SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 72
Baixar para ler offline
Sole,[object Object],PLAN PRACY,[object Object], ,[object Object],1. Definicja soli.,[object Object], ,[object Object],2. Nazewnictwo soli.,[object Object], ,[object Object],3. Otrzymywanie soli.,[object Object], ,[object Object],4. Budowa soli.,[object Object], ,[object Object],5. Podział soli:,[object Object], ,[object Object],• Tlenowe,[object Object],• Beztlenowe,[object Object], ,[object Object],6. Właściwości chemiczne soli.,[object Object], ,[object Object],7. Sole ważne gospodarczo:,[object Object], ,[object Object],• Azotany,[object Object],• Węglany,[object Object],• Fosforany,[object Object],• Siarczki,[object Object],• Chlorki,[object Object], ,[object Object],8. Podsumowanie.,[object Object], ,[object Object],9. Pomoce naukowe.,[object Object]
1. DEFINICJA,[object Object],Sole - związki chemiczne wywodzące z kwasów, których roztwory wodne zawierają kationy metali. Złożone są z atomów metali połączonych z resztami kwasowymi. Sole są ciałami stałymi, krystalicznymi. Ich rozpuszczalność w wodzie jest zróżnicowana od bardzo dobrej do bardzo słabej. W solach amonowych metali jest zastąpiony grupą NH4. Sole są produktami wielu reakcji chemicznych, a przede wszystkim kwasów z zasadami, kwasów z metalami i tlenkami metali. Roztwory wodne soli oraz stopione sole przewodzą prąd elektryczny. Jednym z ważniejszych sposobów powstawania soli jest reakcja kwasów z zasadami wg ogólnego równania reakcji:,[object Object], ,[object Object], ,[object Object],Kwas + zasadasól + woda,[object Object], ,[object Object],Reakcjatanazywasię reakcją zobojętniania. W reakcji zobojętniania jon wodorotlenkowy pochodzący z wodorotlenku łączy się z jonem wodorowym kwasu tworząc obojętną cząsteczkę wody. Znika więc z roztworu kwas i zasada, stąd nazwa procesu – zobojętnianie.,[object Object],Oto przykłady równań reakcji zobojętniania:,[object Object], ,[object Object],NaOH + HCl » NaCl + H2O,[object Object],3Mg (OH)2 + 2H3PO4 » Mg3 (PO4)2 + 6H2O,[object Object], ,[object Object]
2. NAZEWNICTWO SOLI,[object Object],Nazwa soli składa się z dwóch wyrazów . Pierwszy wyraz określa resztę kwasową . Jeżeli reszta kwasowa pochodzi z kwasu tlenowego , to nazwa reszty kwasowej ma zkończenie - an (np : kwas siarkowy - sól »siarczan ) . Dawniej nazwy niektórych kwasów miały zakończenie - awy a ich sole zakończone na -yn ( np : kwas azotowy - sól »azotyn ) . Obecnie nazwy te nie są zalecane . Sole kwasów beztlenowych mają w nazwie zakończenie - eknp : kwas chlorowodorowy , siarkowodorowy, sole » chlorek i siarczek .,[object Object],Sole , ktorych resztę kwasową stanowi atom flurowca ( halogenu ) , czyli fluorki , chlorki , bromki i jodki mają wspólną nazwę halogenki .,[object Object]
3. OTRZYMYWANIE SOLI,[object Object],Sole można otrzymać wieloma sposobami , wsród których najważniejszymi są :,[object Object], ,[object Object],1. zasada + kwas » sól + woda np: NaOH + HCl+H2O,[object Object], ,[object Object],2. metal + kwas » sól + wodór , np : Zn + 2HCl » ZnCl2 +H2,[object Object], ,[object Object],3. tlenek metalu + kwas » sól + woda np: CuO + H2SO4 »CuSo4+H2O,[object Object], ,[object Object],4. zasada + bezwodnik kwasowy » sól + woda np : Ca(OH)2+CO2»CaCO3+H2O,[object Object], ,[object Object],5. bezwodnik zasadowy + bezwodnik kwasowy » sól,[object Object],MgO + SO2 » MgSO3,[object Object], ,[object Object],6. metal + niemetal » sól np : 2Na + Cl2 » 2NaCl,[object Object],( w ten sposób tworzą się sole kwasów beztlenowych ).,[object Object], ,[object Object]
4. BUDOWA SOLI,[object Object],Sole są zwykle ciałami stałymi , krystalicznymi , najczęściej białymi , chociaż znanych jest wiele soli o różnych barwach np : niebieskiej ( CuSo4 x 5H2O ), żółtej ( PbI2 ) , czerwonej ( HgI2 ) , czarnej ( CuS ) . Rozpuszczalność soli w wodzie jest bardzo zróżnicowana . Ma na to wpływ zarówno kation jak i anion .,[object Object],Na przykład wszystkie azotany są dobrze rozpuszczalne . Podobnie sole sodu , potasu i amonu .,[object Object],Do najważniejszych soli trudno rozpuszczalnych czyli takich , które strącają się w wodzie w postaci osadów nawet z roztworów rozcieńczonych należą :,[object Object],• chlorki AgCl , PbCl2,[object Object],• bramki AgBr, PbBr2,[object Object],• jodki AgI , PbI2,[object Object],• fluorki Ca F2,[object Object],• siarczany Ba SO4 , PbSO4,[object Object],• azotany AgNO2,[object Object],• wszystkie siarczany , węglany i fosforany z wyjątkiem soli litowców i amonu .,[object Object],• wszystkie siarczki z wyjątkiem soli litowców , berylowców i amonu .,[object Object]
5. PODZIAŁ SOLI,[object Object],Sole można podzielić na:,[object Object],- tlenowe- nazwy tych soli mają końcówkę -an,[object Object],- beztlenowe- nazwy tych soli mają końcówkę -ek,[object Object], ,[object Object],Sole tlenowe- pochodne od kwasów tlenowych, na przykład:,[object Object],-siarczany (VI) Na2SO4, MgSO4,[object Object],-azotany (V) AgNO3, KNO3,[object Object], ,[object Object],Sole beztlenowe- pochodne od kwasów beztlenowych, na przykład:,[object Object],-chlorki AgCl, NaCl,[object Object],-jodki KI, MgI2,[object Object],-siarczki Na2S, CaS,[object Object], ,[object Object],Sole proste to sole zawierające jeden rodzaj kationów i jeden rodzaj anionów, np. MgCO3, Na2S, Na2SiO4.,[object Object], ,[object Object],Sole podwójne mogą zawierać dwa rodzaje kationów, np. MgAl2(SO4)4, lub dwa rodzaje anionów, np. Pb2Cl2CO3.,[object Object], ,[object Object],Sole wielokrotne zawierają trzy i więcej kationów lub anionów.,[object Object],Są to na ogół minerały, np. CaNaCu5Cl(AsO4)4.,[object Object], ,[object Object],Rozróżnia się:,[object Object],- wodorosole,[object Object],- hydroksole,[object Object],- sole obojętne,[object Object]
1. Sole obojętne o ogólnym wzorze MnRmnp Al2(SO4)3,[object Object], ,[object Object],2. Wodorosole ( „sole kwaśne”) o wzorze ogólnym Mn( Hk R)m , składające się z metalu oraz reszty kwasowej , w skład której wchodzi „ zwykła ” reszta kwasowa oraz atom (atomy) wodoru .,[object Object], ,[object Object],+ 2NaOH » Na2SO4 + 2H2O sól obojetna,[object Object],H2SO4,[object Object],+ Na OH » NaHSO4 + H2O wodorosól,[object Object], ,[object Object], ,[object Object],3. Hydrosole ( „ sole zasadowe ” , sole wodorotlenkowe ) o wzorze ogólnym M ( OH )k nRm . Składają się one z reszty kwasowej R oraz z tzw : reszty zasadowej , w skład której wchodzi metal i jedna lub kilka grup OH .,[object Object], ,[object Object],+ 2HCl aq » MgCl2 + 2H2O sól obojętna,[object Object],Mg ( OH )2,[object Object],+ HClaq » Mg ( OH ) Cl + H2O hydrosól,[object Object]
Sole, które w swej cząsteczce zawierają aniony z atomami wodoru nazywa się wodorosolami, np. NaHCO3 wodorowęglan sodu, Ca(H2PO4)2 wodorofosforan wapnia.,[object Object],Sole , które zawierają kationy z grupami wodorotlenkowymi noszą nazwę hydroksoli, np. [Cu(OH)]2CO3 węglan hydroksomiedzi (II).,[object Object],Wszystkie sole, które składają się z kationów metali i anionów reszt kwasowych noszą nazwę soli obojętnych, np. NaCl, CuSO4, AgNO3.,[object Object],Istnieją także sole uwodnione (hydraty). Sole te w stanie stałym mają wbudowane w sieć krystaliczną cząsteczki wody (woda hydratacyjna), np. CuSO4 × 5H2O, CaSO4× 2H2O (gips).,[object Object], ,[object Object]
