การจัดทัศนศึกษาในรูปแบบของการบูรณาการ

1. วารสารศึกษาศาสตร์ ปีท่ี 16 ฉบับที่ 1 เดือน มิถนายน -ตุลาคม 2547
ุ หน้า 1
การจัดทัศนศึกษาเพือเรียนรูแบบบูรณาการ
่ ้
(Organizing Field Trips for Integrated Learning)
อิทธิเดช น้อยไม้ *
บทนำ
การศึกษานับเป็นกระบวนการที่สำคัญ โดยมุ ่ ง เน้ น ในเรื ่ อ งของ ความรู ้ คุ ณ ธรรม
ในการพัฒนามนุษย์ ซึงเป็นทรัพยากรทีทรงคุณค่า
่ ่ กระบวนการเรียนรู้ และ บูรณาการความรูตาง ๆ ้่
และเป็นรากฐานสำคัญ ของการพัฒนาประเทศ ตามความเหมาะสม รวมทั ้ ง จั ด กิ จ กรรมให้
ในปัจจุบันการจัดการศึกษาของประเทศไทย ผู้เรียนได้เรียนรู้จากประสบการณ์จริง โดย
ได้มุ่งเน้นให้ผู้เรียน ได้เรียนรู้เรื่องราวต่าง ๆ ผสมผสานสาระความรู ้ ใ นด้ า นต่ า ง ๆ อย่ า ง
ตามสภาพแวดล้อมที่เป็นจริงจากประสบการณ์ ได้ ส ั ด ส่ ว นและสมดุ ล กั น (พระราชบั ญ ญั ต ิ
ของตนเอง โดยผสมผสานความรู้ตาง ๆ อย่าง ่ การศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542, หน้า 12-13)
สมดุล ดังจะเห็นได้จากพระราชบัญญัตการศึกษา ิ นอกจากนี้แนวการจัดการเรียนรู้ ตามหลักสูตร
แห่งชาติ พ.ศ. 2542 ซึงเป็นกฎหมายทางการศึกษา
่ การศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2544 ก็ได้
ได้กำหนดแนวทางการจัดการศึกษาไว้ ในหมวด 4 กำหนดให้ผู้สอนจัดการเรียนรู้ สำหรับผู้เรียน
แนวการจัดการศึกษา มาตรา 23 และ 24 ซึงมีสาระ ่ โดยเน้นการเรียนรู้ตรงจากประสบการณ์จริง
สำคัญ พอสรุปได้วา การศึกษาในระดับต่าง ๆ
่ ทีสมพันธ์เชือมโยงกับธรรมชาติ และ สิงแวดล้อม
่ ั ่ ่
* อาจารย์ สังกัดโรงเรียนสาธิต “พิบลบำเพ็ญ” คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา จ.ชลบุรี
ู

2. หน้า 2 วารสารศึกษาศาสตร์ ปีท่ี 16 ฉบับที่ 1 เดือน มิถนายน -ตุลาคม 2547
ุ
ทั้งยังมุ่งเน้นการเรียนรู้ในลักษณะ ของการ เรียนรู้ตามสภาพจริง (Authentic learning)
บูรณาการสาระความรู้ต่าง ๆ เพื่อให้ผู้เรียน ซึงเน้นให้ผเู้ รียนได้เรียนรูเ้ รืองราวต่าง ๆ ทีเ่ กิดขึน
่ ่ ้
เกิดการเรียนแบบองค์รวม และสามารถนำ จริงบนโลก โดยผูเ้ รียนมีโอกาสทีจะพบเห็นได้ ่
ความรูความเข้าใจทีเ่ กิดขึน ไปประยุกต์ใช้ในชีวต
้ ้ ิ ในชี ว ิ ต ประจำวั น อั น เป็ น การเสริ ม สร้ า ง
ประจำวันได้ (กรมวิชาการ, 2544 หน้า 21 – 22) ประสบการณ์ตรงให้แก่ผเู้ รียน ซึงเฟาทส์ (Pfouts,
่
และเมื ่ อ พิ จ ารณาจากแนวการจั ด การศึ ก ษา 2003) ก็ได้เสนอความคิดเห็นทีสอดคล้องกันว่า ่
ตามพระราชบัญญัตการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542
ิ วิธีการที่ดีที่สุดในการที่จะเสริมสร้างความรู้
และ แนวทางการจัดการเรียนรู้ตามหลักสูตร ความเข้าใจเกียวกับโลกและสังคมให้เกิดขึนในตัว
่ ้
การศึกษาพืนฐานพุทธศักราช 2544 ดังกล่าวแล้ว
้ เด็กก็คือ การเรียนรู้โดยใช้ประสบการณ์ตรง
จะพบว่า วิธีการจัดการเรียนรู้ที่สอดคล้องและ (Direct Learning Experience) ทังนีการทีผเู้ รียน
้ ้ ่
เหมาะสมสำหรับผูเ้ รียนมากทีสดอีกวิธหนึง ก็คอ
่ ุ ี ่ ื ได้มโอกาสเรียนรูตามสภาพจริง ก็มสวนสำคัญ
ี ้ ี ่
การจัดทัศนศึกษาในรูปแบบของการบูรณาการ ที่จะช่วยให้ผู้เรียนได้พัฒนาทักษะการคิดจน
เกิ ด ความเข้ า ใจในเรื ่ อ งที ่ เ รี ย น และ การจั ด
แนวคิดเกียวกับการจัดทัศนศึกษา
่ ทัศนศึกษาก็มสวนสำคัญในการปลูกฝังค่านิยมและ
ี่
การจัดทัศนศึกษา (Field Trip) เป็น ทัศนคติทดตอสิงทีพบเห็นให้แก่ผเู้ รียนได้อกด้วย
่ี ี ่ ่ ่ ี
กิจกรรมการเรียนรูเ้ พือแสวงหาประสบการณ์ตรง
่ ดังนันการจัดทัศนศึกษาจึงเป็นกิจกรรม
้
จากแหล่งความรู้ที่มีอยู่จริงตามสถานที่ต่าง ๆ การเรียนการสอนที่มีความสำคัญมากอย่างหนึ่ง
นอกห้องเรียน ทังยังเป็นกิจกรรมการเรียนรูทชวย
้ ้ ่ี ่ ซึงจะช่วยให้ผเู้ รียนได้มโอกาสเรียนรูดวยตนเอง
่ ี ้้
พั ฒ นาสติ ป ั ญ ญาตลอดจนทั ก ษะทางสั ง คม ทำให้ได้รับความรู้ ความเข้าใจในเรื่องที่ศึกษา
อันจะทำให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้และเข้าใจเรื่อง อย่างแท้จริง ทังยังเป็นการเสริมสร้างประสบการณ์
้
ทีเ่ รียนอย่างลึกซึง ซึง บลาวท์ และคลาวสเมียร์
้ ่ การเรียนรู้ให้แก่ผู้เรียนอย่างสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น
(Blount and Klausmeir, 1968) ได้เสนอแนวคิด เพราะการพาผูเ้ รียนไปทัศนศึกษานัน ถือว่าเป็นวิธี
้
เกียวกับการจัดทัศนศึกษาว่า การจัดทัศนศึกษา เป็น
่ การทีทำให้ผเู้ รียนได้รบประสบการณ์ตรงในการ
่ ั
กิจกรรมการศึกษาหาความรูทเ่ี ป็นประสบการณ์
้ เรียนรู้และสามารถพัฒนาผู้เรียนในด้านร่างกาย
ตรง (Direct Experience) ที่ช่วยเสริมสร้าง สติปญญา จิตใจ อารมณ์ และสังคม ได้เป็นอย่างดี
ั
ประสบการณ์อนทรงคุณค่าให้เกิดให้เกิดขึนในตัว
ั ้ อีกด้วย
ผู้เรียน ทั้งยังเป็นการสร้างความสัมพันธ์อันดี
ระหว่างโรงเรียนกับชุมชน เป็นการย้ำให้ชมชน ุ ความสำคัญของการจัดการเรียนรูแบบบูรณาการ
้
ตระหนักถึงความจริงทีวา ชุมชนก็มสวนในการ
่่ ี ่ การจัดการเรียนรูแบบบูรณาการ เป็นการ
้
เสริมสร้างความรูให้แก่เด็กนักเรียนด้วย นอกจากนี้
้ จัดการเรียนรูทมลกษณะของการผสมผสานประสบการณ์
้ ่ี ี ั
การจัดทัศนศึกษาก็เป็นลักษณะของการจัดการ การเรียนรู้ และเนือหาความรูตาง ๆ ในกลุมวิชา
้ ้่ ่

