1.
1
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Ölçme ve değerlendirme, eğitim ve öğretimin önemli bir parçasıdır. Eğitimde,
programların istenilen başarıyı gösterip göstermediği, öğrencilerden beklenen bilgi,
beceri ve tutumların gelişip gelişmediği, ölçme ve değerlendirme yoluyla tespit edilir.
Ölçme ve değerlendirme ile eğitim ve öğretim sürecinin sürekli izlenmesi her
aşamada ortaya çıkan sorunları tespit ve düzenleme imkânı verir.
İyi bir değerlendirme sistemi:
• Öğrencilerin neyi bildiğini, anladığını ve ne yapabildiğini keşfetmeye
yardımcı olur.
• Öğrencilerin gelişim düzeylerini gösterir.
• Gelecekteki öğrenme sürecini planlamaya yardımcı olur.
• Belli bir dönemde öğrencilerin ulaşması beklenen standartları değerlendirme
imkânı verir.
• Öğrencilerin nasıl daha iyi öğrenebileceği ve daha iyi yapabileceğini
betimlemeye yardım eder.
• Değerlendirme sonuçlarının paylaşılması öğretmene, öğrencinin kendisine
ve velilere öğrencinin öğrenme süreci hakkında bilgi sağlar.
• Öğretmenlerin ve ilgili kişilerin programın uygulama, izleme ve geliştirme
süreciyle ilgili kararlar almasına yardımcı olur.
• Öğretim programlarında kullanılan yöntemler ve yaklaşımların yeterliliğini
ölçerken öğretmene yardımcı olur.
• Öğrencilerin anlamakta güçlük çektiği alanları, zayıf yönlerini ve bilgi
boşluklarını tespit etmede önemli bir rol oynar.
• Öğretmenin, öğrencilerin öğrenmesini geliştirecek yaklaşımlar ve öğrenme-
öğretme süreçlerini tasarlamasına yardım eder.
Bu programlara dayalı ölçme ve değerlendirme, öğrencilerin bildiklerini ortaya
koymalarını sağlamaya yönelik olmalıdır. Öğrencilerin neyi bilmediğini değil, ne
bildiklerini görmeye yarayan bir araçtır.
Programlarda değerlendirme ile sadece öğrenme ürününü değil, öğrencilerin
öğrenme süreçleri de izlenir ve bu süreç değerlendirilerek gerektiğinde kullanılan
sınıf etkinlikleri değiştirilir. Değerlendirme, öğrenmenin ayrılmaz bir parçası olarak
görür. Derslerde yapılacak ölçme ve değerlendirme çalışmalarıyla, öğrencilerin
öğrenme süreçleri izlenir ve bu süreçte kazandıkları bilgi ve beceriler
değerlendirilerek gerektiğinde kullanılan öğrenme etkinlikleri değiştirilir. Yapılacak
olan değerlendirme çalışmaları dersin amaçları ve kazanımlarına uygun olarak
öğretim etkinlikleri ile birlikte yürütülmelidir. Yani öğrenciler eğitim öğretim sürecinde
öğrenmeye devam ederken değerlendirme süreci de amaçlar çerçevesinde devam
etmelidir.
Program, öğrencinin okul dışındaki gerçek dünyayla uyum içinde olmasını
sağlayacak becerilere sahip olmasını da hedeflemektedir Ölçme ve değerlendirme de
öğrencinin gerçek yaşamla kendi bilgileri arasında ilişki kurmasını ve karşılaştığı
problemlere farklı çözüm yolları üretebilmesini gerektirir.
Programların ölçme ve değerlendirme yaklaşımında, derinliği olmadan çok
sayıda kavram ve ilkeyi öğrenme, rutin problemleri çözebilme, ezber bilgi ve yazılı
materyallerden bilgiyi aynen aktarmanın önemi azalmıştır. Ölçme ve değerlendirme
etkinlikleriyle öğrencilerin üst düzey becerileri değerlendirilmeye çalışılmalıdır. Bu
ders sürecinde öğrencilerin; okuduğunu anlama, eleştirme, yorumlama; bilgi toplama,

2.
2
analiz etme ve bir sonuca ulaşma; gözlem yapma, gözlemlerden sonuca ulaşma;
günlük hayatta karşılaşılan problemleri çözme; araştırma yapma, kendilerini ve
arkadaşlarını değerlendirme gibi becerileri değerlendirilecektir.
Öğretmenler bazen öğrencilerin, sınavlarında veya ödevlerinde
sergilediklerinden daha fazlasını bildiklerine inanırlar. Bu sorunu aşmak için
öğretmenlerin, öğrencilerin başarısını değerlendirmede birkaç yöntemi birlikte
kullanması gerekir. Bu durum her öğrenciye ne bildiğini gösterme konusunda daha
fazla şans tanır. Öğretmenin de birkaç aracı birlikte kullanarak öğrencinin ne bildiğini
ve ne yapacağını bilmesi bu konuda kendine daha fazla güven duymasını
sağlayabilir. Tartışma, açık uçlu sorular, performans ödevleri ve sunular öğrenci
hakkında bilgi edinmenin en iyi yollarındandır. Bunlardan hiçbiri tek başına yeterli
değildir. Çünkü bazı öğrenciler tartışma, bazıları sözlü sunumda, bazıları da yazarak
kendilerini daha iyi ifade ederler.
