Πολιτιστικό πρόγραμμα

1. 3ο
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ Σχολικό έτος 2014-15
Παρουσίαση Πολιτιστικού Προγράμματος
Ένα σταθερό στίγμα της παιδείας αποτελεί η πνευματική και
πολιτιστική συνέχεια της οποίας μέτοχοι πρέπει να είναι οι μαθητές μας.
Η αυτοσυνειδησία και η πνευματική αναβάθμιση των μαθητών μας
αλλά και η γνώση της διαχρονικής προσφοράς του ελληνικού πολιτισμού ήταν
ο στόχος του πολιτιστικού μας προγράμματος.
Για την επίτευξη του στόχου αυτού πραγματοποιήθηκαν αρκετές
συναντήσεις της ομάδας μας καθώς και δύο επισκέψεις.
Η υπεύθυνη καθηγήτρια
Μαλαίνου Θεώνη ΠΕ01-02
ΘΕΜΑ: Η Θύραθεν Ελληνική Γραμματεία και το ορθόδοξο
Χριστιανικό ΕΝΤΥΠΟ-ΒΙΒΛΙΟ στα πρώτα ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΗΣ
ΕΥΡΩΠΗΣ

2. Η Θύραθεν Ελληνική
Γραμματεία και το ορθόδοξο
Χριστιανικό ΕΝΤΥΠΟ-ΒΙΒΛΙΟ
στα πρώτα ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΗΣ
ΕΥΡΩΠΗΣ

3. • Για τη σχολική χρονιά 2014-2015 στο
σχολείο μας πραγματοποιήθηκε πολιτιστικό
πρόγραμμα για τις απαρχές του Έντυπου
Ελληνικού Βιβλίου.
Η σύνθεση της ομάδας μας ήταν:

4. • Αναστασιάδη Αικατερίνη
• Γούλα Παρασκευή
• Γρηγοροπούλου Μαριαλένα
• Δρογκάρη Σωτηρία
• Ζαχαρόπουλος Άγγελος
• Ζιώγα Μαρία
• Κάτσου Αναστασία
• Κατσούλα Παρασκευή-Χριστίνα
• Κόκκαλης Σπύρος
• Κότσιφα Αγγελική

5. • Μαρκουλή Δάφνη
• Μάντσε Σουέντα
• Μπίκα Βασιλική
• Μπουρνέλη Ευγενία
• Νιάκου Ευανθία
• Οικονόμου Γιώργος
• Παπαδόπουλος Γιώργος
• Πατσιά Ελένη
• Πουλούλη Μαρία
• Πουλούλης Ευάγγελος
• Στεφανίδου Άρτεμις

6. • Η ομάδα μας

8. ασχολήθηκε

10. με την προσέγγιση του αρχέτυπου-
παλαίτυπου έντυπου ελληνικού βιβλίου που
άρχισε να τυπώνεται αμέσως μετά την
εφεύρεση της τυπογραφίας.

11. • Τον 15ο
αι. στο Μάιντς της Γερμανίας ο
Ιωάννης Γουτεμβέργιος

12. •κατασκευάζει τα πρώτα κινητά τυπογραφικά στοιχεία από κράμα
μολύβδου, κασσίτερου και αντιμονίου.

14. Τυπώνει το πρώτο βιβλίο, τη Βίβλο στη
Λατινική της μορφή.

15. Η μεγάλη αρχή έγινε και η τυπογραφία διαδόθηκε πολύ γρήγορα στη Δυτική Ευρώπη.

16. Ο αριθμός των τυπογράφων σε όλη την
Ευρώπη αυξάνεται συνεχώς και το ελληνικό
βιβλίο διακινείται σε Δύση και Ανατολή. Με
ευκολία τώρα τυπώνονται βιβλία αρχαίων
Ελλήνων συγγραφέων και ιερών κειμένων
που έως τότε αναπαράγονταν μόνο από
αντιγραφές σε μοναστήρια.

17. • Όταν μετά την Άλωση της
Κωνσταντινούπολης και την υποδούλωση του
Ελληνισμού, όλα έδειχναν ότι οδηγούν στον
αφανισμό του,

18. η εφεύρεση της τυπογραφίας και η ελληνική εκδοτική παραγωγή που την
ακολούθησε,

19. έκαναν την Ευρώπη κληρονόμο του οικουμενικού
ελληνικού πολιτισμού και ανθρωπισμού.

