Përgatitje për provim pranues në Fakultetin Ekonomik

. Bëhuni pjesë e studimeve akademike0
0
I
Përgatitje për provim pranues në
Fakultetin Ekonomik
L I

1
PJESA E PARË E LIGJËRATËS NGA EKONOMIA
Ekonomia
Mikroekonomia
Makroekonomia
Tipet e sistemeve ekonomike
Kërkesa dhe oferta
Ekuilibri i tregut
Tregu dhe llojet e tregut
Kostoja
Firmat dhe llojet e tyre
Llojet e ndermarrjeve
Puna
Paraja
Inflacioni
Deflacioni
Buxheti
Taksat
Prodhimi dhe prodhueshmeria
Çmimi
GDP
Monopoli
Aksioni
Obligacioni
Fillimi i nje biznesi
Detyrat Ekonomike
Prokura Individuale
Prokura e Pwrgjithshme
Karteli
Koncerni
Monopoli
Oligopoli
Marketingu
Promocioni
Distribucioni
Kerkimi i Tregut
Reklama

2
EKONOMIA
Ekonomia mund të përkufizohet si shkencë shoqërore që përshkruan dhe analizon se si
njerëzit në një shoqëri bëjnë zgjedhje të tilla për të përdorur burimet e pamjaftushme që të
kënaqin sa më shumë nevojat dhe dëshirat e tyre.
TIPET E SISTEMEVE EKONOMIKE
Sistemet e ndryshme ekonomike dallohen nga njëri tjetri nga mënyra se si ju përgjigjen
pyetjeve ''çfarë ,si, kush''. Zakonishte sistemet ekonomike bëjnë pjesë në një nga këto
kategori: Ekonomin tradicionale, ekonomin e komanduar, ekonomin e tregut.
KATEGORITË EKONOMIKE
Kategoritë
ekonomike
VLERA KAPITALI
MBIVLERA
PAGA
RENTA
PRONA
MALLI
PARAJA
Figura 1 (Kategorit ekonomike).
Zgjedhja racionale dhe vendimet e konsumatorëve janë objekt studimi i Mikroekonomisë.
Ekonomia ndahet në dy pjesë në:
MIKROEKONOMIA
MAKROEKONOMIA
MIKROEKONOMIA
 Mikroekonoimia merret me studimin e sjelljes se agjentëve ekonomik si:
konsumatorrëve, firmave të biznesit si dhe agjensive qeveritare në masën që
veprimtaria e tyre lidhet me alokimin e burimeve dhe funksionimin e sektorëve te
veqant te ekonomis.

3
Agjentëve
Ekonomikë
Konsumatorëve
Agjensive qeveritare
Firmave të biznesit
Figura 2 (Agjentët ekonomik).
MAKROEKONOMIA
 Makroekonomia merret me studimin e sjelljes e ekonomis kombetare ne tersi me
studimin e Agregatve ekonomik si : Produkti i pwrgjithshem ,punëzenja totale dhe
papunsia ,niveli i pergjithshem i qmimeve dhe inflacioni,bilanci i mbrendshem dhe i
jashtem makroekonomik etj.
Agregatët
Ekonomikë
Produkti i përgjithshëm
Bilanci i brendshëm dhe i
jashtëm makroekonomik
Niveli i pergjithshëm i
çmimeve dhe inflacioni
Punezëina totale dhe
Papunësia
Figura 3 (Agregatët ekonomikë).
TREGU
 Përkufizon vendin ku takohen dhe bëjnë transaksione shitësi dhe blerësi ku ofrohen
produkte për shitje dhe ku ndërrohet pronari i tyre.
Llojet e tregut janë:
 Tregu i konsumit final dhe
 Tregu i konsumit afarsit.

4
TREGU I KONSUMIT FINAL DHE AFARIST
 Tregu i konsumit final përbehet nga blerësit ose individët nëpër shtëpitë e tyre të
cilët i konsumojnë produktet e blera vetë ose së bashku me anëtarët tjerë të familjes.
 Tregu i konsumit afarsit përbëhet nga individë ose nga bashkësia e njerëzve që
blejnë produkte të caktuara për destinime të ndryshme .
OFERTA DHE KERKESA
 Oferta
 Përfaqëson sasinë e një produkti që shitësit janë njëkohësisht të gatshëm dhe në
gjendje të ofrojnë për shitje me çmime të ndryshme gjatë një periudhe të caktuar
kohore.
 Kërkesa
 Përfaqëson sasinë e një produkti, që blerësit janë njëkohësisht të gatshëm dhe në
gjendje të blejnë me çmime të ndryshme të mundshme gjatë një periudhe kohore të
dhënë.
Figura 4 (Ekuilibri i tregut).
EKUILIBRI I TREGUT
 Ekuilibri i tregut paraqet një gjendje të tillë ,në të cilën si blersit ashtu edhe shitësit
nuk kanë arsye të ndryshojnë sjelljet e tyre. Meqense veprojnë shumë blerës dhe
shumë shitës të pavarur, asnjë blerës apo shitës individual nuk ka mundësi të ndikoj të