3. วารสารศึกษาศาสตร์ ปีท่ี 16 ฉบับที่ 1 เดือน มิถนายน -ตุลาคม 2547
ุ หน้า 3
เดี ย วกั น หรื อ ต่ า งกลุ ่ ม วิ ช ากั น ให้ เ กิ ด ความ ซึงรวมเรียกว่า “พหุปญญา” (Multiple Intelligence)
่ ั
สอดคล้อง สัมพันธ์ และเชือมโยงกัน ทังนีเ้ พือ
่ ้ ่ รวมทังยังตอบสนองต่อความสามารถทีจะแสดงออก
้ ่
ให้ ผ ู ้ เ รี ย นเกิ ด การเรี ย นรู ้ อ ย่ า งมี ค วามหมาย และตอบสนองทางอารมณ์ (Emotional
และสามารถนำไปใช้ในชีวตจริงได้ ดังที่ ธำรง
ิ Intelligence)
บัวศรี (2542, หน้า 203) ได้แสดงความคิดเห็น ดังนั้นการจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการ
เกี่ยวกับความสำคัญของการจัดการเรียนรู้แบบ จึงมีส่วนสำคัญ ที่ช่วยให้ผู้เรียนได้มีโอกาสใช้
บูรณาการว่า การจัดการเรียนการสอนแบบ ความรู้ ความคิด ประสบการณ์ และสามารถที่
บูรณาการนั้นจะมีส่วนช่วยทำให้ผู้เรียนเกิดการ มีอยูในการเชือมโยงสิงทีเ่ รียนจากตำรา ให้เข้ากับ
่ ่ ่
เรียนรู้แบบเข้าใจ จำได้ สามารถมองเห็นความ ชีวิตจริงได้ นอกจากนี้ก็ยังสามารถเชื่อมโยง
สัมพันธ์ของสิงทีเ่ รียนรู้ สิงทีมอยูในชีวตประจำวัน
่ ่ ่ี ่ ิ ประสบการณ์ตรงที่ได้รับจากการเห็นของจริง
และสามารถนำเอาความรู้มาประยุกต์ใช้ให้มี ให้เข้ากับสิ่งที่เรียนจากตำราในห้องเรียนได้
ความหมายต่อชีวตจริง ซึงสอดคล้องกับแนวคิด
ิ ่ ทำให้ผู้เรียนมองเห็นคุณค่าของสิ่งที่เรียนและ
ของกรมวิชาการ ( 2544, หน้า 2 ) ทีได้ให้เหตุผล ่ สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในชีวตประจำวันได้
ิ
แสดงความสำคัญของการจัดการเรียนรูแบบบูรณาการ ้
ไว้ดงนี้ คือ
ั หลักการจัดทัศนศึกษาในรูปแบบของการ
1.การจัดการเรียนรูแบบบูรณาการ ทำให้
้ บูรณาการ
ผู้เรียนได้ประยุกต์ใช้ความคิด ประสบการณ์ การจัดทัศนศึกษาในรูปแบบของการ
ความสามารถ และทักษะต่าง ๆ ในเวลาเดียวกัน บูรณาการเป็นการนำแนวความคิดในการจัดการ
ทำให้ได้รับความเข้าใจ ในลักษณะองค์รวม เรียนการสอนแบบบูรณาการ มาประยุกต์ใช้กบการั
ซึ่งจะส่งผลให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ที่ลึกซึ้ง จัดกิจกรรมการเรียนการสอน ด้วยวิธีการศึกษา
เนืองจากเป็นการเรียนรูทใกล้เคียงและสอดคล้อง
่ ้ ่ี นอกสถานที่ หรือ การทัศนศึกษา ซึ่งการจัด
กับชีวตจริงิ ทัศนศึกษาในลักษณะดังกล่าว ผู้สอนสามารถ
2.การเรียนรูแบบบูรณาการมีประโยชน์
้ ดำเนินการได้ 2 ลักษณะ โดยอาศัยหลักการตาม
ในการลดความซ้ำซ้อนของเนือหาต่าง ๆ ปัจจุบน ้ ั รูปแบบการบูรณาการของ กรมวิชาการ (2541, หน้า
ความรู้ และข้อมูลต่าง ๆ เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว 35) ซึงสรุปได้ดงนี้
่ ั
ทำให้การเรียนรู้แบบสัมพันธ์วิชามีความสำคัญ 1. การบู ร ณาการภายในวิ ช า (Intra-
มากกว่า disciplinary) มีลกษณะเป็นการบูรณาการทีเ่ กิดขึน
ั ้
3.การเรียนรู้แบบบูรณาการ สามารถ ภายในขอบเขตของเนื้อหาวิชาเดียวกันโดยวิชา
ตอบสนองความสามารถของผูเ้ รียนซึงมีหลายด้าน ่ ต่าง ๆ เช่น วิชาทางภาษา สังคมศึกษา คณิตศาสตร์
เช่น คณิตศาสตร์ ดนตรี ภาษา สังคมหรือ วิทยาศาสตร์ ฯลฯ ล้วนสามารถใช้หลักการ
มนุษยสัมพันธ์และความรู้ความเข้าใจตนเอง เชือมโยงภายในวิชาได้ทงสิน
่ ้ั ้

