Lekeitioko EAJ-PNVren aldizkaria. 18. zenbakia.

1. Gerrarik ez!
BAKEA orain!
P
asa den otsailaren 24an
Vladimir Putin Errusiako
presidenteak Ukrainaren
aurkako operazio milita-
rra agindu zuen.
Egoera honen aurrean Lekeitio-
ko EAJ-PNV ezin da isilik geratu!
Eraso eta inbasio militarra erabat
gaitzesten dugu. Berau lehen-
bailehen eteteko eskatzen dugu,
errusiar indar militarrak Ukrai-
natik irteteko eskatuz. Eta, zelan
ez, gure elkartasun osoa Ukrainar
herriari!
EAJ-PNV beti egon da demokra-
ziaren alderdian, mundu askea-
ren, giza eskubideen eta hiritar-
goak bere etorkizuna erabakitzeko
duen borondatearen alde. Baina,
“Gerrarik Ez” aldarria errealitate
bihurtu nahi badugu, ez da nahi-
koa gure indar guztiekin nahi iza-
tea eta manifestazioak egitea.
Gerra beti da arbuiagarria, bai-
na ukrainarrek gugatik borroka
egitea nahi badugu, hiritargoa
ezin dugu bakarrik utzi horrela-
ko eraso baten aurrean. Izan ere,
Errusiak borrokari uzten badio,
ez dago gerrarik; baina, Ukrai-
nak borrokari uzten badio, ez da
Ukrainarik izango.
Herritarrei dei egiten diegu
ukrainar herriari laguntzeko mar-
txan ipini diren ekimenetan parte
hartzera.
!!!
18. zkia • 2022ko martxoa
entzuixu@gmail.com
Entzuixu! Eaj-Pnv Lekeitio
@EntzuixuLekitto Entzuixu Eaj-Pnv Lekeitio entzuixu_lekeitio
Ukrainarekin bat, gure laguntza behar dute
Alkatetzarako
hautagaia
aukeratzeko
barne
prozesua
Entzunez
eraiki.
Entzute
aktiboa
Isaac Orue
Artiñano
frankismoaren
aurreko
Lekeitioko
azken alkatea
Koldo Goitia,
Lekeitioko
alkatea.
Elkarrizketa
!!!
Entzuixu!!!

2. 2021 urte zaila izan zen orain-
dik COVID-19aren eragin-
pean. Badirudi 2022an pan-
demia atzean utziko dugula,
eta zer espero duzu 2022aren-
gandik?
Bai, azken bi urteak gogorrak
izan dira, eta proiektu batzuk
alboratu behar izan ditugu.
Gure lehentasuna pertsonak
izan dira.
Orain beste krisi bat sortu
da Europan, zalantzazko mo-
mentuak bizi ditugu, baina
prest gaude erantzun ekono-
miko, soziala eta solidarioa
emateko.
Argi dago Ukrainako egoerak
eta pandemiak familiengan
eragina izaten jarraituko du-
tela. Nola egingo diozue aurre
egoera berri honi?
Pandemiak oso egoera zailak
ekarri edo azaleratu ditu ba-
tez ere diru-sarrera iraun-
korrak ez dituztenentzat, eta
egoera horiek kasu batzuetan
mantendu egiten dira. Az-
ken urteetako aurrekonturik
handienak ditugu eta gizar-
te-larrialdietarako lagun-
tzetara bideratutako partidak
handitu egin ditugu. Orain,
Ukrainako dramaren ondo-
rioz, energiaren, erregaien
eta inflazioagatiko oinarrizko
elikagaien prezioaren igoera-
ren ondorioz, jende gehiagok
gure laguntza beharko du, eta
beste behin ere, hor egongo
gara. Inbertsio-proiektuak
berriro atzeratu behar badi-
tugu, zalantzarik gabe egingo
dugu.
Zertan datza Ukrainako he-
rriari emandako laguntza?
Gure ekarpen nagusia eko-
nomikoa da, hala eskatu bai-
tigute bai Bizkaiko Gurutze
Gorriak eta baita Bizkaiko
Caritasek ere. Familiak har-
tzeko dirua eta etxebizitza
hornituak behar dira, epe
egonkorrerako edo luzerako.
Era berean, Eusko Jaurlari-
tzaren esku jarri ditugu etxe-
bizitza bat eta familia horiek
hartzeko behar diren baliabi-
de guztiak (eskolatzea, osa-
suna, laguntza ekonomikoak,
itzultzaileak, etab.).
Pandemiaren ondorioei aurre
egiteko Europak milioi asko-
ko laguntzak ematen ari da,
Lekeitiorako laguntzarik es-
katu al duzu?
Next Generation EU funts eu-
roparretatik lortu dugun la-
guntza Lekeitio eta Lea Iba-
rraren artean garatuko dugun
proiektueturako izango da. Bi
milioi euro izango dira guz-
tira Lea Ibilbidea edo GR 38
ardoaren eta arrainaren ibil-
bidea egokitzeko, hobetzeko,
balioesteko eta digitalizatze-
ko. Bi milioi euro horietatik
bat Lekeitioko inbertsioeta-
ra bideratuko da (Mendieta
ontziola, Garraitz uhartea,
Santa Katalina itsasargia,
Marierrota, turismo bulegoa,
etab.), eta bestea Lea Ibarra-
ko jardueretara.