 6. WŁAŚCIWOŚĆI CHEMICZNE SOLI ,[object Object],Wszystkie sole są mocnymi elektrolitami . Bez względu na rozpuszczalność , ta ilość soli , która przechodzi do roztworu , rozpada się na jony. Wytworzone jony ulegają hydratacji ,,[object Object],tzn. : przyłączają pewną - zmienną - liczbę cząsteczek wody , a niektóre hydrolizie . Hydroliza jest reakcją między jonami soli i wodą . Reakcji hydrolizy ulegają wszystkie sole z wyjątkiem soli pochodzących od mocnych zasad i mocnych kwasów .,[object Object], ,[object Object],Inne właściwości chemiczne soli to :,[object Object],- rozkład -większość soli wytrzymuje ogrzewanie do wysokich temperatur , ale niektóre rozkładają się podczas ogrzewania palnikiem gazowym :,[object Object],2KClO3 » 3O2 + 2KCl,[object Object]
7. SOLE WAŻNE GOSPODARCZO,[object Object],Sole są bardzo rozpowszechnione w przyrodzie. Skorupa ziemska składa się głównie z soli i tlenków. W wodzie morskiej występują różne jony soli np.: Na+, K+, Mg2+, Cl-, SO4 2-. Wiele soli stanowi kopaliny, czyli surowce wydobywane z ziemi metodami górniczymi. Przede wszystkim jest to chlorek sodu - sól kamienna - wydobywany w Polsce w okolicy Wieliczki, Bochni oraz Inowrocławia. Sól kamienna zawiera niewielkie ilości bromków i jodków sodu oraz potasu. Ważnym minerałem jest węglan wapnia - CaCO3 - główny składnik wapienia i marmuru ( przy okazji również kredy piszącej po szkolnych tablicach ), a ponadto dolomit MgCO3 × CaCO3, stosowany jako kamień budowlany, topnik w metalurgii i składnik materiałów ceramicznych. Do kopalin należą też różne azotany, zwane saletrami, przede wszystkim saletra chilijska - NaNO3, indyjska - KNO3 i wapniowa - Ca(NO3)2, a ponadto fosforan wapnia , Ca3(PO4)2, stanowiący główny składnik fosforytów i apatytów, oraz siarczan wapnia CaSO4 × 2 H2O, czyli gips.,[object Object],Sole znalazły liczne zastosowania, przede wszystkim jako nawozy sztuczne, a ponadto w budownictwie ( CaCO3 i CaSO4 ), komunikacji ( NaCl i CaCl2 do zabezpieczania dróg przed zamarzaniem ), w przemyśle spożywczym ( NaCl i NaNO3 jako konserwanty ) i wiele innych.,[object Object]
AZOTANY,[object Object], ,[object Object],Sole te są substancjami krystalicznymi, zwykle bezbarwnymi, dobrze rozpuszczalnymi w wodzie. Podczas ogrzewania powyżej temperatury topnienia rozkładają się z wydzieleniem tlenu - stąd ich silne właściwości utleniające. Niektóre azotany znalazły szerokie zastosowanie jako cenne nawozy mineralne, niektóre jako materiały wybuchowe lub ich składniki, niektóre w lecznictwie, w fotografii. Azotany występują w przyrodzie jako minerały ( nitratyn, nitryt ). Stanowiły do XX. wieku jedyny surowiec do produkcji kwasu azotowego.,[object Object]
Azotan sodowy - NaNO3 ,[object Object],nitratyn ( saletra sodowa, saletra chilijska ). Bezbarwna substancja krystaliczna, temperatura topnienia 309C, dobrze rozpuszczalny w wodzie. Podczas ogrzewania, powyżej temperatury topnienia rozkłada się na azotyn sodowy i tlen :,[object Object],2 NaNO3 ą 2 NaNO2 + O2,[object Object]
 ,[object Object],Jako minerał powstaje na obszarach o suchym i gorącym klimacie. Największe złoża tworzy w Chile na pustyni Atacama. Występuje też w Kazachstanie, w Indiach, Peru i Boliwii, a także w Egipcie, Hiszpanii i U.S.A. Azotan sodowy stosowany jest jako nawóz sztuczny, w przemyśle szklarskim - jako utleniacz w reakcjach w fazie stałej, w przemyśle spożywczym jest dodawany do konserw mięsnych, stosowany do produkcji materiałów wybuchowych i pirotechnicznych, barwników, jako utleniacz stałych paliw rakietowych.,[object Object], ,[object Object],Saletrę sodową otrzymuje się na skalę przemysłową w reakcji :,[object Object],2 HNO3 + Na2CO3 ą 2 NaNO3 + H2O + CO2,[object Object],lub stosując roztwór sody do końcowej absorpcji w instalacjach wytwarzających kwas azotowy.,[object Object]
Azotan potasu - KNO3 ,[object Object],nitryt ( saletra potasowa, saletra indyjska ). Bezbarwny lub białawy ( ew. szarawy ), łatwo rozpuszczalny w wodzie, o słonym smaku. Jako minerał Nitryt występuje na obszarach o suchym i gorącym klimacie, głównie w Indiach, także w Chile ( jako domieszka w złożach nitratynu ), Boliwii i Peru. Azotan potasu ma główne zastosowanie jako nawóz sztuczny, w konserwacji mięsa i jako utleniacz, do produkcji barwników.,[object Object], ,[object Object],Saletrę potasową otrzymuje się z saletry sodowej w reakcji w roztworze :,[object Object],NaNO3 + KCl ą KNO3 + NaCl. Otrzymuje się z niej także KNO2.,[object Object]
Azotan wapnia - Ca(NO3)2 ,[object Object], ,[object Object],saletra wapniowa! Bezbarwne kryształy bardzo dobrze rozpuszczalne w wodzie, higroskopijne, temperatura topnienia 561C . W przyrodzie występuje w niewielkich ilościach, najczęściej pod nazwą saletry norweskiej. Stosowany głównie jako nawóz mineralny ( saletra, saletrzak ). Saletrę wapniową produkuje się w procesie :,[object Object],CaCO3 + 2 HNO3 ą Ca(NO3)2 + H2O + CO2,[object Object]
INNE AZOTANY,[object Object],Azotan srebra - AgNO3, nazwa farmaceutyczna - Lapis. Bezbarwna substancja krystaliczna o temperaturze topnienia 208,6C, dobrze rozpuszczalna w wodzie, alkoholach, acetonie, pirydynie. Łatwo redukuje się do metalicznego srebra. Działa żrąco na skórę. Otrzymywany przez działanie kwasu azotowego HNO3 na metaliczne srebro, w obecności śladów kwasu azotowego (3) HNO2 ( azotawego ). Stosowany w chemii analitycznej, do produkcji luster, materiałów fotograficznych, jako środek odkażający, do uzdatniania wody.,[object Object], ,[object Object],Azotan amonu - NH4NO3, ( saletra amonowa ). Bezbarwna substancja krystaliczna, rozpuszczalna w wodzie. Jest środkiem utleniającym. Ogrzewany rozkłada się gwałtownie ( wybucha ). Otrzymywany w wyniku działania amoniaku NH3 na kwas azotowy HNO3 :,[object Object],NH3 + HNO3 ą NH4NO3,[object Object],Stosowany głównie jako nawóz sztuczny ( w mieszaninach, sam jest zbyt higroskopijny ), w produkcji materiałów wybuchowych i pirotechnicznych, również jako pożywka dla kultur drożdży i do wyrobu antybiotyków.,[object Object]
 WĘGLANY,[object Object], ,[object Object],Są to substancje krystaliczne, zwykle białe lub bezbarwne, trudno rozpuszczalne w wodzie,[object Object],( najtrudniej BaCO3, CaCO3, SrCO3 ), z wyjątkiem węglanów litowców i na ogół węglanów kwaśnych. Wodne roztwory węglanów wskutek hydrolizy wykazują odczyn zasadowy. Wszystkie węglany rozpuszczają się w roztworach nawet słabych kwasów, tworząc sól i wytwarzając dwutlenek węgla. Podczas ogrzewania węglany kwaśne przechodzą w obojętne, natomiast większość obojętnych ulega rozkładowi na tlenek metalu i CO2. Bez rozkładu można stopić węglany potasowców.,[object Object],Węglany są bardzo rozpowszechnione w przyrodzie jako minerały skałotwórcze; liczne naturalne węglany stanowią surowce do otrzymywania metali ( np. SYDERYT, SMITSONIT, CERUSYT, RODOCHROZYT ), niektóre znalazły zastosowanie w przemyśle optycznym ( KALCYT ), do wyrobu farb ( MALACHIT, AZURYT ), do wyrobu materiałów ogniotrwałych ( MAGNEZYT ). Duże znaczenie ma syntetyczny węglan sodu, czyli soda. Wodorowęglany służą głównie do przygotowania roztworów buforowych (roztworów o stałej wartości PH ).,[object Object]
Węglan magnezu - MgCO3. ,[object Object], ,[object Object],Bezbarwna substancja krystaliczna, może być szary, brunatny lub żółtawy; zwykle tworzy skupienia gruboziarniste ( magnezyt quot;krystalicznyquot; ). Węglan magnezu rozpowszechniony jest w przyrodzie jako minerał magnezyt. Wchodzi również w skład minerału dolomitu. Magnezyt może występować również w formie zbitej ( magnezyt quot;bezpostaciowyquot; ). Węglan ten jest rozpuszczalny w wodzie, nierozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych. W temperaturze ok. 500C rozkłada się na tlenek magnezu MgO oraz CO2.,[object Object]