4. หน้า 4 วารสารศึกษาศาสตร์ ปีท่ี 16 ฉบับที่ 1 เดือน มิถนายน -ตุลาคม 2547
ุ
2.การบูรณาการระหว่างวิชา (Inter- 2. กำหนดหัวเรื่อง (Theme) การจัด
disciplinary) หรือแบบสหวิทยาการ ซึงเป็นลักษณะ
่ ทัศนศึกษาในรูปแบบของการบูรณาการนั้น
ของการสร้างหัวเรื่อง (Theme) ขึ้นมา แล้ว ผูสอนควรเปิดโอกาสให้ผเู้ รียนได้มสวนร่วมในการ
้ ี่
เชือมโยงเนือหาสาระจากสาขาวิชาต่าง ๆ ตังแต่ 2
่ ้ ้ กำหนดหัวเรื่อง เพื่อให้เรื่องที่ได้เรียนนั้น
สาขาวิชาขึ้นไป ให้มาสัมพันธ์กับหัวเรื่องที่ สอดคล้องกับความสนใจและความต้องการของ
กำหนดไว้ การเรียนรูในลักษณะนีจะมีประโยชน์
้ ้ ผู้เรียน อีกทั้งยังทำให้ผู้เรียนเกิดความรู้สึกมี
ในการช่ ว ยแก้ ป ั ญ หาหรื อ แสวงหาความรู ้ ส่วนร่วมและเป็นเจ้าของกิจกรรมในครั้งนี้ด้วย
ความเข้าใจในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง การเชื่อมโยง โดยผูสอนจะต้องมีบทบาทในการให้คำแนะนำและ
้
ความรู้และทักษะระหว่างวิชาต่าง ๆ จะช่วยให้ พิจารณาถึงหัวเรืองทีมความเหมาะสมและสอดคล้อง
่ ่ี
ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ที่ลึกซึ้งและใกล้เคียงกับ กับสถานทีทจะไปทัศนศึกษา เช่น จะไปทัศนศึกษา
่ ่ี
ชีวตจริง
ิ ที่อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย หรือสถานที่
สำหรับในบทความนี้ผู้เขียนต้องการ สำคัญต่าง ๆ ในจังหวัดสุโขทัย หัวเรืองทีกำหนด
่ ่
นำเสนอรูปแบบของการจัดทัศนศึกษาในลักษณะ อาจเป็น “สุโขทัย” ก็ได้ ทังนีในการพิจารณา
้ ้
ของการบูรณาการระหว่างวิชา(Interdisciplinary) กำหนดหัวเรืองนัน ผูสอนจะต้องคำนึงถึงความ
่ ้ ้
โดยสิ่งที่ครูผู้สอนควรปฏิบัติ เพื่อให้การจัด ต้องการ ความสนใจ ประสบการณ์เดิม และระดับ
ทัศนศึกษาในรูปแบบของการบูรณาการประสบ พัฒนาการของผูเ้ รียนด้วยเสมอ
ผลสำเร็จ ก็คอ ื 3. บูรณาการความรู้ในสาขาวิชาต่าง ๆ
1. ศึ ก ษาจุ ด ประสงค์ ข องหลั ก สู ต ร เพื่อให้การจัดทัศนศึกษาในรูปแบบของการ
ผู้สอนควรศึกษาจุดประสงค์ของหลักสูตรอย่าง บูรณาการบรรลุจุดประสงค์ของทุกกลุ่มสาระ
ละเอียดก่อนตัดสินใจว่าจะจัดทัศนศึกษาในสถานที่ การเรียนรูนน ผูสอนในแต่ละกลุมสาระการเรียนรู้
้ ้ั ้ ่
ใด จึงจะมีความเหมาะสมสอดคล้องกับจุดมุงหมาย ่ จะต้องนำเอาความรู้ในสาขาวิชาของตน มา
ของการเรียนการสอนและก่อให้เกิดการเรียนรู้ เชื่อมโยงให้สัมพันธ์ร่วมกันภายใต้ หัวเรื่อง
แก่ผเู้ รียนมากทีสด
่ ุ (Theme) เดียวกัน ทังนี้ ผูสอนสามารถนำหัวเรือง
้ ้ ่
และเนือหาสาระของสาขาวิชาต่าง ๆ มากำหนด
้
ลงในแผนผังความคิด (Mind Mapping) ได้
ดังตัวอย่างในภาพที่ 1

5. วารสารศึกษาศาสตร์ ปีท่ี 16 ฉบับที่ 1 เดือน มิถนายน -ตุลาคม 2547
ุ หน้า 5
เนื้อหา
เนือหา
้ เนื้อหา
เนื้อหา เนื้อหา
กลุมสาระการเรียนรู
เนือหา
้ สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม
กลุมสาระการเรียนรู
ภาษาไทย
กลุมสาระการเรียนรู เนื้อหา
หัวเรื่อง (Theme) วิทยาศาสตร
เนื้อหา
กลุมสาระการเรียนรู
เนือหา
้
ภาษาตางประเทศ กลุมสาระการเรียนรู
เนือหา
้ ศิลปะ
เนื้อหา เนื้อหา
เนื้อหา
เนือหา
้ เนือหา
้
ภาพที่ 1 แผนผังความคิดการบูรณาการความรูในสาขาวิชาต่าง ๆ
้
การจัดทัศนศึกษาในรูปแบบของการ การประกอบอาชีพของประชาชน ประวัตความ ิ
บูรณาการนัน ผูสอนสามารถกำหนดรูปแบบการ
้ ้ เป็นมา และเหตุการณ์สำคัญทางประวัติศาสตร์
เรียนการสอน และพิจารณาคัดเลือกเนื้อหา ของท้องถิน สถานทีสำคัญต่าง ๆ บุคคลสำคัญ
่ ่
สาระของแต่ละสาขาวิชาได้ตามความเหมาะสม ทังในอดีต และปัจจุบน ภูมปญญาพืนบ้าน รวมถึง
้ ั ิ ั ้
ดังตัวอย่างเช่น ขนบธรรมเนี ย มประเพณี และวั ฒ นธรรม
3.1 กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ของท้องถิน่
ศาสนาและ วัฒนธรรม ผูสอนอาจพิจารณาให้
้ นอกจากนี้ควรเน้นให้ผู้เรียนตระหนัก
ผู้เรียนได้เรียนรู้เกี่ยวกับทักษะการใช้แผนที่ ถึ ง ความสำคั ญ และคุ ณ ค่ า ของโบราณสถาน
ประกอบการเดินทาง การใช้หลักกิโลเมตร โบราณวัตถุ ตลอดจนขนบธรรมเนียมประเพณี
แผ่นป้าย สัญญาณต่าง ๆ ตลอดเส้นทาง ลักษณะ และวัฒนธรรมทีดงามของประเทศไทย
่ี
ภูมประเทศ ภูมอากาศ รวมทังปัจจัยทางภูมศาสตร์
ิ ิ ้ ิ 3.2 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
ต่าง ๆ ทีสงผลต่อการตังถินฐานการดำรงชีวต และ
่ ่ ้ ่ ิ ผู้สอน อาจพิจารณาให้ผู้เรียนได้เรียนรู้เกี่ยวกับ

