1. Οι μικροί ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ .ΦΤΛΛΟ 663
ΗΛΙΚΙΑ:10+
΢Ε ΑΤΣΗ ΣΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΟΙ ΜΙΚΡΟΙ ΕΡΕΤΝΗΣΕ΢
ΜΑΘΑΙΝΟΤΝ ΔΙΑΦΟΡΕ΢ ΚΑΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΤ΢Ε΢
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕ΢ ΓΙΑ ΣΑ ΖΩΑ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
΢ελ. 1 δελφίνι ΢ελ. 7 ςκφλοσ
΢ελ. 2 φάλαινα ΢ελ. 8 ελάφι
΢ελ. 3 καρχαρίασ ΢ελ. 9 λφκοσ
΢ελ. 4 ιππόκαμποσ ΢ελ. 10 αλεποφ
΢ελ. 5 ξιφίασ ΢ελ. 11 κουνζλι
΢ελ. 6 χελϊνα ΢ελ. 12 αρκοφδα
΢ελ. 13-14 Περιβαλλοντικζσ ανθςυχίεσ
΢ελ. 15-17 παιχνίδια!!!

2. Δελφίνι
Σα δελφίνια είναι καλάςςια κθλαςτικά, που ςυγγενεφουν με τισ φάλαινεσ. Τπάρχουν
περίπου 40 είδθ δελφινιϊν από 17 γζνθ. Η ονομαςία αναφζρεται κυρίωσ ςτα "γνιςια
δελφίνια" τθσ υπο-οικογζνειασ των Δελφινιδϊν, που επεκτείνεται όμωσ και ςε άλλα είδθ
"μθ γνιςια δελφίνια", όπωσ τθσ οικογζνειασ των Πλατανιςτιδϊν και των ΢τενιδϊν.
Σο δελφίνι τρζφεται με Κεφαλόποδα, μαλακόςτρακα και επίςθσ μικρά ψάρια. Οι ψαράδεσ
ςυνικωσ το φοβοφνται γιατί ςχίηει τα δίχτυα τουσ, ωςτόςο υπάρχουν αρχαίεσ μαρτυρίεσ
για ςυνεργαςία ανκρϊπων και δελφινιϊν ςτο ψάρεμα, μεταξφ των άλλων από τον Πλίνιο
τον πρεςβφτερο,[17] ενϊ μια τζτοια μορφι ςυνεργαςίασ διατθρείται ακόμα και ςιμερα ςτθν
πόλθ Λαγκοφνα τθσ Βραηιλίασ. Εκεί, τα δελφίνια οδθγοφν τα ψάρια ςτθν ακτι όπου
βρίςκονται οι ψαράδεσ και τουσ δίνουν ςιμα όταν πρζπει να ρίξουν τα δίχτυα τουσ. Σα
δελφίνια κατόπιν τρζφονται με τα ψάρια που καταφζρνουν να ξεφφγουν από τα δίχτυα.[18]
Κπξηόηεξνη ερζξνί ηνπ είλαη νη άλζξσπνη. Δηδηθόηεξα, πνιιά δειθίληα ζθνηώλνληαη
από αιηεπηηθά κε δίρηπα, εηδηθά όζα ρξεζηκνπνηνύλ αθξόδηρηα. Άιια
ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ςπραγσγία ζε πάξθα, ζε ηζίξθα θαη ελπδξεία, όπσο επίζεο θαη
ζηηο έξεπλεο πνιιώλ λαπηηθώλ εξεπλεηηθώλ ηλζηηηνύησλ. Ωζηόζν, ηηο ηειεπηαίεο
δεθαεηίεο έρνπλ ηδξπζεί νξγαλώζεηο γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δειθηληώλ θαη έσο έλα
βαζκό έρνπλ ηεζεί πεξηνξηζκνί ζηε ρξήζε αθξόδηρησλ. Ζ κόιπλζε ησλ ζαιαζζώλ
θαη ησλ πδάησλ, επίζεο, έρεη ζέζεη ζε θίλδπλν πνιιά είδε δειθηληώλ.
Υαξαθηεξηζηηθόηεξν παξάδεηγκα ην Γειθίλη ηνπ πνηακνύ Γηαλγθηζέ, πνπ έρεη
θεξπρζεί νπζηαηηθά εμαθαληζκέλν από ην 2006 (πηζηεύεηαη όηη επηβηώλνπλ έλα ή δπν
δειθίληα).
Άιινο ζεκαληηθόο ερζξόο ηνπ δειθηληνύ είλαη ν θαξραξίαο. Σν θξέαο ησλ δειθηληώλ
ηξώγεηαη, παξ’ όιν πνπ θάηη ηέηνην γεληθά δελ ζπλεζίδεηαη.
1

3. Φάλαινα
Οι φάλαινες είναι Κθτϊδθ κθλαςτικά που ηουν ςτθ κάλαςςα. Η κοινι ονομαςία φάλαινα
περιλαμβάνει τα κθλαςτικά που ανικουν ςτισ οικογζνειεσ Φαλαινίδεσ, Φαλαινοπτερίδεσ
και Φυςητηρίδεσ. Σα πιο χαρακτθριςτικά είδθ ανικουν ςτθν οικογζνεια Φαλαινίδεσ. Παρά
το γεγονόσ ότι ζχουν τθν ανατομία και τα γνωρίςματα των κθλαςτικϊν, θ μορφι τουσ είναι
αυτι του ψαριοφ. Ο αρικμόσ των φαλαινϊν ζχει μειωκεί και πολλά είδθ απειλοφνται με
εξαφάνιςθ, εξαιτίασ τθσ εντατικισ κιρευςθσ, για το λίποσ , το κρζασ, τα οςτά και τισ
μπαλζνεσ τουσ.
Όπσο όια ηα ζειαζηηθά, νη θάιαηλεο αλαπλένπλ κε πλεύκνλεο (γη’ απηό θαη
ππνρξεώλνληαη λα αλεβνύλ ζηελ επηθάλεηα ηνπ λεξνύ, γηα λα αλαπλεύζνπλ), είλαη
δώα ζεξκόαηκα, ζειάδνπλ ηα κηθξά ηνπο θαη έρνπλ (αλ θαη πνιύ ιίγν) ηξίρσκα. Σν
θεθάιη ηνπ δώνπ δελ μερσξίδεη από ην ππόινηπν ζώκα θαη είλαη κεγάιν. ΢ην ηεξάζηην
ζηόκα ηεο δελ έρεη δόληηα. ΢ην πάλσ κέξνο ηνπ θεθαιηνύ έρεη ξνπζνύληα. Όηαλ
αλαδύνληαη ζηελ επηθάλεηα, νη θάιαηλεο εθθελώλνπλ ηνλ αέξα πνπ είραλ ζηνπο
πλεύκνλεο κε πίεζε. Γηα ην ιόγν απηό ζρεκαηίδνπλ πίδαθα. Σν λεξό εθηνμεύεηαη από
κηα νπή ζην πάλσ κέξνο ηνπ θεθαιηνύ ηνπο (από δύν νπέο ζηηο θάιαηλεο κε
κπαιέλεο). Σα κπξνζηηλά ηνπο άθξα έρνπλ κεηαηξαπεί ζε πηεξύγηα ηνπ ζώξαθα, ελώ
ηα πίζσ άθξα επέρνπλ ζέζε πηεξπγίσλ γηα ηελ νπξά. Σν δέξκα ηνπο είλαη ηδηαίηεξα
ιεπηό θαη πξνζηαηεύεηαη από έλα ζηξώκα ιίπνπο, ην νπνίν εθηόο ησλ άιισλ
ιεηηνπξγεί θαη σο απνζήθε ελέξγεηαο. Σν γάια ηνπ δώνπ πεξηέρεη επίζεο ιίπνο(κε
πεξηεθηηθόηεηα πεξίπνπ 50%). Ζ θαξδηά ηνπο είλαη ηεηξάρσξε.
Ζ ειηθία ηνπο κπνξεί λα μεπεξάζεη θαη ηα 100 ρξόληα.[6] Δπηπιένλ, έρεη βξεζεί
θάιαηλα , ε ειηθία ηεο νπνίαο ππνινγίζηεθε ζηα 211 ρξόληα θαη ζεσξείηαη ην
γεξαηόηεξν ζειαζηηθό.[7][8]
2