20. Έτσι ενώ στην Ελλάδα επικρατεί πνευματικό
σκοτάδι, η Ευρώπη φωτίζεται από την Ελληνική
παιδεία και λογιοσύνη που μεγαλουργεί εκεί.

21. Σε όλη την Ευρώπη μαθαίναν ελληνικά, στα
πλαίσια μιας έντονης αρχαιομάθειας. Έτσι
παρουσιάζεται μία αύξουσα βιβλιοπαραγωγή
αρχαίων κειμένων με ιστορικό ηθικό
φιλοσοφικό περιεχόμενο.

24. Επίσης ενώ στην Ευρώπη η Αυστροουγγρική
ανθελληνική πολιτική πνίγει κάθε προσπάθεια
για απελευθέρωση (π.χ. Ρήγας Φεραίος) και η
ιερή συμμαχία αποφασίζει ενάντια στα
συμφέροντα των υπόδουλων Ελλήνων,

25. η Ελλάδα έχει ήδη επικρατήσει νικηφόρα με
όπλο τον πολιτισμό και την πνευματική της
κληρονομιά.

26. • Το ελληνικό βιβλίο τυπώνεται παντού και για τους απανταχού Έλληνες
με σκοπό την εκμάθηση και διατήρηση της ελληνικής γλώσσας και
παιδείας. Τυπώνονται βιβλία στην Ευρώπη «μαθηματάρια» και
στέλνονται στα διάφορα κέντρα που ασκείται εκπαίδευση και φοιτούν
έλληνες μαθητές.

28. • Επίσης τυπώνονται θρησκευτικά βιβλία για τη διατήρηση της
ορθόδοξης πίστης την ίδια ώρα που στην Ελλάδα εκατοντάδες
νεομάρτυρες βασανίζονται και δίνουν τη ζωή τους για την πίστη
τους.

29. • Ένα εξαιρετικά σημαντικό τμήμα της εκδοτικής παραγωγής τα χρόνια
της Διασποράς αναφέρεται και προβάλλει τον αγώνα της Ορθόδοξης
Εκκλησίας που πάσχιζε να αντισταθεί στην προπαγάνδα της Παπικής
Εκκλησίας, αλλά και να αντιμετωπίσει ζητήματα που προέκυπταν από
την πολιτική των Δυτικών κρατών απέναντι στο Οικουμενικό
Πατριαρχείο, όπως διαβολές στο Σουλτάνο σε βάρος του.

30. • Αξιοσημείωτο είναι ότι για κάθε έκδοση σε τυπογραφείο της Βενετίας
έπρεπε να δοθεί έγκριση από τη Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας.

31. • Ακόμη χιλιάδες έντυπα τυπώνονται και προετοιμάζουν το μεγάλο
ξεσηκωμό υπηρετώντας τις ιδεολογικές και πρακτικές ανάγκες της
Επανάστασης του 1821, τροφοδοτώντας παράλληλα το φιλελληνικό
κίνημα στην Ευρώπη.

34. • Ιταλοί τυπογράφοι απασχολούν πολλούς Έλληνες λογίους στην
επιμέλεια των εκδόσεών τους. Το πρώτο ελληνικό χρονολογημένο
βιβλίο τυπώθηκε το 1476 από τον Δ. Δαμιλά στο Μιλάνο που ήταν
και το πρώτο κέντρο έκδοσης ελληνικών βιβλίων. Ήταν η
γραμματική του μεγάλου δασκάλου της Αναγέννησης Κων/νου
Λασκάρεως, με τίτλο «Η επιτομή των οκτώ του λόγου μερών».
Ακολούθησαν και άλλες εκδόσεις γραμματικών και λεξικών για
την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Το 1499 εκδίδονται στη
Βενετία το Λεξικό Ετυμολογικό Μέγα – αριστούργημα της
τυπογραφίας. Δύο, τα πρώτα ελληνικής ιδιοκτησίας, τυπογραφεία
συγκροτήθηκαν στη Βενετία με σκοπό την εκτύπωση βιβλίων για
το μαθητικό κοινό, όπως το Ψαλτήριο (βιβλίο Π. Διαθήκης με
ποιήματα) και την ψευδο-ομηρική βατραχομυομαχία. Από τα τέλη
του 15ου
αι. ως τις αρχές του 19ου
αι., οι Έλληνες της Διασποράς
κυκλοφόρησαν περισσότερους από 7000 τίτλους βιβλίων,
φυλλαδίων, μονόφυλλων, εφημερίδων και περιοδικών στις
μεγαλύτερες πόλεις της Ευρώπης.