6. หน้า 6 วารสารศึกษาศาสตร์ ปีท่ี 16 ฉบับที่ 1 เดือน มิถนายน -ตุลาคม 2547
ุ
สภาพแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ พืชพรรณ ภาษาไทยคู่กัน เช่น พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ
ธรรมชาติตาง ๆ สิงมีชวต และความหลากหลาย
่ ่ ีิ (National Museum) สุ โ ขทั ย (Sukhothai)
ของระบบนิ เ วศ ในท้ อ งถิ ่ น ที ่ ไ ปทั ศ นศึ ก ษา ศิลปะไทยสมัยอยุธยา (Thai art in Ayutthaya)
หรือจากการสังเกต ตามเส้นทางที่เดินทางไป ชายหาด (Beach) ถ้ำ (Cave) น้ำตก (Waterfall)
รวมถึ ง ความสั ม พั น ธ์ ข องระบบนิ เ วศและ เป็นต้น โดยสังเกตจากแผ่นป้าย โฆษณา แผ่นป้าย
สิงแวดล้อมกับการดำรงชีวตของมนุษย์ สภาพ
่ ิ บอกสถานที่ ตารางบอกเวลา และสื่ออื่น ๆ
แวดล้อมที่ถูกทำลาย แนวทางในการอนุรักษ์ อีกจำนวนมาก นอกจากนี้ผู้สอนอาจ ให้ผู้เรียน
ทรัพยากรธรรมชาติ และสิงแวดล้อม ตลอดจน
่ ได้ ฝ ึ ก ทั ก ษะการฟั ง และพู ด โดยใช้ ภ าษา
การฝึ ก ฝนให้ ผ ู ้ เ รี ย น ได้ เ รี ย นรู ้ ต ามทั ก ษะ ต่างประเทศที่ได้เรียนรู้มาในการสนทนา หรือ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ แนะนำข้อมูลการท่องเที่ยวที่น่าสนใจให้ กับ
3.3 กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย นักท่องเที่ยวหรือชาวต่างชาติที่มาทัศนศึกษา
ผูสอนอาจ พิจารณาให้ผเู้ รียนได้เรียนรูเ้ รืองราวต่าง
้ ่ ในสถานทีนน ๆ ่ ้ั
ๆ ทีเ่ กียวข้องกับบทเรียนในวิชาภาษาไทย เช่น
่ 3.5 กลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและ
นิทานพืนบ้าน วรรณคดี โคลง กลอน และนิราศ
้ พลศึกษา ผูสอนอาจพิจารณาให้ผเู้ รียนได้เรียนรู้
้
ที่ผู้แต่งหรือ กวี ได้นำเสนอในรูปแบบต่าง ๆ เกียวกับการปฏิบตตนเพือความปลอดภัยในการ
่ ัิ ่
เพือบรรยายสภาพหรือเหตุการณ์ ทีสอดคล้องกับ
่ ่ เดินทาง และพฤติกรรมเสียงต่อการเกิดอุบตเิ หตุ
่ ั
สถานทีจริงทีไปทัศนศึกษา นอกจากนีผสอนยัง
่ ่ ้ ู้ จากการเดินทาง การแก้ปญหาเมือเผชิญอันตราย
ั ่
สามารถฝึกฝนให้ผเ้ ู รียนได้เขียนบันทึกประสบการณ์ การขอความช่วยเหลือและการปฐมพยาบาลเบืองต้น ้
จากการเดินทางทัศนศึกษา การเขียนเรียงความ อีกทังยังสามารถแนะนำผูเ้ รียนเกียวกับการเลือก
้ ่
เขียนคำขวัญ และการแต่งคำประพันธ์ประเภท ต่าง ซืออาหาร และผลิตภัณฑ์ตาง ๆ ของชุมชนในการ
้ ่
ๆ อย่างสร้างสรรค์ เพื่อถ่ายทอดเรื่องราวหรือ นำมาบริโภคหรือเป็นของฝากจากการเดินทาง
ความรูตาง ๆ ทีได้รบจากการทัศนศึกษา รวมทัง
้่ ่ ั ้ 3.6 กลุมสาระการเรียนรูศลปะ ผูสอนอาจ
่ ้ิ ้
ควรฝึกให้ผเู้ รียนได้เรียนรูมารยาทในการพูดแบบ
้ พิจารณาให้ผู้เรียนได้เรียนรู้เกี่ยวกับงานศิลปะ
ต่าง ๆ และฝึกการเป็นผู้ฟังที่ดี เพื่อให้สามารถ ในท้องถิ่น อิทธิพลของวัฒนธรรมที่ส่งผลต่อ
สรุปความและจับประเด็นสำคัญต่าง ๆ จากการฟัง การสร้างสรรค์งานศิลปะในสถานทีทไปทัศนศึกษา ่ ่ี
ครูหรือวิทยากรบรรยายได้ ฝึกผูเ้ รียนให้รจกสังเกตลักษณะรูปร่าง รูปทรงของ
ู้ ั
3.4 กลุ ่ ม สาระการเรี ย นรู ้ ภ าษาต่ า ง สิงต่าง ๆ ทีอยูรอบตัวเรา ชนิด ประเภทของวัสดุ
่ ่ ่
ประเทศ ผูสอนอาจพิจารณาให้ผเู้ รียนได้ฝกการ
้ ึ อุปกรณ์ทใช้ในการทำกิจกรรมทางศิลปะ ฝึกการ
่ี
ใช้ภาษาต่างประเทศ จากการอ่านหนังสือหรือ วิเคราะห์ วิจารณ์งานทัศนศิลป์ และควรเปิด
จดบันทึกข้อความที่เป็นภาษาต่างประเทศหรือ โอกาสให้ผเู้ รียนได้ถายทอด ความคิด จินตนาการ
่
ข้อความภาษา ต่างประเทศที่มีคำอธิบายเป็น และความรูสกต่าง ๆ ออกมา เป็นผลงานทางศิลปะ
้ ึ