4. Καρχαρίασ
Οη καπσαπίερ είλαη ςάξηα πνπ αλήθνπλ ζηελ ππέξηαμε Σελασίμοπθα. Οη θαξραξίεο
θαη ηα κηθξόηεξα ζπγγεληθά ηνπο ζθπιόςαξα, γαιένη θ.ά. έρνπλ νκνηνγέλεηα
κνξθνινγηθή θαη ιεηηνπξγηθή. Έρνπλ αζβεζηνπνηεκέλν θαη απνθιεηζηηθά ρόλδξηλν
ζθειεηό, κεγάιν θεθάιη, κεγάια δόληηα, ζώκα επίκεθεο, πδξνδπλακηθό, ηζρπξή νπξά,
κε ζπλήζσο εηεξόθεξθν νπξαίν πηεξύγην, δέξκα ηξαρύ (θαζηαλό ζηε ξάρε θαη
θαζηαλόιεπθν ζηελ θνηιηά) θαιπκκέλν από "πιαθνεηδή ιέπηα" (δεξκαηηθά δόληηα).
Πξόθεηηαη γηα ηαρύηαηνπο θαη άξηζηνπο θνιπκβεηέο, αδεθάγα, ζαξθνβόξα ςάξηα.
Δπίζεο νη πεξηζζόηεξνη θαξραξίεο είλαη σνδσνηόθα δώα.
Οη θαξραξίεο έρνπλ δηαθνξνπνηεζεί ζε πεξίπνπ 440 είδε κε κέγεζνο από 20 εθαηνζηά
κέρξη 15 κέηξα (θαιαηλνθαξραξίαο). Ενπλ θπξίσο ζηηο ζεξκέο ζάιαζζεο, αιιά
κπνξεί λα ηνπο ζπλαληήζεη θαλείο ζπάληα θαη ζε κεγάινπο πισηνύο πνηακνύο ζηνπο
νπνίνπο εηζέξρνληαη αθνινπζώληαο ηα εκπνξηθά πινία, κε εμαίξεζε ηνλ
ηαπξνθαξραξία[notes 1] πνπ κπνξεί λα δήζεη άλεηα ηόζν ζην γιπθό όζν θαη αικπξό
λεξό.
Πνιιά γλσζηά είδε όπσο ν ιεπθόο θαξραξίαο, ν θαξραξίαο ηίγξεο, ν
γιαπθνθαξραξίαο, ν θαξραξίαο κάθν θαη ν ζθπξνθέθαινο είλαη θνξπθαίνη θπλεγνί.
Ωζηόζν, παξά ην ζαπκαζκό πνπ πξνθαινύλ ζηνλ άλζξσπν, ζπρλά θηλδπλεύνπλ από
δξαζηεξηόηεηέο ηνπ, όπσο ε αιηεία.
Ζ νλνκαζία "θαξραξίαο" πξνέξρεηαη από ηελ αξραία ειιεληθή ιέμε κάπσαπον (=
πξηόλη), ιόγσ ηνπ ζρήκαηνο θαη ηεο δηάηαμεο ηεο νδνληνζηνηρίαο ηνπ.
Οη πεξηζζόηεξνη θαξραξίεο είλαη ζαξθνθάγνη.[39] Οξηζκέλα είδε, όπσο νη θαξραξίεο
ηίγξεηο, ηξώλε ζρεδόλ ηα πάληα. Ζ ζπληξηπηηθή πιεηνλόηεηα ησλ θαξραξηώλ ςάρλεη
ζπγθεθξηκέλε ιεία, θαη ζπάληα κεηαβάιιεη ηε δηαηξνθή ηνπ. Οη θαιαηλνθαξραξίεο, νη
θαξραξίεο πξνζθπλεηέο θαη νη κεγαιόζηνκνη θαξραξίεο θηιηξάξνπλ δσνπιαγθηόλ.
Απηά ηα ηξία είδε εμέιημαλ αλεμάξηεηα ηελ ζίηηζε κε πιαγθηόλ ρξεζηκνπνηώληαο
δηαθνξεηηθέο ζηξαηεγηθέο. Οη θαιαηλνθαξραξίεο ρξεζηκνπνηνύλ αλαξξόθεζε γηα λα
θάλε πιαγθηόλ θαη κηθξά ςάξηα. Οη θαξραξίεο πξνζθπλεηέο θνιπκπνύλ κέζα ζην
πιαγθηόλ πνπ αθζνλεί κε ην ζηόκα αλνηρηό. Οη κεγαιόζηνκνη θαξραξίεο ηξέθνληαη
κε αλαξξόθεζε πην απνηειεζκαηηθή, ρξεζηκνπνηώληαο θσηνβόιν ηζηό κέζα ζην
ζηόκα γηα λα πξνζειθύζνπλ ην ζήξακα ζην βαζύ σθεαλό. Απηό ην είδνο ηεο
δηαηξνθήο απαηηεί καθξηέο ιεπηέο ίλεο πνπ απνηεινύλ έλα πνιύ απνηειεζκαηηθό
θόζθηλν, αλάινγν κε ηηο κπαιέλεο ησλ κεγάισλ θαιαηλώλ. Ο θαξραξίαο παγηδεύεη ην
πιαγθηόλ ζε απηέο ηηο ίλεο θαη ην θαηαπίλεη από θαηξό ζε θαηξό ζε ηεξάζηηεο
κπνπθηέο. Σα δόληηα ζε απηά ηα είδε είλαη ζπγθξηηηθά κηθξά, γηαηί δελ είλαη
απαξαίηεηα γηα ηε δηαηξνθή.[39]
3

