SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 27
Baixar para ler offline
Ndryshimet Klimaterike
Ndryshimet klimatike
• Ndryshimet klimatike. Çfarë është ajo?
• Burimet e gazrave serë
• Efekti serë
• Ngrohja globale
• Klima dhe moti
• Çfarë është sistemi klimatik?
• Klima ka bërë rrugë të gjatë!
• Efekti serë: a mund ta ndryshojmë klimën?
• Kur lëshoni gazra serë në ajër?
• Pra, pse ka rëndësi e tëra kjo?
• Ne mund të bëjmë ndryshime!
Ndryshimet klimatike, çfarë janë
ato?
Toka është ngrohur për rreth 1ºC gjatë 100 viteve të fundit. Por
përse? Dhe si?
Aktiviteti njerëzor që ndikon në atmosferë është “me shumë
gjasë” një faktor i rëndësishëm shtytës.
Zhvillimi i industrisë, transportit, mënyra moderne e jetës, rritja e
mëtejshme ekonomike që pritet, si dhe standardi i jetesës në
rritje e sipër kërkojnë rritjen e konsumit të energjisë. Kjo rritje
e konsumit të energjisë mund të ndikojë seriozisht në mjedis.
Lirimi i gazrave serë vjen kryesisht nga djegia e lëndëve
djegëse fosile të cilat shfrytëzohen për energji.
Në ditët e sotme janë intensifikuar aktivitetet që kanë për qëllim
mbrojtjen e mjedisit dhe kontrollimin e ndryshimeve klimatike.
Burimet e gazrave serë
• Burimet natyrore – baraspesha dinamike
• Avulli i ujit
• Aktivitetet biologjike të oqeaneve
• Vullkanet dhe degradimi i biomasës
• Aktivitetet e njeriut – rritja e nivelit të
përqendrimit të gazrave serë
• DIREKTE
 karbon-dyoksidi (CO2)
 metani (CH4)
 oksidi i azotit (N2O)
 karbonatet e fluorit (HFC), etj.
• INDIREKTE
 oksidet e azotit (N02)
 sulfur-dyoksidi (SO2)
 monoksidi i karbonit (CO)
 oksidi I azotit (N2O), etj
Ndryshimet Klimaterike
Efekti serë
• Një pjesë e energjisë nga dielli është e bllokuar brenda
atmosferës tonë, pasi që reflektohet mbrapa nga toka në
drejtim të hapësirës. Ky proces i natyrshëm quhet efekti serë,
pasi që atmosfera vepron si mure xhami e një sere, e cila
lejon rrezet e diellit që të hyjnë, por e mban nxehtësinë
brenda.Gazet të cilat e bëjnë këtë të ndodhë ("gazrat serë")
janë kryesisht avujt e ujit dhe dyoksidi i karbonit. Për shkak se
njerëzit lëshojnë më shumë dyoksid karboni dhe gazra të tjerë
serë në atmosferë, efekti serë bëhet më i fortë. Kjo bën që
klima e tokës të ndryshojë në mënyrë të panatyrshme.“Efekti
serë" shpesh duket se tingëllon si fajtor për këtë për shkak se
lidhet me ngrohjen globale, por e vërteta është se nuk mund
të jetojmë pa të.
Ndryshimet Klimaterike
Ngrohja globale
• Çfarë është ngrohja globale?
Ngrohja globale nënkupton një rritje mesatare të
temperaturës së Tokës, gjë që shkakton ndryshime në
klimë. Një Tokë më e
ngrohtë mund të çojë në ndryshime në sistemin e
reshjeve,
rritjen e nivelit të detit, dhe një gamë të gjerë ndikimesh
te bimët,
kafshët e egra, dhe njerëzit. Kur flasim për çështjen e
ndryshimeve klimatike, shqetësimi ka të bëjë me
ngrohjen
globale të shkaktuar nga aktivitetet e njerëzve.
Shkaqet e ngrohjes globale
Efektet pozitive të efektit serë
mekanizmi natyror
temperaturat e përshtatshme për
jetë në tokë
Efektet negative të serës
aktivitetet e njeriut
ngrohja e
atmosferës
Klima
Shpesh flitet për klimën dhe motin në të njëjtën
kohë, por klima është diçka krejt e ndryshme nga
moti. Klima nënkupton kushtet e zakonshme
mesatare të motit në një vend të caktuar përgjatë
një periudhe të gjatë kohore (për shembull, më
shumë se 30 vjet). Ne mësojmë për klima të
ndryshme nëpër botë. Në shkretëtira ekziston
klimë e nxehtë dhe e thatë, kurse Antarktiku ka
një klimë shumë të ftohtë dhe të thatë. Klima
mund të përfshijë katër stinët e vitit – pranverën,
verën, vjeshtën dhe dimrin – ose një stinë të
lagësht dhe një të thatë. Klima jonë varet nga
pozita jonë në tokë dhe largësia jonë nga dielli
Ndryshimet Klimaterike
Moti
Çka quajmë ‘mot’?
Moti përshkruan çfarëdo që ndodh jashtë në një vend të caktuar, në një
kohë të
caktuar. Moti është ajo që ndodh nga minuta në minutë. Ai mund të
ndryshojë shumë brenda një kohe shumë të shkurtër. Për shembull,
mund të bjerë shi për një orë e pastaj të bëhet mot me diell dhe pa
re.
Moti është e tëra përreth nesh, gjatë tërë kohës. Ai është pjesë e
rëndësishme e jetës sonë dhe diçka që nuk mund ta kontrollojmë. Në
vend që të kontrollojmë motin, ne zakonisht mund ta kontrollojmë
atë se si dhe ku jetojmë, çfarë bëjmë, çfarë veshim dhe çka hamë.
Si funksionon moti? Ai funksionon ashtu që dielli e ngroh ajrin, dhe
nxehtësia e ajrit ngritët, duke sjellë kështu lagështi nga deti. Me
rritjen e lagështisë së ajrit, ajo zgjerohet. Kjo e bën atë edhe më të
freskët dhe kështu çfarëdo lagështie e ajrit kondensohet dhe krijon
re.
Gazrat të cilat e bllokojnë qarkullim e nxehtësisë zakonisht quhen gazra serë.
Disa prej gazrave të tillë serë, si dyoksidi i karbonit, krijohen natyrshëm dhe lirohen në
atmosferë nëpërmjet proceseve natyrore dhe aktiviteteve njerëzore. Gazra të tjerë serë
(p.sh. gazrat e fluorit) krijohen dhe emetohen vetëm përmes aktiviteteve të njeriut. Gazrat