Wypalanie magnezytu ziarnistego odbywa się na skalę przemysłową.,[object Object],Złoża magnezytu ziarnistego znajdują się na Uralu, w Czechach, Austrii. Magnezyt zbity jest produktem wietrzenia zasadowych skał magmowych. Występuje w postaci żył i gniazd wśród serpentytów, m.in. w U.S.A. ( Kalifornia ), Grecji ( wyspa Eubea ), w Polsce - na Dolnym Śląsku ( okolice Sobótki, Braszowic, Grochowej ). Jest to surowiec do uzyskiwania magnezu. Magnezyt stosowany jest także do wyrobu materiałów ogniotrwałych, cementu Sorela, w przemyśle farb i lakierów ( jako biały pigment ), izolatorów elektrycznych, oraz w przemyśle chemicznym, szklarskim i papierniczym, w medycynie jako środek przeczyszczający oraz zobojętniający nadmiar kwasu żołądkowego.,[object Object],Dolomit może występować w formie zbitej, ziarnistej lub porowatej. W Polsce występuje na Górnym i Dolnym Śląsku, w Górach Świętokrzyskich, Tatrach, w okolicach Krakowa. Używany w budownictwie, do wyrobu materiałów ogniotrwałych, cementu, szkła, w metalurgii, w przemyśle chemicznym. Dolomit jest skałą zawierającą jako główny składnik podwójny węglan MgCO3 × CaCO3.,[object Object]
Węglan sodowy - Na2CO3 ( soda ),[object Object],Występuje w postaci bezwodnej ( tzw. Soda amoniakalna lub kalcynowana ). Biały, krystaliczny, higroskopijny proszek rozpuszczalny w wodzie i w rozcieńczonych kwasach mineralnych z wydzieleniem dwutlenku węgla. Temperatura topnienia 852C ( częściowy rozkład ). Tworzy hydraty, z których najważniejszy jest dziesięciohydrat Na2CO3 × 10 H2O, tzw. Soda krystaliczna, bezbarwne kryształy, które podczas ogrzewania tracą wodę przechodząc w temperaturze 100C w sól bezwodną. Roztwory wodne węglanu sodowego mają odczyn zasadowy.,[object Object],Węglan sodu występuje w przyrodzie jako minerał natryt. Na2CO3 na skalę przemysłową otrzymywano dawniej metodą Leblanca, polegającą na działaniu kwasem siarkowym H2SO4 na chlorek sodu NaCl ( sól kamienna ) i powstały siarczan prażono w obecności węgla i węglanu wapnia aż do uzyskania sody. Obecnie węglan sodu otrzymuje się metodą Solraya ( zwaną metodą amoniakalną ). ,[object Object]
Polega ona na wprowadzeniu amoniaku i dwutlenku węgla do nasyconego roztworu chlorku sodu i wytrąceniu wodorowęglanu ( kwaśnego węglanu ) sodu NaHCO3, który przeprowadza się przez prażenie ( kalcynowanie ) w obojętny węglan sodu ( stąd nazwa quot;amoniakalnaquot; lub quot;kalcynowanaquot; ). Spotykany w przyrodzie w jeziorach sodowych w Afryce i w Ameryce.,[object Object],Jeden z najważniejszych produktów chemicznych. Stosowany do otrzymywania szkła, środków piorących i myjących, wodorotlenku i azotanu sodu oraz innych soli sodowych, poza tym w przemyśle włókienniczym i papierniczym do zmiękczania wody, w hutnictwie ( odsiarczanie żelaza ), jako odczynnik chemiczny, a także w farbiarstwie i garncarstwie.,[object Object],Węglan sodu stosowano jako środek piorący już w czasach prehistorycznych, otrzymując go przez ługowanie z popiołów roślin lub odparowanie wody z niektórych jezior.,[object Object]
Węglan wapnia - CaCO3. ,[object Object],Biała substancja krystaliczna, prawie nierozpuszczalna w wodzie. Ogrzany do temperatury 900C rozkłada się na tlenek wapniowy CaO ( wapno palone ) i CO2, w atmosferze nasyconej CO2 i pod wysokim ciśnieniem topi się w temperaturze ok. 1300C. Nierozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych. Występuje w przyrodzie w postaci minerałów : kalcytu i aragonitu.,[object Object]
Kalcyt,[object Object],jest szeroko rozpowszechniony w przyrodzie. Jest bezbarwny i przezroczysty ( szpat islandzki ) lub zabarwiony, głównie na żółtawo lub brunatnawo. Jest składnikiem wielu skał osadowych ( wapienie, margle ), w których występuje jako produkt sedymentacji chemobiogenicznej ( buduje szkielety wielu organizmów ) i chemicznej. Stanowi też główny składnik marmurów. W dużych ilościach powstaje wskutek procesów hydrotermalnych. Skały zbudowane z kalcytu ( wapień, marmur ) znajdują ogromne zastosowanie w gospodarce. Kryształy szpatu islandzkiego używane są do wytwarzania przyrządów optycznych.,[object Object]
Aragonit,[object Object],bezbarwny, białawy lub żółtawy. W normalnych warunkach nietrwały, z biegiem czasu przechodzi w kalcyt. Pospolity składnik skorup i szkieletów organizmów współczesnych, główny składnik pereł. Niekiedy powstaje wskutek procesów hydrodermalnych, krystalizuje z wód gorących ˇródeł ( Karlowe Wary ) lub tworzy nacieki w jaskiniach. W Polsce występuje na Górnym i Dolnym Śląsku.,[object Object]
W użyciu przeważnie znajduje się naturalny węglan wapnia, niekiedy jednak otrzymuje się go przez działanie dwutlenkiem węgla na roztwór wodorotlenku wapniowego :,[object Object],Ca(OH)2 + CO2 ą CaCO3 + H2O,[object Object],Naturalny węglan wapnia jest stosowany w budownictwie ( wapień, marmur ) oraz jako surowiec do otrzymywania wapna palonego ( wapień ). Kreda mielony i strącany węglan wapnia są używane w budownictwie, jako napełniacz gumy, papieru, linoleum, składnik pasty do zębów.,[object Object]
INNE WĘGLANY,[object Object],Węglan żelaza - FeCO3 - syderyt. W przyrodzie występuje w postaci minerału syderytu. Białawy, żółtawy, szarawy lub brunatny, kruchy. Powstaje wskutek procesów hydrotermalnych, także jako produkt metasomatozy innych węglanów. Osadza się też w wodnych środowiskach redukujących ( głównie w zatokach morskich, lagunach lub zbiornikach słodkowodnych ). Jest głównym składnikiem osadowych skał żelazistych ( sfero syderyt, syderyt ) oraz odlitowanych rud żelaza. Główne złoża: Płw.Kerczeński, Ural, Austria (Eisnerz), Hiszpania ( Bilbao ), W.Brytania ( Cumberland ), U.S.A. W Polsce syderyt występuje w dużych ilościach na obszarze częstochowskim ( od Żarek przez Poraj, Częstochowę do Wielunia ), radomskim ( m.in. okolice Opatowa, Starachowic ) oraz w okolicy Łęczycy. W mniejszych ilościach w Karpatach i na Górnym Śląsku. Syderyt jest ważną rudą żelaza ( głównie krajowy surowiec dla hutnictwa żelaza ).,[object Object]
Węglan cynku - ZnCO3 - smitsonit. Węglan cynku występuje jako minerał. Smitsonit jest biały, szary, żółtawy lub brunatnawy. Powstaje w strefie utleniania siarczkowych złóż ołowiowo-cynkowych występujących zwłaszcza w skałach węglanowych np. w Rosji ( m.in. okręg nerczyński ), U.S.A. ( Kolorado ), Grecji ( Laurion ). Najczęściej wraz z hemimorfitem tworzy mieszaninę mineralną zwaną galmanem: ruda cynku. Służy do otrzymywania metali.,[object Object]
Węglan miedzi - Cu(CO3)2 (OH)2 - azuryt. Zasadowy węglan miedzi występuje jako minerał azuryt. Jest on niebieski. Powstaje w strefie utleniania złóż rud miedzi. W Polsce występuje m.in. w G. Świętokrzyskich, w Tatrach. Stosowany jako materiał dekoracyjny oraz do wyrobu farb.,[object Object], ,[object Object],Węglan miedzi - Cu2[CO3][OH]2 - malachit. Węglan miedzi występujący jako minerał malachit. Jest on zielony, daje się polerować. Występuje w strefie utleniania złóż rud miedzi, w największych ilościach na Uralu ( złoża Miednorudniańskie i Gumiszewskie ). W Polsce wydobywany był w G. Świętokrzyskich,[object Object],( Miedziana Góra, Miedzianka ). Używany jako kamień dekoracyjny ( od czasów starożytnych ) oraz do produkcji farb. Niekiedy również do otrzymywania miedzi.,[object Object]