5. Ιππόκαμποσ
Ο Ιππόκαμπος ανικει ςτο ομϊνυμο γζνοσ των ιχκφων, τθσ οικογζνειασ των ςυγνακιδϊν,
τθσ κλάςθσ των ακτινοπτερυγίων. Απαντάται ςτα παράλια φδατα, κυρίωσ ςτισ βόρειεσ
κάλαςςεσ και ςτθ Μεςόγειο.
Κπξηόηεξα γλσξίζκαηά ηνπ είλαη ε όξζηα ζηάζε ηνπ. Σν κήθνο ηνπ θζάλεη ηα 25
εθαηνζηά, έρεη ξύγρνο βξαρύ θαη ζσιελνεηδέο πνπ θαηαιήγεη ζε ζηόκα επξύ. Από ηνλ
ηξάρειν εθθύνληαη δύν κηθξά πηεξύγηα. Σν ζώκα ηνπ είλαη πεπηεζκέλν πνπ
θαιύπηεηαη εμ νινθιήξνπ από δηνγθσκέλα ιέπηα πνπ απνιήγνπλ ζε αθίδεο θαηά
εκθαλείο ρξσκαηηθέο δώλεο.
΢πλεζέζηεξνο ρξσκαηηζκόο ηνπ Ηππόθακπνπ είλαη θαηνπξάζηλνο ζηε ξάρε κε
αζπξόκαπξεο θειίδεο θαη αλνηρηόρξσκνο ζηε θνηιηά πνπ αηζζεηά πξνεμέρεη.
Ηδηαίηεξν ραξαθηεξηζηηθό ηνπ ηππόθακπνπ είλαη ε ηδηόξξπζκε δσνηνθία ηνπ, δειαδή
ηα απγά ηνπ ζειπθνύ ηα νπνία παξαιακβάλεη ν αξζεληθόο θαη ηα νπνία ηνπνζεηεί ζε
εηδηθό αζθό ηεο θνηιίαο ηνπ όπνπ θαη εθθνιάπηνληαη. Μεηά δε ηελ εθθόιαςε ν αζθόο
ζρίδεηαη θαη εμέξρνληαη νη κηθξνί ηππόθακπνη.
Οη αξραίνη ζπγγξαθείο όπσο ν Πιίληνο, ν Γηνζθνπξίδεο θ.ά. απέδηδαλ ζηνλ
ηππόθακπν ζεξαπεπηηθέο ηδηόηεηεο. Αληίζεηα ν Αηιηαλόο ζεσξεί ην θξέαο ηνπ
ηππόθακπνπ δειεηεξηώδεο.
Κυριότερα είδθ ιππόκαμπου είναι δφο: ο "ιππόκαμποσ ο βραχφρρυγχοσ και ο "ιππόκαμποσ
ο ςτικτόσ" που είναι μικρότεροσ του πρϊτου, φκάνει ςε μικοσ τα 16 εκατ..
4

6. Ξιφίασ
O Ξιθίαρ, θνηλώο ξιθιόρ, (επηζηεκνληθό όλνκα Xiphias gladius) είλαη κεγάιν
αξπαθηηθό ςάξη κεηαζηεπηηθό ηνπ νπνίνπ ην ηδηαίηεξν ραξαθηεξηζηηθό είλαη ε
καθξπά θαη επίπεδε επέθηαζε ηεο άλσ ζηαγόλαο, ε νπνία κνίαδεη κε μίθνο, εμ νπ θαη
ε νλνκαζία ηνπ. Ο μηθίαο έρεη κεγάιν επίκεθεο θαη ζηξνγγπιό ζώκα θαη ράλεη όια ηα
δόληηα θαη ηα ιέπηα ηνπ κέρξη ηελ ελειηθίσζε. Μπνξεί λα δήζεη θνληά ζηελ αθηή. Σν
κήθνο ηνπ θηάλεη ηα 4 - 4,5 κέηξα, ελώ έρνπλ θαηαγξαθεί θαη μηθίεο πνπ ην βάξνο
ηνπο ήηαλ ιίγν κεγαιύηεξν από κηζό ηόλν. Έλαο μηθίαο πνπ πηάζηεθε ζηε Υηιή ην
1953 είρε βάξνο 536,15 θηιά.
Δίλαη ην κνλαδηθό κέινο ηεο νηθνγέλεηαο ησλ μηθηηδώλ.
Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ θπλεγηνύ ν μηθίαο βαζίδεηαη ζηε κεγάιε ηαρύηεηα (80
ρηιηόκεηξα ηελ ώξα) θαη ηελ επθηλεζία ηνπ, ελώ ρξεζηκνπνηεί ην "μίθνο" γηα λα
ηξαπκαηίζεη ερζξνύο ή ζεξάκαηα, ηόζν κε εθόξκεζε (θάζεηα σο ιόγρε) όζν θαη
ζεξηζηηθά (δεμηά - αξηζηεξά σο δξεπάλη) κέζα ζε θνπάδη ςαξηώλ. Ο μηθίαο είλαη ν
κεγαιύηεξνο ερζξόο ησλ ηόλσλ. Έλαο από ηνπο ιίγνπο θπζηθνύο ερζξνύο ηνπ μηθία
είλαη ν θαξραξίαο κάθν, ν νπνίνο κπνξεί λα θπλεγήζεη ηνλ μηθία επεηδή είλαη αξθεηά
κεγάινο θαη γξήγνξνο, αιιά δελ βγαίλεη πάληα ληθεηήο, θαζώο ν μηθίαο κπνξεί λα ηνλ
ηξαπκαηίζεη ζαλάζηκα.
Μνλαδηθόο πξαγκαηηθόο ερζξόο ηνπ μηθία είλαη κηθξά ζαιάζζηα παξάζηηα πνπ
γαληδώλνληαη πάλσ ηνπ θαη ηνλ βαζαλίδνπλ. ΢ηηο πεξηπηώζεηο απηέο πιεζηάδεη ηηο
αθηέο θαη ηξίβεηαη κε καλία ζηα βξάρηα νπόηε θαη θαζίζηαηαη πνιύ επηθίλδπλνο. Σν
1959 ζεκεηώζεθε πεξίπησζε ζηελ Άπσ Αλαηνιή όπνπ ςαξάο θξαηώληαο θακάθη ζηε
πξνζπάζεηά ηνπ λα πηάζεη μηθία πνπ ηξηβόηαλ ζε βξάρν, ν μηθίαο πεηάρηεθε ζηνλ
αέξα θαη θαηά ηελ πηώζε ηνπ έζηξεςε ην "μίθνο" ηνπ θαηά ηνπ ςαξά ηνλ νπνίν θαη
δηαπέξαζε ζθνηώλνληάο ηνλ.
Δπίζεο ηνλ Αύγνπζην ηνπ 1725 ην αγγιηθό ηζηηνθόξν πνιεκηθό "Λενπάξδαιε" θαηά
ηελ επηζηξνθή ηνπ από ηελ Σδακάηθα παξαιιάζζνληαο αθξσηήξην δέρζεθε επίζεζε
από μηθία ζηα ύθαιά ηνπ ζηα νπνία έκεηλε θαξθσκέλν ηκήκα μίθνπο ηνπ κήθνπο 22
εθαηνζηώλ.
5