7. วารสารศึกษาศาสตร์ ปีท่ี 16 ฉบับที่ 1 เดือน มิถนายน -ตุลาคม 2547
ุ หน้า 7
เช่น การวาดภาพ การถ่ายภาพทีนาประทับใจ ่ ่ 3) เป็นวิธีการที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ
เป็นต้น เปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้เรียนรู้ตามความสนใจ
นอกเหนือจากตัวอย่างของสาระการ ของตนและรับผิดชอบการเรียนรูของตนเอง ้
เรียนรู้ดังกล่าวข้างต้นแล้ว ผู้สอนก็สามารถ 4) เป็ น วิ ธ ี ท ี ่ ช ่ ว ยให้ ผ ู ้ ส อนสามารถ
พิจารณา คัดเลือก เนือหาและกิจกรรมต่าง ๆ ที่
้ สัมพันธ์หลักสูตร การเรียนการสอน และการ
สอดคล้องกับการจัดทัศนศึกษาในรูปแบบของ ประเมินเข้าเป็นกระบวนการต่อเนือง ่
การบูรณาการได้ตามความเหมาะสม อีกทั้งการประเมินผลจากแฟ้มสะสม
4. ประเมินผลการเรียนรู้ ผู้สอนควร งานก็สอดคล้องกับการประเมินตามสภาพจริง
เลือกใช้วธการประเมินผลการเรียนรูทสอดคล้อง
ิี ้ ่ี ตามที่กรมวิชาการ (2544, หน้า 23- 24) ได้ให้
และเหมาะสมกับผูเ้ รียน ทังนีผสอนควรประเมิน
้ ้ ู้ ความเห็นเกี่ยวกับการประเมินผลโดยใช้แฟ้ม
ผูเ้ รียนจากการประเมินตามสภาพจริง (Authentic สะสมงานว่า การประเมินผลโดยใช้แฟ้มสะสม
Assessment) โดยใช้เทคนิคและวิธการต่าง ๆ เช่น
ี งาน จะช่วยกระตุนให้ผเู้ รียนเกิดการเรียนรูตาม
้ ้
การสังเกตพฤติกรรม การสัมภาษณ์ การประเมิน หลักสูตรได้อย่างหลากหลาย และช่วยเสริมสร้าง
ตนเอง และสะท้ อ นความรู ้ ส ึ ก ต่ อ ผลงาน ความสนใจในการเรียนรู้ รวมทั้งการเกิดความ
การทดสอบ และการบันทึกจากผู้ที่เกี่ยวข้อง ร่วมมือในการเรียนรูดวย ดังนันการประเมินผล
้้ ้
(เพือนของ ผูเ้ รียน เพือนครู ผูปกครอง)
่ ่ ้ โดยใช้แ ฟ้ ม สะสมงาน จึ ง เป็ น การประเมิ น
นอกจากนี ้ ก ารประเมิ น ผลจากแฟ้ ม ความสำเร็จของผูเ้ รียนจากผลงานได้ดอกวิธหนึง ีี ี ่
สะสมงาน (Portfolio Assessment) ก็เป็นวิธการ ี
ประเมินผลทีชวยสะท้อนให้เห็นถึงผลทีเ่ กิดจาก
่่ ขันตอนการจัดทัศนศึกษา
้
การเรียนรูของผูเ้ รียนได้อย่างชัดเจนดังที่ ทิศนา
้ ในการจั ด ทั ศ นศึ ก ษา เพื ่ อ ให้ เ กิ ด
แขมณี และคณะ (2545, หน้า 47) ได้กล่าวถึงการ ประโยชน์คุ้มค่า ผู้สอนควรพิจารณาก่อนการ
ประเมินผลจากแฟ้มสะสมงานว่าเป็นการประเมินที่ ตัดสินใจว่าควรจัดทัศนศึกษาให้แก่ผู้เรียนหรือ
1) เปิดโอกาสให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมใน ไม่โดยใช้เกณฑ์ดงต่อไปนี้
ั
กระบวนการประเมินผลอย่างเต็มที่ เพราะผูเ้ รียนจะ 1. การพานักเรียนไปทัศนศึกษา มีความ
ต้องเก็บรวบรวมผลงาน คัดเลือกผลงาน ประเมิน เกียวข้องหรือสอดคล้องกับหัวเรืองทีกำลังศึกษา
่ ่ ่
ผลงาน และจัดทำเป็นแฟ้มผลงาน (Portfolio) หรือไม่
ด้วยตนเอง 2. มีความจำเป็นจริงหรือไม่ ทีจะต้อง ่
2) เป็ น ความร่ ว มมื อ ในการทำงาน พานักเรียนไปทัศนศึกษานอกสถานที่
ร่วมกันระหว่างครูและผู้เรียน ซึ่งต้องช่วยกัน 3. ไม่ ม ี ส ื ่ อ อื ่ น ที ่ จ ะทดแทนการไป
กำหนดเกณฑ์และวิธการในการประเมินผล
ี ทัศนศึกษา ได้แน่นอนหรือไม่ และควรพิจารณาว่า

8. หน้า 8 วารสารศึกษาศาสตร์ ปีท่ี 16 ฉบับที่ 1 เดือน มิถนายน -ตุลาคม 2547
ุ
เนื้อหาที่เรียนนั้นจะต้องเป็นเรื่องที่ไม่สามารถ หลังจากนันผูสอนควรทำความเข้าใจกับผูเ้ รียนให้
้ ้
ที่จะเรียนรู้ได้ภายในห้องเรียนเพราะถ้าหาก ชัดเจนเกียวกับวัตถุประสงค์ของการไปทัศนศึกษา
่
เนือหาต่าง ๆ สามารถเรียนรูได้ภายในห้องเรียน
้ ้ 2. ขั้นวางแผนร่วมกัน ผู้สอนควร
อย่างสมบูรณ์แบบแล้ว การจัดทัศนศึกษา ก็จะหมด วางแผนร่วมกันกับผูเ้ รียนในการพิจารณาสถานทีท่ี ่
ความสำคัญไปทันที จะไปศึ ก ษาให้ ม ี ค วามเหมาะสมกั บ เนื ้ อ หา
4.วัตถุประสงค์ในการจัดทัศนศึกษา นัน ้ จุดมุ่งหมายของการเรียนการสอน รวมถึงความ
มีความสอดคล้องกับความสนใจและประสบการณ์ เหมาะสมด้านอายุ ความสนใจ และประสบ-
เดิมของผูเ้ รียนหรือไม่ การณ์เดิมของผูเ้ รียนโดยเมือมีการกำหนดสถานที่
่
5.การจัดทัศนศึกษามีความเหมาะสม แน่ชัดแล้ว ผู้สอนและผู้เรียนบางคน ควรมี
กับอายุและระดับชันของผูเ้ รียนหรือไม่
้ โอกาสไปสำรวจสถานที ่ ท ี ่ จ ะไปทั ศ นศึ ก ษา
6. การเดิ น ทางไปทั ศ นศึ ก ษาไม่ ส ิ ้ น เสียก่อนล่วงหน้า โดยสำรวจเส้นทาง ระยะเวลา
เปลืองมาก มีความปลอดภัยสูง มีสภาพแวดล้อม ในการเดิ น ทาง เพื ่ อ จะได้ ท ราบถึ ง ปั ญ หา
หรือสถานทีทเ่ี หมาะสมแก่ผเู้ รียนหรือไม่
่ และอุปสรรคต่าง ๆ เกี่ยวกับการเดินทาง เช่น
7. การจัดทัศนศึกษาจะช่วยสร้างความ ความปลอดภัยของเส้นทางที่จะไปทัศนศึกษา
สัมพันธ์ระหว่างโรงเรียนกับชุมชนด้วยหรือไม่ ยานพาหนะที่เหมาะสม สถานที่พัก และสิ่ง
8. การจัดทัศนศึกษาจะช่วยสร้างค่านิยม อำนวยความสะดวกอื่น ๆ หลังจากนั้นผู้สอน
และทัศนคติทดแก่ผเู้ รียนได้มากน้อยเพียงใด
่ี ี และผู้เรียนจึงนำข้อมูลที่ได้รับกลับมาวางแผน
ถ้าคำตอบออกมาในเชิงบวก หมายความ ร่วมกันในรายละเอียดต่าง ๆ ได้แก่
ว่า ควรจัดทัศนศึกษาให้แก่ผู้เรียน ผู้สอนจึง 2.1 การเดินทางควรใช้พาหนะอะไร
ดำเนินการตามขันตอน ดังที่ สมสิทธิ์ จิตรสถาพร
้ จะเดินทางไปอย่างไร สวัสดิภาพและความ
(2535, หน้า 27-35 ) และ ทิศนา แขมณี (2545, ปลอดภัยในการเดินทาง
หน้า 44-45) กล่าวไว้ซึ่งพอจะ สรุปได้ดังนี้ 2.2 สาระความรูทผเู้ รียน ควรจะได้รบ
้ ่ี ั
1. ขั้นกำหนดจุดประสงค์ ผู้สอนควร จากการไปทัศนศึกษา มีอะไรบ้าง
พิจารณาว่าการจัดทัศนศึกษานันจะเกิดผลคุมค่า
้ ้ 2.3 วิธีการในการศึกษา จะใช้วิธีอะไร
ต่อการเรียนรูของผูเ้ รียนหรือไม่ และเมือพิจารณา
้ ่ บ้ า ง เช่ น การสั ง เกต จดบั น ทึ ก สั ม ภาษณ์
แล้วเห็นว่าการจัดทัศนศึกษาจะเกิดประโยชน์ อภิปรายแสดงความคิดเห็น บันทึกภาพ ทดลอง
คุ้มค่าแก่ผู้เรียนอย่างแน่นอน ขั้นตอนต่อไป ลงมือปฏิบัติ ฯลฯ ซึ่งถ้าวิธีการดังกล่าวจำเป็น
ผู ้ ส อนจะต้ อ งกำหนดจุ ด ประสงค์ ใ นการจั ด ต้องใช้เครืองมือ หรือ อุปกรณ์อะไร ก็ควรมีการ
่
ทัศนศึกษาให้สอดคล้องกับหลักสูตรและตรง เตรียมให้พร้อมก่อนการเดินทาง
กับวัตถุประสงค์ หรือ จุดมุ่งหมายของการเรียน