48. • Στη Βιέννη λειτουργεί και δεύτερο τυπογραφείο, όπου
στα πιεστήριά του τυπώθηκε το Μέγα Ετυμολογικό.
Από τις αρχές του 1500 η ελληνική τυπογραφία
εξαπλώνεται με οδηγούς σπουδαίους Ελληνιστές και
Ουμανιστές τυπογράφους και υποστηρίζονται έτσι οι
ανθρωπιστικές σπουδές σε πολυάριθμα κέντρα της
Γαλλίας και της Γερμανίας. Έντυπα βιβλία φέρουν τη
σφραγίδα Ελλήνων ποιητών της θύραθεν, δηλαδή της
κοσμικής αλλά και της θεολογικής γραμματείας, των
οπαδών του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, των
πρωτεργατών της νεοελληνικής παιδείας και όλων
σχεδόν των πνευματικών ανθρώπων του γένους,
υποστηρίζοντας αποφασιστικά την οικουμενικότητα
του ελληνικού πνεύματος.

49. Άλλα κέντρα εκτύπωσης ελληνικών βιβλίων, εκτός από το
Μιλάνο, τη Βενετία και τη Βιέννη ήταν η Ρώμη, η
Φλωρεντία, η Πέστη, το Παρίσι, το Βουκουρέστι, η
Μοσχόπολη, το Ιάσιο, η Σμύρνη, η Κων/πολη, το Άγιον
Όρος, η Μόσχα, η Πετρούπολη και αλλού.

50. Στα κέντρα αυτά, Έλληνες με εκδοτική δραστηριότητα
υπήρξαν :
Από την Πάτρα ο Ανδρέας Κουνάδης.
Από την Κρήτη ο Ζαχαρίας και Νικόλαος Καλλέργης.
Από την Κέρκυρα ο Νικόλαος Σοφιανός.
Οι λόγιοι Θεοφάνης Λογαράς, Γρηγόριος Μαλαξός και
Ζαχαρίας Σκορδήλης.
Από την Ήπειρο οι Νικόλαος και Μιχαήλ Γλυκής,
Νικόλαος Σάρος. κ.ά.

51. • Με την έναρξη της νέας χρονιάς 2015 η ομάδα μας έκοψε και τη
σπιτική βασιλόπιτα παρουσία του Διευθυντού μας. Με ανυπομονησία
περιμέναμε τον τυχερό που θα έπαιρνε για δώρο μια εικόνα της
Παναγίας.

55. Κάναμε και δύο επισκέψεις.
Η πρώτη έγινε στην Αθήνα στην Εθνική
Βιβλιοθήκη.
Μας ξενάγησαν, μας έδειξαν μεθόδους που
χρησιμοποιούν οι ερευνητές όταν μελετούν
παλαίτυπα βιβλία. Μας έδωσαν να δούμε και
να ξεφυλίσουμε διάφορα παλαίτυπα βιβλία.
Αυτό για εμάς ήταν μια μοναδική εμπειρία κι
αποτέλεσε πηγή εντυπώσεων.

74. • Η δεύτερη επίσκεψή μας έγινε στη Δημητσάνα.
Επισκεφθήκαμε τη Δημοτική Βιβλιοθήκη της
Δημητσάνας που φιλοξενούνται παλαίτυπα βιβλία
από τότε που λειτουργούσε η Σχολή της
Δημητσάνας. Είναι βιβλία-μαθηματάρια που
χρησιμοποιούσαν οι σπουδαστές της Σχολής και με
μεγάλη συγκίνηση μετά από εκατοντάδες χρόνια
είχαμε την τύχη να τα ξεφυλλίσουμε από κοντά
αναλογιζόμενοι τη συνέχεια της παράδοσης και του
πολιτισμού μας.

88. Ευχαριστούμε τα παιδιά της ομάδας και την υπεύθυνη
καθηγήτρια του προγράμματος
Μαλαίνου Θεώνη.
Την τεχνική επιμέλεια είχε
ο Οικονόμου Γιώργος και βοηθός του
ο Κόκκαλης Σπύρος.