Η διαμάχη για τις εικόνες...Εικονομαχία.

1. Πνευματική κίνηση που συνδέθηκε στενά
με το ερώτημα: «Είναι σωστό να
προσκυνούν οι χριστιανοί τις εικόνες ή όχι;»
και συγκλόνισε το Βυζάντιο από τις αρχές
του 8ου ως τα μέσα του 9ου αι.

2. Πρωτεργάτες της εικονομαχικής
κίνησης
 Αυτοκράτορας Λέων Γ’ (717-741)
 Κωνσταντίνος Ε’ (741-775)
Επηρεάστηκαν και οι δύο από τις
ανεικονικές αντιλήψεις των Ιουδαίων
και των Μωαμεθανών.

3. Λόγοι που οδήγησαν στην
απαγόρευση των εικόνων (1)
 ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΙ-ΘΡΗ΢ΚΕΤΣΙΚΟΙ,όπως οι δεισιδαιμονίες και οι
υπερβολές που είχαν εκδηλωθεί γύρω από τη λατρεία των εικόνων.
Οι πρώτοι χριστιανοί ξέρουμε πως δεν είχαν εικόνες. Με την
εξάπλωση του χριστιανισμού χρησιμοποιήθηκαν εικόνες και άρχισε
η προσκύνησή τους. ΢τις αρχές του 8ου αι., όμως, οι «θαυματοργές
εικόνες», τα διάφορα κειμήλια της Εκκλησίας και τα λείψανα των
αγίων λατρεύονταν με τρόπο που καμία σχέση δεν είχε με το
περιεχόμενο και το νόημα της χριστιανικής πίστης.
Πλήθος πιστών
βυζαντινορωμιών
προσκυνούν, φιλούν
κι αγγίζουν την
εικόνα τής
«Αχειροποιήτου», γι
α να θεραπευτούν.

4. Λόγοι που οδήγησαν στην
απαγόρευση των εικόνων (2)
 ΢ΣΡΑΣΙΩΣΙΚΟΙ, όπως η ανάγκη αντιμετώπισης
των Αράβων. Η υπερβολή στη λατρεία των
εικόνων έκανε τους Άραβες να διακηρύχνουν ως
οι Χριστιανοί είναι ειδωλολάτρες και πολυθεϊστές,
κάτι που αποτελούσε μια επικίνδυνη για το
Βυζάντιο προπαγάνδα.
Παράςταςη χρήςησ του
υγρού πυρόσ ςε
ναυμαχία.
Μικρογραφία από το
χρονικό του Ιωάννη
Σκυλίτζη. Εθνική
βιβλιοθήκη, Μαδρίτη

5. Λόγοι που οδήγησαν στην
απαγόρευση των εικόνων (3)
 Ε΢ΩΣΕΡΙΚΟΙ, όπως ο
περιορισμός της δύναμης των
μοναχών. Σα μοναστήρια
πλήθαιναν συνεχώς, αποκτούσαν
περιουσίες από δωρεές και καθώς
ήταν απαλλαγμένα από φόρους
ζημίωναν την οικονομία του
κράτους. Ο αριθμός των μοναχών
αυξανόταν συνεχώς και η
επιρροή τους στις λαϊκές τάξεις
εμπόδιζε κάθε μεταρρυθμιστική
προσπάθεια.
Αναπαράσταση Μονής ΢τουδίου στην
Κωνσταντινούπολη. Η Μονή ήταν
προπύργιο των εικονολατρών.

6. ΦΑΣΕΙΣ
ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ
Α’ Φάςη
(726-787)
Β’ Φάςη
(815-843)
Αυτοκράτειρα
Ειρήνη η Αθηναία
Αυτοκράτειρα Θεοδώρα, σύζυγος του αυτοκράτορα
Θεόφιλου και μητέρα του Μιχαήλ Γ’

7. Η Α’ Φάση της Εικονομαχίας
(726-787)
Περνά από τα εξής στάδια:
 Αρχικά απομακρύνεται η εικόνα του Χριστού από τη Χαλκή
Πύλη της Κων/πολης, πράξη που προκαλεί τις διαμαρτυρίες
του λαού της πρωτεύουσας.
Αναπαράσταση Χαλκής
Πύλης, η κύρια είσοδος του
Μεγάλου Παλατιού της
Κωνσταντινούπολης, που
ονομάστηκε έτσι είτε λόγω
των επιχρυσωμένων
ορειχάλκινων κεραμιδιών
της σκεπής της, είτε λόγω
των χάλκινων πυλών της.

