2. AURKIBIDEA
• Definizioa
• Sarrera
• Egiturak eta funtzioak
Sistema linbikoa
kortexa (lobulo frontala, lobulo tenporala eta lobulo okzipitala)
• Zentzumen eremua eta zentzumenen funtzioak
• Mugimendu eremua eta funtzio motorrak
• Elkartze eremuak eta funtzio psikikoak
• Zerebroa aztertzeko metodoak
azterketa kimikoak
zerebroaren manipulazioa
zerebroaren jarduera elektrikoaren manipulazioa (OTA, ATT, EMN)
• Patologiak
autismoa
epilepsia
alzheimerra
parkinson
aplopejia eta iktusa
meningitis-a
esklerosi anizkoitza
• Zerebroaren funtzionamendua
• Bideoak
• Webgrafia
3. DEFINIZIOA
Nerbio-sIstemaren organorik handiena eta
garrantzitsuena da eta bizkarrezurraren
gainealdean dago. Tolestura handi baten
bidez, ia neurri berdina duten bi
hemisferioetan banatzen du: ezkerreko
hemisferioa eta eskuineko hemisferioa.
4. SARRERA
Zerebroa gertaera psikologiko guztien oinarria
eta gorputzeko organorik garrantzitsuena
da, horregatik oso inportantea da hori sakon
aztertzea eta bere funtzionamendua ondo
ulertzea.
5. Egiturak eta Funtzioak
Sistema Linbikoa:
Guruin endokrinoen jarioa kontrolatuz, emozioetan
eta motibazioetan eragiten du.
Hurrengo marrazkian azaltzen da, alde batetik,
sistema linbikoaren atalik nagusiena: hipotalamoa.
Honen eginkizun garrantzitsuena gorputzaren
mantenimendua da, eragina baitu gosean, egarrian,
tenperaturan eta sexu-jokabidean. Gorputzaren
barne-orekaren ardura nagusia dagokio.
7. Kortexa:
Kortexa zerebroaren azalera osoan zehar zabaltzen da.
Zerebroak dauzkan neuronen hiru laurdenak kortexean
daude. Psikikoak diren jarduera kontzienteak kortexean
gertatzen dira. Hona heltzen dira nerbio-sistemaren beste
atal guztien estimuluak eta hemendik abiatzen dira gorputz
osoan zehar bidalitako ordenak. Hala, kortex motorreko
eremuek kontrolatzen dituzte gorputzeko zatiak. Kortexaren
beste funtzio bat, hartzailea da, sentsazioei dagokiona.
Gorputz osoan banatutako errezeptoreen bidez, estimuluak
jasotzen dituzte. Lau hemisferiotan banatzen da:
lobulu frontala, lobulu parietala, lobulu
tenporala eta lobulu okzipitala.
8.
9. Lobulu frontala
• Garun-kortexaren aurrealdeko zatian dago.
• Handik kontrolatzen dira
eta oroimena, arrazonamendua, planak, diskurtsoare
n zatiak, mugimendua, baita emozioak, arazoen
aurreko irtenbideen planteamendua eta harreman
sozialak ere.
• Garunaren zati horretan dago kortex
motorra, gorputzeko muskuluak kontrolatzen dituena.
Horrez gainera, lobulu horretan dago hizkuntzaz
arduratzen den gunea.
• Lobulu frontalean integratuta, mugimenduak
erregulatzen dira.
• Lobulu frontalean integratzen da garuneko beste
zatietatik datorren informazioa.
10. LOBULU PARIETALA
• Hezur parietalean dago (albo
batean), eta zentzumen-
estimuluak jasotzeaz arduratzen da
(ukimena, tenperatura, presioa, mina,
etab.), baita hizketaren ulermenaz eta
adierazpenaz ere.
11. LOBULU TEMPORALA
• Garun-kortexaren bi alboetan dago
(belarrien gainean, lokien atzean),
eta soinu-estimuluak hautematen ditu.