5
qmimi i tregut. Në një situatë të tillë ekuilibri nuk ka as kërkesë të tepërt as ofert te
tepërt.
Sasia e kërkuar është e barabart me sasin e ofruar
Situatës së tillë i përgjigjet një çmim tregu që quhet ekujliber.
KOSTOJA
 Marrja e vendimit nga ana e një firme për të përcaktuar sasinë e prodhimit apo
shërbimit të destinuar për treg, varet nga kostot dhe çmimi i produktit apo shërbimit që
ajo prodhon dhe shet.
Kostoja klasifikohet në :
 Kosto fikse;
 Kosto variabile.
KOSTOT FIKSE DHE VARIABILE
 Kosto fikse- janë ato shpenzime monetare që bënë firma për imputet fikse të
prodhimit, të cilat nuk ndryshojnë kur ndryshonë prodhimi i firmës.
 Kostoja variabile- janë shpenzimet monetare që bënë firma për imputet e
ndryshueshme të prodhimit, të cilat ndryshojnë në qoftëse ndryshonë sasia e
prodhimit.
 Kombinimi i këtyre dy kostove për të prodhuar një produkt të caktuar si dhe çmimet e
këtyre produkteve përbëjn koston totale të produktit të prodhuar.
KOSTOJA OPORTUNE
 Kostoja oportune matët me diçka, nga e cila ju heqni dorë nga diçka për të marrë diçka
tjetër për të cilën keni më shumë nevojë.
Individët, Firmat e biznesit dhe Qeveritë janë të lidhura me koston oportune.
Shembull: Në qoftëse qeveria vendos të rrisë shpenzimet nga buxheti i shtetit për rregullimin
e rrugëve , duke pakësuar shpenzimet e administratës shtetërore, kostoja oportune e rrjetit
rrugorë të përmirësuar do të jetë një administratë më pak e kushtueshme.

6
Figura 5 (Kostoja opurtune)
NDËRMARRJA
 Ndërmarrja ka qenë dhe mbetet bartëse kryesore dhe e pazëvendesushme në
ekonominë e tregut.
NDËRMARRJA
Prodhuese
Shërbyese
Tregtare
Figura 6 (Ndërmarrja)
Ndërmarrja prodhuese – si rezultat te prodhimit të vetë ka produktin material.
Dallojmë:
 Ndërmarrjen industirale
 Ndërmarrjen bujqësore
 Ndërmarrjen ndërtimre
 Ndërmarrjet e komunikacionit
 Ndërmarrjet prodhuese zejtare
 Ndërmarrjet pyjore etj.
 Ndermarrjet tregetare-merren me kembim ,duke blerë per te shitur mallra ose duke
kryer sherbime në qarkullimin e mallrave.
Ndërmarrjet tregetare mund te jenë:

7
 Nrermarrjet tregtare me shumic,
 Ndermarrjet me pakic si dhe
 Ndermarrjet me shumic dhe pakis
Ndermarrjet Shherbyese-merret me sherbime te ndryshme te cilat jane:
 Hoteliere ,turistike,komunale,propaganduese,reklamuese.
 Grupi i veqant i ndermarrjeve sherbyese jane;
 Bankat dhe shoqerit e sigurimit si dhe ndermarrjet per shfaqjen e filmave,kryerjen e
sherbimeve zyrtare bajnot publike ndermarrjet per rregulllimine qytetit , mirmbajtjene
pastertis etj.
FIRMAT
Firma është një njësi bazë që organizon dhe koordinon faktorët e prodhimit si:
a) Punën, Tokën, Kapitalin dhe aftësitë sipërmarrëse, në procesin e prodhimit.
b) Firma i kombinon të gjitha këto burime për të prodhuar mallra ose shërbime të
ndryshme.
LLOJET E FIRMAVE JANË:
a) Firmat individuale
b) Firmat me Ortak
c) Korporatat
Figura 6 (Llojet e firmave).
FIRMA INDIVIDUALE
Përparsit e firmave individuale:
 Lehtësia e fillimit dhe zhvillimit të biznesit
 Pronari është pronar i vetëvetës
 Pronari gëzon të drejtën në fitim
 Tatimi i lehtë dhe pa tatime të veçanta.
Dobësit e firmave individuale:

8
 Përgjegjësia e pakufizuar
 Kufizimi i resurseve financiare
 Vështërsitë në menaxhment
 Kufizimi i rritjës dhe i jetëgjatësisë.
FIRMAT ORTAKRI
Perparsit e firmas ortakri:
 Resurse më të mëdha financiare
 Aftësi më të lartë menaxhuese dhe financiare
 Jetë më të gjatë
 Tatime më të ulëta nga korporatat.
Dobësit e firmave ortakri:
 Përgjegjësia e pakufizuar
 Jetëgjatësia e kufizuar
 Probleme rreth transferimit të pasurisë
 Vështërsitë për të ardhur të kapitali më i madh.
FIRMAT KORPORATA
Përparsit e Korporatave:
 Menaxhimi më efikas
 Pergjegjësia e kufizuar
 Madhësia e korporatave
 Lehtësi për transferimin e pasurisë.
Dobesit e Korporatave:
 Tatimi i dyfisht
 Kostoja fillëstare mund të kërkoj shuma të mëdha parash
 Jo fleksibiliteti
 Konflikti i mundshëm.

9
PYETJET NGA TESTI PRANUES
1. Aktivitetet ekonomike janë:
a) Prodhimi, Konsumi, Shërbimi,Qarkullimi
b) Prodhimi, Shpërndarja, Këmbimi, Konsumi(e saktë)
c) Prodhimi, Faktorët, Qarkullimi,Tregu
2. Resurset ekonomike janë:
a) Të mirat e prodhuara;
b) Të mirat nga natyra; (e saktë)
c) Të mirat e disponueshme.
3. Zgjedhja racionale dhe vendimiet e konsumatorit janë objekt studimi i:
a) Makroekonomisë
b) Mikroekonomisë (e saktë)
4. Cilat janë kategoritë ekonomike?
Kategoritë ekonomike janë:
a) Vlera;
b) Mbivlera;
c) Kapitali;
d) Paga;
e) Malli;
f) Paraja;
g) Prona;
h) Renta.
5. Çka është tregu?
 Përkufizon vendin ku takohen dhe bëjnë transaksione shitësi dhe blerësi ku ofrohen
produkte për shitje.
6. Oferta është:
a) Sasia e mallrave dhe e shërbimeve në treg; (e sakt)
b) Sasia e mallrave të prodhuara;
c) Sasia e të mirave të prodhuara.
7. Korporatat kanë përgjegjësi:
a) Të kufizuar;
b) Të pa kufizuar. (e sakt)
8. Toka dhe kapitali a hynë në grupin e faktorëve të prodhimit?
a) Po (e sakt)
b) Jo
9. Firmat mund të kualifikohen si:
a) Shtetërore, Shoqërore, Ortake
b) Private, Shoqërore,Monopoliste

1
c) Private, Ortake, Korporata (e sakt)
10.Cilat janë llojet e ndërmarrjeve:
a) Prodhuese;
b) Tregtare;
Konsumuese;
c) Shërbyese.
DETYRA EKONOMIKE
1. Në qoftëse shuma e dy numrave është 6 ndërsa ndryshimi i tyre është 4, atëherë ata
numra janë:
a) 5.1(e sakt)
b) 3.3
c) 4.2
2. Nëse çmimi pas zbritjes 30% është 35 euro. Sa ishte çmimi para zbritjes?
a) 35€
b) 50€ 35:70x100=50
c) 15€
3. Cilën përqindje të shumës së tyre e përbëjnë numrat:
54600, 36400
a) 60%-40% (e sakt)
b) 54%-46%
c) 55%-45%
54600+36400=91000
54600:91000x100=60%
36400:91000x100=40
4. Distanca ndërmjet pikave A(3,4) dhe B(7,4)
a) 2
b) 3
c) 4 (e sakt)
3+4=7
7+4=11
11-7=4
5. 15% rabat e 5400 euro është:
a) 54
b) 810 (e sakt) 5400x15:100=810
c) 5400

1
Pjesa e dytë E LIGJERATES NGA EKONOMIA
Puna
Paraja
Inflacioni
Deflacioni
Buxheti
Taksat
Prodhimi dhe prodhueshmeria
Çmimi
GDP
Monopoli
Aksioni
Obligacioni
Fillimi i nje biznesi
Detyrat Ekonomike