Kultura izan da pandemiak
kaltetutako beste sektoreeta-
ko bat. Jarduera covid aurreko
maila berreskuratzea aurrei-
kusten da?
Bai. Pandemian zehar kultur
jarduerari eustea lortu dugu,
batez ere Abaroa jauregiko
lorategietan, baina baita zi-
neman ere Zinemazaleei es-
ker. Beti izan gara sektorea-
ren zailtasunen jakitun, eta
hor kulturaren aldeko apus-
tua egin dugu. Gure lehenta-
suna bertoko talde, konpainia
eta kolektiboei laguntza han-
diagoa ematea izan da. Aur-
ten normaltasunera itzultzea
espero dugu.
Konektibitatea edo errepi-
deak, garraio publikoa eta
etxebizitza, Lekeitioren ga-
rapenerako hiru zutabe. Hitz
egin dezagun horretaz.
Hirurak ere ezinbestekoak
Lekeitiorentzat. Bizkaiko
Foru Aldundia hasia da jada
Milloiko mendatea hobetze-
ko proiektua idazteko lehen
lanak egiten. Bestalde, es-
kualdeko hamabi udalok Biz-
kaibuseko zerbitzua hobe-
tzeko proposamena lantzen
ari gara. Eusko Jaurlaritza-
rekin ere denbora darama-
gu lanean etxebizitza sozia-
lak eraikitzeko. Dagoeneko
onartu ditugu Telefonicako
eremuan alokairuko 60 etxe-
bizitza sozial eraikitzeko bal-
dintzak. Batez ere gazteei zu-
zenduta egongo dira.
Portuaren berrantolaketa
abian da.
Guztira bederatzi pantalan
jarriko dira, 279 amarrale-
ku lortuz, hau da, orain arte
baino 20 gehiago. Portuaren
berrantolaketa Leakai Lekei-
tioko portuko ontzien elkar-
tearen eta Kofradiaren bera-
ren aspaldiko eskaria izan da.
Izan ere, orain arte motorre-
tara sartzeko zailtasunak zi-
tuzten (batez ere adinekoek)
eta pantalan berriek sarbi-
de segurua bermatuko dute.
Gainera, antolamendu hori
diseinatzerakoan, portuare-
kin, Isuntzarekin, Kofradia-
rekin eta Udalarekin zeriku-
sia duten eragile guztien par-
te-hartzea izan dugu, eta alde
guztien adostasuna lortu da.
Antzar eguna normaltasu-
nez ospatuko dela bermatuko
da eta lana uda hasierarako
amaituta egotea espero da.
Eta eraztun berderako lanak?
Nola doa proiektu hori?
Lantzen ari garen proiektuak
bi fase hartuko ditu: alde ba-
tetik, Eluntzetatik aparkale-
kuetara doan bidea, hau da,
lehen Ispasterrera zihoan
errepidea, bestetik, Arropain
bidegorriarekin (Lea Ibil-
bidea) lotzeko. Biak oinez-
koentzako ibilbide seguruak
izango dira.
Maderas de Lekeitio eraisten
ari dira. Zer etorkizun ikusten
zaio ingurune horri?
Segurtasun-kontuak direla
eta, Udalak jabeari eskatu dio
herritarrentzat arriskutsu-
tzat jotzen ziren eraikinak
eta espazioak eraisteko. Ma-
deras de Lekeitio 22 hektarea
inguruko lursailak osotzen
du, udalerriarentzat estra-
tegikoa da, eta, lehenago edo
geroago, erosi egin beharko
genuke herriaren gozamene-
rako.
Bukatzeko, zer suposatuko du
Frantziako Tourrak Lekeitio-
rentzat?
Frantziako bira Lekeitiotik
sartuko da, bere historian
lehen aldiz. Kostalderako sa-
rrera izango gara Côte Bas-
que deritzon etapan, sarrera
ikusgarria, Lekeitioren irudia
munduari zabalduko duena.
Izan ere, 3.000 kazetari akre-
ditatu inguru egongo dira,
190 herrialdetan zuzenean
emateko. Munduko txirrin-
dularitzaren festa handiaren
parte izango da Lekeitioko
portua.
Koldo Goitia Markuerkiaga, Lekeitioko Alkatea
«Ukrainako egoeraren ondorioak
kezkatzen naute»
2021eko balantzea egin dugu Koldo Goitia Markuerkiaga Lekeitioko alkatearekin. Legegintzaldiaren
azken zatiari ekiteko, proiektu ugari jarri dira abian, baina egungo egoera ekonomikoan gertatzen dena
eta Ukrainaren inbasioaren ondorioak ahaztu gabe.