serë kryesorë që hyjnë në atmosferë për shkak të veprimtarive të njeriut janë:
Dyoksidi i karbonit (CO2): dyoksidi i karbonit hyn në atmosferë përmes djegies së
lëndëve djegëse fosile (naftës, gazit natyror dhe thëngjillit), mbeturinave të ngurta,
pemëve dhe produkteve të drurit, dhe gjithashtu si rezultat i reaksioneve të tjera kimike
(p.sh. Prodhimit të çimentos). Dyoksidi i karbonit largohet nga atmosfera (ose
“sekuestrohet”) kur thithet nga bimët si pjesë e ciklit biologjik të karbonit.
Metani (CH4): metani lirohet gjatë prodhimit dhe aktivitetet në miniera nëntokësore,gazit
natyror dhe naftës.
Dyoksidi i azotit (N2O): dyoksidi i azotit lirohet gjatë aktiviteteve bujqësore dhe
industriale, si edhe gjatë djegies së lëndëve djegëse fosile dhe mbeturinave të ngurta.
Gazrat e fluorit: hidro-fluoro-karbonatet, nga karbonatet e fluorit, dhe heksafluoridi i
sulfurit, janë gazra serë të fuqishëm që lirohen nga një shumëllojshmëri procesesh
industriale. Gazrat e fluorit nganjëherë përdoren si zëvendësues të substancave për
zbrazjen e ozonit (d.m.th. CFC-të, HCFC-të dhe halonet). Këto gazra lirohen në mënyrë
tipike në sasi të vogla, por për shkak se janë të gazra serë të fuqishëm, nganjëherë
përmenden si gazra me Potencial të Lartë të Ngrohjes Globale (“Gazrat me PNG të
lartë”).
Ndryshimet Klimaterike
Toka mbulon 27% të sipërfaqes së Tokës, dhe topografia e
tokës ndikon në
ndryshimet në mot. Për shembull, moti në zonat malore
mund të jetë krejtësisht i ndryshëm nga moti në zonat ku
toka është kryesisht e sheshtë.
Sipërfaqja e tokës dhe ndryshimet në shfrytëzimin e tokës
Përveç ndryshimeve në përbërjen e atmosferës,
ndryshimet në sipërfaqen e tokës mund të shkaktojnë
efekte të rëndësishme në klimë. Procese të tilla si
shpyllëzimi, ripyllëzimi, formimi i shkretëtirave dhe
urbanizimi zakonisht kontribuojnë në ndryshimet në klimë
(duke përfshirë temperaturën,
erën dhe fundërrinat e reshjeve) në vendet ku ndodhin.
Ndryshimet Klimaterike
Akulli
Akull është burimi më i madh në botë i
furnizimit me ujëra të ëmbla. Ai mbulon
pjesën e mbetur prej 3% të sipërfaqes së
Tokës, duke përfshirë pjesën më të
madhe të Antarktidës dhe Grenlandës. Pasi
që akulli jep shumë reflekse dhe
për shkak të karakteristikave të tij izoluese,
akulli luan një rol të rëndësishëm
në rregullimin e klimës
Biosfera është pjesë e atmosferës së Tokës,
sipërfaqes së saj dhe e oqeaneve
në të cilën mbështetet çfarëdo bimë, kafshë ose
organizëm i gjallë. Ajo është
vendi ku bimët dhe kafshët, përfshirë njerëzit,
jetojnë. Sasi të mëdha të
dyoksidit të karbonit shkëmbehen në mes të
biosferës së bazuar në tokë dhe
atmosferë, pasi që bimët marrin dyoksid karboni dhe
lirojnë oksigjen, dhe
kafshët thithin oksigjenin dhe lirojnë dyoksidin e
karbonit.
Klima është zhvilluar për
një kohë të gjatë
Klima e Tokës ka ndryshuar vazhdimisht gjatë historisë
së saj prej 5 miliardë vjetësh. Ndonjëherë klima është
ngrohur në atë masë sa që oqeanet janë zmadhuar
dhe mbulojnë pjesën më të madhe të Tokës. Çfarëdo
nga ndryshimet mund të duken ekstreme, por ato
zakonisht kanë ndodhur ngadalë, përgjatë mijëra
viteve. Periudhat e ngrohjes nga dielli mund të kenë
ndihmuar që Toka të nxehet. Por shumë nga
klimatologët kryesorë në botë mendojnë se gazrat
serë që prodhojnë njerëzit po e bëjnë Tokën më të
ngrohtë.
Ndryshimet Klimaterike
Efekti serë: A mund ta ndryshojmë
klimën?
Mund të duket e vështirë të besohet se
njerëzit në fakt mund të ndryshojnë
klimën e Tokës. Por shkencëtarët
mendojnë se gjërat që i bëjnë njerëzit
e të cilat lirojnë gazra serë në ajër po
e bëjnë planetin tonë më të nxehtë.
Kurdo që ju
• Shikoni televizorin
• Shfrytëzoni kondicionerin
• Ndizni dritat
• Përdorni tharësin e flokëve
• Vozisni makina
• Luani video-lojra
• Dëgjoni radio
• Lani ose thani rroba
• Shfrytëzoni enëlarës elektrikë
• Ngrohni ushqime në mikrovalorë
• ... ndihmoni në lirimin e gazrave serë në ajër.
Ndryshimet Klimaterike
Pra, pse ka rëndësi e tëra
kjo?
Nganjëherë gjërat e vogla mund të kthehen në gjëra
të mëdha.
Mendoni për larjen e dhëmbëve. Nëse nuk i lani një
ditë, shanset janë se nuk do të ndodhë asgjë e
keqe. Por nëse nuk i lani dhëmbët për një muaj,
mund të ju sëmureni nga kavitetet. E njëjta gjë
ndodh me temperaturat globale. Nëse
temperaturat rriten mbi nivelet normale për disa
ditë nuk është punë e madhe. Toka do të mbetet
pak a shumë e njëjtë. Por nëse temperaturat
vazhdojnë të rriten gjatë një periudhe më të gjatë
kohore, atëherë e Toka mund të përballet me disa
probleme
Shumë gazra serë vijnë nga gjërat që bëjmë çdo ditë. Siç kemi
mësuar, këto
gazra serë e bllokojnë energjinë në atmosferë dhe e bëjnë Tokën
më të
ngrohtë.
Lexoni
Kurseni energjinë elektrike
Përdorni biçikletat, autobusët dhe ecni
Flisni me anëtarët e familjes tuaj dhe miqëtë tuaj
Mbillni pemë
Ricikloni
Kur bleni, bleni gjëra më të thjeshta
Disa gjëra për të cilat duhet menduar
Energjia diellore
Makinat
Ndryshimet Klimaterike