• Entzumenen informazioa prozesatzen du,
orekari eta epe luzeko oroimenari
laguntzen dio, eta emozioak eta
motibazioak erregulatzen ditu, interakzio
sozialez batera.
• Halaber, zeregin garrantzitsua du zeregin
bisualetan (adibidez, aurpegiak
ezagutzen).
12. LOBULU OKZIPITALA
• Obulu okzipitalaren bidez, ikusmenaren hainbat
alderdi kontrolatzen dira (ikusmen- eta espazio-
prozesamendua, mugimendua, kolorea, etab.).
• Garunaren atzealdean kokatuta dago, eta irudia
prozesatu, interpretatu eta sortzen du, erretinak nerbio
optikoaren bidez bidalitako bulkada elektrikoen bidez.
• Ikusmenaren oinarria izateaz gainera, zeregin
garrantzitsua du pentsamendu eta emozioetan eta
soinuen hautematean.
13. Zentzumen-eremua eta zentzumenen
funtzioak
• Eremu sentsitiboa Rolandoren arteka
inguratzen duen tolesdura luze batean zehar
doa.
• Eremu horien zabalera, bat dator gorputz atal
horrek duen garrantzi funtzionalarekin.
14. Mugimendu-eremua eta funtzio
motorrak
• Mugimenduaren eremua aurreko eremuaren
alboan dago.
• Bertan proiektatzen dira funtzio motorrei
dagozkien gorputz-atalak.
• Proportzioa zentzumen eremuaren antzekoa
da, gainera, honekin batera, kortexaren
laurden bat bakarrik betetzen dute.
15. Elkartze eremuak eta funtzio
psikikoak
Kortexan soberan dagoen beste hiru laurdena, elkartze-
neuronei dagokio.
• Funtziorik garrantzitsuena betetzen du: komunikazioa. Hitz
egin, planifikatu, idatzi, gogoratu, baloratu...
• Lobulu frontalean gertaturiko edozein kalte, pertsonaren
nortasuna alda dezakete. Besteak beste, gure portaera
zuzentzen du, egoerak ebaluatuz eta ekintza zehatz
bihurtuko diren erabakiak hartuz.
• Hala, garunaren zati horretan kalteak izanez gero, arazo
handiak sortzen dira gaitasun sozialetan; izan ere, asko
aldatzen da portaera, eta kalte hori izan dutenak
inhibituagoak edo guztiz deshinibituak bihurtzen dira.
16. ZEREBROA AZTERTZEKO METODOAK
Azterketa klinikoak:
• Zerebroa aztertzeko metodorik zaharrena
zaurien eta gaixoen ondorioak aztertzea izan
da. Horrela, azterketa klinikoei
esker, zerebroaren alde batean jasandako
zauriak gorputzaren beste aldeko arazoak
eragiten zituela jakin ahal izan dugu.
17. Zerebroaren manipulazioa:
• Saguen zerebroaren parte bat
zaurituz gero, gosea gutxitu
egiten zaiela jakitera iritsi dira.
• Era berean, zerebroaren zatiak
elektrizitatearen bidez estimula
daitezke. Hipotalamoari
eraginda, orgasmoaren antzeko
plazera sentiarazi daiteke.
• Elementu kimikoren bat
organismoan txertatuta, eskaner
bidez ikus daiteke bere eragina.
18. Zerebroaren jarduera elektrikoaren
erregristoa:
• Elektroentzefalografia. Elektroenzefalograma
zelulen potentzial elektrikoa paperean idatzita
osatzen den uhinen marrazkia da.
• Kirurgiarik gabeko metodo honetan, entzefalo
azalean erregularki gertatzen diren uhinak
neurtuz, burmuinaren aktibitatea aztertzen da.
• Metodo hau oso eraginkorra da
epilepsia, zerebroko tumoreak eta beste antzeko
gaixotasun neurologiko batzuk diagnostikatzeko.
19. OTA
• Ordenagailu bidezko
Tomografia Axiala edo
eskanerra.
• Zerebroaren argazki sorta
bat da eta argazki
horietan zerebroan egon
daitezkeen zauriak argi
eta garbi azaltzen dira.