9. วารสารศึกษาศาสตร์ ปีท่ี 16 ฉบับที่ 1 เดือน มิถนายน -ตุลาคม 2547
ุ หน้า 9
2.4 กำหนดการในการเดินทาง ควรมี นักเรียน โดยปฏิบัติตามระเบียบว่าด้วยการ
การกำหนดระยะเวลาทีแน่นอน ่ พานักเรียนไปศึกษานอกสถานที่ และ ก่อนการ
2.5 ค่าใช้จ่ายต่าง ๆ ที่จำเป็นต้องใช้ใน เดิ น ทางผู ้ ส อนควรปฐมนิ เ ทศ ผู ้ เ รี ย นที ่ ร ่ ว ม
การเดินทางมีอะไรบ้าง เช่น ค่าเช่ารถ ค่าอาหาร โครงการเพือตรวจสอบความเรียบร้อยและชีแจง
่ ้
ค่ า ที ่ พ ั ก ค่ า เข้ า ชมสถานที ่ เป็ น ต้ น และ สิ่งที่ผู้เรียนควรทราบ เพื่อจะได้เตรียมตัวได้
นักเรียนจำเป็นต้องช่วยกันออกค่าใช้จายด้วยหรือไม่
่ ถูกต้อง เช่น
อย่างไร
2.6 ติดต่อและขออนุญาตเจ้าของ - วัตถุประสงค์ หรือ จุดมุงหมายของการ
่
สถานที่ นัดหมายกำหนดการในการเดินทาง ไปทัศนศึกษาในครังนี้ ้
และรายละเอียดต่าง ๆ เช่น วัตถุประสงค์หรือ - กำหนดการเดินทาง จุดนัดพบหรือ
จุดมุ่งหมายของการทัศนศึกษา จำนวนผู้ร่วม จุดเริ่มต้น การเดินทางและจุดหมายปลายทาง
เดิ น ทาง เพศ อายุ เพื ่ อ ความสะดวก และ ของการเดิ น ทางที ่ แ น่ น อน เพื ่ อ ป้ อ งกั น การ
ความเหมาะสมในการจัดการต้อนรับ การจัด สับสน
สถานที่ การจัดวิทยากร รวมทังการบริการอาหาร
้ - สิงของเครืองใช้ประจำตัว เช่น เครือง
่ ่ ่
และทีพก หากไปค้างคืน
่ ั แต่งกายที่กำหนด หรือที่เหมาะสมกับสถานที่
2.7 ควรคำนึงถึงสภาพภูมิอากาศที่ ที ่ ไ ปทั ศ นศึ ก ษา ค่ า ใช้ จ ่ า ยและเงิ น ติ ด ตั ว
อาจมีผลต่อการเดินทาง เช่น ฤดูฝนและฤดูหนาว เครืองนอน อาหาร และยารักษาโรคเป็นต้น
่
ซึ่งบางสถานที่ที่มีอากาศหนาวเย็น ต้องมีการ - ข้อปฏิบั ติในการเดินทางเพื่อความ
เตรี ย มเครื ่ อ งกั น หนาวให้ เ พี ย งพอ หรื อ บาง เป็นระเบียบเรียบร้อย เช่น การแต่งกายทีเ่ หมาะสม
สถานที่ อาจไม่เหมาะสมในการไปทัศนศึกษา การรับประทานอาหาร กิรยา มารยาท การตรงต่อ
ิ
ช่วงฤดูฝน เวลา การรักษาความสะอาด ฯลฯ
2.8 จัดเตรียมคู่มือ เอกสารประกอบ - ข้อปฏิบัติเพื่อความปลอดภัยในการ
การเดินทางไปทัศนศึกษา เดินทาง ผูสอนอาจแบ่งกลุมผูเ้ รียนเป็นกลุมย่อย ๆ
้ ่ ่
2.9 หน้าที่ความรับผิดชอบต่าง ๆ กลุ่มละประมาณ 5- 10 คนให้เพื่อนนักเรียน
ควรมีการกำหนดและแบ่งหน้าที่ให้ผู้เรียน ได้มี ช่วยกันตรวจสอบและดูแลกันเอง หรืออาจใช้
ส่วนร่วมในการรับผิดชอบด้านต่าง ๆ ตามความ ระบบคู่หู (Buddy System) นอกจากนี้อาจใช้
เหมาะสม เพือให้ผเู้ รียนเกิดความรูสกรับผิดชอบ
่ ้ ึ อุปกรณ์สื่อสารต่าง ๆ ในการช่วยควบคุมดูแล
ต่อกิจกรรมในครังนีรวมกัน
้ ้่ ความปลอดภัย เช่น วิทยุสอสาร โทรศัพท์มอถือ
่ื ื
นอกจากนี ้ ผ ู ้ ส อนต้ อ งทำหนั ง สื อ ขอ เป็นต้น
อนุ ญ าตผู ้ บ ั ง คั บ บั ญ ชาและผู ้ ป กครองของ