FOSFORANY,[object Object],Sole tlenowych kwasów fosforowych. Najważniejszymi są ortofosforany np. ortofosforantrójsodowy Na3PO4 wchodzi w skład występujących w przyrodzie fosforytów i apatytów, stosowanych do produkcji sztucznych nawozów fosforowych oraz bywa używany jako składnik proszków do mycia naczyń i zmiękczania wody. Ortofosforandwusodowy Na2HPO4 stanowi środek obciążający przy ognioodpornej impregnacji tkanin oraz dodatek do wyrobu szkieł optycznych.,[object Object]
Fosforan wapnia - Ca3(PO4)2,[object Object],Występujące w skałach osadowych skupienia fosforanu wapnia z domieszką kwarcu, glaukonitu, pirytu, kalcytu, substancji bitumicznych to fosforyty. Zawierają one od 15 do 40% P2O5. Powstają w niezbyt głębokim morzu, przy czym ˇródło fosforu jest najczęściej organiczne. Główne złoża fosforytów : U.S.A. ( zwłaszcza Floryda ), Ukraina, Maroko, Tunezja, Mauretania. W Polsce występują głównie na płn.-wsch. obrzeżach G.Świętokrzyskich, okolice Rachowa nad Wisłą. Stosowane są jako surowiec do produkcji nawozów fosforowych ( superfosforat ) oraz fosforu, żelazofosforu, kwasu fosforowego i jego soli. Zmielone fosforyty ( głównie niskoprocentowe ) stanowią nawóz mineralny ( mączka fosforowa ).,[object Object]
Fosforan wapnia - Ca3[(PO4)3 (F, Cl, OH)],[object Object],Apatyty to grupa minerałów, wymienionego wyżej fosforanu wapnia. Spotykane są też apatyty, które zawierają m.in. CO3, SO4, SiO4. Czyste odmiany tych apatytów są niezwykle rzadkie. W przyrodzie pospolite są ic mieszaniny pochodzenia osadowego ( np. frankolit, kolofan, dalit ), będące głównymi składnikami fosforytów. Apatyty krystalizują się w układzie heksagonalnym. Są szarawozielone, zielone, żółte lub niebieskawe, niekiedy brunatne lub fioletowe. W drobnych ilościach występują niemal we wszystkich skałach magmowych ( niekiedy jednak stają się ic głównym składnikiem ) i stanowią podstawowe ˇródło fosforu w przyrodzie. Znajdują się w skałach metamorficznych i osadowych. Główne złoża : Płw.Kola, otoczenie jez. Bajkał, pn. Afryka, U.S.A.,[object Object]
W wyniku wietrzenia i przemian biochemicznych apatytu powstają fosforyty. W Polsce spotykane sporadycznie. Stosowane jako surowiec do otrzymywania fosforowych nawozów sztucznych ( superfosforatu i precypitatu ), do przemysłowej produkcji kwasu fosforowego i jego soli oraz ubocznych związków fluoru.,[object Object]
SIARCZKI,[object Object],Siarczki metali ( sole ) mogą być obojętne lub kwaśne ( wodorosiarczki ). Są to substancje krystaliczne, często barwne, słabo lub bardzo słabo rozpuszczalne ( z wyjątkiem siarczków litowców i wodorosiarczków ) w wodzie. Mają właściwości redukujące. Są bardzo rozpowszechnione w przyrodzie w postaci minerałów ( np. piryt, galena, sfaleryt, cynober, antymonit, chalkopiryt, chalkozyn ), które stanowią surowiec do otrzymywania metali oraz dwutlenku siarki. Stosowane są też jako reduktory, do wyrobu farb i litoponów, w ceramice.,[object Object]
Siarczek rtęci ( II ) - HgS. ,[object Object], ,[object Object],Substancja krystaliczna, nierozpuszczalna w wodzia, rozpuszczalna w wodzie królewskiej i siarczkach metali alkalicznych. Silnie trujący. Występuje w dwóch odmianach : czarnej i czerwonej. Czarny siarczek rtęciowy, strącający się z roztworów soli rtęciowych pod działaniem siarkowodoru jest odmianą nietrwałą, która przechodzi w trwałą odmianę czerwoną. Jest to przykład przemiany monotropowej. Siarczek rtęciowy rozpuszcza się w stężonych roztworach siarczków metali alkalicznych tworząc tiosole :,[object Object], ,[object Object],HgS + K2S ą K2[ HgS2 ] dwutiortęcian potasowy,[object Object],lecz jest nierozpuszczalny w siarczku amonowym. Przy strąceniu siarczku rtęciowego siarkowodorem pojawiają się niekiedy osady o innej barwie niż czarny. Powstają wówczas chlorosiarczki :,[object Object]
3HgCl2 + K2S ą Hg3S2Cl2 + 4 HCl,[object Object],Osady mogą być białe, żółte, brązowe.,[object Object],W przyrodzie występuje jako minerał cynober ( czerwony ), stanowiący podstawowe ˇródło rtęci. Stosowany jako pigment do produkcji farb i jako katalizator.,[object Object],Główne złoża cynobru znajdują się w Hiszpanii,[object Object],( Almaden ), Włoszech ( Monte Amiata w Toskanii ) i w byłej Jugosławii ( Idrija ).,[object Object]
Siarczek żelaza ( II ) -  FeS   żelazawy ,[object Object],Czarna substancja krystaliczna, nierozpuszczalny w wodzie, rozpuszczalny w kwasach z wydzieleniem siarkowodoru. Występuje w przyrodzie w postaci minerałów pirotynu i trolitu ( spotykanego w meteorytach ,[object Object]
Pirotyn,[object Object],piryt magnetyczny; brązowożółty o połysku metalicznym, kruchy. Pospolity, występuje głównie w złożach związanych z zasadowymi skałami magmowymi ( gabra, noryty ), w największych ilościach w Kanadzie ( Sudbury w Ontario ) i R.P.A. ( Transwal ). W Polsce - na Dolnym Śląsku ( m.in. okolice Lubania, Miedzianki, Kowar ).,[object Object]
Siarczek żelaza ( II ) ,[object Object],jest stosowany do laboratoryjnego otrzymywania siarkowodoru.,[object Object]
Siarczek żelaza ( IV ) - FeS2,[object Object],Żółta substancja krystaliczna, nierozpuszczalna w wodzie i rozcieńczonych kwasach. Występuje w postaci minerałów : pirytu i markazytu.,[object Object]
Piryt,[object Object],często zawiera domieszki srebra i złota. Jest mosiężnożółty, o silnym połysku metalicznym, kruchy. Najpospolitszy siarczek w skorupie ziemskiej. Powstaje w bardzo różnorodnych warunkach, w dużych ilościach w złożach hydrotermalnych i kontaktowo - metasomatycznych. Główne złoża pirytu są w Hiszpanii,[object Object],( Minas de Riotinto ), Portugalii, Norwegii ( Trondheim ), Japonii ( Honsiu ), na Uralu, Kaukazie, w Niemczech i Włoszech. W Polsce - Rudki koło Nowej Słupi, Wieściszowice na Dolnym Śląsku. Jest on podstawowym surowcem do produkcji kwasu siarkowego.,[object Object]
Markazyt,[object Object],również mosiężnożółty, ale z zielonym odcieniem. Występuje w żyłach hydrotermalnych tworzących się w niskich temperaturach oraz w skałach osadowych ( iłach, łupkach ilastych i węglach ). W większych ilościach znajduje się na południowym Uralu ( złoże Bławińskie ); w Polsce - m.in. w Rudkach koło Nowej Słupi. Jest surowcem do produkcji kwasu siarkowego.,[object Object]
Siarczek srebra - Ag2S,[object Object],Ołowianoszare kryształy, nierozpuszczalne w wodzie, rozpuszczalne w gorącym kwasie azotowym, topiące się powyżej 840C. W przyrodzie występuje jako minerał argentyt.,[object Object]
Argentyt,[object Object],ołowianoszary lub czarny, kowalny. Produkt procesów hydrotermalnych. Główne złoża argentytu są w Norwegii, Meksyku; w Polsce małe ilości na Dolnym Śląsku ( m.in. Kowary ).,[object Object],Siarczek srebra jest stosowany w grawerstwie ( srebro pokryte warstewką siarczku nazywane jest oksydowanym ), do wyrobu filtrów optycznych oraz w alarmowej aparaturze pożarniczej.,[object Object]
Siarczek ołowiu - PbS. ,[object Object],Występuje w stanie naturalnym jako galena ( galenit ).,[object Object],Galenit zwykle zawiera domieszki srebra. Krystalizuje w układzie regularnym. Ołowianoszary, często z odcieniem srebrzystym, o silnym połysku metalicznym, kruchy, odznacza się znakomitą łupliwością. Występuje w utworach hydrotermalnych ( zwykle ze sfalerytem, pirytem ) i w skałach osadowych. Główne złoża : U.S.A., Kanada, Rosja, Meksyk, Boliwia, Australia. W Polsce eksploatowany w rejonach Bytomia, Olkusza i Chrzanowa, dawniej także w G.Świętokrzyskich, Tatrach i Sudetach. Źródło otrzymywania srebra.,[object Object],Siarczek ołowiowy jest trudnorozpuszczalny w kwasach. PbS strąca się z roztworów soli ołowiowych pod wpływem H2S. PbS jest znany ze swego działania.,[object Object]