2
PUNA
MJETET E PUNËS
 Mjete të punës janë të gjitha ato vegla, pajisje, instrumente, etj., me anë të të cilave
njeriu shërbehet në procesin e prodhimit dhe duke vepruar në objektin e punës.
PARAJA
 Paraja është mjet pagese ose mjet këmbimi. Me fjalë të tjera,paraja është çfarëdo lloj
gjëje që pranohet përgjithësisht në këmbim.
Qëndrueshmërinë
Njohshmërinë
Ndarshmërinë dhe
Njëllojshmërinë
Jetëgjatësinë
Lehtësinë në përdorim
Figura 7 (Paraja funksionale).
FUNKSIONET
E PARASE
Paraja si mjet
kursim
Paraja si mjet
shkëmbimi
Paraja si masë
vlere
Paraja si mjet
pagese

3
Ç’është çmimi?
 Çmimi paraqet sasinë e parasë që jepet për blerjen e një produkti, çmimi i mallrave
përcaktohet sipas vlerës përdoruese të mallit.
INFLACIONI
 Norma e inflacionit shprehë ritmin e rritjes, në përqindje të nivelit të çmimeve gjatë
një periudhe të dhënë.
HIPERINFLACIONI
 Hiperinflacioni është rritja e vazhdueshme e çmimeve që arrinë normën e rritjes
enorme deri 1000% në vit.
DEFLACINI
 Deflacioni është dukuri e kundërt me inflacionit që paraqet zvogëlimin e sasisë së
kartmonedhave dhe të zëvendësuesve të tjerë të parasë në treg.

4
Bllokimi i fondeve monetare
Rritja e tatimit
Rritja e normës së kamatës
Rritja e fondit të mallrave
Zvogëlimi i kredisë
Zvogëlimi i kartmonedhave
Figura 9 (Shkaqet e deflacionit).
Çka është buxheti?
 Buxheti është një plan financiar, që përmbledh të ardhurat dhe shpenzimet për një
periudhë kohore.
Çka është buxhet i balancuar?
 Buxheti i balancuar është kur një buxhet ka shpenzime të barabarta më të ardhurat.
DEFICITI DHE SUFICITI
Kur buxheti ka deficit?
 Kur shpenzimet janë më të mëdha se sa të ardhurat buxheti ka deficit
Kur buxheti ka suficit?
 Buxheti ka suficit kur të ardhurat i tejkalojnë shpenzimet, kjo në ekonomi quhet
suficit.
Çka janë taksat?
 Taksat janë të hyrat (të ardhurat) monetare në dobi të veprimtarisë së shtetit.
Pse qeveritë mbledhin taksat?
 Qëllimi kryesor i taksave është të paguhen shpenzimet që i bënë qeveria për të luajtur
rolin e saj dhe për të përmbushur përgjegjësitë kombëtare, si për sigurimin dhe
mbrojtjen kombëtare, për ndërtimin e rrugëve të automjeteve, për t’u dhënë ndihmë të
varfërve.
Taksat
 Taksat kanë edhe funksione të tjera, ndonjëherë taksat vendosen për të mbrojtur degë
të caktuara të ekonomisë, gjithashtu mund të pengojnë veprimtaritë që qeveria i quan
të domosdoshme,

5
P.sh.: Taksat mbi cigaret dhe pijet alkoolike të quajtura “ taksa të mëkateve “ janë të
vendosura jo vetëm për të mbledhur para por edhe për t’i nxitur njerëzit të mos pinë
duhan apo pije alkoolike .
MONOPOLI
 Përfaqëson një firëm të vetme e cila prodhon dhe shet gjithë produktin e një dege.
Karakteristikat thelbësore të
monopolit janë:
Mungesa e zëvendësuesve të afërt
Aftësia për të ndikuar mbi çmimin
Ekzistenca e pengesave të hyrjes në degë
Figura 10 (Monopoli).
GDP (Produkti i brendshëm bruto)?
 Përfaqëson vlerën e gjithë të mirave e shërbimeve përfundimtare të prodhuara në
ekonomi në një periudhë të dhënë kohore.
GDP ndahet në?
 GDP nominal dhe GDP real-
 GDP nominal- Matë vlerën e produktit total të ekonomisë me çmimet mbizotëruese të
periudhës në të cilën prodhohet produkti.
 GDP real-matë produktin total të prodhuar në çdo periudhë me çmimet e një viti bazë.
FILLIMI I NJË BIZNESI
 Njerëzit që deshirojnë të fillojnë një biznes, paraprakisht mund t’u drejtohen organeve
të specializuara të cilat ofrojn literaturë dhe shërbime konsultimesh.
 E rëndesishme është që para se të fillohet biznesi duhet të kemi të gjitha
informacionet e domosdoshme.
ARSYET E NJERËZVE PER TË FILLUAR BIZNESIN
Ka arsye të ndryshme që njerëzit duan të kenë një biznes të tyrin, siq janë :
 Panvarsija vetijake
 Mundësija e pa kufizuar e fitimit dhe
 Rasti për të punuar me qka ata duan.