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Projekt ngrohja globale
Projekt ngrohja globaleProjekt ngrohja globale
Projekt ngrohja globaleMatilda Gremi
 
Prodhimi i energjise
Prodhimi i energjiseProdhimi i energjise
Prodhimi i energjiseroberto1723
 
Projekt historie
Projekt historieProjekt historie
Projekt historieS Gashi
 
Energjia dhe Burimet e Energjisë
Energjia dhe Burimet e EnergjisëEnergjia dhe Burimet e Energjisë
Energjia dhe Burimet e EnergjisëKlajdi Proko
 
Ngrohja globale dhe pasojat ne shendet
Ngrohja globale dhe pasojat ne shendetNgrohja globale dhe pasojat ne shendet
Ngrohja globale dhe pasojat ne shendetFreskida
 
Zbatimet e elektricitetit ne jeten e perditshme dhe Aparatet matese te elektr...
Zbatimet e elektricitetit ne jeten e perditshme dhe Aparatet matese te elektr...Zbatimet e elektricitetit ne jeten e perditshme dhe Aparatet matese te elektr...
Zbatimet e elektricitetit ne jeten e perditshme dhe Aparatet matese te elektr...Edward Newgate
 
Projekt Fizik Parashikimi Motit dhe Shtypja Atmosferike
Projekt Fizik Parashikimi Motit dhe Shtypja AtmosferikeProjekt Fizik Parashikimi Motit dhe Shtypja Atmosferike
Projekt Fizik Parashikimi Motit dhe Shtypja AtmosferikePatrik Liçi
 
Hebrenjtë në Shqipëri
Hebrenjtë në ShqipëriHebrenjtë në Shqipëri
Hebrenjtë në ShqipëriDonikaLici
 
Elementet kimik ne trupin tone projekt kimi
Elementet kimik ne trupin tone  projekt kimiElementet kimik ne trupin tone  projekt kimi
Elementet kimik ne trupin tone projekt kimiFacebook
 