«Bi milioi euro
izango dira guztira
Lea Ibilbidea edo
GR 38 ardoaren eta
arrainaren ibilbidea
egokitzeko»
18. zkia • 2022ko martxoa Entzuixu
02

3. «Serán dos millones
de euros para el
acondicionamiento de
Lea Ibilbidea o GR·38,
la ruta del vino y del
pescado»
«Me preocupan las consecuencias del
conflicto de Ucrania»
Hacemos balance de 2021 con Koldo Goitia Markuerkiaga, alcalde de Lekeitio, que afronta la última parte
de la legislatura con numerosos proyectos ya en marcha, pero sin perder de vista lo que ocurre en la actual
situación económica y las consecuencias de la invasión de Ucrania
Koldo Goitia Markuerkiaga, Lekeitioko Alkatea
2021 fue un año difícil aún
marcado por la COVID-19,
¿qué espera de 2022, que pa-
rece que sí nos permitirá de-
jar atrás la pandemia?
Sí, los dos últimos años han
sido duros y nos hemos teni-
do que centrar en lo impor-
tante, aparcando otros pro-
yectos. Las personas han sido
nuestra prioridad.
Ahora ha surgido otra crisis
en Europa, vivimos momen-
tos de incertidumbre, pero
estamos dispuestos a dar una
respuesta económica, social y
solidaria.
Está claro que la situación
de Ucrania y la pandemia se-
guirán afectando a las fami-
lias. ¿Cómo pretenden hacer
frente a esta nueva situa-
ción?
La pandemia ha traído o vi-
sibilizado situaciones muy
difíciles de quienes no tie-
nen unos ingresos mensuales
permanentes, y son situacio-
nes que en ocasiones se man-
tienen. Tenemos el mayor
presupuesto de los últimos
años. Hemos aumentado las
partidas dirigidas a ayudas
de emergencia social. Ahora,
como consecuencia del drama
de Ucrania, de la subida del
precio de la energía, del com-
bustible y de los alimentos
de primera necesidad por la
inflación, un mayor número
de personas necesitará nues-
tro apoyo, y una vez más, ahí
estaremos. Si tenemos que
volver a aplazar proyectos de
inversión, sin ninguna duda
lo haremos.
¿En qué se traduce la ayuda
al pueblo ucraniano?
Nuestra principal aportación
es y debe de ser económi-
ca, así nos lo están pidiendo
tanto Cruz Roja Bizkaia como
Cáritas Bizkaia. Se necesitan
dinero y viviendas equipadas
para acoger familias por un
período estable o de larga du-
ración. También hemos pues-
to a disposición del Gobierno
Vasco el piso del que dispo-
nemos y todos los recursos
necesarios para acoger a las
familias. (escolarización, sa-
nidad, ayudas económicas,
interpretes, etc…).
Contra las consecuencias de
la pandemia, Europa ha lan-
zado una millonaria ayuda
para los planes de recupera-
ción. ¿Ha solicitado ayudas
para Lekeitio?
Los fondos europeos Next
Generation EU serán para
un proyecto que desarrolla-
remos entre Lekeitio y Lea
Ibarra. Serán dos millones
de euros para el acondicio-
namiento, mejora, puesta en
valor y digitalización de Lea
Ibilbidea o GR·38, la ruta del
vino y del pescado. De estos
dos millones de euros, uno
se destinará a inversiones en
Lekeitio (astillero Mendieta,
isla Garraitz, faro Santa Ka-
talina, Marierrota, la oficina
de turismo, etc.) y otro a ac-
tuaciones en Lea Ibarra.
La cultura ha sido otro de los
sectores dañados por la pan-
demia, ¿se prevé recuperar la
actividad a niveles precovid?
Sí. Durante la pandemia he-
mos conseguido mantener la
actividad cultural, sobre todo
en los jardines del palacio
Abaroa, pero también en el
cine gracias a Zinemazaleak.
Siempre hemos sido cons-
cientes de las dificultades
del sector y ahí hemos esta-
do apostando por él. Nuestra
prioridad ha sido apoyar con
mayor intensidad a aquellos
grupos, compañías y colecti-
vos de casa, de KM0. Este año
esperemos volver a la nor-
malidad.
La conectividad o carrete-
ras, el trasporte público y la
vivienda, tres pilares para el
desarrollo de Lekeitio. Ha-
blemos de ello.
Efectivamente, tres aspectos
esenciales para Lekeitio. La
Diputación Foral de Bizkaia
ya ha comenzado con los pri-
meros trabajos para redactar
el proyecto de mejora de Mi-
lloi. Por otra parte, los doce
ayuntamientos de la comarca
estamos trabajando en una
propuesta de mejora del ser-
vicio de Bizkaibus. También
llevamos tiempo trabajando
con el Gobierno vasco para la
construcción de vivienda so-
cial. Ya hemos aprobado las
condiciones para la construc-
ción de 60 viviendas sociales
en alquiler en la zona de Te-
lefónica. Principalmente es-
tarán dirigidas a gente joven.
La reordenación del puerto
está en marcha.
En total se colocarán nue-
ve pantalanes, logrando 279
amarres, lo que supone 20
más de los que había hasta
ahora. La reordenación del
puerto ha sido una vieja de-
manda de Leakai, la asocia-
ción de embarcaciones del
puerto de Lekeitio, y de la
propia Cofradía. De hecho,
hasta ahora tenían dificulta-
des para acceder a las moto-
ras (sobre todo las personas
mayores) y los nuevos panta-
lanes garantizarán un acceso
seguro. Además, a la hora di-
señar esta ordenación hemos
contado con la participación
de todos los agentes relacio-
nados con el puerto, Isuntza,
Cofradía y Ayuntamiento, y
se ha logrado el consenso de
todas las partes.