7. Υειώλα
Ζ σελώνα (επηζη. νλνκ. γέλνπο Testudo) είλαη εξπεηό. Αλήθεη ζηελ αξηίγνλε ηάμε
ηεο πξσηόγνλεο πθνκνηαμίαο αλαςηδσηά. Υαξαθηεξηζηηθό ηνπο ν νζηέηλνο ζώξαθαο
(Υέιπν) γηα λα πξνζηαηεύεηαη, ηελ ζαξθώδε γιώζζα θαη ηελ απνπζία δνληηώλ.
Τπάξρνπλ ρεξζαίεο, ζαιάζζηεο θαη ακθίβηεο ρειώλεο. Ενπλ θαη ζε εύθξαηα θαη ζε
ηξνπηθά θιίκαηα. Ηδηαίηεξν ραξαθηεξηζηηθό ησλ ρεισλώλ είλαη ην θαβνύθη ηνπο, ην
νπνίν πξνζηαηεύεη ην ζώκα ηνπο.
Οη ρειώλεο αλαπαξάγνληαη θαηά ηελ θαινθαηξηλή πεξίνδν. Γελλνύλ απγά ηα νπνία
αθήλνπλ ζε ηξύπεο ηηο νπνίεο ζθάβνπλ. Οη ρειώλεο ζηε ζπλέρεηα δελ έρνπλ θακηά
ζρέζε κε ηα κηθξά ηνπο, ηα νπνία κεγαιώλνπλ κόλα ηνπο.
6

8. ΢κφλοσ
O ζκύλορ (αξρ. ειι. κύων) είλαη αλώηεξν ζειαζηηθό δών ηνπ γέλνπο Canis.
Πηζαλόηαηα ε θαηαγσγή ηνπ πξνέξρεηαη από ηνλ θνηλό ιύθν. Ο ζθύινο απνηειεί έλα
από ηα θνηλόηεξα θαηνηθίδηα δώα.
Ζ ζρέζε ηνπ κε ηνλ άλζξσπν ρξνλνινγείηαη από ηα πνιύ παιαηά ρξόληα. Έρεη
πκλεζεί θαη δνμαζηεί πνιιέο θνξέο θπξίσο γηα ηελ (έκθπηε) ηάζε ηνπ λα δέρεηαη ηνλ
άλζξσπν σο εγεηηθό κέινο ηεο αγέιεο θαη λα δέλεηαη καδί ηνπ ηδηαίηεξα ζηελά. Έηζη,
έρνπλ ππάξμεη πεξηπηώζεηο ζθύισλ πνπ ζπζηάζηεθαλ γηα ην "αθεληηθό" ηνπο ζηελ
πξνζπάζεηά ηνπο λα ην ζώζνπλ ή λα ην πξνζηαηεύζνπλ.
Τπάξρνπλ ηνπιάρηζηνλ 360 ξάηζεο ζθύισλ πνπ έρνπλ ηηο ηθαλόηεηεο από ην είδνο
θπλεγηνύ γηα ην νπνίν αλαπαξάρζεθαλ. Απηά πνπ είλαη πην θνηλσληθά είλαη απηά πνπ
εηδηθεύνληαη ζηελ επαλαθνξά θαη ζην λα βξνπλ ην ζήξακα ρσξίο λα ην ζθνηώλνπλ,
αθήλνληαο απηήλ ηελ δνπιεηά ζηνπο θπλεγνύο ελώ ζπαλίσο είλαη επηζεηηθά θαη
δέλνληαη πνιύ κε ηα αθεληηθά ηνπο. Από απηέο ηηο ξάηζεο πξνέξρνληαη ηα
Λακπξαληόξ, ηα Γθόιληελ, ηα ΢πάληει θ.α..
Σα ζθπιηά πνπ έρνπλ εηδηθεπηεί γηα θπλήγη κεγάισλ ζεξακάησλ είλαη θαη ηα
θαηάιιεια γηα θύιαθεο θαη απηά είλαη πεξηζζόηεξν επηξξεπή ζηελ επηζεηηθόηεηα θαη
γη' απηό ρξεηάδεηαη λα έρνπλ ηελ θαηάιιειε εθπαίδεπζε γηα λα είλαη αζθαιή γηα κία
νηθνγέλεηα.
Σα Σεξηέ είλαη θαη από ηηο δύν κεξηέο, θηηαγκέλα γηα κηθξά ζεξάκαηα αιιά
ζρεδηαζκέλα λα ηα ζθνηώλνπλ, αλ θαη θηιηθά κε ηνπο αλζξώπνπο κπνξνύλ λα γίλνπλ
επηθίλδπλα ιόγσ ηνπ αηξόκεηνπ ραξαθηήξα ηνπο.
Tα ηζνπαλόζθπια (πνηκεληθνί) πνπ έρνπλ ην πην κεγάιν πεδίν εηδίθεπζεο θαη
κπνξνύλ κε ηελ θαηάιιειε εθπαίδεπζε λα γίλνπλ νηηδήπνηε, από θύιαθεο κέρξη
ζθπιηά έξεπλαο θαη δηάζσζεο, αζηπλνκηθήο εξγαζίαο ή νδεγνί ηπθιώλ.
Ο ζθύινο είλαη ζαξθνθάγν δών θαη δελ ελδείθλπηαη λα ηξώεη όιεο ηηο ηξνθέο.
΢θόπηκν είλαη λα πξνηηκώληαη θαγεηά πινύζηα ζε πξσηεΐλεο, ζε πδαηάλζξαθεο, όπσο
ην ξύδη, θαη ηρλνζηνηρεία.
7