OTAren bidez egindako
miaketei
esker, zerebroaren
anatomiaren irudi oso
argiak lor daitezke.
20. ATT
• Positroi bidezko
Tomografia Transaxiala.
• Zerebroaren eremuen
jarduera azaltzen du,
eremu bakoitzak erregai
kimikoa edo glukosa
nola erretzen duen
erakutsiz.
21. EMN
• Erresonantzia Magnetiko
Nuklearra.
• Metodo
honetan, irratifrekuntziez eta
eremu magnetikoez aztertzen
da zerebroa. EMN-aren
bidez, zerebroaren ehun mota
ororen argazkiak lortzen
dira, ehun horien barne
egiturak aztertzeko moduan.
Batez ere, garun enborreko
tumoreak, zerebroko zauri
txikiak eta bizkarrezur muineko
anomaliak diagnostikatzeko
erabili ohi da
22. PATOLOGIAK
• Zerebroaren funtzionamenduak okerren bat
izan dezake, hain zuzen, nerbio-sisteman, bai
haurdunaldian dagoen momenturen batean,
bai bizitzan garatuz joan ahala. Patologiak
gertatzen dira kasu hauetan, eta zerebroaren
neuronen ingurukoak izan ohi dira.
23. Autismoa
• Bereizgarriak Garapen komunikatibo eta sozial
anormala
• Desinteresa kanpoko munduaz
• Errealitatearekin harremanak haustea
• Gizonek gehiago erakusten dute emakumeek
baino.
• Jatorria ez dago garbi, baina bada huts
genetiko bat fenomeno patologiko honetan.
24. Epilepsia
• J. Huglings neurologoak deskribatu zuen
1870ean, neuronen aktibitate anormal eta
bat-bateko bat azpimarratuz.
• Garunaren aktibitate elektrikoaren alterazio
larria da (atakeak) eta herentziaz etor daiteke.
25. Alzheimerra
• 1907an aurkitu zuen A. Alzheimer neurologo
alemaniarrak.
• Memoria galtze progresiboa dago eta
dementzia larri batera eramaten
du, pentsatu, hitz egin edo bizitzako oinarrizko
ahalmenak galaraziz.
27. Aplopejia eta iktusa
• Istripu zerebrobaskularra edo iktusa bururako
odolaren garraioaren asalduraren ondorioz
gertatzen da eta oinarria iskemia (tronboa)
edo odoljarioa izan daitezke.
• Heriotza tasa handiak eragiten ditu.
• Eragile nagusiak:
tabakoa, diabetea, hipertentsioa, hiperkoleste
rola…
• Sintomak: arazoak mugimenduan, afasia (hitz
egiteko arazoak)…
28. Meningitis-a
• Meningeen (Garuna eta bizkarrezur-muina
estaltzen duten mintzak) inflamazioa da,
gehienetan infekzio baten ondorioz sortua
29. Esklerosi anizkoitza
• Nerbio sistemaren gaixotasuna da, une honetan
sendabiderik gabekoa.
• Neuronek mielina (kanpo geruza) galtzen dute.
• Maiz mugikortasuna erabat galtzen da.
• Mendebaldean, paralisien errudun nagusia da
eta, epilepsiaren ondoren, gazteen artean gehien
ematen den gaixotasun neurologikoa. 1.000
pertsonatik bat jotzen du, emakumeak gehiago.
20 eta 40 urte artean agertu ohi da.
30. Zerebroaren funtzionamendua
• Ikuskizun itzela iragartzen ari
garela dirudi eta neurri handi
batean, horrela da. Askori
zientzi fikzioa iruditu arren,
zerebroaren funtzionamendua
da ondoko argazkietan ikus
daitekeena.
• Ikuskizun itzela iragartzen ari
garela dirudi eta neurri handi
batean, horrela da. Askori
zientzi fikzioa iruditu arren,
zerebroaren funtzionamendua
da ondoko argazkietan ikus
daitekeena.