Ndryshimet klimatike
Ndryshimet klimatikeNdryshimet klimatike
Ndryshimet klimatikeEstherLu3
 
Fizika ne jeten e perditshme
Fizika ne jeten e perditshmeFizika ne jeten e perditshme
Fizika ne jeten e perditshmeAn An
 
turizmi ne shqiperi
 turizmi ne shqiperi  turizmi ne shqiperi
turizmi ne shqiperi manomano46
 
Energjia, llojet dhe perdorimi
Energjia, llojet dhe perdorimiEnergjia, llojet dhe perdorimi
Energjia, llojet dhe perdorimiBlerinaMuobega
 
Enzimat
EnzimatEnzimat
EnzimatAn An
 
Komunizmi ne Shqiperi
Komunizmi ne ShqiperiKomunizmi ne Shqiperi
Komunizmi ne ShqiperiDenis Lezo
 

Mais procurados (20)

Projekt ngrohja globale
Projekt ngrohja globaleProjekt ngrohja globale
Projekt ngrohja globale
 
Prodhimi i energjise
Prodhimi i energjiseProdhimi i energjise
Prodhimi i energjise
 
Projekt historie
Projekt historieProjekt historie
Projekt historie
 
Forcat endogjene dhe ekzogjene !!!!
Forcat  endogjene  dhe  ekzogjene !!!!Forcat  endogjene  dhe  ekzogjene !!!!
Forcat endogjene dhe ekzogjene !!!!
 
Metalet
MetaletMetalet
Metalet
 
Energjia dhe Burimet e Energjisë
Energjia dhe Burimet e EnergjisëEnergjia dhe Burimet e Energjisë
Energjia dhe Burimet e Energjisë
 
Ngrohja globale dhe pasojat ne shendet
Ngrohja globale dhe pasojat ne shendetNgrohja globale dhe pasojat ne shendet
Ngrohja globale dhe pasojat ne shendet
 
Zbatimet e elektricitetit ne jeten e perditshme dhe Aparatet matese te elektr...
Zbatimet e elektricitetit ne jeten e perditshme dhe Aparatet matese te elektr...Zbatimet e elektricitetit ne jeten e perditshme dhe Aparatet matese te elektr...
Zbatimet e elektricitetit ne jeten e perditshme dhe Aparatet matese te elektr...
 
Projekt Fizik Parashikimi Motit dhe Shtypja Atmosferike
Projekt Fizik Parashikimi Motit dhe Shtypja AtmosferikeProjekt Fizik Parashikimi Motit dhe Shtypja Atmosferike
Projekt Fizik Parashikimi Motit dhe Shtypja Atmosferike
 
Hebrenjtë në Shqipëri
Hebrenjtë në ShqipëriHebrenjtë në Shqipëri
Hebrenjtë në Shqipëri
 
Elementet kimik ne trupin tone projekt kimi
Elementet kimik ne trupin tone  projekt kimiElementet kimik ne trupin tone  projekt kimi
Elementet kimik ne trupin tone projekt kimi
 
Ndryshimet klimatike
Ndryshimet klimatikeNdryshimet klimatike
Ndryshimet klimatike
 
Fizika ne jeten e perditshme
Fizika ne jeten e perditshmeFizika ne jeten e perditshme
Fizika ne jeten e perditshme
 
turizmi ne shqiperi
 turizmi ne shqiperi  turizmi ne shqiperi
turizmi ne shqiperi
 
Ndotja e Ajrit
Ndotja e AjritNdotja e Ajrit
Ndotja e Ajrit
 
Energjia, llojet dhe perdorimi
Energjia, llojet dhe perdorimiEnergjia, llojet dhe perdorimi
Energjia, llojet dhe perdorimi
 
Enzimat
EnzimatEnzimat
Enzimat
 
Komunizmi ne Shqiperi
Komunizmi ne ShqiperiKomunizmi ne Shqiperi
Komunizmi ne Shqiperi
 
Adoleshenca
AdoleshencaAdoleshenca
Adoleshenca
 
Mjedisi
MjedisiMjedisi
Mjedisi
 

Semelhante a Ndryshimet Klimaterike

Global Warming
Global WarmingGlobal Warming
Global WarmingGestjana
 
biologji efekti sere.pptx
biologji efekti sere.pptxbiologji efekti sere.pptx
biologji efekti sere.pptxBesnikzhupi1
 
Mjedisi eshte nje sistem faktoresh fizik ,kimik dhe biologjik ne ekuilibrin ...
 Mjedisi eshte nje sistem faktoresh fizik ,kimik dhe biologjik ne ekuilibrin ... Mjedisi eshte nje sistem faktoresh fizik ,kimik dhe biologjik ne ekuilibrin ...
Mjedisi eshte nje sistem faktoresh fizik ,kimik dhe biologjik ne ekuilibrin ...#MesueseAurela Elezaj
 
Presentation 2 (1)
Presentation 2 (1)Presentation 2 (1)
Presentation 2 (1)bona4444
 
Presentation 2 (1)
Presentation 2 (1)Presentation 2 (1)
Presentation 2 (1)bona4444
 