9. Ελάφι
To ελάθι είλαη δών ζειαζηηθό, κεξπθαζηηθό, πνπ αλήθεη ζηελ νηθνγέλεηα ησλ
ειαθηδώλ θαη ζην γέλνο ησλ αξηηνδαθηύισλ. Δίλαη όκνξθν, ιεπηόζσκν, κε θνληό
θαζηαλόρξσκν καιαθό ηξίρσκα. Σν θεθάιη ηνπ είλαη κηθξό, κε ξύγρνο κπηεξό. Έρεη
κεγάια όκνξθα κάηηα θαη ιεπηά επθίλεηα πόδηα. Σν αξζεληθό έρεη ζην θεθάιη ηνπ
θέξαηα κεγάια κε δηαθιαδώζεηο πνπ αλαλεώλνληαη θάζε ρξόλν θαη κνηάδνπλ κε
θύιια πιαηηά.
Εεη ζε ππθλά δάζε δεπγαξσηά ή πνιιά καδί (αγέιεο) θαη ηξέθεηαη κε ριόε, ρόξηα ή
θαη κε ηε θινύδα από ηνπο θνξκνύο ησλ κηθξώλ δέληξσλ, ηνπο νπνίνπο επίζεο
θαηαζηξέθεη ηξίβνληαο επάλσ ηα θέξαηά ηνπ, όηαλ είλαη ε επνρή λα αιιάμεη ην δέξκα
ηνπ. Σν ειάθη ζπλαληάηαη ζε πνιιέο παξαιιαγέο (κε θέξαηα ή ρσξίο, κεγαιόζσκν ή
κηθξόζσκν, κε νπξά ή ρσξίο, κε ραπιηόδνληεο ή όρη κε κεγάια ή κηθξά απηηά θιπ.) ζε
όιν ηνλ θόζκν εθηόο από ηελ Αθξηθή θαη ηελ Απζηξαιία. ΢ηελ Ακεξηθή είλαη
κεγαιόζσκα, ζηελ Κίλα κηθξόζσκα ρσξίο θέξαηα, ζηελ Ηάβα θαη ΢νπκάηξα κεγάια
κε θνληά θέξαηα, ζηελ Δπξώπε κέηξηα θιπ.
Σν θνηλό ειάθη, πνπ ην ζπλαληάκε ζηα πεξηζζόηεξα κέξε ηεο Δπξώπεο θαη ηεο
Μηθξάο Αζίαο, έρεη κήθνο σο 2,30 κ. θαη ύςνο σο 1,50 κ. θαη δπγίδεη σο 100 θηιά.
Έρεη ζπάληα επθηλεζία θαη ηξέρεη πνιύ γξήγνξα θάλνληαο πεδήκαηα κέρξη 8 κέηξα.
Εεη γύξσ ζηα 40 κε 50 ρξόληα. ΢ηνλ ηόπν καο ζπλαληηέηαη ζηνλ Όιπκπν, ζηα βνπλά
ηεο Ζπείξνπ θαη ζε κεξηθά νξεηλά κέξε ηεο Μαθεδνλίαο. Έρεη ερζξνύο όια ηα
αξπαθηηθά δώα θαη ηνλ άλζξσπν. Σν κόλν όπιν γηα ηελ άκπλά ηνπ είλαη ην γξήγνξν
ηξέμηκό ηνπ θαη νη νμύηαηεο αηζζήζεηο ηνπ. Σν ζειπθό ηνπ, πνπ δελ έρεη θέξαηα,
γελλά κηα θνξά ην ρξόλν (θάζε 10 κήλεο) 1 σο 2 ειαθάθηα πνπ ηα ζειάδεη θαη ηα
αγαπά πνιύ. Σν δεπγάξη είλαη ηόζν αγαπεκέλν κεηαμύ ηνπ πνπ αλ ηύρεη λα ζθνησζεί
ην έλα, ην άιιν είλαη δπλαηό λα πεζάλεη από ιύπε θαη καξαζκό, έρνληαο
πεξηπιαλεζεί πνιιέο κέξεο.
Σν θπλεγνύλ γηα ην λνζηηκόηαην θαη επθνινρώλεπην θξέαο ηνπ, πνπ είλαη αλεθηίκεην
γηα ηνπο αξξώζηνπο. Δπίζεο γηα ην δέξκα ηνπ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ελδύκαηα θαη
θάζε ινγήο δεξκάηηλα είδε. Σα θέξαηά ηνπ είλαη πνιύηηκα γηα ηελ θαηαζθεπή ιαβώλ
δηάθνξσλ αληηθεηκέλσλ (πηξνπληώλ, καραηξηώλ, κπαζηνπληώλ θιπ.) θαζώο θαη γηα
θόιια θαη δειαηίλα. Παιηόηεξα απνηεινύζαλ κηα απ' ηηο ζπνπδαηόηεξεο πξώηεο ύιεο
γηα ηελ παξαγσγή ακκσλίαο. ΢ήκεξα ην θπλήγη ηνπ έρεη απαγνξεπηεί, γηαηί ην είδνο
ζπαλίδεη ζηνλ ηόπν καο.
Σν ειάθη αλαθέξεηαη από ην ιαό ζηα ηξαγνύδηα θαη ηηο παξνηκίεο ηνπ (γηα ηελ αγάπε
ηεο κάλαο ειαθίλαο ζηα κηθξά ηεο, γηα ηελ νκνξθηά θαη αζώα γιπθύηεηα ησλ καηηώλ
ηνπο θαζώο θαη ην ιεπηό επιύγηζην ζώκα ηνπο, ώζηε κηα όκνξθε γπλαίθα λα ηε ιέλε
«ελαθίνα». Δπίζεο θαη ζηε κπζνινγία αλαθέξεηαη ζε ζρέζε κε ηε ζεά Άξηεκε, ζεά
ηνπ θπλεγηνύ. Όια απηά δείρλνπλ πσο ην ειάθη είλαη αγαπεκέλν δών ηνπ ιανύ από
παιηά.
8