Los pantalanes permi-
tirán mantener los usos que
se hacían hasta ahora. Por
ejemplo, garantizará que el
día de gansos se celebre con
normalidad. Se espera que el
trabajo esté terminado para
principios de verano.
¿Y las obras para el anillo
verde?, ¿cómo va ese pro-
yecto?
El proyecto en el que esta-
mos trabajando abarcará dos
fases, por un lado, el vial que
une Eluntzeta y los aparca-
mientos, es decir, la antigua
carretera a Ispaster y por otro
lado, unir Arropain con el bi-
degorri (Lea Ibilbidea), ha-
bilitando un paseo peatonal
seguro.
Se está desmantelando Ma-
deras de Lekeitio. ¿Qué fu-
turo se vislumbra para este
entorno?
Por temas de seguridad el
Ayuntamiento ha requerido
a la propiedad el desman-
telamiento de los edificios y
espacios que se consideraban
peligrosos para la ciudadanía.
Maderas de Lekeitio es un te-
rreno de unas 22 hectáreas,
estratégico para el municipio
y que tarde o temprano, de-
beríamos comprar para na-
turalizarlo y disfrutarlo.
Para acabar, ¿qué va a signi-
ficar para Lekeitio el Tour de
Francia?
El tour de Francia entrará,
por primera vez en su his-
toria por Lekeitio. Seremos
la entrada en la etapa de la
Côte Basque, una entrada es-
pectacular, como imagen de
Lekeitio al mundo. Cerca de
3.000 periodistas acreditados
retrasmitirán en directo a 190
países,.El puerto de Lekeitio
será un gran espectáculo y
una gran fiesta del ciclismo
mundial.
18. zkia • 2022ko martxoa
Entzuixu 03

4. Hezkuntza eta formakuntza gure herriaren eta,
nola ez, gure Aberriaren etorkizunerako oina-
rrizko tresnak dira. Garapen pertsonal eta pro-
fesionalarentzako beharrezkoak diren tresnak.
Gizarte justuagoa, solidarioagoa eta kohesiona-
tuagoa bultzatzen duen hezkuntza sistema nahi
dugu, eta hauek burutzeko azpiegitura egokiak
izan behar ditugu.” Hala dio Ainize Alzibar Sa-
legik, Hezkuntza zinegotziak.
Bi izango dira aurtengo udan, umeak opo-
rretan dauden bitartean, egingo diren hobe-
kuntzak hezkuntza eraikinetan:
Haurreskolako obrak. Iaz hasitako lane-
kin jarraituz gelak, biltegiak, komunak edota
aterpea berriztuko dira eta suteen aurkako
babes sistema instalatuko da. Guztira 176.000
euro bideratuko dira.
Eskoletako patioa estaltzeko lanak hasiko
dira. Ezinbestekoa da eskola publikoko pa-
tioan estaldura jartzea. Obra hau fase bitan
egingo da, lehen fasea, aurtengo udan buru-
tuko da eta patioko lurra prestatzea izango da
nagusiki, irisgarritasuna bermatu, estaldu-
raren oinarriak jarri, etabar. Hurrengo udan,
Eskola oporretan, estadura berria jarriko da
eraikin bien artean.
El trabajo de reurbanización y mejora de los barrios de Lekei-
tio, que comenzó en 2015 con el gobierno municipal liderado
por Koldo Goitia, continúa, tras las obras ya finalizadas de la
calle Eliz Atea y del barrio de San Andrés, con la calle Basoal-
dea que estará finalizada antes de este verano.
En septiembre las obras del barrio de Antiguako Ama, Kar-
mengo Ama y Basotxo estarán licitadas y listas para su inicio;
el proyecto se presentará a la vecindad tal y como se hizo con
San Andrés y Basoaldea.
El siguiente proyecto es la reurbanización de uno de los
grandes espacios de Lekeitio, concretamente el que abarca
las calles de Zumatzeta, Otxoa Urkiza, Buenaventura Zapi-
rain, Harbiatx, Agirre Solarte, Kasimiro Etxebarria, San Ig-
nacio y parte de Letraukua. La redacción del proyecto básico
de reurbanización de esta gran zona que ocupa unos 12.800
m² ya está en marcha. Se desarrollará en diferentes fases en
las que se llevarán a cabo dos tipos de actuaciones; la adecua-
ción de las instalaciones soterradas y la renovación de aceras
y calzadas.
Además continua el cambio de las luminarias de las calles
de Lekeitio: para otoño se cambiarán las de la zona de la plaza
del mercado; Paskual Abaroa, María Díaz de Haro, Eusebio
María de Azkue, San Vicente Ferrer, Piedade, Gure Etxea, etc.