Mrojtja nga ndotja e planetit Tokë (Shkenca 10)
Mrojtja nga ndotja e planetit Tokë (Shkenca 10)Mrojtja nga ndotja e planetit Tokë (Shkenca 10)
Mrojtja nga ndotja e planetit Tokë (Shkenca 10)CleaInanis24
 
PUNOI BERTI SHEHU
PUNOI BERTI SHEHUPUNOI BERTI SHEHU
PUNOI BERTI SHEHUBerti Shehu
 
Ndotja e mjedisit semundjet
Ndotja e mjedisit semundjetNdotja e mjedisit semundjet
Ndotja e mjedisit semundjet16211903
 
Biologjiprojekt 140224082941-phpapp01
Biologjiprojekt 140224082941-phpapp01Biologjiprojekt 140224082941-phpapp01
Biologjiprojekt 140224082941-phpapp01Arbi Shkozari
 
Ndotja e mjedisit dhe ndikimi i saj në biodiversitet
Ndotja e mjedisit dhe ndikimi i saj në biodiversitet Ndotja e mjedisit dhe ndikimi i saj në biodiversitet
Ndotja e mjedisit dhe ndikimi i saj në biodiversitet Darla Evangjeli
 
Ndotja e Mjedisit
Ndotja e MjedisitNdotja e Mjedisit
Ndotja e MjedisitAnida Ago
 

Semelhante a Ndryshimet Klimaterike (20)

Global Warming
Global WarmingGlobal Warming
Global Warming
 
Ndotja termike
Ndotja termike Ndotja termike
Ndotja termike
 
Mjedisi
MjedisiMjedisi
Mjedisi
 
biologji efekti sere.pptx
biologji efekti sere.pptxbiologji efekti sere.pptx
biologji efekti sere.pptx
 
Mjedisi eshte nje sistem faktoresh fizik ,kimik dhe biologjik ne ekuilibrin ...
 Mjedisi eshte nje sistem faktoresh fizik ,kimik dhe biologjik ne ekuilibrin ... Mjedisi eshte nje sistem faktoresh fizik ,kimik dhe biologjik ne ekuilibrin ...
Mjedisi eshte nje sistem faktoresh fizik ,kimik dhe biologjik ne ekuilibrin ...
 
ngrohja globale
ngrohja globalengrohja globale
ngrohja globale
 
Presentation 2 (1)
Presentation 2 (1)Presentation 2 (1)
Presentation 2 (1)
 
Presentation 2 (1)
Presentation 2 (1)Presentation 2 (1)
Presentation 2 (1)
 
Fiz
FizFiz
Fiz
 
Projekt
Projekt  Projekt
Projekt
 
Mrojtja nga ndotja e planetit Tokë (Shkenca 10)
Mrojtja nga ndotja e planetit Tokë (Shkenca 10)Mrojtja nga ndotja e planetit Tokë (Shkenca 10)
Mrojtja nga ndotja e planetit Tokë (Shkenca 10)
 
Tema:Mjedisi
Tema:MjedisiTema:Mjedisi
Tema:Mjedisi
 
Ne dhe mjedisi!
Ne dhe mjedisi!Ne dhe mjedisi!
Ne dhe mjedisi!
 
PUNOI BERTI SHEHU
PUNOI BERTI SHEHUPUNOI BERTI SHEHU
PUNOI BERTI SHEHU
 
Ndotja e mjedisit semundjet
Ndotja e mjedisit semundjetNdotja e mjedisit semundjet
Ndotja e mjedisit semundjet
 
Biologjiprojekt 140224082941-phpapp01
Biologjiprojekt 140224082941-phpapp01Biologjiprojekt 140224082941-phpapp01
Biologjiprojekt 140224082941-phpapp01
 
Ndotja e mjedisit dhe ndikimi i saj në biodiversitet
Ndotja e mjedisit dhe ndikimi i saj në biodiversitet Ndotja e mjedisit dhe ndikimi i saj në biodiversitet
Ndotja e mjedisit dhe ndikimi i saj në biodiversitet
 
Kimi
KimiKimi
Kimi
 
Bio Ne dhe Mjedisi
Bio Ne dhe MjedisiBio Ne dhe Mjedisi
Bio Ne dhe Mjedisi
 
Ndotja e Mjedisit
Ndotja e MjedisitNdotja e Mjedisit
Ndotja e Mjedisit
 

Mais de Ergi Nushi

Biodiversiteti
BiodiversitetiBiodiversiteti
BiodiversitetiErgi Nushi
 
Futja e shqiperise ne BE
Futja e shqiperise ne BEFutja e shqiperise ne BE
Futja e shqiperise ne BEErgi Nushi
 
Hidrocentralet
HidrocentraletHidrocentralet
HidrocentraletErgi Nushi
 
Rendesia e atomit
Rendesia e atomitRendesia e atomit
Rendesia e atomitErgi Nushi
 
Centralet Berthamore
Centralet BerthamoreCentralet Berthamore
Centralet BerthamoreErgi Nushi
 