10. Λύθνο
Ο Λύθνο (Canis lupus) είλαη ζειαζηηθό ηεο ηάμεο ησλ ΢αξθνθάγσλ (Carnivora).
Έρεη θνηλή θαηαγσγή κε ηνλ ζθύιν (Canis lupus familiaris)[1] θαη ζεσξείηαη πξόγνλνο
όισλ ησλ εηδώλ ζθύισλ πνπ ππάξρνπλ ζήκεξα. Οη ιύθνη ήηαλ θάπνηε άθζνλνη θαη
θαηνηθνύζαλ ζηε Βόξεηα Ακεξηθή, ηελ Δπξαζία θαη ηε Μέζε Αλαηνιή. ΢ήκεξα, γηα
δηάθνξνπο ιόγνπο πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ εμάπισζε θαη ηε δξαζηεξηόηεηα ηνπ
αλζξώπνπ, πνπ ζπλεπάγεηαη ηελ θαηαζηξνθή ησλ ηόπσλ δηαβίσζεο ησλ ιύθσλ αιιά
θαη ην εθηεηακέλν θπλήγη ηνπο, νη ιύθνη ππάξρνπλ κόλν ζε έλα πνιύ κηθξό θνκκάηη
ηεο πξνεγνύκελεο δώλεο εμάπισζήο ηνπο.
Όληαο είδνο θιεηδί (keystone species) απνηειεί ζπζηαηηθό ηνπ νηθνζπζηήκαηνο, ζην
νπνίν ηππηθά αλήθεη. Ζ κεγάιε πνηθηιία ελδηαηηεκάησλ ηα νπνία ρξεζηκνπνηνύλ νη
ιύθνη ππνδεηθλύεη ηελ πξνζαξκνζηηθόηεηά ηνπο σο είδνο θαη πεξηιακβάλεη δάζε,
βνπλά, ηνύλδξεο, ηάηγθεο θαη ιηβάδηα. Αλαθέξνληαη σο απεηινύκελν είδνο εμαηηίαο
ηεο δξαζηηθήο κείσζεο ηνπ πιεζπζκνύ ηνπ ζε δηάθνξεο πεξηνρέο ηνπ θόζκνπ.
Ο ιύθνο θέξεη αξθεηά από ηα αλαηνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζθύινπ. Ο ιαηκόο ηνπ
σζηόζν είλαη κεγαιύηεξνο σο πξνο ηελ πεξηθέξεηα θαη πεξηζζόηεξν δπζθίλεηνο. Σν
θξαλίν ηνπ είλαη κεγάιν ζε ζρέζε κε ην ππόινηπν ζώκα ηνπ θαη δηαζέηεη ζπλνιηθά 42
δόληηα κε ραξαθηεξηζηηθνύο κεγάινπο θπλόδνληεο. Σν κήθνο ελόο κέζνπ
αληηπξνζώπνπ ηνπ είδνπο θπκαίλεηαη από 1 - 1,50 m θαη ην ύςνο ηνπ 65 - 90 cm, κε
αληίζηνηρν βάξνο 30 - 50 θηιά. Σν ηξίρσκά ηνπ έρεη θαηά απόρξσζε θαηά ηε δηάξθεηα
ηνπ ρεηκώλα θαη θαηνθίηξηλε ην θαινθαίξη. Ζ θαηαζθεπή ηνπ ιύθνπ, ςειά πόδηα,
θαξδύ πέικα ηνπ επηηξέπνπλ λα πεξπαηά κε άλεζε ζην ρηόλη. Ωο ζεξεπηηθό είδνο
δηαλύεη κεγάιεο απνζηάζεηο ζε αλαδήηεζε ηεο ηξνθήο ηνπ θαη κπνξεί λα αλαπηύμεη
ηαρύηεηα 40 - 50 km/h.
9

11. Αιεπνύ 10
Ζ αλεπού (Vulpes) είλαη αλώηεξν ζειαζηηθό ηεο νηθνγέλεηαο Κπλίδεο. Σν πην γλσζηό
είδνο είλαη ε Κόθθηλε αιεπνύ (Vulpes vulpes), ηεο νπνίαο ην ηξίρσκα είλαη
θνθθηλσπό, κε καπξηδεξά ην πίζσ κέξνο ησλ απηηώλ ηεο θαη ην κπξνζηηλό κέξνο ησλ
πνδηώλ ηεο, ελώ ην άθξν ηεο νπξάο ηεο είλαη πάληα ιεπθό.
Δμσηεξηθά κνηάδεη ιίγν κε ηνλ ζθύιν, αιιά ε νπξά ηεο είλαη πνιύ πην θνπλησηή θαη
ην ηξίρσκά ηεο πην ππθλό, ελώ θαη ην ξύγρνο ηεο πην καθξόζηελν. Σν κεγαιύηεξν
είδνο είλαη ε θόθθηλε αιεπνύ, ε νπνία θηάλεη ζε κήθνο έσο θαη ηα 90 εθαηνζηά θαη
δπγίδεη 7 – 10 θηιά. Σν εληππσζηαθό είλαη όηη ε νπξά ηεο θηάλεη ζε κήθνο έσο θαη ηα
60 εθαηνζηά, δειαδή είλαη αξθεηά κεγάιε ζπγθξηηηθά κε ην ζώκα ηεο. ΢ηα
πεξηζζόηεξα είδε, ηα πόδηα ηεο είλαη θνληά θαη ιεπηά θαη έηζη ε νπξά ηεο ρξεζηκεύεη
θαη ζαλ κέζν ηζνξξνπίαο.
Όια ηα είδε αιεπνύδσλ είλαη πακθάγα. Σν δηαηηνιόγηό ηνπο απνηειείηαη ζε κεγάιν
πνζνζηό από αζπόλδπια. Ωζηόζν, θαηαλαιώλνπλ θαη ηξσθηηθά, ιαγνύο, θνπλέιηα
θαη άιια κηθξά ζειαζηηθά, θαζώο θαη εξπεηά (όπσο θίδηα), ακθίβηα, ρόξηα, κνύξα,
θαξπνύο (θξνύηα), ςάξηα, πηελά, απγά, ζθαζάξηα, έληνκα θαη όια ζρεδόλ ηα είδε
κηθξώλ δώσλ. Σα πεξηζζόηεξα είδε δείρλνπλ κεγάιε πξνζαξκνζηηθόηεηα ζε πνιιά
δηαθνξεηηθά είδε ηξνθήο θαη θαηά κέζν όξν θαηαλαιώλνπλ 1 θηιό ηξνθήο ηελ εκέξα.
Όιεο νη αιεπνύδεο έρνπλ ηελ ραξαθηεξηζηηθή ζπλήζεηα λα ζάβνπλ (ζπλήζσο κε
θύιια, ρώκα ή ρηόλη) ππνιείκκαηα ηξνθήο όηαλ έρνπλ πεξίζζεπκα, γηα λα ηα θάλε
αξγόηεξα.