Hezkuntza ekipamenduak
hobetzen jarraitu
Continúa la
reurbanización
de Lekeitio,
barrio a barrio
“Lekittarrek kirol arloan daukaten zaletasuna nabaria da eta herritarren eskaria etengabe ari da
gehitzen eta aldatzen”, Lekeitioko Kirol zinegotziak, Josu Itza Onaindiak baieztatzen du. “Kali-
tatezko zerbitzuak emateko, herritarren beharrizanei erantzungo dien kirol ekipamendu eta ki-
rol eskaintzaren planifikazio dinamikoagoa eta irekia egiten ari gara”. Hauek dira besteak beste
martxan ditugun proiektuak eta gure konpromisoak:
• ESKOLA KIROLA
Lehenengo aldiz Lekeitioko ikastetxeetako ikasleek eskola kirol jarduerak elkarrekin egiten
dituzte; gorputz heziketa lantzeko elkarlan jolasak, gorputz adierazpen jarduerak, ingurune-
ekintzak eta norbere gaitasunak ezagutzeko eta hobetzeko jarduerak antolatzen dira.
• FUTBOL ZELAIA BERRITU
Iaz hasitako Larrotegiko futbol zelaiaren hobekuntza lanek aurrera egingo dute uda honetan.
Obrak bi fasetan gauzatuko dira, lehenengoa 2021eko egin zen eta bigarrena 2022ko uda ho-
netan egingo da. Aurten, belar zaharra kendu eta berria jarriko da, ekipamendua (porteriak eta
markagailua) eta aspertsoreak berriztuko dira. Bestalde, aldagelen eraikina ere egokitu egingo
da. Guztira 625.000 euro inguruko inbertsioa egingo da.
Kirolak
protagonismoa aurten ere
18. zkia • 2022ko martxoa Entzuixu
04

5. Lekeitiok 2025. urtean 700 urte beteko ditu hiribildu izendatu zenetik. Le-
keitioko EAJ-PNVtik etorkizuneko Lekeitio hori imajinatzeaz gain, eraiki egin
nahi dugu.
• LEKEITIOKO HIRIBILDUAK 700 URTE
Gure begiradak 2025ean kokatuta daude Lekeitioko hiribilduak 700 urte be-
teko dituen unean. Data hori urrun dagoela dirudien arren, lanean hasi gara.
Argi dago urte berezia izango dela eta, urteurrena azaroaren 3an izango den
arren, urte osorako eta 700. urteurrena ospatzeko kalitatezko kultura egita-
rau zabal eta anitza eskaintzea da gure proposamena herriko kultur elkartee-
kin elkarlanean. Kultura funtsezkoa baita, gure ustez, gizarte garapenerako
eta ongizate pertsonal eta kolektiborako.
• MENDIETA ONTZIOLAREN BIRGAITZEA
Ontziolaren bigarren fasea laster amaituko da, eta, ondoren, hirugarren eta
azken faseari ekingo zaio uda honetan, eta amaitutzat emango dira ontziola-
ren obrak. Horiek gauzatzeko, Madrilgo Gobernuaren aurrekontuetan obre-
tarako partida jaso da. Lan handia egin dute EAJ-PNVko diputatuek Madrilgo
Kongresuan hori lortzeko. Baina proiektuak aurrera jarraituko du. Hurrengo
urratsa ontziolaren ondoan dagoen erretako etxea altxatzea eta berreskura-
tzea da. Bertan, ontziolarako eta hondartzarako hainbat zerbitzu egongo dira.
• GARRAITZ UHARTEKO PARKE ARKEOLOGIKOA.
Garraitz uhartea parke arkeologiko izendatu zuen Eusko Jaurlaritzak 2019an,
bertan dauden aztarnen garrantziagatik. Udalak Garraitz uharteko hiru gune
arkeologikoak berreskuratzeko eta horien balioa nabarmentzeko proiektu
bat prestatu du, eta Next Generation funts europarrekin balioztatuko dira. Ez
dugu ahaztu behar eta eskertu behar dugu Atabaka elkarteak egiten duen bo-
luntario-lana, oso garrantzitsua izaten ari baita Aranzadik egindako proiek-
tua aurrera eramateko. Interes arkeologikoa duten hiru eremu horiei balioa
emateko 200.000 euro erabiliko dira, eta kontuan hartuko dira florari, faunari
eta ingurumen-eraginei buruz egin ditugun azterlanak.
Sareen garrantzia
Elkarrenganako beharrizana daukagu. Ukitu, besarkatu, entzun, entzuna
izan, barre eta negar egin eta une gogorretan laguntza jaso eta baita eman
ere, bakoitzaren egoeraren arabera.
2020ko martxoan beharrizan hori sakonki kolpatu zuen Covidak. Gizarte-
ko zati handi bat ukituta geratu da, batez ere nagusiak. Are gehiago, bakar-
dadean zeudenak eta sentitzen zirenak. Etxetik ezin irteteak, inorekin ezin
sozializatzeak kalte handia egin die eta oraindik hasierako etxealdi zorrotz
horren ondorioak nabariak dira eta zoritxarrez asko joan zaizkigu eta beste
askori, gehiegiri, mobilitate arazoak edota neuronalak azeleratu zaizkie.
Familietan ere izan du eragina, nola ez, egun batetik bestera lanik gabe ge-
ratzeak edota lanik ezin egiteak eta ondorioz diru sarrerarik ez izateak edo
nahikorik, egoera larrian utzi zituen.