6
FINANCIMIMI I NJË BIZNESI
 Shumë njerëz futen në biznes për të bërë para, për të nxjerrë fitime. por ka edhe një të
vertetë në thënjet e vjetra DUHEN PARA PER TE NXJERRE PARA. Disa biznese
mundë të nisen me pakë para, por në shumicën e rasteve ,sipermarrsi ka nevoj për
shumë para.
.
FONDET
E
FINANCIMIT
Fondet e
brendshem
Fondet e
jashtme
Figura 11 (Financimi i një biznesi).
FONDET E BRENDSHME
Në shpenzimet që i bën firma për të prodhuar një të mirë ose shërbim përfshihen.
 Shpenzimet për lëndet e para dhe materjalet ndihmëse, pagat e punonjësve, vlera e
amortizimit të makinave, paisjeve dhe ndertesave shpenzimet e transportit të
marketingut etj.
 Me shitjen e mallit ato para të shpenzuara rikthehen në firm prandaj ato janë fonde të
mbrëndshme.
FONDET E JASHTME
 Edhe bizneset e suksesëshme kanë nevoj për perdorimin e fondeve të jashtme kur janë
në fillim ose në ekspansion.
 Ka raste kur firmes i duhen ma shumë para sepse nga njëherë shitja ndryshon nga
stina, muaji ose java tjetër.
AKSIONI
 Është një letër me vlerë, një titull pronsije, që verteton se një person ka investuar në
firmë.
Çka quajm Divident?

7
 Të ardhurat që sigurohen nga aksionet quhen Divindend.
OBLIGACIONI
 Obligacionet emetohen me një shumë të caktuar, me një afat të caktuar pagese dhe me
një % interesi të caktuar.
PRODHIMI DHE PRODHUSHMERIA
 Standardi i jetesës së një vendi matet me sasin e të mirave dhe shërbimeve që ka dhe
mund të prodhojë vendi për qytetaret e vetë.
 Për të llogaritur një standard jetese pjestohet produkti I përgjithshem kombetar me
numrin e popullsisë.
PRODHUESHMËRIA
 Për të llogaritur prodhushmërin ekonomistët llogariti(autputin)prodhimin(sasinë e të
mirave dhe shërbimeve të prodhuara)për qdo njësi të imputit të përdorur për
prodhimin e këtij produkti(autputi).
PRODHUESHMËRIA
Prodhueshmërija e një vendi varet nga:
 Cilsija e forcave të punës
 Sasia dhe cilësia e makinerive dhe paisjeve të tjera kapitale
 Efektiviteti i perdorimit të burimeve
 Kushtet e biznesit
Shkaqet e rënjes së
prodhueshmëris jane
Kostoja e lartë
e energjisë
Ndryshimet në
forcen e punës
Pakësimi i
investimit
në kapitalin
publik
Rritja në
industrit e
shërbimitPakësimi i
kërkimeve
për zhvillim
Figura 12 (Shkaqet e rënjes së prodhueshmëris).

8
PYETJET NGA TESTI PRANUES
1.Cilat janë funksionet e parasë?
a) Paraja si mas e vlerës
b) Paraja si mjet shkembimi
c) Paraja si mjet kursimi
d) Paraja si mjet pagese
2. Ç’është qmimi?
 Çmimi paraqet sasinë e parasë që jepet për blerjen e një produkti.
3. Çmimi i mallrave përcaktohet sipas vlerës përdoruese të mallit?
a) PO (e sakt)
b) JO
4. Rritja e vazhdueshme e qmimeve në ekonomi quhet?
 Inflacion
5. Kur shpenzimet janë më të mëdha se sa të ardhurat buxheti ateherë ka?
 Deficit
6. Cilat janë llojet e taksave të mëkateve:
a) Taksat mbi cigaren
b) Taksat mbi pijet alkolike
7. Monopoli përfaqëson:
 Dy e më shum firma në një vend
 Një firëm (e sakt)
 Tri e më shum firma
8. Të ardhurat që sigurohen nga aksionet quhen?
 Divindend.
DETYRA EKONOMIKE
1.Sa interes sjellin 3500 euro me 4% interes vjetor për 5 vite?
a) 850
b) 830
c) 700 (e sakt) i=KxP:100x n
2. Për sa kohë kapitali prej 35800 euro me interes të thjesht vjetor prej 5% do të sjellë 5370
euro?