12. Κουνζλι 11
Σν κοςνέλι (αξρ. θόληθινο) είλαη κηθξό ζειαζηηθό ηεο νηθνγέλεηαο ησλ ιαγνεηδώλ
(Leporidae), πνπ δνπλ ζε πνιιά ζεκεία ηνπ θόζκνπ. Τπάξρνπλ επηά δηαθνξεηηθά
γέλε ζηελ νηθνγέλεηα. ζηα νπνία ηαμηλνκνύληαη ηα θνπλέιηα, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ
ηνπ Εςπωπαϊκού Λαγού (αγπιοκούνελο - Oryctolagus cuniculus), ηνπ Σςλβίλαγος
(γένορ Sylvilagus; 13 είδη), θαη ηνπ Λαγού Amami (Pentalagus furnessi, ένα είδορ
ςπό εξαθάνιζη ζηο Amami Oshima, Ιαπωνία). Τπάξρνπλ πνιιά αθόκα είδε
θνπλειηώλ, ηα νπνία, καδί κε ην ΢πιβίιαγν, ην πίθα (pika, ιαγόκνξθν ζειαζηηθό ηεο
Αζίαο) θαη ην ιαγό ζρεκαηίδνπλ ηελ ηάμε Lagomorpha.
Γεληθά, ηα θνπλέιηα δνπλ γηα πεξίπνπ 4-10 έηε. Έρνπλ κήθνο ζώκαηνο από 40-50
εθαη. ηνπ κέηξνπ, θνληή νπξά, ηξίρεο δέξκαηνο παρηέο κε δηάθνξα ρξώκαηα, πνπ
πνηθίινπλ αλάινγα κε ηε θπιή, απηηά καθξπά θαη πόδηα κε λύρηα.
Ζ ζρέζε ηνπ αλζξώπνπ κε ηνλ Δπξσπατθό Λαγό ή ην ‘απιό’ θνπλέιη θαηαγξάθεθε
γηα πξώηε θνξά από ηνπο Φνίληθεο πάλσ από 1.000 έηε π.Υ., όηαλ νλόκαζαλ ηελ
Ηβεξηθή Υεξζόλεζν "i-shephan-im", πνπ ζεκαίλεη "ε γε ηνπ θνπλειηνύ, θάηη πνπ νη
Ρσκαίνη κεηέηξεςαλ ζηε ιαηηληθή κνξθή Hispania θη επνκέλσο ζηε ζύγρξνλε ιέμε
"Ηζπαλία" (Spain)[εκκπεμεί παπαπομπή].
Ο Εςπωπαϊκόρ Λαγόρ (Oryctolagus cuniculus) είλαη ην κνλαδηθό είδνο θνπλειηνύ
πνπ κπνξεί λα εμεκεξσζεί. Όιεο νη ξάηζεο ησλ θνπλειηώλ – όπσο νη λάλνη θαη ηα
θνπλέιηα Αγθύξαο- αλήθνπλ ζε απηό ην είδνο. Ωζηόζν, ηα θνπλέιηα θαη νη άλζξσπνη
αιιειεπηδξνύλ κε πνιινύο δηαθνξεηηθνύο ηξόπνπο, πέξα από ηελ εμεκέξσζε. Σα
θνπλέιηα είλαη έλα παξάδεηγκα δώνπ, ην νπνίν ν ίδηνο πνιηηηζκόο κεηαρεηξίδεηαη σο
ηξνθή θαη θαηνηθίδην.
Όζα θνπλέιηα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηξνθή, είηε θαηαδηώθνληαη είηε εθηξέθνληαη γη’
απηό ην ζθνπό. Γνιώκαηα ή όπια καδί κε ζθπιηά δηαηίζεληαη ζπλήζσο γηα ην θπλήγη
άγξησλ θνπλειηώλ. ΢ε πνιιέο πεξηνρέο εθηξέθνληαη επίζεο θνπλέιηα γηα ην θξέαο
ηνπο, κηα δηαδηθαζία πνπ νλνκάδεηαη θνληθινηξνθία. Ζ γνύλα ησλ θνπλειηώλ
ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά σο ηκήκα νξηζκέλσλ αμεζνπάξ, όπσο εζάξπεο ή θαπέια. Σα
θνπλέιηα είλαη επίζεο πνιύ θαινί παξαγσγνί θνπξηάο. Σα νύξα ηνπο, θαζώο
πεξηέρνπλ κεγάιε πνζόηεηα αδώηνπ, θαζηζηνύλ ηηο ιεκνληέο ηδηαίηεξα παξαγσγηθέο.
Σν γάια ηνπο ελδέρεηαη λα έρεη επίζεο κεγάιε θαξκαθεπηηθή (δεο παξαθάησ
ζπλδέζκνπο) ή ζξεπηηθή αμία εμαηηίαο ηεο πςειήο πεξηεθηηθόηεηαο ηνπ ζε πξσηεΐλε.
Τπάξρεη πιήζνο ζεκάησλ πγείαο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ησλ
θνπλειηώλ γηα ην θξέαο ηνπο, έλα από ηα νπνία είλαη ε αξξώζηηα Pasteurella
Tularensis. Έλα αθόκε απνθαιείηαη Rabbit Starvation, εμαηηίαο είηε ηεο ρακειήο
πεξηεθηηθόηεηαο ηνπ θξέαηόο ηνπο ζε ιηπαξά είηε ηεο έιιεηςεο ακηλνμέσλ ζην θξέαο
ηνπο θαη ηεο πεξηνξηζκέλεο ζύλζεζεο απηώλ ζην αλζξώπηλν ζώκα.

13. Αρκοφδα
Η καφζ αρκούδα (Ursus arctos) είναι παμφάγο κθλαςτικό ηϊο, είδοσ αρκοφδασ (ίςωσ το
γνωςτότερο) που μπορεί να φτάςει ςε μάηα από 170 μζχρι 300 κιλά. Τποείδοσ τθσ είναι θ
Αρκοφδα γκρίζλι, διάςθμθ ςτισ Ηνωμζνεσ Πολιτείεσ. ΢τθν Ελλάδα, θ καφζ αρκοφδα υπάρχει
κυρίωσ ςτθ δυτικι και βορειοδυτικι Ελλάδα ωςτόςο ο πλθκυςμόσ τθσ είναι περιοριςμζνοσ.
Γενικότερα, ςυναντάται ςτθν Αςία, τθν Ευρϊπθ, τθν Βόρεια Αμερικι και τα όρθ τθσ βόρειασ
Αφρικισ.
Η αρκοφδα είναι ηϊο παμφάγο με προτίμθςθ ςτισ τροφζσ φυτικισ προζλευςθσ και ζχει
ανάγκθ από μεγάλεσ ποςότθτεσ τροφισ. Σρζφεται με όλων των ειδϊν τουσ διακζςιμουσ
καρποφσ του δάςουσ: Βατόμουρα, άγρια κορόμθλα, κεράςια, μιλα, αχλάδια, ςμζουρα,
καρποφσ ςορβιάσ, αγριοφράουλεσ, βελανίδια, καρποφσ οξιάσ αλλά και βολβοφσ, ρίηεσ και
χόρτα. ΢υμπλθρϊνει το διαιτολόγιο τθσ με μζλι, μικρά και μεγάλα κθλαςτικά, ζντομα,
μυρμιγκια, βατράχια, ςαλιγκάρια, ψάρια και χελϊνεσ. Μια πιο αναλυτικι προςζγγιςθ τθσ
ςφςταςθσ του διαιτολογίου τθσ, δείχνει τθ ςαφι επικράτθςθ των τροφϊν φυτικισ
προζλευςθσ (84%) ζναντι των τροφϊν ηωικισ προζλευςθσ (16%).
12

14. 13
ΓΕΙΑ ΢Α΢. ΕΙΜΑΙ Η
ΜΤΡΣΩ ΚΑΙ
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΑΙ ΚΑΙ
ΑΝΗ΢ΤΧΩ ΓΙΑ ΣΑ
ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ ΣΗ΢
ΓΗ΢. Η ρφπανςθ, το κυνιγι , οι
κλιματικζσ αλλαγζσ
εξαφανίηουν κακθμερινά
δεκάδεσ είδθ ηϊων και
φυτϊν.(Δελφίνια τθσ
…Πετρελαιοκθλίδα Μεςογείου, χελϊνα Καρζτα-
τεράςτιων διαςτάςεων Καρζτα, φϊκια , πάντα, καφζ
απειλεί τα νθςιά του αρκοφδα, γφπεσ , κ.α.)
Ειρθνικοφ… θ τρφπα του
όηοντοσ αυξάνει τουσ δείκτεσ
τθσ κερμοκραςίασ…λιϊνουν
οι πάγοι ςτουσ πόλουσ τθσ
γθσ… Πυρκαγιζσ αφανίηουν
τα δάςθ
Ο τρόποσ ηωισ μασ απειλεί το
μζλλον του πλανιτθ μασ!!!
ΑΛΛΑΞΕ ΢ΤΝΗΘΕΙΕ΢:
ςτο ςπίτι, ςτθ δουλειά, ςτο
ςχολείο, ςτον τρόπο που
χρθςιμοποιοφμε το
αυτοκίνθτό μασ, ςτα ψϊνια
και ςτισ διακοπζσ.