Bazirudien birusak eman digun astindua gutxitzen zihoala, bagindoaze-
la bizitza “normala” egiteko pausuak ematen, baina beste krisi egoera la-
rri batek jo gaitu: Errusiak Ukraina erasotu du, honi gerra deklaratuz. Beste
behin ere sarea agertu da. Hainbat herritarrek ukrainarrei laguntzeko pres-
tutasuna agertu dute. Udalak ere, Eusko Jaurlaritzak martxan jarritako pro-
tokoloaren arabera, Ukrainako herriari laguntza bideratzeko kanalak direnak
komunikatzeaz gain, ekintza desberdinak jarri ditu martxan, adibidez, dirua
batzeko. Martxoaren 12an eta 13an goizez donazioak jasotzeko puntuak jarri
ziren Udaletxe aurrean eta batutako dirua Gurutz Gorria eta Caritasek jarri-
tako kontu korronteetara bideratu zen. Batutako besteko diru donazioa egin
zuen Udalak. Lekeitiok eta lekeitiarrok beti erakutsi dugu solidarioak garela,
eta inbasio egoera honetan beharbada gehiago, guk ere Euskal Herrian sufritu
izan dugulako. Ezin ahaztu Lekeition ere baditugula beraien bizitza egiten ari
diren ukrainar familiak.
EAJ-PNVtik ere gure elkartasuna adierazten diogu ukrainar herriari eta
herritarrei. Ulertezina da egun halako gertakariak bizitzea Europan. Espero
dugu egoera hau ahalik eta arinen bukatzea eta sortutako kalteak arintzen
joatea, ukrainarrak bakean bizi daitezen.
lekittarraGO2025!
18. zkia • 2022ko martxoa
Entzuixu 05

6. I
saac Orue Artiñano
Areatzan jaio zen, Biz-
kaian, 1876ko ekainaren
3an. Ezkondu eta alaba
bat izan zuen, baina emaz-
teak eta neskatoak tuberku-
losia harrapatu eta hil egin
ziren. Medikuaren gomen-
dioz Lekeitiora joatea eraba-
ki zuen, klima osasuntsua-
goa zegon lekura. Lekeition
Víctor Arroitaren, Mañariko
karlista fanatikoaren, fondan
hartu zuen ostatu. Gainera,
kordeldegi bat zuen Arro-
pain auzoan. Patroiaren ala-
betako bat, Klaudia, ezagutu
zuen eta harekin ezkondu
zen 1912ko uztailaren 24an.
Sei seme-alaba izan zituzten.
1905ean Lekeitioko “Hijos
de M. de Garavilla” kontser-
ba-fabrikan ibili zen lanean
kontable moduan. Udala
utzi ondoren, 1920ko urrian,
Aritmetika eta Geometriako
irakasle gisa sartu zen Lekei-
tioko Arte eta Lanbide Esko-
lan (bertako Nautika Eskolan
zuen egoitza). Gainera, esko-
la partikularrak ematen zi-
tuen etxean. Ikasle “pribatu”
gehienak Nautikako ikasleak
ziren, “libreki” aztertu behar
zirenak.
LEKEITIOKO ALKATEA
Lekeition instalaturik, hasi
berri zen Euzko Alderdi Jel-
tzalearen eta Batzokiaren
(haren lehendakariordea izan
baitzen) antolaketan sartu
zen.
1915ean zinegotzi hautatu
zuten. Garai hartan Juan Za-
bala Ibáñez de Aldekoa abo-
katua hautatu zuten alkate,
hamaika boto posibleetatik
hamar lortu zituelarik. Orue,
ostera, lehen alkateorde
izendatu zuten zazpi botore-
kin.
1918ko urtarrilaren 1ean, Udal
Osoko Bilkura partzialki be-
rritu ondoren, Isaac Orue Le-
keitioko alkate hautatu zuten
lehen aldiz. Hamabi boto po-
sibleetatik zortzi lortu zituen.
Denboraldi horretan islako
moila berreraiki, saneamen-
dua eta Telleriatik ura ekar-
tzea burutu ziren. Honi esker
lekeitiarrek iturriak zituzten
etxeetan eta ez zuten, beraz,
iturrietara jaitsi behar. Hala
ere, herriko sektore kontser-
badoreenak, herriko jaun-
txoen ordezkariak, ez zeuden
prest Orueri agintea errazteko.
1931n zinegotzi hautatu
zuten berriro. Bere barrutiko
(Atea) hautagairik bozkatue-
na izan zen, azkenean alka-
te izendatu zuten Mariano
Adán de Yarzaren gainetik.
Isaac Orueri 1931ko apirilaren
15ean Errepublika aldarrika-
tzea eta ikurriña Udalean ja-
sotzea tokatu zitzaion (lehen
aldiz historian), Udalbatza-
ren aktan jasotzen den beza-
la.
1936ko otsailetik urte be-
raren amaiera arte Adan de
Yarza izan zen alkatea. Hala
ere, Lekeitio frankisten es-
kuetara erori zen arte, Oruek
alkatearen funtzioak bete zi-
tuen berriz ere une desber-
dinetan, titularraren osasun
delikatua zela eta.
ALKATEA GERRAN
1936ko amaieran, Euz-
ko Jaurlaritza eratu ondo-
ren, frontetik hurbil zeuden
udalak berrantolatu zituen.