8.  Σο 730 δημοσιεύεται το πρώτο αυτοκρατορικό διάταγμα
κατά της λατρείας των εικόνων.
 Σιμωρούνται οι εικονόφιλοι (:οπαδοί των εικόνων) με
εξορίες, φυλακίσεις και δημεύσεις περιουσιών.
 Καταστρέφονται μονές που αποτελούσαν προπύργια
εικονολατρίας και διώκονται μοναχοί.
Η Α’ Φάση της Εικονομαχίας
(726-787) (2)
Κατά τη Α' φάση της
εικονομαχίας (726-787), οι
μοναχοί είναι οι πρώτοι που
δέχονται τις συνέπειες της
διαμάχης. ΢την εικόνα, διωγμοί
μοναχών, λεπτομέρεια από το
Χρονικό του Ιωάννη ΢κυλίτζη,
τέλη 12ου-αρχές 13ου αιώνα.
Madrid, Biblioteca Nacional

9.  Σερματίζεται η α’ φάση με
την αποκατάσταση των
εικόνων από την Ζ΄
Οικουμενική ΢ύνοδο, που
συγκλήθηκε με
πρωτοβουλία της
αυτοκράτειρας Ειρήνης
της
Αθηναίας, διευκρινίζοντας
ότι στις εικόνες
απονέμεται μόνο τιμητική
προσκύνηση.
Η Α’ Φάση της Εικονομαχίας
(726-787) (3)
Ζ’ Οικουμενική ΢ύνοδος
Αυτοκράτειρα
Ειρήνη η
Αθηναία

10. Η Α’ Φάση της Εικονομαχίας
(726-787) (4)
΢φοδρότερος πολέμιος
της εικονολατρίας ήταν
ο αυτοκράτορας
Κωνσταντίνος Ε’.
Θεωρητικός και
υπερασπιστής της
Εικονολατρίας υπήρξε ο
Ιωάννης Δαμασκηνός.

11. Η Β’ Φάση της Εικονομαχίας
(815-843)
 Ήταν μικρότερης έντασης και διάρκειας.
 Άρχισε με τον Λέοντα Ε’ τον Αρμένιο, ο οποίος
απέδωσε στην εικονολατρία τις ήττες των
Βυζαντινών στα πεδία των μαχών.
Αυτοκράτορας
Λέων Ε’ ο Αρμένιος

12.  Σελείωσε με την οριστική
αποκατάσταση και
αναστήλωση των εικόνων
(σύνοδος του 843) από την
αυτοκράτειρα Θεοδώρα.
Η Εκκλησία
γιορτάζει την
οριστική
αναστήλωση
των εικόνων την
πρώτη Κυριακή
της ΢αρακοστής,
την Κυριακή της
Ορθοδοξίας.
Η Β’ Φάση της Εικονομαχίας
(815-843) (2)

13. ΢ημασία της ήττας των
εικονοκλαστών
 Η ελληνική πνευματική παράδοση, που ευνοούσε
την απόδοση της θείας μορφής, νίκησε την
ασιατική, που ήταν ανεικονική.
 Σερματίστηκαν οι θρησκευτικές διαμάχες.
 Εγκαινιάστηκε γόνιμη συνεργασία Κράτους και
Εκκλησίας.
 Η Εκκλησία αφοσιώθηκε στο ιεραποστολικό της
έργο.
 Σα μοναστήρια αρχίζουν να ακμάζουν.
 Περιορίστηκαν οι υπερβολές στη λατρεία.

14. ΢υνέπειες της Εικονομαχίας
 Προκλήθηκε διχασμός του λαού.
 Η Εκκλησία της Ρώμης στράφηκε
στους Φράγκους ηγεμόνες και
χάθηκε για το Βυζάντιο.
 Καταστράφηκαν πολλές εικόνες
και άλλα έργα τέχνης.
Ανεικονικές παραστάσεις με
λουλούδια και γεωμετρικά
θέματα. Άγιος Αρτέμιος στο
Σαγκρί της Νάξου (9ος αι.).
Λεπτομέρεια από τη διακόσμηση
και την επιγραφή στην καμάρα
του Ιερού
΢τυλιζαρισμένα
εικονομαχικά μοτίβα από
εκκλησία της
Καππαδοκίας.

15.  Περιορίστηκε η
ενασχόληση με τα
γράμματα.
 Καταστράφηκαν
κείμενα
εικονομάχων
(μετά τη νίκη των
εικόνων το 843).
΢υνέπειες της Εικονομαχίας (2)
Εικονομάχοι που καλύπτουν
την εικόνα του Χριστού με
ασβέστη.
Παράδειγμα
εικονοκλαστικής
διακόσμησης στο ναό
της Αγ. Ειρήνης.

16. Αξίζει να θυμάσαι<
 Η Εικονομαχία σήμερα θεωρείται ότι στη βάση της
είχε θρησκευτικό και πνευματικό χαρακτήρα.
 Οι δύο παρατάξεις προχώρησαν σε ακραίες ενέργειες
λόγω του θρησκευτικού φανατισμού που τις διέκρινε.
 Οι αρχαιότερες χριστιανικές ζωγραφικές απεικονίσεις
ανάγονται στον 3ο αι. και σώζονται σε κατακόμβες
της Ιταλίας.
Ο Kαλός Ποιμένας ( β΄ μισό 3ου
αι.) στην κατακόμβη της Αγίας
Πρισίλης που βρίσκεται στη Via
Latina της Ρώμης. ΢τους
τοίχους της σώζονται πολλές
τοιχογραφίες από τον 3ο και 4ο
αιώνα.

17. Τέλοσ
Επιμέλεια: Ελένη Ναςιώτη ΠΕ02