15. 14
ΑΠΕΘΛΟΥΜΕΝΑ ΕΘΔΗ ΖΩΩΝ
Πάνηα (Ailuropoda melanoleuca)
Ληγνζηνί πιεζπζκνί ηνπ γηγαληηαίνπ πάληα επηδνύλ ζήκεξα ζηα
θαηαθεξκαηηζκέλα δάζε κπακπνύ ηεο Κίλαο. Κη όζν ν βηόηνπνο
ηνπο ζπξξηθλώλεηαη, ηόζν απμάλεηαη ε απεηιή γηα ην πην
δεκνθηιέο αξθνπδάθη ζηνλ θόζκν.
Τίγπερ ηερ Σοςμάηπαρ (Panthera tigris sumatrae)
Σν 90% ηνπ παγθόζκηνπ πιεζπζκνύ ησλ ηίγξεσλ ράζεθε ζηε
δηάξθεηα ηνπ 20νπ αηώλα. Σν WWF δίλεη ζθιεξό αγώλα γηα λα
εμαζθαιηζηεί ε επηβίσζε ηνπ είδνπο.
Θαλάζζια σελώνα (Caretta caretta)
Οη ζαιάζζηεο ρειώλεο μεθηλνύλ ηελ δσή ηνπο σο έκβξπα ζε απγά
πνπ ελαπνζέηνπλ νη ζειπθέο ρειώλεο ζε ακκώδεηο παξαιίεο. Ζ
ζεξκνθξαζία, θαζνξίδεη ην θύιν ησλ λενζζώλ ζηελ θάζε θσιηά.
Πολική Απκούδα (Ursus maritimus)
Πξόθεηηαη γηα ην θνξπθαίν αξπαθηηθό δών ηνπ αξθηηθνύ
ζαιάζζηνπ νηθνζπζηήκαηνο. Πξνήιζε από ηελ θαθέ αξθνύδα
θαηά ηε δηάξθεηα ηεο Πιεηζηόθαηλεο Πεξηόδνπ, δειαδή ζην
δηάζηεκα κεηαμύ 1,8 εθαηνκκπξίσλ ρξόλσλ θαη 11.000 ρξόλσλ
πξηλ.
Δελθίνι (Delphinus delphis)
Υηιηάδεο δειθίληα ζαλαηώλνληαη θάζε ρξόλν ζηηο ζάιαζζεο ηεο
Μεζνγείνπ. Αλ θαη ηα πην πξνζθηιή απηά είδε δελ έρνπλ θπζηθνύο
ερζξνύο, ε έιιεηςε ηξνθήο ιόγσ ηεο ππεξαιίεπζεο, ε ζαιάζζηα
ξύπαλζε θαη ε αηρκαισζία ηνπο από ηα αθξόδηρηα κεηώλνπλ ηνλ
πιεζπζκό ηνπο δξακαηηθά θάζε ρξόλν.
Kπαςγαεηόρ (Aquila pomarina)
Ο θξαπγαεηόο, κεηαλάζηεο από ηελ Αθξηθή θώιηαδε πξηλ 60
ρξόληα ζε όιε ηελ Διιάδα. ΢ήκεξα απαληάηαη ζηελ Μαθεδνλία
θαη ζηελ Θξάθε κε ηνλ ζεκαληηθόηεξν πιεζπζκό λα θσιηάδεη
ζηνλ Έβξν. Ζ ζεκαληηθόηεξε απεηιή γηα ην είδνο είλαη ε
θαηαζηξνθή ησλ δαζώλ.

16. 15
ΚΡΤΠΣΟΛΕΞΟ ΜΕ 5 ΛΕΞΕΙ΢
Α Ω Α Λ Σ Ν Α Κ Ο Λ
Η Ρ Λ Ν Μ Γ Ρ Α Ε Τ
Κ Ζ Ε Σ ΢ Δ Κ Κ Γ Κ
Ω Χ Π Τ Α Φ Ο Ν Τ Ο
Ω Ψ Ο Θ Π Γ Τ Μ Λ ΢
Β Ω Τ Ι Ο Η Δ Ξ Κ Λ
Ν Β Ξ Ι Φ Ι Α ΢ Ζ Χ
Κ Ν Λ Ε Λ Α Φ Ι Ψ Ω
Γ Θ Η ΢ Η Η Δ ΢ Δ Γ
ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΣΟ ΖΩΟ;
ΕΧΕΙ ΛΕΙΟ ΔΕΡΜΑ ΚΑΙ ΚΑΝΕΙ ΚΑΛΕ΢ ΒΟΤΣΙΕ΢. ΠΟΙΟ
ΕΙΝΑΙ; ΒΑΛΕ ΢ΣΟ ΢Ω΢ΣΟ.

17. 16
Α. Πόζα δώα κπύβονηαι ζηο πόζηεπ ηος WWF;
Β. ΑΙΝΙΓΜΑΣΑ ΜΕ ΖΩΑ
1. Αγαπεηό ηεηνάπμδμ ηηξ γάηεξ θοκεγάεη, με ιύθμοξ
έπεη πόιεμμ θαη ηα μακηνηά θοιάεη. Τη είκαη;
2. Με ημ θνύμ ηε θμνάεη, με ηε δέζηε ηε μαδάεη. Τη
είκαη; Τη είκαη;
3. Από πάκς ζακ ηεγάκη, από θάης ζακ βαμβάθη θαη
από πίζς ραιηδάθη. Τη είκαη;

18. 17
Γ. ΠΑΡΟΙΜΙΕ΢ ΜΕ ΖΩΑ
 Δομ γάηδανμη μαιώκακε ζε λέκμ απονώκα.
 Άιια ηα μάηηα ημο ιαγμύ θη άιια ηεξ
θμοθμοβάγηαξ.
 Εδώ βιέπεηξ ημ ιύθμ, θη εζύ ράπκεηξ η'
απκάνηα
 Τμ μεγάιμ ράνη ηνώεη ημ μηθνό.
 Η αιεπμύ θαη ημ παηδί ηεξ, έκα ημμάνη έπμοκε.
 Δέζε ημ ανκί, όπμο ζέιεη μ κμηθμθύνεξ θαη με
ζε κμηάδεη ακ ημ θάεη μ ιύθμξ.
 Σθύιμ πμο γαβγίδεη με θμβάζαη.