Horrela, Orue berriro alkate
bihurtu zen. Berari egokitu
zitzaion gerrako ekonomia
bat kudeatzea.
Orue eta haren familia eba-
kuatu egin zituzten eta Mun-
gian instalatu ziren bizitzen
ari ziren etxea bonbardaketa
batean suntsitu zuten arte.
Ondoren, Algortara joan ziren
eta Lekeitioko Udalak bulego
bat ireki zuen (Galdiz txale-
teko gela batean). Alkate gisa
egin zuen azken kudeaketa
Lekeition aterpeak eraikitzen
lan egin zuten eta Bilbon eta
inguruetan baliabiderik gabe
zeudenei adostutako kopurua
ordaintzea izan zen.
Lekeitio okupatu ondoren,
alkatearen aurkako auzia
hasi zen. Hala, 1938ko ekai-
nean, “Lekeitioko Konfis-
kazioetarako Epaitegi Bere-
ziak” alkateari eskatu zion
Orueren izenean erregistra-
tutako landa- eta hiri-finken
zerrenda zehatza, “erantzu-
kizun zibila” estaltzeko kon-
fiskatu zitezkeenak.
ERBESTERA
Santanderren ontziratu zen
familiarekin, Holandako on-
tzi batean, La Pallice aldera.
Frantziako portura iristean,
bi egunez trenez bidaiatu
ondoren, Bessagesera iritsi
ziren, Garden departamen-
duan.
Bessagesen zegoela, Isaac
Oruek Bartzelonara joateko
agindua jaso zuen, Frantzian
errefuxiatuak zaintzeko hel-
buruarekin zeuden gainera-
ko euskal alkateekin batera.
Bizkaiko alkate batzuk, Le-
keitiokoa barne, Udal arteko
Batzordean eratu ziren eta
apirilaren 14ko etorbidean
(Diagonal) kokatutako bu-
lego batzuetan hasi ziren
lanean. 1938ko urrian Orue
familia Juan de Viver kaleko
etxe batean bizi zen, hiriaren
kanpoaldean. Etxea aireko
bonbardaketa batean sun-
tsitu zuten. Alarmak entzu-
tean familia babeslekura joan
zen soinean zeukatenarekin.
Zeukaten apurra galdu zuten.
AZKEN BIDAIA
1939ko urtarrilaren 30ean
Gobernazio ministroak Isaac
Orue eta haren familiaren-
tzako pasaportea sinatu
zuen Figueresen (Katalu-
nia). Otsailaren 1ean hiriko
kontsulatu frantsesak ikus-
onespena eman zuen. Familia
Bartzelonatik irten zen Anek
(alabak) lan egiten zuen os-
pitaleko kamioi batean, Le
Perthusen utzi zituztelarik.
Han bereizi zituzten. Klaudia
eta Karmele tren batera igo
ziren Douarnenez norabi-
dean (Bretainia). Azkenean,
Dournenira iritsi ziren.
Ospitaletik atseden-zen-
tro batera eraman zuten
Orue. Isaacek Epifanio Alda-
miz-Etxebarriaren lagun-
tza ekonomikoa jaso zuen
Southamptonetik, bai eta
Euzko Anaitasunarena (EAJ-
ren sorospeneko erakundea)
eta Euzko Jaurlaritzarena ere,
baina ez ziren nahikoak. Se-
me-alabek hainbat lanpostu
izan zituzten. Ameriketara
irteten saiatu ziren. Azkenik,
Frantziako Gobernuaren bai-
mena jaso ondoren, familia
Anguleman (Frantzia) geratu
zen. 1942ko urtarrilaren 24an
hil zen 66 urterekin. Handik
urte batzuetara gorpuzkiak
Lekeitiora eraman zituzten
emaztearekin batera lurpe-
ratzeko.
ORUE ETA EUSKARA
Lekeitioko bizitza institu-
zionalean euskara sartzen
saiatu zen Isaac Orue. Batez
ere osoko bilkuretan, nahiz
eta esaldiak bakarrik izan.
Era berean, Lekeitioko esko-
la publikoetan irakaskuntza
elebiduna izatea proposatu
zuen, bere garairako iraul-
tzailea izanik.
Poesia eta asmakizunak
euskaraz idazten zituen. Bere
lehen bertsoak "Bizkaita-
rran" eta "Euzkadi" asteka-
rian agertu ziren, "Orue tar
Ixaka" izenarekin. Asmaki-
zun horietako batzuk (igar-
kijak) Bizkaitarra aldizkarian
argitaratu zituen (Bizkaita-
rra, 1911. Nos. 132-133).
Lekeition euskararekin eta
euskal kulturarekin zeriku-
sia zuten jarduera guztietan
parte hartu zuen, batez ere
antzerkian. Zenbait lan ida-
tzi zituen. 1933an Gora Buru
antzokian “Mai gainekuak”
estreinatu zen, Mendexako
dantza tradizionalean oina-
rritutako antzezlana. Ber-
tsoak idazten jarraitu zuen.