Siarczek cynku - ZnS. ,[object Object],      Biała substancja krystaliczna, w temperaturze do 1200C sublimuje, pod ciśnieniem 15 MPa, topi się w temperaturze 1850C. Nierozpuszczalny w wodzie i słabych kwasach organicznych. Rozpuszca się w kwasach z wydzieleniem siarkowodoru. Występuje w postaci minerałów : sfalerytu i wurcytu.,[object Object],Sfaleryt zawiera domieszki żelaza, manganu, kadmu, galu, talu. Zwykle miodowożółty, brunatny lub czarny. Występuje w utworach hydrotermalnych ( zwykle z galenitem, pirytem ) oraz w skałach osadowych. Główne złoża : U.S.A. ( Tri StatesDistrict ), Kanada ( Kolumbia Brytyjska ), Kaukaz, Polska ( obszar śląsko-,[object Object],-krakowski ), Algieria, Tunezja. Jest to najbogatsza ruda cynku, z której otrzymuje się cenne i rzadkie metale - Ga,Cd.,[object Object]
Wurcyt ,[object Object],mniej trwały i mniej rozpowszechniony w przyrodzie od sfalerytu. Jest brunatny lub ciemnobrunatny. Występuje w niektórych złożach hydrotermalnych, często ze sfalerytem, np. na Uralu, w U.S.A. ( Montana ), Boliwii ( Oruro ). W Polsce - głównie w okolicach Bytomia.,[object Object],Syntetyczny siarczek cynku stosuje się do produkcji ważnego pigmentu - litoponu, nietoksycznego, o dobrej zdolności kryjącej. Siarczek cynkowy z domieszką soli miedzi lub srebra jest stosowany do pokrywania ekranów w kineskopach, jako scyntylator do pomiaru promieniowania jonizującego. W analizie chemicznej otrzymywany w celu oddzielania i odznaczania cynku.,[object Object]
Siarczek miedzi ( I ) -Cu2S miedziawy ,[object Object],Jest trwalszy niż siarczek miedzi ( II ) CuS. Powstaje on z tego właśnie siarczku przez działanie wodorem, w wyższej temperaturze. Topi się w temperaturze 1130C i ma strukturę antyfluorytu. Występuje jako minerał chalkozyn : U.S.A. ( Alaska, Arizona, Montana ,[object Object]
Siarczek miedzi ( II ) - CuS,[object Object],Powstaje w postaci czarnego osadu przy nasyceniu siarkowodorem roztworów soli miedziowych. Ma złożoną sieć heksagonalną, na podstawie której można mu przypisać wzór Cu2CuS3. Siarczek miedzi ( II ) jest łatwo rozpuszczalny w kwasie azotowym, a również w wielosiarczkach alkalicznych.,[object Object]
Siarczek antymonu - Sb2S3,[object Object],Jest to pomarańczowa substancja krystaliczna. Stosowana w produkcji zapałek, do wulkanizacji i barwienia kauczuku. Występuje jako antymonit.,[object Object]
Antymonit,[object Object],ołowianoszary; produkt procesów hydrotermalnych; główne złoża : Japonia, Chiny, Algieria, Rosja, w Polsce - niewielkie ilości na Dolnym Śląsku i w Pieninach.,[object Object]
Siarczek miedzi i żelaza - CuFeS2,[object Object],Znany jako chalkopiryt.,[object Object],Chalkopiryt - mosiężnożółty; pospolity we wszystkich typach skał; główne złoża : Zambia, Zair, Chile, U.S.A. ; w Polsce - Kieleckie i Dolny Śląsk.,[object Object]
Siarczek wapnia - CaS,[object Object],Biała substancja krystaliczna, trudno rozpuszczalna w wodzie, temperatura topnienia >2000C; wykazuje fosforescencję. Stosowany jako depilator w garbarstwie i kosmetyce, do wyrobu cieczy kalifornijskiej oraz farb świecących.,[object Object]
Siarczek sodu - Na2S,[object Object],Bezbarwne kryształy, rozpuszczalne w wodzie, silnie higroskopijne. Temperatura topnienia 1180C. Tworzy hydrat Na2S × 9 H2O. W roztworze siarczku sodu rozpuszcza się siarka i powstaje żółty polisiarczek sodowy. Stosowany jest m.in. jako środek redukujący, odczynnik chemiczny w garbarstwie do usuwania sierści ze skór, do produkcji barwników siarkowych.,[object Object]
CHLORKI,[object Object],Są substancjami krystalicznymi, z wyjątkiem clorków niektórych metali ciężkich ( np.AgCl ) rozpuszczonych w wodzie. W stanie stopionym lub w roztworze przewodzą prąd elektryczny. Niektóre występują w przyrodzie tworząc złoża np. sodowy NaCl i potasowy KCl. Duże ilości rozpuszczone są w wodzie morskiej ( np. magnezowy i sodowy ). Do najważniejszych należą oprócz NaCl i KCl również chlorki amonu, antymonu, cynku, cyny, rtęci, srebra, wapnia, żelaza; inny charakter i właściwości wykazują chlorki niemetali np.: fosforu, siarki, czterochlorek węgla, krzemu ( są to ciała stałe lub ciecze ni wykazujące budowy jonowej ).,[object Object]
Chlorek sodu - NaCl  sól kuchenna ,[object Object],Biała substancja krystaliczna, dobrze rozpuszczalna w wodzie, nasycony roztwór zawiera 40,7g NaCl na 100g wody. Temperatura topnienia 801C, temperatura wrzenia 1453C. Jest bardzo rozpowszechniony w przyrodzie. Jako minerał halit jest głównym skladnikiem soli kamiennej ( kuchennej ).,[object Object],Halit - bezbarwny i przezroczysty lub biały, niebieski, żółtawy, czerwonawy, bardzo kruchy, odznacza się doskonałą łupliwością kostkową. W podwyższonej temperaturze i pod zwiększonym ciśnieniem staje się plastyczny. Największe ilości halitu występujące w postaci zbitych mas powstają wskutek odparowywania mórz i słonych jezior. Proces ten prowadzi do powstawania serii solnych, w których sól kamienna występuje głównie z gipsem, anhydrytem, rzadziej z chlorkami i siarczanami potasu i magnezu. Złoża soli kamiennej występują w osadach różnego wieku, najczęściej w permskich i trzeciorzędowych. Powstają też współcześnie ( np. w Morzu Kaspijskim ). Specyficzną formą złóż solnych są wysady. Duże złoża soli kamiennej eksploatowane są m.in. w Niemczech, U.S.A., Rosji, Chinach, Francji.,[object Object]
W Polsce są duże złoża permskie ( cechsztyńskie ) występujące w środkowej i północno-zachodniej części kraju ( Inowrocław, Wapno, Kłodawa ), niewielkie - trzeciorzędowe,[object Object],( mioceńskie ) - na Podkarpaciu ( Wieliczka i Bochnia ).,[object Object],Chlorek sodu występuje też w wodach morskich i mineralnych ( solanki ), a także w organizmach żywych ( zwł. zwierząt ). Stanowi on podstawowy surowiec m.in. do otzrymywania sody, wodorotlenku sodu, kwasu solnego, sodu i chloru; stosowany również w spektroskopii ( kryształy ), w chłodnictwie ( z lodem tworzy mieszaninę oziębiającą ), w lecznictwie ( np. do roztworów fizjologicznych ) oraz jako znany od dawna dodatek do potraw, a także pasz ( tzw. sól pastewna ).,[object Object]
Chlorek potasu - KCl,[object Object],Bezbarwna substancja krystaliczna; temperatura topnienia 775 C; temperatura wrzenia ok. 1500 C. Dobrze rozpuszczalna w wodzie, nierozpuszczalna w rozpuszczalnikach organicznych. Występuje w przyrodzie w postaci minerału sylwinu ( KCl ) i karnalitu ( KMgCl3 6 H2O ), wchodzi w skład sylwinitu        ( K, Na )Cl.,[object Object]
Sylwin,[object Object],bezbarwny lub białawy, żółtawy, czerwonawy, o słonawogorzkim smaku. Bardzo łatwo rozpuszczalny w wodzie. Powstaje wskutek odparowywania mórz i słonych jezior. Rozpowszechniony w złożach solnych m.in w Niemczech ( Stassfurt ), Hiszpanii ( Suria koło Barcelony ), Francji ( Alzacja ), Rosji,[object Object],( Solikamsk ). W Polsce występuje w okolicach Kłodawy, Inowrocławia. Stosowany jako nawóz potasowy lub jako surowiec do wytwarzania związków potasu.,[object Object],Karnalit - bezbarwny, biały, żółty lub czerwony, gorzki, bardzo higroskopijny, łatwo rozpuszcza się w wodzie. Rozpowszechniony w złożach soli, głównie w Niemczech ( Stassfurt ), Rosji ( Solikamsk ), Hiszpanii,[object Object],( Suria koło Barcelony ), U.S.A. ( złoża nad Zatoką Meksykańską ). W Polsce występuje głównie w Kłodawie i Inowrocławiu. Stosowany do otrzymywania magnezu, soli potasowych, w lecznictwie, spektroskopii,[object Object],( monokryształy ).,[object Object]