10. หน้า 10 วารสารศึกษาศาสตร์ ปีท่ี 16 ฉบับที่ 1 เดือน มิถนายน -ตุลาคม 2547
ุ
สำหรับการจัดทัศนศึกษาในรูปแบบของ เพือกำหนดกิจกรรมการเรียนรูตามขันตอนของการ
่ ้ ้
การบูรณาการนันผูสอนทุกกลุมสาระการเรียนรู้
้ ้ ่ จัดการเรียนรูแบบบูรณาการ ทีกรมวิชาการ (2544,
้ ่
ที่ร่วมโครงการควรมีโอกาสได้วางแผนร่วมกัน หน้า 17) ได้เสนอไว้ 6 ขันตอน คือ
้
กําหนดเรื่องที่จะสอน
กําหนดจุดประสงคการเรียนรู
กําหนดเนือหายอย
้
วางแผนการสอน
ปฏิบัตการสอน
ิ
ประเมินผลการเรียนรู
ภาพที่ 2 แสดงขันตอนการจัดการเรียนรูแบบบูรณาการ
้ ้
1.กำหนดเรืองทีจะสอน โดยการศึกษา
่ ่ 4.วางแผนการสอน เป็นการกำหนด
หลักสูตรและวิเคราะห์หาความสัมพันธ์ของ รายละเอียดของกิจกรรมการเรียนการสอนตังแต่
้
เนือหาทีมความเกียวข้องกันเพือนำมากำหนดเป็น
้ ่ี ่ ่ ต้นจนจบ
หัวข้อเรือง (Theme)
่ 5.ปฏิบตการสอน เป็นการจัดกิจกรรม
ัิ
2.กำหนดจุดประสงค์การเรียนรู้ โดย การเรียนรูตามแผนการสอนทีกำหนดไว้ รวมทัง
้ ่ ้
ศึกษาจุดประสงค์ของวิชาหลักและวิชารองทีจะนำ ่ มีการสังเกตพฤติกรรมการเรียนรู้ของผู้เรียน
มาบูรณาการ ความเหมาะสมของการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
3.กำหนดเนื้อหาย่อย เป็นการกำหนด รวมทั้งผลสำเร็จของการเรียนรู้ตามจุดประสงค์
เนื ้ อ หาย่ อ ย ๆ สำหรั บ การเรี ย นรู ้ เ พื ่ อ สนอง ทีได้กำหนดไว้
่
จุดประสงค์การเรียนรูทกำหนดไว้
้ ่ี

11. วารสารศึกษาศาสตร์ ปีท่ี 16 ฉบับที่ 1 เดือน มิถนายน -ตุลาคม 2547
ุ หน้า 11
6.การประเมิน เป็นการนำผลทีได้จาก
่ ซึ่งผู้เขียนได้นำลำดับขั้นตอน ดังกล่าว
การเก็บข้อมูลในขณะปฏิบตการสอนมาวิเคราะห์
ัิ ทัง 6 ข้อข้างต้นทีกรมวิชาการได้เสนอไว้มาปรับ
้ ่
เพือปรับปรุง และพัฒนาแผนการสอน ให้มความ
่ ี ใช้กบกิจกรรมการทัศนศึกษาตามตัวอย่างดังนี้
ั
เหมาะสมและสมบูรณ์แบบมากยิงขึน
่ ้
ตัวอย่างแผนการจัดกิจกรรมการเรียนรูแบบบูรณาการ
้
ลําดับขั้นตอน การดําเนินกิจกรรม
1. กําหนดเรื่องที่จะสอน ตองการสอนเรื่อง “กรุงสุโขทัย”
2. กําหนดจุดประสงคการเรียนรู - บอกประวัตความเปนมาของอาณาจักรสุโขทัยได (สังคมศึกษา
ิ
ศาสนา และวัฒนธรรม)
- วาดภาพ สถานทีสําคัญ โบราณสถานในจังหวัดสุโขทัย
่
แลวระบายสีไดสวยงาม (ศิลปะ)
- อธิบายแหลงทรัพยากรธรรมชาติและสิงแวดลอมในจังหวัด
่
สุโขทัยได (วิทยาศาสตร)
- คํานวณระยะเวลาและระยะทางได (คณิตศาสตร)
- จดบันทึกขอความหรือคําศัพทที่เปนภาษาตางประเทศได
(ภาษาตางประเทศ)
2. กําหนดจุดประสงคการเรียนรู (ตอ) - จดบันทึกประสบการณจากการทัศนศึกษาได (ภาษาไทย)
3. เนื้อหายอย - ประวัตศาสตรกรุงสุโขทัย (สังคมศึกษา ศาสนา และ
ิ
วัฒนธรรม)
- การวาดภาพ และ ระบายสี (ศิลปะ)
- ทรัพยากรธรรมชาติ และสิงแวดลอม (วิทยาศาสตร)
่
- การคิดคํานวณ (คณิตศาสตร)
- คําศัพทตาง ๆ (ภาษาตางประเทศ)
- หลักและวิธีการเขียนบันทึกประสบการณ (ภาษาไทย)
4. วางแผนการสอน จัดกิจกรรมการเรียนรูดวยวิธีการทัศนศึกษาในรูปแบบของการ

บูรณาการ โดยเดินทางไปจังหวัดสุโขทัย และเมื่อออกเดินทางก็
เริ่มกิจกรรมการเรียนรูในสาขาวิชาตาง ๆ เชน
- เริ่มจับเวลาเพื่อคํานวณระยะเวลา และระยะทางจากจุดเริ่มตน
ถึงจุดหมายปลายทาง (คณิตศาสตร)
- สังเกตแผนปายตาง ๆ ทีมีภาษาตางประเทศ เพื่อจดบันทึก
่
(ภาษาตางประเทศ)

12. หน้า 12 วารสารศึกษาศาสตร์ ปีท่ี 16 ฉบับที่ 1 เดือน มิถนายน -ตุลาคม 2547
ุ
ลําดับขั้นตอน กิจกรรม
4. วางแผนการสอน (ตอ) - สังเกต สนทนาและอภิปรายเกี่ยวกับแหลงทรัพยากรธรรมชาติ
และสิ่งแวดลอมตามเสนทางที่ทัศนศึกษา (วิทยาศาสตร)
- เมื่อถึงสถานที่เปาหมาย เชน อุทยานประวัติศาสตร
สุโขทัย หรือแหลงโบราณสถานตาง ๆ แลวใหวิทยากรเลา
ประวัติความเปนมาและความสําคัญของสถานที่นน ๆ หลังจาก
ั้
นั้นจึงรวมกันซักถามและแสดงความคิดเห็น
(สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม)
- ใหผูเรียนไดสรางสรรคผลงานศิลปะดวยการวาดภาพระบายสี
(ศิลปะ)
- เมื่อเดินทางกลับใหผูเรียนเขียนบันทึกประสบการณที่ไดรบ
ั
จากการเดินทางไปทัศนศึกษา (ภาษาไทย)
5.ปฏิบัติการสอน ดําเนินกิจกรรมตาง ๆ ตามแผนการจัดกิจกรรม(แผนการสอน) ที่
ไดกําหนดไว และสังเกตพฤติกรรมการเรียนรูของผูเรียนวา

