1. Universiteti i Prishtinës “Hasan Prishtina”
Fakulteti i Mjekësisë
Lënda:Mjekësi Sociale
Tema:Malnutricioni
Studenti:Egzon Idrizaj ass.dr.Arta Zeka

2. Malnutricioni
Organizata botëror e shendetësisë(OBSH) e definon malnutriconin si“disbalance qelizore
ndërmjet furnizimit me nutrient dhe energji ne krahasim me kërkesat e trupit për te siguruar
rritje ,mirëmbajtjen dhe funksionet e tjera trupore specifike“.Që nuk nënkupton vetëm
mungesën e ushqimit,nutrientëve të nevojshëm por edhe marrjen e tepërt të kalorive.
Së fundi grupi punues i shoqatës amerikane për ushqim parenteral dhe enteral
(ASPEN),malnutricionin pediatrik e ka definuar si“mosbalance ndërmjet ushqimit të kërkuar dhe
marrjes ,duke rezultuar në deficiencat e energjise,proteinave ,ose mikronutrientëve që ndikon
negativisht në rritje zhvillim dhe ne probleme të tjera.
Malnutricioni si grup i gjendjeve në femije dhe të rritur në përgjithesi është i lidhur me
ushqimin e cilësisë së ose pamjaftueshmërisë ,sasisë së vogël të marrjes ,absobimit ose
shfrytëzimit.
Dy tipet kryesore të malnutricionit:
1. Malnutricioni protein –energjetik,që rezulton në mungesën në ndonjë ose të gjithë
nutrientet
2. Sëmundjet e mungesës së mikronutrientëv,që rezultojnë nga mungesa specifike e
mikronutrientev
Malnutricioni protein-energjetik në femijë haset në tri forma
Tipi Pamja Shkaqet
Malnutricioni
akut
Wasting or
thinness
Ushqimi I papërshtatshem akut çon në
humbje të shpejtë të peshës ose dështim
për të shtuar peshë normalisht
Malnutricioni
kronik
Stunting
or
shortness
Ushqimi I papërshtatshem për një periudhe
të gjatë kohore çon n deshtim te rritjes
lineare
Malnutricioni
akut dhe kronik
Underweig
ht
(nenpeshe
)
Kombinim I te dyjave

4. Etiologjia
Faktorët social:Kushtet e keqija të jetesës,mbipopullimi ,marrja jo adekuate e ushqimit
është shkaktar më I shpeshtë I malnutricionit në nivel global.
Sëmundjet kronike:Pamjaftueshmëria renale
Malinjitete fëmijërore
Sëmundjet e lindura të zemrës
Sëmundjet neurovaskulare
Sëmundjet inflamatore të zorrëve

5. Epidemiologjia
Organizata botërore e shëndetësisë ka vlërsuar se deri në vitin 2015 malnutricioni do
të pësoje rëni në 17% në nivel global,me 113milion fëmije më të ri se 5 vjeq të prekur
nga malnutricioni,prej tyre 70% janë fëmijë të lindur në Azi,ndërsa 24% në Afrikë
Përderisa në SHBA më pak se 1% të fëmijëve vuajnë nga kequshqyeshmëria kronik
Treguesi global i urisë

6. Faktorët e rrezikut
Ekziston numër I madh I faktorëve të rrezikut për malnutricionin:mosha ,gjinia,aftësia
për te ngrëne pavarësisht,depresioni,humbja e apetitit,humbja e peshës,gjendjet
shëndetësore(probleme në të pamurit,konstipacion,dështim të
zemrës,Parkinson,demencia, etj) Malnutriconi është risk faktori më I rëndësishëm
botëror I sëmundeshmëris dhe vdekjes,që kontibon në më shumë se gjysmën e vdekjve
të fëmijëve në nivel global
Mortaliteti
Është përgjegjës për më shumë se 300000 vdekjeve për vit të fëmijëve më të ri se 5 vjeq
Shtatëzënat e kequshqyera ,kan rrezik për të lindur fëmijë nënpeshë të prirë me pasoja
në shëndet ,që e rrit rrezikun për vdekje të hershme
Grafiku I I mortalitetit te femijeve nen 5 vjeq

7. Ndryshimet klinike
Edema
Zvogëlimi I I indit nënlëkurorë
Ndryshimet në gojës:Cheiliosis
Angular stomatitis
Papillar atrophy
Ndryshimet në abdomen:Distension
Hepatomegali
Ndryshimet në lëkurë:Lëkure e tharë
Hiperpigmentim
Testet laboratorike Testet e tjera
Vlerësimi I statusit proteinik Vlerësimi I historisë dietike
Hemogrami Pesha,gjatësia dhe cirkumferenca e kokës
Transferina Ekzaminimet fizikale
Kreatinina

8. Prevenimi
PRIMAR:Prevenimi të fëmijët fillon me kujdesin nutricional prenatal duke I kushtuar
rëndësi gjidhëniës në vitet e para të jetës
Programet që adresojnë fortifikimin dhe mbështetjen nutricionale ,që kanë qëne të
sukseshme në uljen e incidencës te deficiencat e ndryshme si jodi ,vitamina D
Përmisimi I kushteve higjenike dhe sanitare që redukton incidencën e rasteve të
sëmundjeve infektive me këtë rast edhe incidencen e malnutricionit në vendet në zhvillim
Diet e balancuar
SEKONDAR:Hapi 1 Zbulimi I shkaktarve të malnutricionit,që mund të jenë shkaktuar nga një
diete e pabalancuar,dietat në sasi shumë të vogël,medikamentet,malabsorbimi,mungesa e
vetem një nutrienti ose një vitamine mund të shpien në malnutricion
Hapi 2 Faktorët e rrezikut.Disa faza të jetës kërkojnë më shumë
nutrientë,fëmijëria,adoleshenca,shtatëzënsia,mosha e
shtyer.Trauma,infeksionet,operacionet,djegiet.
Hap 3 Identifikimi I simptomave,kryesore ndër tjera është humbja e peshës,dirrea
kronike,marramendje,shërimi I ngadaleshëmI plagëve
Malnutricioni është problem global që për qdo vit vjen në vlerën e 3,5$ trilion
Trajtimi
Vlerësimi I statusit nutricional dhe identifikimi I etiologjisë së malnutricionit kërkon
bashkëpunim me nutricionist dhe profesionistë të tjerë në këtë drejtim.Kujdes të
veqantë duhet kushtuar fëijëve me edema përshkak se ato mund të maskojen pamjen e
vërtetë të gjendjes.
Shumica e fëmijëve reagojnë në marrjen e kalorive dhe suplementeve të tjera si
vitamina ,hekuri dhe foliate mbështetëse.Rastet e rënda kërkojnë spitalizimin për shkak
të dehidrimit dhe komplikimeve te acidozës.
Ekziston udhëzuesi dietik për këtë,ku nevojat për proteina ,energji dhe nutriet të tjerë
varen nga mosha ,gjinia,dhe aktiviteti fizik ,për malnutricion kronik parashihet marrja e
120-150kcal/kg/d