Chlorek wapnia - CaCl2,[object Object],Bezbarwne kryształy rozpuszczajce się w wodzie i alkoholu, silnie higroskopijne, temperatura topnienia 772 C. Stosowany jako środek osuszający, jako dodatek do cementów podczas robót zimowych, do matowania włókien, w lecznictwie jako środek przeciwko niedoborowi wapnia, do wytwarzania mieszanin chłodzących.,[object Object]
Chorek miedzi ( I ) - CuCl,[object Object],Bezbarwna substancja krystaliczna, temperatura topnienia 430 C, temperatura wrzenia 1370 C. Trudno rozpuszczalny w wodzie. W powietrzu w obecności wilgoci powoli się utlenia do zasadowego chlorku miedzi Cu(OH)Cl. Amoniakalny roztwór chlorku miedzi ( I ) pochłania tlenek węgla CO, a po ogrzaniu ponownie go wydziela. Stosowany w chemii analitycznej do analizy gazów.,[object Object]
Chlorek miedzi ( II ) - CuCl2,[object Object],Brązowa substancja krystaliczna, temperatura topnienia 499 C, temperatura wrzenia 993 C. Dobrze rozpuszczalny w wodzie, tworzy roztwór o jasnoniebieskim zabarwieniu, pod wpływem HCl przechodzącym w zielone. Stosowany jako zaprawa przed farbowaniem tkanin, jako katalizator, w galwanotechnice. Stężony roztwór chlorku miedzi ( II ) pochłania znaczne ilości azotawego tlenku NO i jest stosowany w analizie gazów.,[object Object]
Chlorek amonu - NH4Cl salmiak,[object Object],Biała substancja krystaliczna, dobrze rozpuszczalna w wodzie. Ogrzany nie topnieje, lecz sublimuje, rozkładając się na chlorowodór HCl i amoniak NH3. Roztwory wodne i gazowy chlorek amonu korodują żelazo, miedˇ, niektóre stopy. Otrzymywany jest przez działanie amoniaku na kwas solny ( powstaje też z substratów gazowych ) oraz jako produkt uboczny w produkcji sody metodą Solraya. Stosowany głównie jako nawóz sztuczny, w tzw. suchych ogniwach Leclanchego, do oczyszczania metali ( np. przed lutowaniem ), w lecznictwie jako środek moczopędny, do produkcji klejów, w farbiarstwie.,[object Object]
Chlorek cynku - ZnCl2,[object Object],Białe, bardzo higroskopijne kryształy, rozpuszczalne w wodzie, alkoholu, eterze, glicerynie. Temperatura topnienia 319 C. Stosowany m.in do oczyszczania metali przed lutowaniem, do odwadniania w syntezie organicznej, drukowania tkanin ( zaprawa ), cynkowania, jako mikronawóz. Stężone roztwory wodne stosowane są w lecznictwie zewnętrznie jako środek przeciwzapalny.,[object Object]
Chlorek żelaza ( II ) - FeCl2,[object Object],Bezbarwna lub zielonkawoszara substancja krystaliczna, silnie higroskopijna. Temperatura topnienia 672 C, temperatura wrzenia 1026 C. Dobrze rozpuszczalny w wodzie, alkoholach, acetonie. Roztwory wodne mają odczyn słabo kwaśny. Ma właściwości słabo redukujące. Z chlorkami metali alkalicznych tworzy rozpuszczalne w wodzie chlorokompleksy. Otrzymywany przez rozpuszczenie żelaza w kwasie solnym. Stosowany m.in w farbiarstwie ( jako zaprawa przy barwieniu tkanin ), w przemyśle farmaceutycznym, w metalurgii, jako substancja wyjściowa do otrzymywania chlorku żelaza ( III ) FeCl3, jako reduktor.,[object Object]
Chlorek żelaza ( III ) - FeCl3,[object Object],Zielone kryształy ( w świetle przechodzącym czerwone ), temperatura topnienia 309 C ( sublimuje ), Temperatura wrzenia 319 C. Bardzo dobrze roapuszczalny w wodzie, alkoholu, eterze. Silnie higroskopijny, tworzy hydraty ( np. żółty FeCl3 6H2O ) i kompleksy. W wodzie ulega hydrolizie. Otrzymywany w reakcji żelaza lub FeCl2 z chlorem. Stosowany w farbiarstwie ( zaprawa ), do produkcji farb i atramentu do dezynfekcji wody, jako łagodny środek utleniający w syntezie organicznej, w hutnictwie ( przerób rud miedzi i srebra ), w lecznictwie ( do tamowania krwi ), do sporządzania innych soli żelaza, pigmentu, jako katalizator.,[object Object]
Chlorek rtęci ( II ) - HgCl2  sublimat,[object Object],Bezbarwna substancja krystaliczna, słabo rozpuszczalna w wodzie, temperatura topnienia 277-280 C, temperatura wrzenia 302 C, silnie trujący. Wodny roztwór ma odczyn słabo kwaśny, prawie nie przewodzi prądu, gdyż jest jedną z niewielu soli, które nie ulegają dysocjacji elektrolitycznej. Otrzymywany przez ogrzewanie rtęci z nadmiarem chloru. Stosowany w medycynie jako środek dezynfekujący, w rolnictwie dodawany do ziarna siewnego w celu ochrony przed gryzoniami, jako katalizator w syntezie organicznej, do garbowania skór, barwienia tkanin, w fotografii ( wzmacniacz ), w metalurgii, do produkcji ogniw i baterii rtęciowych, w litografii, do otrzymywania Hg2Cl2, jako środek ochrony roślin.,[object Object]
Chlorek rtęci - Hg2Cl2 rtęciawy,[object Object],Kalomel!Biała substancja krystaliczna, bardzo trudno rozpuszczalna w wodzie, sublimuje bez stopienia w temperaturze 393 C. Powyżej temperatury 400 C lub pod długotrwałym działaniem światła rozkłada się na chlorek rtęciowy ( II ) HgCl2 i rtęć. Otrzymywany bezpośrednio z chloru i rtęci lub przez ogrzewanie chlorku rtęciowego HgCl2 z rtęcią.,[object Object]
HgCl2 + Hg = Hg2Cl2 ,[object Object],W odróżnieniu od chlorku rtęci ( II ) - nietrujący. Stosowany jako środek ochrony roślin, do wyrobu ogni sztucznych, w elektrochemii do produkcji elektrod kalomelowych, jako katalizator, w lecznictwie jako zewnętrzny środek antyseptyczny ( w chorobach skóry ) i przeczyszczający ( prawie wyłącznie w lecznictwie weterynaryjnym ).,[object Object]
Chlorek srebra - AgCl,[object Object],Biała substancja krystaliczna, trudno ( a nawet wcale ) rozpuszczalna w wodzie, łatwo rozpuszczalna w roztworach amoniaku, cyjanku potasu, tiosiarczanie sodu z utworzeniem kompleksów. Temperatura topnienia 457,7 C, temperatura wrzenia 1430 C. Pod wpływem światła ciemnieje ( rozkład z wydzieleniem srebra metalicznego ). W przyrodzie spotykany jako minerał ( dość rzadki ) kerargiryt i chlorargiryt.,[object Object],Kerargiryt - bezbarwny, pod wpływem światła ciemnieje ( staje się szarobrnatny lub niemal czarny ), bardzo plastyczny. Występuje w strefie utleniania złóż minerałów srebra w suchym i gorącym klimacie. Główne złoża : Chile ( Atacama ), Boliwia, Peru, Meksyk, Australia, Ural, Ałtaj.,[object Object]
Chlorek srebra wchodzi w skład papierów i błon fotograficznych, wystawiony na dłuższe działanie światła rozkłada się na srebro i chlor. Otrzymywany przez działanie roztworem chlorku sodowego na roztwór azotanu srebrowego. Plastyczność tego chlorku pozwala go walcować na cienkie płytki, z których sporządza się ekrany radarowe oraz soczewki promieniowania podczerwonego; stosowany do srebrzenia, malowania na szkle, otrzymywania metalicznego srebra, w lecznictwie, fotografii, analizie chemicznej.,[object Object]
8. Podsumowanie,[object Object],Kończąc tę pracę podsumuję najważniejsze informacje:,[object Object],v Sole są związkami stałymi,,[object Object],vMają budowę krystaliczną,,[object Object],v W węzłach sieci krystalicznej znajdują się kationy metali i aniony reszt kwasowych,,[object Object],v Sole w stanieciekłym przewodzą prąd,,[object Object],v Są mocnymi elektrolitami,,[object Object],vWiele soli jest bezbarwnych,,[object Object],v Sole mają różną rozpuszczalność w wodzie,,[object Object],vRoztwory soli mają odczyn obojętny,,[object Object]
9. Źródła informacji,[object Object],1. www.hoga.pl,[object Object],2. „Chemia dla szkół przemysłu spożywczego” - Tadeusz Drapała,[object Object],3. „Chemia dla szkół średnich cz.2” – A. Zarembina, E. Matusewicz, J. Matusewicz,[object Object]

