μέρας.
[56ο] Τα παιδιά στο σχολείο ήταν στην ίδια κατάσταση ή υπήρχαν παιδιά που
ξεχώριζαν;
[Μ.Δ.] Στο Δημοτικό η πλειονότητα των μαθητών ήταν από το συνοικισμό
οπότε είχαν την ίδια περίπου οικονομική δυνατότητα για ντύσιμο κλπ.
Πάντως όλοι πηγαινοερχόντουσαν στο σχολείο με τα πόδια ακόμη και όταν
πηγαίναμε στο Μαράσλειο – δεν υπήρχε δυνατότητα για αυτοκίνητο.
Στο Γυμνάσιο (εξατάξιο, που άρχιζε από την Τρίτη τάξη και τελείωνε στην
Ογδόη) επειδή φοιτούσαν μαθητές από διάφορες περιοχές, μέχρι και από του
Παπάγου, υπήρχε μια εμφανής διαφορά.
[56ο] Στο σχολείο γίνονταν διακρίσεις ανάμεσα στα παιδιά; Υπήρχαν παιδιά
που τα κορόιδευαν;
[Μ.Δ.] Όλοι σχεδόν οι συμμαθητές ήσαν και γείτονες και φίλοι. Δεν υπήρχε
λοιπόν η βάση για κοροϊδίες.
[56ο] Διακρίθηκαν πολλοί Αμπελοκηπιώτες;
[Μ.Δ.] Ναι, πολλοί, πάρα πολλοί. Είτε σαν επιστήμονες όλων των κλάδων
μετά από σπουδές, είτε σαν επαγγελματίες. Ακόμη και στρατιωτικοί. Θυμάμαι
από διηγήσεις ότι ο υπαρχηγός μου στους προσκόπους, όταν μπήκε στη

Σχολή Ικάρων ανέλαβε να κάνει γυμναστική στους συμμαθητές του, θέση που
του παραχώρησε ο τότε γυμναστής της Σχολής.
[56ο] Πού το αποδίδετε αυτό εσείς, το γεγονός δηλαδή ότι τα παιδιά, παρά
τις δύσκολες συνθήκες, τα κατάφεραν;
[Μ.Δ.] Υπήρχαν δύο επιλογές: σπουδές ή τέχνη. Οι οικογένειες υποστήριζαν
με κάθε τρόπο τα παιδιά για να προετοιμασθούν για την είσοδο σε κάποια
ανώτατη σχολή. Παράλληλα η φοίτηση στα γυμνάσια – λύκεια της γειτονιάς
βοηθούσε στην επίτευξη του στόχου. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που έχω ήδη
αναφέρει δηλαδή ότι η Εθνική τράπεζα αναγνωρίζοντας την αξία της φοίτησης
στο 10ο
, καλούσε τους μαθητές, πριν την είσοδό τους σε κάποια σχολή, να
πάνε στην τράπεζα.
[56ο] Ποια ήταν η τύχη της δικής σας περιοχής στα Κουντουριώτικα;
[Μ.Δ.] Δεν έζησα τη διαδικασία της μετακόμισης στον Νέο Κόσμο. Τον Ιούλιο
του 1970 πήγα νεοσύλλεκτος στην Κόρινθο. Όταν πήρα την πρώτη άδεια, όλα
είχαν αλλάξει: είχαμε μετακομίσει και όλα τα σπίτια του συνοικισμού είχαν
γκρεμιστεί. Πολλά χρόνια μετά επισκέφτηκα την περιοχή. Όλες οι αναμνήσεις
της παιδικής μου ηλικίας είναι από τον συνοικισμό. Παρέες της γειτονιάς και
του σχολείου, ανίχνευση της τριγύρω περιοχής, η φοίτηση στο Γυμνάσιο, οι
πρόσκοποι, όλες οι θύμησες είναι από εκεί.
[56ο] Θυμόσαστε κάτι άλλο που σας είχε κάνει εντύπωση από τα παιδικά σας
χρόνια;
[Μ.Δ.] Οι διάφοροι πλανόδιοι πωλητές τόσων διαφορετικών προϊόντων, που
τα είχαν φορτωμένα στην πλάτη ή σε καρότσι και τα διαλαλούσαν. Για
παράδειγμα:

Συκαλάκια για γλυκό. Ξύδι καλό. Όλο ζουμί λεμόνια. Τυρόπιτες. Μηλαράκια,
κοκοράκια, καραμέλες. Χόρτα άγρια. Μπανάνες. Κιτίρ – κιτίρ (μετάφραση: ποπ
κορν).
Υπήρχαν και άλλοι που προσέφεραν υπηρεσίες: γανωτζής, φαναρτζής,
ακονιστής, παπλωματάς, σομιετζής, καρεκλάς.
Από την γύρω περιοχή θυμάμαι τους δάσκαλους από τη Σεβαστοπούλειο, που
στο διάλειμμα τους περνούσαν μπρος από το σπίτι μου κρατώντας όλο και
κάποιο εργαλείο (λίμα, σιδηροπρίονο). Δεν κατάλαβα ποτέ το γιατί. Στην
πλαϊνή είσοδο της Σεβαστοπουλείου είχε γυριστεί και σκηνή από το
«Ξυπόλητο τάγμα»: ήταν όταν τελείωνε το συσσίτιο στο καζάνι και ο μάγειρας
φώναζε στους άτυχους: «Τέλος, αύριο πάλι» [Από εργασία ομάδων μας το
Σχολικό Έτος: 2015-16:https://www.youtube.com/watch?v=lnfO40RBvoo].
[56ο] Σήμερα πώς σας φαίνεται εδώ η περιοχή;
[Μ.Δ.] Παρατημένη και αναξιοποίητη. Υπάρχουν διάφοροι (ιδιώτες και
δημόσιοι οργανισμοί) που ο καθένας θα ήθελε να την αξιοποιήσει με τον δικό
του τρόπο και έτσι δεν έχει γίνει οτιδήποτε.
[56ο] Τι διαφορές βλέπετε σε σχέση με τη σημερινή περιοχή;
[Μ.Δ.] Όλες οι αναμνήσεις της παιδικής μου ηλικίας είναι από τον συνοικισμό.
Παρέες της γειτονιάς και του σχολείου, ανίχνευση της τριγύρω περιοχής, η
φοίτηση στο γυμνάσιο, οι πρόσκοποι, όλες οι θύμισες είναι από εκεί. Ο
πυρήνας ήταν τα 12 τετράγωνα με τις κατοικίες και προς την πλευρά του
Λυκαβηττού τα υπόλοιπα σπίτια χτισμένα με τυχαίο αλλά τόσο ιδιαίτερο
τρόπο. Γύρω από τα σπίτια του συνοικισμού υπήρχαν εγκατεστημένοι οι
επαγγελματίες. Σε αυτούς περιλαμβάνω και όσους στεγάζονταν σε δικά τους
καταστήματα αλλά είχαν πολλές συναλλαγές με τους πρόσφυγες. Στον χώρο
λοιπόν που περικλείεται από τις οδούς Συήνης, Ωρολογά, Κόνιαρη,

Αρματολών και Κλεφτών, Αν. Τσόχα και Τιμολέοντος Φιλήμονος υπήρχαν: το
τσαγκάρικο του Δερμάνη, η ταβέρνα του Παναγιώτη Παναγόπουλου, το
ιατρείο του Καπονίδη, το ψιλικατζίδικο του Αζακίδη, οι ενοικιάσεις
ποδηλάτων και μοτοποδηλάτων του Τσαρτσαφλουδάκη, το κρεοπωλείο του
Λαφαζάνη, η ταβέρνα «Τζαμάικα», η ταβέρνα του Δαμιανού, το κρεοπωλείο
του Καραντώνη, το παντοπωλείο των Αδελφών Πασχαλίδη, το ψιλικατζίδικο
του Αυτζόγλου, ο φούρνος του Μπιτμπουτσούκη και το οπωροπωλείο των
αδελφών Κερασίνη.
Ιδιαίτερα η οδός Μιχαήλ Μελά αριθμούσε: το οπωροπωλείο των αδελφών
Διακονίδη, τα ραφείο του Σπανίδη, το παντοπωλείο του Κλεόδημου,
ζαχαροπλαστείο, το σιδηρουργείο του Στράτου Ματινόπουλου, το
παντοπωλείο της Άννας Μάμουνα, το γαλακτοπωλείο – γιαουρτάδικο του
Αναγνωστόπουλου, τα ψιλικατζίδικα της Μαρίας Κωνσταντινόπουλου και της
κυρίας Ντίνας.
Όλα αυτά δημιουργούσαν κίνηση και συναλλαγές σε καθημερινό
κινηματογραφικό ρυθμό. Σήμερα τα περισσότερα από αυτά είναι κλειστά.
[56ο] Τι θα θέλατε για την περιοχή;
[Μ.Δ.] Να γίνει πάρκο, χωρίς κτήρια, μόνο με ένα μικρό σπιτάκι – μουσείο στο
κέντρο του – αναπαράσταση του σπιτιού μιας προσφυγικής οικογένειας.
[56ο] Έχετε κάποια πολύ δυνατή ανάμνηση από το παρελθόν, κάτι που να
σας έχει μείνει πάρα πολύ έντονα στη μνήμη σας;
[Μ.Δ.] Δεν μπορώ να θυμηθώ κάποιο χωριστό γεγονός, που να αποτελεί
δυνατή ανάμνηση. Αλλά το σύνολο της ζωής στο συνοικισμό είναι αυτό που
δεν ξεχνιέται, κάτι σαν καλή ταινία (ή βίντεο). Το πρωινό ξύπνημα, οι γονείς
ετοιμάζονται για τη δουλειά τους, τα παιδιά για το σχολείο, οι γιαγιάδες στο

MichalisDiakonidis_F

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to MichalisDiakonidis_F

Similar to MichalisDiakonidis_F (10)

More from Tassos Karampinis

More from Tassos Karampinis (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (13)

MichalisDiakonidis_F