สอดคลองกับกิจกรรมที่กําหนดหรือไม โดยจดบันทึกขอมูลไว
6.ประเมินผลการเรียนรู ประเมินผลตามสภาพจริง ดวยวิธีการตาง ๆ เชน สังเกตพฤติ
กรรม สัมภาษณ ทดสอบ อภิปรายหรือสัมนา ตอบแบบ
ถาม แฟมสะสมงาน (Portfolio) เปนตน แลวนําผลที่ไดจาก
ประเมินตามสภาพจริงมาพัฒนา และปรับปรุงใหดีขึ้น
สังคมศึกษา
ภาษาตางประเทศ
- ประวัตศาสตรกรุงสุโขทัย
ิ
- คําศัพทตาง ๆ
ภาษาไทย ศิลปะ
กรุงสุโขทัย
- หลักและวิธีการเขียนบันทึกประสบการณ - การวาดภาพ
- การระบายสี
คณิตศาสตร วิทยาศาสตร
- การคิดคํานวณ - ทรัพยากรธรรมชาติและสิงแวดลอม
่
ภาพที่ 3 แผนผังความคิดการบูรณาการความรูในสาขาวิชาต่างๆ ตามกิจกรรมการทัศนศึกษา
้
แบบบูรณาการ เรือง กรุงสุโขทัย
่

13. วารสารศึกษาศาสตร์ ปีท่ี 16 ฉบับที่ 1 เดือน มิถนายน -ตุลาคม 2547
ุ หน้า 13
3. ขันปฏิบตการทัศนศึกษา ในขันตอน
้ ัิ ้ วิธ ีการที่เหมาะสมและสอดคล้องกับผู้เรียน
นี้ เป็นขั้นตอนของการดำเนินกิจกรรม การ โดยเน้นการประเมินผลตามสภาพจริง (Authentic
ทัศนศึกษา ตามแผนการที่ได้กำหนดไว้ โดย Assessment) ว่า การจัดทัศนศึกษาในครังนีบรรลุ
้ ้
เริมตังแต่ การออกเดินทางทัศนศึกษา การศึกษา
่ ้ ผลตามเป้าหมายหรือจุดประสงค์ที่ กำหนดไว้
เรียนรูดวยวิธการต่าง ๆ ตามทีกำหนดไว้ จนกระทัง
้้ ี ่ ่ หรือไม่ ผูเ้ รียนเกิดการเรียนรูตามทีมงหวังหรือไม่
้ ่ ุ่
เสร็จสินการทัศนศึกษา โดยเมือเริมการ เดินทาง
้ ่ ่ โดยพิจารณาให้ครอบคลุมประเด็นการเรียนรูทง 3 ้ ้ั
ผู้สอนควรดูแลเอาใจใส่ในเรื่อง ความปลอดภัย ด้านคือ
ความประพฤติ กิรยามารยาทของผูเ้ รียน และเมือ
ิ ่ 1) ด้านความรู้ ความเข้าใจในสิงทีศกษา
่ ่ึ
เดินทางถึงสถานที่ที่ได้กำหนดไว้ ผู้สอนควร 2) ด้านเจตคติ หรือ ทัศนคติ (Attitude)
เน้นย้ำผู้ เรียนในเรื่องจุดมุ่งหมายของการมา 3) ด้านกระบวนการในการเรียนรู้ เช่น
ทัศนศึกษา การปฏิบตตามระเบียบข้อบังคับของ
ัิ วิธการในการแสวงหาความรู้ กระบวนการทำงาน
ี
หน่วยงานที่ไปศึกษา วิธีการในการแสวงหา ร่วมกับผูอน กระบวนการวางแผน กระบวนการคิด
้ ่ื
ความรูตามทีได้เตรียมตัวมา การตรงต่อเวลา และ
้ ่ และการตัดสินใจ ฯลฯ
มารยาทต่าง ๆ เมือทำความ เข้าใจร่วมกันแล้ว
่ นอกจากนีผสอนควรพิจารณาว่าในการ
้ ู้
จึงเปิดโอกาสให้ผเู้ รียนได้เริมศึกษาเรียนรู้
่ จัดทัศนศึกษาครังนีมสวนใดทีตองแก้ไขปรับปรุง
้ ้ี ่ ่้
4. ขันประเมินและสรุปผล เมือเสร็จสิน
้ ่ ้ หรือพัฒนาให้ดขนต่อไป
ี ้ึ
การทัศนศึกษา ผูสอนควรทำการประเมินผลด้วย
้
กําหนดจุดประสงค วางแผนรวมกัน ปฏิบตการทัศนศึกษา
ัิ ประเมินและสรุปผล
ภาพที่ 4 แสดงขันตอนการจัดทัศนศึกษา
้
สรุป
การจัดทัศนศึกษาในรูปแบบของการ เหมาะสม โดยคำนึงถึงความพร้อมของผู้สอน
บูรณาการนี้ ถือเป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการจัด ตลอดจนความถนัด ความสนใจและความต้องการ
กิจกรรมการเรียนการสอน ทังนีผสอนสามารถ
้ ้ ู้ ของผู้เรียน ทั้งนี้เพื่อให้เกิดผลสูงสุดในการ
นำแนวคิดดังกล่าวไปประยุกต์ใช้ได้ตามความ เรียนรูแก่ผเู้ รียนเป็นสำคัญ
้

14. หน้า 14 วารสารศึกษาศาสตร์ ปีท่ี 16 ฉบับที่ 1 เดือน มิถนายน -ตุลาคม 2547
ุ
เอกสารอ้างอิง
กรมวิชาการ. (2541). หลักสูตรการเรียนการสอนแบบหน่วยบูรณาการ. กรุงเทพฯ :โรงพิมพ์ครสภาลาดพร้าว.
ุุ
_________. (2544). เอกสารชุดเทคนิคการจัดกระบวนการเรียนรูทผเู้ รียนสำคัญทีสด “การบูรณาการ”.
้ ่ี ุ่
กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์การศาสนา.
กระทรวงศึกษาธิการ. (2542). พระราชบัญญัตการศึกษา พ.ศ. 2542. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ครสภาลาดพร้าว.
ิ ุุ
ทิศนา แขมณี. (2545). กระบวนการเรียนรู้ ความหมาย แนวทางการพัฒนา และปัญหาข้องใจ. กรุงเทพฯ :
สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ.
_________ . (2545). 14 วิธสอน สำหรับครูมออาชีพ. (พิมพ์ครังที่ 3). กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ี ื ้
ธำรง บัวศรี.(2542). ทฤษฎีหลักสูตร : การออกแบบและการพัฒนา. (พิมพ์ครังที่ 2).กรุงเทพฯ :ธนธัชการพิมพ์.
้
สมสิทธิ์ จิตรสถาพร. (2535). เทคนิคการจัดการศึกษานอกสถานที.่ สงขลา :มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
สงขลา.
Blount, N.S. & Klausmeir, H.J. (1968) Teaching in Secondary School. New York :Harper & Rowe.
Pfouts, D.K. (2003). “The Benefits of Outdoor Learning Centers for Young Gifted Learners” Gifted Child
Today. 26(1) : P. 56-63.