9
a) 5 vite
b) 2 vite
c) 3 vite (e sakt) n=100 x i: KxP
3. 20% i 5500 është?
a) 9500
b) 1050
c) 1100 (e sakt)
4. Në qoftëse kapitali prej 1200euro deponohet në bankë e cila llogarit interes të përbër vjetor
prej 6%, Sa do të jetë vlera e kapitalit pas 7 vitesh?
1650.4
1804.8 (e sakt) Kn=K (1+P:100)n
1710.2
5. Tre puntorë një punë e kryjenjë për 15 dite, Për sa dit do te kryejnë 5 puntore atë punë?
8 ditë
9 ditë (e sakt)
6 ditë
1. Nevojat njerzore janë :
 Të kufizuara
 Të pakufizuara (e sakt)
2. Sherbimet publike është mirë të udhheqen nga qeveria?
 Po (e sakt)
 Jo
3. Kur shpenzimet janë më të medha se të ardhurat kemi
 Deficit (e sakt)
 Suficit
4. Sasia e mallrave që konsumatorët janë te gatshem dhe të aft ti blejnë paraqet
 Kerkesen (e sakt)
 Oferte
5. Korporatat kanë përgjegjesi:
 Të kufizuar (e sakt)
 Te pakufizuar
6. Raportit në mes qmimit dhe sasisë te oferta është
 I drjet (e sakt)
 I zhdrejt
 Nuk kan raport

10
7. Çka quajm ekonomi e komanduar?
 Ekonomia në të cilën fabrikat , ndermarrjet, janë në pronsi të shtetit quhet
Ekonomi e Komanduar
8. Cilat jan faktorët e prodhimit material janë
 Puna
 Mjetet e punës
 Objekti i punës
9. Çka quajmë punë dhe si ndahet ajo?
 Punë quajmë atë veprim të njeriut që ka si rezultat një të mirë materiale që
kryen një funksion të dobishëm shoqëror.
Puna ndahet në:
 Punë prodhuese
 Jo prodhuese
10. Çka quajmë mjetet e punes?
 Mjetet quajm të gjitha ato vegla, paisje, insstromente etj. Me an të të cilave njeriu
shërbehet në procesin e prodhimit duke vepruar mbi objektin e punës.
11. Çka quajm objekt punës?
 Objekt punes quaajm atë material të natyres mbi të cilen vepron njeriu me mjetet e
punes me qëllim që t’ia përshatat nevojave të veta.
12. Çka quajmë forc prodhuese?
 Njerëzit më përvojat shumëvjeqare me vetit e tyre punuese dhe se bashku
memjetet e punes i quajm forc prodhuese.
13. Forma dominuese e tregut në kapitalizmin liberal është:
a) Monopoli i pastër
b) Firma dominuese
c) Konkurenca e plotë (e sakt)
14. Banka qendrore ka të drejtë e emitimit të paras:
a) Po (e sakt)
b) Jo
15. Mungesa e informimit a muns të konsiderohet si shkak i konfliktetve shoqërore:
a) po (e sakt)
b) jo

11
16. Ekzistenca e njeriut detërminohet nga:
a) konsumi
b) prodhimi (e sakt)
c) shpërndarja
17. Ndërmarësia a hynë në gru[in e faktorëve të prodhimin?
a) Po (e sakt)
b) Jo
18. Çmimi i mallrave përcaktohet sipas:
a) vleres prodhuese të vet mallit
b) vlerës së tregut (e sakt)
c) vlerës së këmbimit
19. Intërvenimi i shtetit në ekonomi fillon:
 në fazen e kapitalizmit liberal
 pas krizës së madhe ekonomike të viteve 1929-1933 (e sakt)
 në kapitalizmin bashkohor
20. Me nocionin inflacion a nënkuptojmë rritjen e vazhdueshem te cmimit?
a) jo
b) po (e sakt)
21. Kategoria kryesore analitike e pagës në kapitalizmin bashkohor është:
 paga nominale
 paga reale (e sakt)
 paga relative
22. Riprodhimi shoqëror i zgjërurar mbeshtetët në:
a) fondet e konsumit përsonal
b) fondet e akumulimit (e sakt)
c) fondet konsumit të përbashkët
23. Vetit kryesore të mallit janë:
a) vlera pordoruese dhe vlera e mallit (e sakt)
b) vlera qarkulluese dhe cmimi i mallit
c) vlera e mallit dhe cmimi i mallit
24. Format kryesore të firmes në kapitalizëm bashkohor janë:
a) korporatat multinacionale
b) firma individuale