Jeta e Aleksander Graham Bell
Jeta e Aleksander Graham BellJeta e Aleksander Graham Bell
Jeta e Aleksander Graham BellErgi Nushi
 
Shnderrimet Gjeometrike
Shnderrimet GjeometrikeShnderrimet Gjeometrike
Shnderrimet GjeometrikeErgi Nushi
 
Ardhja e nazisteve ne pushtet
Ardhja e nazisteve ne pushtetArdhja e nazisteve ne pushtet
Ardhja e nazisteve ne pushtetErgi Nushi
 
Komunizmi vs demokracia
Komunizmi vs demokraciaKomunizmi vs demokracia
Komunizmi vs demokraciaErgi Nushi
 
Vepra Komedia Hyjnore. Dante Aligeri
Vepra Komedia Hyjnore. Dante AligeriVepra Komedia Hyjnore. Dante Aligeri
Vepra Komedia Hyjnore. Dante AligeriErgi Nushi
 

Mais de Ergi Nushi (12)

Biodiversiteti
BiodiversitetiBiodiversiteti
Biodiversiteti
 
Futja e shqiperise ne BE
Futja e shqiperise ne BEFutja e shqiperise ne BE
Futja e shqiperise ne BE
 
Hidrocentralet
HidrocentraletHidrocentralet
Hidrocentralet
 
Rendesia e atomit
Rendesia e atomitRendesia e atomit
Rendesia e atomit
 
Piramidat
PiramidatPiramidat
Piramidat
 
Centralet Berthamore
Centralet BerthamoreCentralet Berthamore
Centralet Berthamore
 
Stop Dhuna
Stop DhunaStop Dhuna
Stop Dhuna
 
Jeta e Aleksander Graham Bell
Jeta e Aleksander Graham BellJeta e Aleksander Graham Bell
Jeta e Aleksander Graham Bell
 
Shnderrimet Gjeometrike
Shnderrimet GjeometrikeShnderrimet Gjeometrike
Shnderrimet Gjeometrike
 
Ardhja e nazisteve ne pushtet
Ardhja e nazisteve ne pushtetArdhja e nazisteve ne pushtet
Ardhja e nazisteve ne pushtet
 
Komunizmi vs demokracia
Komunizmi vs demokraciaKomunizmi vs demokracia
Komunizmi vs demokracia
 
Vepra Komedia Hyjnore. Dante Aligeri
Vepra Komedia Hyjnore. Dante AligeriVepra Komedia Hyjnore. Dante Aligeri
Vepra Komedia Hyjnore. Dante Aligeri
 