Miguel Oñateren “Singerren
bigotia” pasodobleari letra
jarri zion. Gaur egun “Ante-
ron txamarrotia” deitzen du-
guna. Hari zor zaio, halaber,
Paskual Abaroaren himnoa-
ren letra, Alejandro Valdés
Goikoetxearen musikarekin.
Isaac Orue Artiña-
no, el último alcalde
activo de Lekeitio
antes del franquis-
mo, murió enfermo
en el exilio (24 de
enero de 1942 –
Angulema, Francia)
en plena ocupación
alemana. El hombre
que luchó por Euz-
kadi, la democracia
y la cultura vasca.
Fue también quien
colocó por primera
vez la Ikurriña en el
Ayuntamiento y el
autor de la letra del
“Anteron Txama-
rrotia”.
Pascual Abaroaren monumentuaren inaugurazioa. Hizlaria: Isaac Orue Artiñano, 1934
Claudia eta Isaac Orue erbestean
Isaac Orue Artiñano
Ikurriña altxatu zuen lehen alkatea
Isaac Orue Artiñano, frankismoaren aurreko Lekeitioko azken alkate ak-
tiboa, erbestean gaixorik hil zen (1942ko urtarrilaren 24an – Angulema,
Frantzia) alemaniar okupazio betean. Euzkadi, demokrazia eta euskal
kulturaren alde borrokatu zuen gizona. Ikurriña lehenengo aldiz udale-
txean ipini zuena eta Anteron txamarrotiaren letraren egilea.
18. zkia • 2022ko martxoa Entzuixu
06

7. Alkatetzarako hautagaia
aukeratzeko barne prozesua
Datozen asteotan Lekeitioko EAJ-PNVtik martxan ipiniko dugu Alderdi barruko parte hartze prozesua
2023ko udal hauteskundeetara aurkeztuko dugun alkategaia aukeratzeko.
Urte bete inguru gelditzen da berriz ere gure udal ordezkariak aukeratzeko eta Lekeitioko EAJ-PNV-
tik berriro ere asmo handiko proiektu serio eta erreal batekin aurkeztu nahi gara, herritik sortua eta
herriarentzat egindakoa. Herritar guztiokin batera etorkizuneko Lekeitio eraikitzen jarraitu nahi dugu
eta Lekeitioko EAJ-PNV gogotsu eta prest dago!
Hala ere, proiektu hau aurrera eraman ahal izateko ezinbestekoa da lidergotza argi bat. Beraz, hau
horrela izanik, dei egiten diegu herriko alderdikide guztiei alkategaia aukeratzeko barne prozesuan
parte hartzera!
Entzunez eraiki
Lekeitioko EAJ-PNVtik martxan ipiniko dugu
“Entzunez Eraiki” entzute prozesu aktiboa
ZER DA “ENTZUNEZ ERAIKI”? Herritarrok entzuten jarraitu nahi
zaituztegu, zuon beharrak ezagutu eta erakundeen bidez bideratu
nahi ditugu.
Azken bi urte hauetan bizi izandako pandemiak erabat zaildu digu he-
rritarron arteko hartu emana eta, beraz, EAJ-PNVtik joera honi buelta
eman eta “Erantzunez Eraiki” entzute prozesua ipini dugu martxan
berriro ere zuokin, lekittarrokin, konektatzeko.
DEITU EGINGO ZAITUGU! Hauetako egun batean gure deia jasoko
duzu. Zurekin harremanetan ipiniko gara. Entzun egin nahi zaitugu,
zure iritzia jakin nahi dugu, zure ardurak ezagutu nahi ditugu, zure
ideiak eta proposamenak batu nahi ditugu. Guzti honen barri jakin
nahi dugu. Gure eskuetan dagoen guztia egin nahi dugu Lekeitioren
eta Bizkaiaren etorkizuna, zure etxeko eta ingurukoena hobetzen ja-
rraitzeko.
Alderdikide izan ez arren, gurekin nahi zaitugu. Lekeitiorentzat du-
gun etorkizunerako proiektua aberastu egin nahi dugu, gure jendea-
rekin ez ezik, bestela pentsatzen dutenekin ere. Izan ere, denon artean
eraiki beharra daukagu Lekeitio. Inor albo batera utzi gabe.
ZERTARAKO? Entzute prozesu aktibo honetan zure iritziak beste ino-
renak besteko balioa izango du. Guztiok arduratzen gaituzten gaiak
landu eta eztabaidatu nahi ditugu. Lekeitioko EAJ-PNVtik konbentzi-
tuta gaude ideiak aterako direla, zu zeu baitzara egunerokotasun ho-
rretan kalean zabiltzana. Irrikitan gaude zure ideiak ezagutzeko.
PREST GAUDE! Lekeitioko EAJ-PNVn ez daukagu zalantzarik elkarre-
kin gehiago eta indartsuago garela. Indarrak batu nahi ditugu denon
artean Lekeitio eta lekittarron etorkizuna hobetzen jarraitzeko. Hau
horrela, egunotan martxan ipiniko dugu “Entzunez Eraiki” entzute
prozesu aktiboa etorkizunari aurrea hartzeko eta, horrela, baldintza-
rik onenetan egon dadin gure herria den Lekeitio. Denok batera, alka-
rregaz, aurrera egingo dugu!
18. zkia • 2022ko martxoa
Entzuixu 07