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Сильні та слабкі електроліти. Ступінь дисоціації
Сильні та слабкі електроліти. Ступінь дисоціаціїСильні та слабкі електроліти. Ступінь дисоціації
Сильні та слабкі електроліти. Ступінь дисоціаціїЕлена Мешкова
 
Кислоти: поняття, назви, склад
Кислоти: поняття, назви, складКислоти: поняття, назви, склад
Кислоти: поняття, назви, складЕлена Мешкова
 
Предмет органічної химии
Предмет органічної химииПредмет органічної химии
Предмет органічної химииЕлена Мешкова
 
Неорганічні лікарські засоби оксигену, гідрогену, мангану, сульфуру, нітрогену
Неорганічні лікарські засоби оксигену, гідрогену, мангану, сульфуру, нітрогенуНеорганічні лікарські засоби оксигену, гідрогену, мангану, сульфуру, нітрогену
Неорганічні лікарські засоби оксигену, гідрогену, мангану, сульфуру, нітрогенуLiudmila Sidorenko
 
Хімічні властивості солей
Хімічні властивості солейХімічні властивості солей
Хімічні властивості солейvvbalanenko
 
Презентація на тему: "Використання оксидів"
Презентація на тему: "Використання оксидів" Презентація на тему: "Використання оксидів"
Презентація на тему: "Використання оксидів" Daria_Mykolenko
 
елементи
елементиелементи
елементиsolastas
 
фтор, бром, йод
фтор, бром, йодфтор, бром, йод
фтор, бром, йодorbita67
 
Алотропні модифікації неметалів
Алотропні модифікації неметалівАлотропні модифікації неметалів
Алотропні модифікації неметалівorbita67
 
Оксиди Карбону та Силіцію
Оксиди Карбону та СиліціюОксиди Карбону та Силіцію
Оксиди Карбону та СиліціюЕлена Мешкова
 
лекція 19
лекція 19лекція 19
лекція 19cit-cit
 
лекция 1
лекция 1лекция 1
лекция 1amjad1977a
 
Силікати. Силикатна промисловість
Силікати. Силикатна промисловістьСилікати. Силикатна промисловість
Силікати. Силикатна промисловістьЕлена Мешкова
 
Презентація на тему: "Хлоридна кислота"
Презентація на тему: "Хлоридна кислота"Презентація на тему: "Хлоридна кислота"
Презентація на тему: "Хлоридна кислота"vvbalanenko
 
лекція 18
лекція 18лекція 18
лекція 18cit-cit
 

Mais procurados (20)

Сильні та слабкі електроліти. Ступінь дисоціації
Сильні та слабкі електроліти. Ступінь дисоціаціїСильні та слабкі електроліти. Ступінь дисоціації
Сильні та слабкі електроліти. Ступінь дисоціації
 
Кислоти: поняття, назви, склад
Кислоти: поняття, назви, складКислоти: поняття, назви, склад
Кислоти: поняття, назви, склад
 
Предмет органічної химии
Предмет органічної химииПредмет органічної химии
Предмет органічної химии
 
Неорганічні лікарські засоби оксигену, гідрогену, мангану, сульфуру, нітрогену
Неорганічні лікарські засоби оксигену, гідрогену, мангану, сульфуру, нітрогенуНеорганічні лікарські засоби оксигену, гідрогену, мангану, сульфуру, нітрогену
Неорганічні лікарські засоби оксигену, гідрогену, мангану, сульфуру, нітрогену
 
Хімічні властивості солей
Хімічні властивості солейХімічні властивості солей
Хімічні властивості солей
 
поширення металів у природі
поширення  металів у природіпоширення  металів у природі
поширення металів у природі
 
Презентація на тему: "Використання оксидів"
Презентація на тему: "Використання оксидів" Презентація на тему: "Використання оксидів"
Презентація на тему: "Використання оксидів"
 
елементи
елементиелементи
елементи
 
фтор, бром, йод
фтор, бром, йодфтор, бром, йод
фтор, бром, йод
 
оксиген. поширеність оксигену в природі
оксиген. поширеність оксигену в природіоксиген. поширеність оксигену в природі
оксиген. поширеність оксигену в природі
 
Алотропні модифікації неметалів
Алотропні модифікації неметалівАлотропні модифікації неметалів
Алотропні модифікації неметалів
 
Оксиди Карбону та Силіцію
Оксиди Карбону та СиліціюОксиди Карбону та Силіцію
Оксиди Карбону та Силіцію
 
лекція 19
лекція 19лекція 19
лекція 19
 
Нітратна кислота
Нітратна кислотаНітратна кислота
Нітратна кислота
 
лекция 1
лекция 1лекция 1
лекция 1
 
Силікати. Силикатна промисловість
Силікати. Силикатна промисловістьСилікати. Силикатна промисловість
Силікати. Силикатна промисловість
 
Sole
SoleSole
Sole
 
Хімічні властивості оксидів
Хімічні властивості оксидівХімічні властивості оксидів
Хімічні властивості оксидів
 
Презентація на тему: "Хлоридна кислота"
Презентація на тему: "Хлоридна кислота"Презентація на тему: "Хлоридна кислота"
Презентація на тему: "Хлоридна кислота"
 
лекція 18
лекція 18лекція 18
лекція 18
 

Destaque

Neokatechumenat szansa czy_zagrozenie_dla_kosciola
Neokatechumenat szansa czy_zagrozenie_dla_kosciolaNeokatechumenat szansa czy_zagrozenie_dla_kosciola
Neokatechumenat szansa czy_zagrozenie_dla_kosciolasiloam
 