Ndryshimet Klimaterike

  • 2. Ndryshimet klimatike • Ndryshimet klimatike. Çfarë është ajo? • Burimet e gazrave serë • Efekti serë • Ngrohja globale • Klima dhe moti • Çfarë është sistemi klimatik? • Klima ka bërë rrugë të gjatë! • Efekti serë: a mund ta ndryshojmë klimën? • Kur lëshoni gazra serë në ajër? • Pra, pse ka rëndësi e tëra kjo? • Ne mund të bëjmë ndryshime!
  • 3. Ndryshimet klimatike, çfarë janë ato? Toka është ngrohur për rreth 1ºC gjatë 100 viteve të fundit. Por përse? Dhe si? Aktiviteti njerëzor që ndikon në atmosferë është “me shumë gjasë” një faktor i rëndësishëm shtytës. Zhvillimi i industrisë, transportit, mënyra moderne e jetës, rritja e mëtejshme ekonomike që pritet, si dhe standardi i jetesës në rritje e sipër kërkojnë rritjen e konsumit të energjisë. Kjo rritje e konsumit të energjisë mund të ndikojë seriozisht në mjedis. Lirimi i gazrave serë vjen kryesisht nga djegia e lëndëve djegëse fosile të cilat shfrytëzohen për energji. Në ditët e sotme janë intensifikuar aktivitetet që kanë për qëllim mbrojtjen e mjedisit dhe kontrollimin e ndryshimeve klimatike.
  • 4. Burimet e gazrave serë • Burimet natyrore – baraspesha dinamike • Avulli i ujit • Aktivitetet biologjike të oqeaneve • Vullkanet dhe degradimi i biomasës • Aktivitetet e njeriut – rritja e nivelit të përqendrimit të gazrave serë
  • 5. • DIREKTE  karbon-dyoksidi (CO2)  metani (CH4)  oksidi i azotit (N2O)  karbonatet e fluorit (HFC), etj. • INDIREKTE  oksidet e azotit (N02)  sulfur-dyoksidi (SO2)  monoksidi i karbonit (CO)  oksidi I azotit (N2O), etj
  • 7. Efekti serë • Një pjesë e energjisë nga dielli është e bllokuar brenda atmosferës tonë, pasi që reflektohet mbrapa nga toka në drejtim të hapësirës. Ky proces i natyrshëm quhet efekti serë, pasi që atmosfera vepron si mure xhami e një sere, e cila lejon rrezet e diellit që të hyjnë, por e mban nxehtësinë brenda.Gazet të cilat e bëjnë këtë të ndodhë ("gazrat serë") janë kryesisht avujt e ujit dhe dyoksidi i karbonit. Për shkak se njerëzit lëshojnë më shumë dyoksid karboni dhe gazra të tjerë serë në atmosferë, efekti serë bëhet më i fortë. Kjo bën që klima e tokës të ndryshojë në mënyrë të panatyrshme.“Efekti serë" shpesh duket se tingëllon si fajtor për këtë për shkak se lidhet me ngrohjen globale, por e vërteta është se nuk mund të jetojmë pa të.
  • 9. Ngrohja globale • Çfarë është ngrohja globale? Ngrohja globale nënkupton një rritje mesatare të temperaturës së Tokës, gjë që shkakton ndryshime në klimë. Një Tokë më e ngrohtë mund të çojë në ndryshime në sistemin e reshjeve, rritjen e nivelit të detit, dhe një gamë të gjerë ndikimesh te bimët, kafshët e egra, dhe njerëzit. Kur flasim për çështjen e ndryshimeve klimatike, shqetësimi ka të bëjë me ngrohjen globale të shkaktuar nga aktivitetet e njerëzve.
  • 10. Shkaqet e ngrohjes globale Efektet pozitive të efektit serë mekanizmi natyror temperaturat e përshtatshme për jetë në tokë Efektet negative të serës aktivitetet e njeriut ngrohja e atmosferës
  • 11. Klima Shpesh flitet për klimën dhe motin në të njëjtën kohë, por klima është diçka krejt e ndryshme nga moti. Klima nënkupton kushtet e zakonshme mesatare të motit në një vend të caktuar përgjatë një periudhe të gjatë kohore (për shembull, më shumë se 30 vjet). Ne mësojmë për klima të ndryshme nëpër botë. Në shkretëtira ekziston klimë e nxehtë dhe e thatë, kurse Antarktiku ka një klimë shumë të ftohtë dhe të thatë. Klima mund të përfshijë katër stinët e vitit – pranverën, verën, vjeshtën dhe dimrin – ose një stinë të lagësht dhe një të thatë. Klima jonë varet nga pozita jonë në tokë dhe largësia jonë nga dielli
  • 13. Moti Çka quajmë ‘mot’? Moti përshkruan çfarëdo që ndodh jashtë në një vend të caktuar, në një kohë të caktuar. Moti është ajo që ndodh nga minuta në minutë. Ai mund të ndryshojë shumë brenda një kohe shumë të shkurtër. Për shembull, mund të bjerë shi për një orë e pastaj të bëhet mot me diell dhe pa re. Moti është e tëra përreth nesh, gjatë tërë kohës. Ai është pjesë e rëndësishme e jetës sonë dhe diçka që nuk mund ta kontrollojmë. Në vend që të kontrollojmë motin, ne zakonisht mund ta kontrollojmë atë se si dhe ku jetojmë, çfarë bëjmë, çfarë veshim dhe çka hamë. Si funksionon moti? Ai funksionon ashtu që dielli e ngroh ajrin, dhe nxehtësia e ajrit ngritët, duke sjellë kështu lagështi nga deti. Me rritjen e lagështisë së ajrit, ajo zgjerohet. Kjo e bën atë edhe më të freskët dhe kështu çfarëdo lagështie e ajrit kondensohet dhe krijon re.