12
c) firma me ortak
25. Vlera e mallit krijohet në:
a) sferen e qarkullimit
b) sferen e prodhimi (e sakt)
c) sferen e këmbimit
26. Foprma më e paorganizuar e tregut ttë fuqis puntore është:
a) tregu i nënshtruar primar i fuqis puntore
b) tregu i pavarur i fuqis puntore (e sakt)
c) tregu sekondar i fuqisë puntore
27.Çka është kapitali aksionar?
 Bashkimi I një numri të madh kapitalesh të vogla në një numër të vogël kapitalesh
të mëdha e quajm shoqëri aksionare.
27. Si ndahen aksionet?
Aksionet ndahën në:
 Aksionet e rendomta
 Aksionet prioritare
28. Ç’është dividenta?
 Dividenta si fitim nga prona mbi kapitalin aksionar është pjesë e fitimit që
krijohet në ndërmarje ku edhe është edhe avansuar ai capital.
29. Ç’është Renta?
 Fitimi apo mbivlera që e përvetëson (e merr) pronari i tokës vetëm se ka monopol
mbi pronen e tokës. (Pra vetëm pse toka është e tij- më thjeeshtë d.m.th. qeraja e
tokës.)
30. Cilat janë llojet e rentës?
Llojet e rentës janë:
 Renta në punë
 Renta natyrore
 Renta në para
31. Cilat janë format e bashkimit monopolist?
Format e bashkimit monopolist janë:
a) Kartelet
b) Sindikata kapitaliste
c) Trustet

13
d) Koncernet
e) Korportat
32. Cilat janë llojet e riprodhimit shoqëror?
Llojet e riprodhimit shoqëror janë:
a) Riprodhimi shoqëror i thjeshtë
b) Riprodhimi shoqëror i zgjërurar
c) Riprodhimi shoqëror i zvogëluar
33. Ç’ëahtë produkti i domosdoshëm?
 Masa e të mirave materiale që nevoitet për plotësimin e nevojave normale
të një prodhuesi të drejtpërdrejtë e quajm product të domosdoshëm.
34. Ç’ëahtë puna e domosdoshme?
 Sasia e punës së harghuar për prodhimin e produktit të domosdoshëm
quhet punë e domosdoshëm.
35. Ç’është koha e punës së domosdoshme?
 Me qenëse sasia e punës së domosdoshme e hargjuar për prodhimin e
produktit të domosdoshëm matet me gjatësin e kohës së kësaj pune atëherë
këtë e quajmë kohë e domosdoshme.
36. Ç’ëahtë mbiprodukti?
 Prodhimi i tepricës së të mirave materiale e quahjmë mbiprodukt.
37. Ç’është mbipuna?
 Puna e hargjuar gjatë mbikohës së punës për prodhimin e mbiproduktit e
quajmë mbipunë.
38. Ç’është mbikoha e punës?
 Koha e punës gjatë së cilës prodhohet mbiprodukti quhet mbikohë e punës.
39. Cilat janë kategoritë e pagës?
Kategoritë e pagës janë:
a) Paga nominale
b) Paga reale
c) Paga relative
40. Cilat janë participimet e punëtorit?
Participimet e punëtorit janë:

14
a) Participimi financiar I punëtorit në ndërmarrje,
b) Participimi I punëtorëve në udhëheqje me ndermarrjen
41. Çka quajmë rrethëgjirim I kapitalit?
 Levizja e vazhdueshme e kapitalit nëpër sferen e prodhimit dhe të
qarkullimit, sidhe favat tjera përbërëse ku edhe fiton forma të veta gjegjëse
e quajmë proces ciklik apo rrethgjirim të kapitalit.
42. Ç’është kapitali themelorë?
 Pjesa e kapitalit prodhues që është avansuar në mjetet e punës dhe në
ndertesa që hyjnë tërësisht në procesin e prodhimit quhet capital
themelorë.
43. Ç’është kapitali qarkullues?
 Pjesa e kapitalit prodhues që është avansuar në blerjen e lëndëve të para
mjeteve djegëse , karburante etj quhet capital qarkullues.
44. Ç’është amortizimi?
 Konsumimi, vjetërsimi, hargjimi i elementeve të kapitalit themelorë e
quajmë amortizim.
45. Cilat janë metodat e prodhimit të mbivlerës?
Metodat e prodhimit të mbivlerës janë:
 Prodhimi i mbivlerës absolute,
 Prodhimi i mbivlerës relative,
 Prodhimi i supermbivlerës.
46. Çka quajmë mbivlerë absolute?
 Mbivlera që fitohet me rritjen e shkallës së konsumit të fuqisë punëtore
përtej kohës së domosdoshme të punës e quajmë mbivlerë absolute.
47. Çka quajmë mbivlerë relative?
 Mbivlerë relative e quajmë atë mbivlerë që prodhihet jo me zgjatjen e ditës
së punës e as me rritjen e intenzitetit të punës së punëtorit por me
shkurtimine kohës së domosdoshme të punës për riprodhimin e
kundërvlerës së fuqisë punëtore.
48. Ç’ëahtë supermbivlera?
 Realizimi I një mbivlere ekstra e quajmë supermbivlerë.