Mikołaj Matula Odbiorca Ogólny "Zastosowanie związków nieorganicznych w życiu...
Mikołaj Matula Odbiorca Ogólny "Zastosowanie związków nieorganicznych w życiu...Mikołaj Matula Odbiorca Ogólny "Zastosowanie związków nieorganicznych w życiu...
Mikołaj Matula Odbiorca Ogólny "Zastosowanie związków nieorganicznych w życiu...ec2e2n
 
Natalia Puzia Odbiorca Ogólny "Chemia w życiu codziennym"
Natalia Puzia Odbiorca Ogólny "Chemia w życiu codziennym"Natalia Puzia Odbiorca Ogólny "Chemia w życiu codziennym"
Natalia Puzia Odbiorca Ogólny "Chemia w życiu codziennym"ec2e2n
 
Biblioteka XXI wieku
Biblioteka XXI wiekuBiblioteka XXI wieku
Biblioteka XXI wiekuSabina Cisek
 
Regresion Polinomial
Regresion PolinomialRegresion Polinomial
Regresion PolinomialDiego Egas
 

Destaque (6)

Sole
SoleSole
Sole
 
Neokatechumenat szansa czy_zagrozenie_dla_kosciola
Neokatechumenat szansa czy_zagrozenie_dla_kosciolaNeokatechumenat szansa czy_zagrozenie_dla_kosciola
Neokatechumenat szansa czy_zagrozenie_dla_kosciola
 
Mikołaj Matula Odbiorca Ogólny "Zastosowanie związków nieorganicznych w życiu...
Mikołaj Matula Odbiorca Ogólny "Zastosowanie związków nieorganicznych w życiu...Mikołaj Matula Odbiorca Ogólny "Zastosowanie związków nieorganicznych w życiu...
Mikołaj Matula Odbiorca Ogólny "Zastosowanie związków nieorganicznych w życiu...
 
Natalia Puzia Odbiorca Ogólny "Chemia w życiu codziennym"
Natalia Puzia Odbiorca Ogólny "Chemia w życiu codziennym"Natalia Puzia Odbiorca Ogólny "Chemia w życiu codziennym"
Natalia Puzia Odbiorca Ogólny "Chemia w życiu codziennym"
 
Biblioteka XXI wieku
Biblioteka XXI wiekuBiblioteka XXI wieku
Biblioteka XXI wieku
 
Regresion Polinomial
Regresion PolinomialRegresion Polinomial
Regresion Polinomial
 

Mais de Teresa

Web 2.0 tools
Web 2.0 toolsWeb 2.0 tools
Web 2.0 toolsTeresa
 
Lemberk
LemberkLemberk
LemberkTeresa
 
Welcome spring boleslawiec
Welcome spring boleslawiecWelcome spring boleslawiec
Welcome spring boleslawiecTeresa
 
Spring and flowers_boleslawiec
Spring and flowers_boleslawiecSpring and flowers_boleslawiec
Spring and flowers_boleslawiecTeresa
 
Ulub.ksiazki
Ulub.ksiazkiUlub.ksiazki
Ulub.ksiazkiTeresa
 
Folderprzedszkolaki
FolderprzedszkolakiFolderprzedszkolaki
FolderprzedszkolakiTeresa
 
Witenberga j.niem aleksander mróz
Witenberga j.niem aleksander mrózWitenberga j.niem aleksander mróz
Witenberga j.niem aleksander mrózTeresa
 
Magdeburg anna walendzik_j.niem
Magdeburg anna walendzik_j.niemMagdeburg anna walendzik_j.niem
Magdeburg anna walendzik_j.niemTeresa
 
Części ciała katarzyna sadlak_j.niem
Części ciała katarzyna sadlak_j.niemCzęści ciała katarzyna sadlak_j.niem
Części ciała katarzyna sadlak_j.niemTeresa
 
Czesci ciala damian godek_j.niem
Czesci ciala damian godek_j.niemCzesci ciala damian godek_j.niem
Czesci ciala damian godek_j.niemTeresa
 
P.kazanowski monachium j.niem
P.kazanowski monachium j.niemP.kazanowski monachium j.niem
P.kazanowski monachium j.niemTeresa
 
Czesci ciala karolina karaban_j.niem
Czesci ciala karolina karaban_j.niemCzesci ciala karolina karaban_j.niem
Czesci ciala karolina karaban_j.niemTeresa
 
Czesci ciala damian godek_j.niem
Czesci ciala damian godek_j.niemCzesci ciala damian godek_j.niem
Czesci ciala damian godek_j.niemTeresa
 
Baden baden j.niem-dominika ilczyna
Baden baden j.niem-dominika ilczynaBaden baden j.niem-dominika ilczyna
Baden baden j.niem-dominika ilczynaTeresa
 
Polacyang
PolacyangPolacyang
PolacyangTeresa
 
Our dreams
Our dreamsOur dreams
Our dreamsTeresa
 
Warszawa1
Warszawa1Warszawa1
Warszawa1Teresa
 
Spring in the lens
Spring in the lensSpring in the lens
Spring in the lensTeresa
 
Polacy
PolacyPolacy
PolacyTeresa
 
Our dreams
Our dreamsOur dreams
Our dreamsTeresa
 

Mais de Teresa (20)

Web 2.0 tools
Web 2.0 toolsWeb 2.0 tools
Web 2.0 tools
 
Lemberk
LemberkLemberk
Lemberk
 
Welcome spring boleslawiec
Welcome spring boleslawiecWelcome spring boleslawiec
Welcome spring boleslawiec
 
Spring and flowers_boleslawiec
Spring and flowers_boleslawiecSpring and flowers_boleslawiec
Spring and flowers_boleslawiec
 
Ulub.ksiazki
Ulub.ksiazkiUlub.ksiazki
Ulub.ksiazki
 
Folderprzedszkolaki
FolderprzedszkolakiFolderprzedszkolaki
Folderprzedszkolaki
 
Witenberga j.niem aleksander mróz
Witenberga j.niem aleksander mrózWitenberga j.niem aleksander mróz
Witenberga j.niem aleksander mróz
 
Magdeburg anna walendzik_j.niem
Magdeburg anna walendzik_j.niemMagdeburg anna walendzik_j.niem
Magdeburg anna walendzik_j.niem
 
Części ciała katarzyna sadlak_j.niem
Części ciała katarzyna sadlak_j.niemCzęści ciała katarzyna sadlak_j.niem
Części ciała katarzyna sadlak_j.niem
 
Czesci ciala damian godek_j.niem
Czesci ciala damian godek_j.niemCzesci ciala damian godek_j.niem
Czesci ciala damian godek_j.niem
 
P.kazanowski monachium j.niem
P.kazanowski monachium j.niemP.kazanowski monachium j.niem
P.kazanowski monachium j.niem
 
Czesci ciala karolina karaban_j.niem
Czesci ciala karolina karaban_j.niemCzesci ciala karolina karaban_j.niem
Czesci ciala karolina karaban_j.niem
 
Czesci ciala damian godek_j.niem
Czesci ciala damian godek_j.niemCzesci ciala damian godek_j.niem
Czesci ciala damian godek_j.niem
 
Baden baden j.niem-dominika ilczyna
Baden baden j.niem-dominika ilczynaBaden baden j.niem-dominika ilczyna
Baden baden j.niem-dominika ilczyna
 
Polacyang
PolacyangPolacyang
Polacyang
 
Our dreams
Our dreamsOur dreams
Our dreams
 
Warszawa1
Warszawa1Warszawa1
Warszawa1
 
Spring in the lens
Spring in the lensSpring in the lens
Spring in the lens
 
Polacy
PolacyPolacy
Polacy
 
Our dreams
Our dreamsOur dreams
Our dreams
 

Sole2

  • 1.
  • 2.
  • 3.
  • 4.
  • 5.
  • 6.
  • 7.
  • 8.
  • 9.
  • 10.
  • 11.
  • 12.
  • 13.
  • 14.
  • 15.
  • 16.
  • 17.
  • 18.
  • 19.
  • 20.
  • 21.
  • 22.
  • 23.
  • 24.
  • 25.
  • 26.
  • 27.
  • 28.
  • 29.
  • 30.
  • 31.
  • 32.
  • 33.
  • 34.
  • 35.
  • 36.
  • 37.
  • 38.
  • 39.
  • 40.
  • 41.
  • 42.
  • 43.
  • 44.
  • 45.
  • 46.
  • 47.
  • 48.
  • 49.
  • 50.
  • 51.
  • 52.
  • 53.
  • 54.
  • 55.
  • 56.
  • 57.
  • 58.
  • 59.
  • 60.
  • 61.
  • 62.
  • 63.
  • 64.
  • 65.
  • 66.
  • 67.
  • 68.
  • 69.
  • 70.
  • 71.
  • 72.