  • 14. Gazrat të cilat e bllokojnë qarkullim e nxehtësisë zakonisht quhen gazra serë. Disa prej gazrave të tillë serë, si dyoksidi i karbonit, krijohen natyrshëm dhe lirohen në atmosferë nëpërmjet proceseve natyrore dhe aktiviteteve njerëzore. Gazra të tjerë serë (p.sh. gazrat e fluorit) krijohen dhe emetohen vetëm përmes aktiviteteve të njeriut. Gazrat serë kryesorë që hyjnë në atmosferë për shkak të veprimtarive të njeriut janë: Dyoksidi i karbonit (CO2): dyoksidi i karbonit hyn në atmosferë përmes djegies së lëndëve djegëse fosile (naftës, gazit natyror dhe thëngjillit), mbeturinave të ngurta, pemëve dhe produkteve të drurit, dhe gjithashtu si rezultat i reaksioneve të tjera kimike (p.sh. Prodhimit të çimentos). Dyoksidi i karbonit largohet nga atmosfera (ose “sekuestrohet”) kur thithet nga bimët si pjesë e ciklit biologjik të karbonit. Metani (CH4): metani lirohet gjatë prodhimit dhe aktivitetet në miniera nëntokësore,gazit natyror dhe naftës. Dyoksidi i azotit (N2O): dyoksidi i azotit lirohet gjatë aktiviteteve bujqësore dhe industriale, si edhe gjatë djegies së lëndëve djegëse fosile dhe mbeturinave të ngurta. Gazrat e fluorit: hidro-fluoro-karbonatet, nga karbonatet e fluorit, dhe heksafluoridi i sulfurit, janë gazra serë të fuqishëm që lirohen nga një shumëllojshmëri procesesh industriale. Gazrat e fluorit nganjëherë përdoren si zëvendësues të substancave për zbrazjen e ozonit (d.m.th. CFC-të, HCFC-të dhe halonet). Këto gazra lirohen në mënyrë tipike në sasi të vogla, por për shkak se janë të gazra serë të fuqishëm, nganjëherë përmenden si gazra me Potencial të Lartë të Ngrohjes Globale (“Gazrat me PNG të lartë”).
  • 16. Toka mbulon 27% të sipërfaqes së Tokës, dhe topografia e tokës ndikon në ndryshimet në mot. Për shembull, moti në zonat malore mund të jetë krejtësisht i ndryshëm nga moti në zonat ku toka është kryesisht e sheshtë. Sipërfaqja e tokës dhe ndryshimet në shfrytëzimin e tokës Përveç ndryshimeve në përbërjen e atmosferës, ndryshimet në sipërfaqen e tokës mund të shkaktojnë efekte të rëndësishme në klimë. Procese të tilla si shpyllëzimi, ripyllëzimi, formimi i shkretëtirave dhe urbanizimi zakonisht kontribuojnë në ndryshimet në klimë (duke përfshirë temperaturën, erën dhe fundërrinat e reshjeve) në vendet ku ndodhin.
  • 18. Akulli Akull është burimi më i madh në botë i furnizimit me ujëra të ëmbla. Ai mbulon pjesën e mbetur prej 3% të sipërfaqes së Tokës, duke përfshirë pjesën më të madhe të Antarktidës dhe Grenlandës. Pasi që akulli jep shumë reflekse dhe për shkak të karakteristikave të tij izoluese, akulli luan një rol të rëndësishëm në rregullimin e klimës
  • 19. Biosfera është pjesë e atmosferës së Tokës, sipërfaqes së saj dhe e oqeaneve në të cilën mbështetet çfarëdo bimë, kafshë ose organizëm i gjallë. Ajo është vendi ku bimët dhe kafshët, përfshirë njerëzit, jetojnë. Sasi të mëdha të dyoksidit të karbonit shkëmbehen në mes të biosferës së bazuar në tokë dhe atmosferë, pasi që bimët marrin dyoksid karboni dhe lirojnë oksigjen, dhe kafshët thithin oksigjenin dhe lirojnë dyoksidin e karbonit.
  • 20. Klima është zhvilluar për një kohë të gjatë Klima e Tokës ka ndryshuar vazhdimisht gjatë historisë së saj prej 5 miliardë vjetësh. Ndonjëherë klima është ngrohur në atë masë sa që oqeanet janë zmadhuar dhe mbulojnë pjesën më të madhe të Tokës. Çfarëdo nga ndryshimet mund të duken ekstreme, por ato zakonisht kanë ndodhur ngadalë, përgjatë mijëra viteve. Periudhat e ngrohjes nga dielli mund të kenë ndihmuar që Toka të nxehet. Por shumë nga klimatologët kryesorë në botë mendojnë se gazrat serë që prodhojnë njerëzit po e bëjnë Tokën më të ngrohtë.
  • 22. Efekti serë: A mund ta ndryshojmë klimën? Mund të duket e vështirë të besohet se njerëzit në fakt mund të ndryshojnë klimën e Tokës. Por shkencëtarët mendojnë se gjërat që i bëjnë njerëzit e të cilat lirojnë gazra serë në ajër po e bëjnë planetin tonë më të nxehtë.
  • 23. Kurdo që ju • Shikoni televizorin • Shfrytëzoni kondicionerin • Ndizni dritat • Përdorni tharësin e flokëve • Vozisni makina • Luani video-lojra • Dëgjoni radio • Lani ose thani rroba • Shfrytëzoni enëlarës elektrikë • Ngrohni ushqime në mikrovalorë • ... ndihmoni në lirimin e gazrave serë në ajër.
  • 25. Pra, pse ka rëndësi e tëra kjo? Nganjëherë gjërat e vogla mund të kthehen në gjëra të mëdha. Mendoni për larjen e dhëmbëve. Nëse nuk i lani një ditë, shanset janë se nuk do të ndodhë asgjë e keqe. Por nëse nuk i lani dhëmbët për një muaj, mund të ju sëmureni nga kavitetet. E njëjta gjë ndodh me temperaturat globale. Nëse temperaturat rriten mbi nivelet normale për disa ditë nuk është punë e madhe. Toka do të mbetet pak a shumë e njëjtë. Por nëse temperaturat vazhdojnë të rriten gjatë një periudhe më të gjatë kohore, atëherë e Toka mund të përballet me disa probleme
  • 26. Shumë gazra serë vijnë nga gjërat që bëjmë çdo ditë. Siç kemi mësuar, këto gazra serë e bllokojnë energjinë në atmosferë dhe e bëjnë Tokën më të ngrohtë. Lexoni Kurseni energjinë elektrike Përdorni biçikletat, autobusët dhe ecni Flisni me anëtarët e familjes tuaj dhe miqëtë tuaj Mbillni pemë Ricikloni Kur bleni, bleni gjëra më të thjeshta Disa gjëra për të cilat duhet menduar Energjia diellore Makinat