15
49. Ç’është akumulimi?
 Me fjalën akumulim të kapitalit kuptjomë ndarjen e një pjese të mbivlerës
në fondin e akumulimit dhe avanzimin e saj të vazhdueshëm në procesin e
vetërritjës së tijë.
50. Çka është riprodhimi i thjeshtë i kapitalit individual?
 Procesi i prodhimit të panderprerë në ndërmarrje kapitaliste ku prej një
cikli në tjëtrin masa e produkteve te prodhuara përtrihen në nive të njëjtë,
përkatësisht të pa ndryshueshëm.

16
Lëndet për provim pranues të
Fakultetit Ekonomik
MATEMATIKË
 Ekuacionet lineare,me vlerë apsolute, kuadriatike,iracionale,
 Ekuacionet e drjetzës,rrethit, Elipses
 Sistemet e ekuacioneve lineare me 2 të panjohura
 Veprime me formula trigonometrike
 Logaritmet
 Limitet
 Gjeometri
 Funksionet
EKUACIONET LINEARE
 Zgjidhja e ekuacionit linear
a) 1
b) 2
c) 3(e sakt)
Zgjidhja
EKUACIONET ME VLERE APSOLUTE
 Të zgjidhet ekuacioni me vlerë absolute
a) -1/2 (e sakt)
b) 0
C) -1
Zgjidhja
2
63
2
xx

3252  xx

17
EKUACIONET KUADRIATIKE
Zgjidhja e ekuacionit kuadriatik
a) 0
b) 2(e sakt)
c) 1 Zgjidhja
EKUACIONET IRACIONALE
 Zgjidhja e ekuacionit iracional
a) -5
b) 0
C) 5 (e sakt)
Zgjidhja
EKUACIONET E DREJTEZES
 Ekuacioni i drejtzës I cili kalon nepër pikat A(5,-1) dhe B(3,0) është :
a) X+2y= 3(e sakt)
b) 3x+2y= 1
c) X+2y= 1
Zgjidhja
0442
 xx
xx  91 2

18
KUACIONET E RRETHIT
 Ekuacioni i rrethit me qendër në O(00) dhe rreze r=5 është:
a)
b) (e sakt)
c)
Zgjidhja
EKUACIONET E ELIPSIT
 Elipsa kalon nëpër pikat:
a) (2,2),(0,3)
b) (0,1),(0,5)
c) (0,1),(4,0) (e sakt)
Zgjidhja
SISTEMET E EKUACIONEVE LINEARE ME 2 TE PANJOHURA
 Zgjidhja e sistemit X-2y=-1
2x+y=3 është:
a) (1,1) (e sakt)
b) (2,3)
c) (2,-1) Zgjidhja
    053
25
02
22
22
22



yX
yX
yxX
1
16
2
2
 y
X

19
VEPRIME ME FORMULA TRIGONOMETRIKE
 Nësë cosά=3/5 , sa është sinά:
a) ½
b) 3/2
c) 4/5 (e sakt)
Zgjidhja
LOGARITMET
 Zgjidhja e ekuacionit logaritmik
log2 (x-1)+log2(x-5)= log2 5 është:
a) 2,-1
b) 1,3
c) 0,6( e sakt)
Zgjidhja
LIMITET
Zgjedhja e limitit
a) 3/2(e sakt)
b) ½
c) 0 Zgjidhja
72
43lim


 n
n
n

20
GJEOMETRI
Nësë në një trekëndësh baza është
a=1.5cm dhe lartësia h=4cm, sa është syprina:
a)
b) (e sakt)
c)
Zgjidhja
FUNKSIONET
Nësë f(x)= -5x+6, sa është f*(0)
Zgjidhja
Ligjëruesit:
Asim Xhoxhaj- (JURIST I DIPLOMUAR)
Sadat Bajrami- (EKONOMIST I DIPLOMUAR)
Lulzim Beqiri- (EKONOMIST I DIPLOMUAR)
Bekim Bajrami - (ing. i elektronikës)
2
2
2
10
3
25
cm
cm
cm
2
3x

Përgatitje për provim pranues në Fakultetin Ekonomik

Përgatitje për provim pranues në Fakultetin Ekonomik

Përgatitje për provim pranues në Fakultetin Ekonomik

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados(20)

Similar a Përgatitje për provim pranues në Fakultetin Ekonomik

Similar a Përgatitje për provim pranues në Fakultetin Ekonomik(20)

Mais de fatonbajrami1

Mais de fatonbajrami1(20)

Përgatitje për provim pranues në Fakultetin Ekonomik