Öğretmenler öğrencilerini değerlendirirken kısa cevaplı, çoktan seçmeli,
doğru-yanlış, eşleştirmeli sorulardan oluşan testlerdir kullanabileceği gibi
performansa dayalı değerlendirme yapmak için; açık uçlu sorular, gözlem formları,
posterler, öğrenci ürün dosyaları, projeler, performans ödevleri kullanılabilirler. Ayrıca
öğretmenler görüşmeler yapıp, öğrencilerin kendilerini ve akranlarını
değerlendirmelerine fırsat vererek öğrenme süreçleri hakkında bilgi edinir ve onlara
dönüt veririler. Performansa dayalı ya da otantik değerlendirme mi? Geleneksel
ölçme ve değerlendirme araçları mı? Amaca göre her ikisi de kullanılır. Amaç
öğrencilerin üst düzey becerilerini değerlendirmek, bireyin ne yapabileceğinin gerçek
resmini görmek ise performans değerlendirme tercih edilmelidir. Ancak bu becerilerin
değerlendirmesi zor, geleneksel yöntemlere göre daha sübjektif ve zaman alıcıdır.
Aşağıda bazı ölçme araçları ve yöntemleri ile ilgili kısa bilgiler verilmiştir.
ÖLÇME - DEĞERLENDİRME ARAÇ VE YÖNTEMLERİ
GÖZLEM
Öğretmenlerin gözlem becerileri ve tuttukları gözlem kayıtları öğrencilerin
sosyal bilimler dersleriyle kazandırılması hedeflenen düşünme becerilerinin gelişimini
değerlendirmek için sahip olabilecekleri en iyi araçlardandır. Gözlem, öğrenciler
hakkında doğru ve çabuk bilgi sağlar. Uygulamada hız ve zaman önemlidir.
Öğretmen öğrencilerin;
• Soru ve önerilere verdikleri cevapları,
• Sınıf içi tartışmalara katılımlarını,
• Grup çalışmalarına ve tartışmalarına katılımlarını ve
• Öğretim sürecinde yapılan görevler ve materyallere öğrencinin gösterdiği
tepkiyi gözlemler.
Aşağıdaki noktalar, öğretmenlere gözlem yapmada kolaylık sağlayacaktır.
• Ölçütleri koyarken bütün öğrenciler için aynı standartları kullanınız.
• Her öğrenciyi birkaç kez gözlemleyiniz.
• Her öğrenciyi değişik durumlarda ve farklı günlerde gözlemleyiniz.
• Her öğrenciyi değişik özellikler, beceriler ve davranışlara göre
değerlendiriniz.

3.
3
• Yapılan gözlem için değerlendirmeyi, mümkün olduğu kadar gözlemi
yaptığınız zaman kaydediniz.
PERFORMANS DEĞERLENDİRME
Performans değerlendirme, öğrencilerin bireysel farklılıklarını dikkate alarak,
onların bilgi ve becerilerini eyleme dönüştürmelerini, gerçek yaşama aktarmalarını
sağlayacak durum ve ödevler aracılığıyla değerlendirme yapmak biçiminde
tanımlanabilir. Performans değerlendirme, dersin kazanımlarıyla ilgili olarak
öğrencinin günlük yaşamındaki problemleri nasıl çözeceğini ve problem çözmek için
sahip olduğu bilgi ve becerileri nasıl kullanacağını göstermesini ister. Performans
değerlendirmeyle öğrenciler, sınav saatleriyle sınırlandırılmaksızın geniş bir zaman
diliminde çalışma ve tekrar yapma, oluşturulan ölçütlere göre yeterlik derecelerini
ortaya koyma olanaklarına sahip olurlar. Performans değerlendirme gözlenebilen bir
performans veya somut bir ürünle sonuçlanmaktadır. Bu tip değerlendirmede kâğıt
kalem testleri gibi öğrenci basit cevaplar vermez, bir ürün meydana getirir. Otantik
değerlendirme görevleri öğrencilerin mümkün oldukça gerçek yaşama benzer
problemler yoluyla bilgi ve becerilerini göstermesini gerektirir. Açık uçlu sorular ya da
performans görevleri otantik ya da performans değerlendirme çalışmalarının iyi
örnekleridir.
Performans değerlendirme, öğrencinin yeni bilgiyi yapılandırmasını gerektirir.
Performans ödevlerinde, tek bir cevap yoktur. Ödevi tamamlamak için değişik yollar
bulunmaktadır. Bu nedenle iyi tanımlanmış bir ölçütle değerlendirmelidir. Başarılı bir
değerlendirme yapmak için her bir performans görevi bir dereceli puanlama anahtarı
(rubric) ile eşleştirilmelidir. Öğrenciler performans ödeviyle dereceli puanlama
anahtarının bir örneğini alırlar. Böylece değerlendirme sürecinde, öğrenciler
kendilerinden ne beklendiğini bilerek çalışmalarını ona göre yönlendirirler. Dereceli
puanlama anahtarı, öğrencinin başarısı için bir yol haritasına dönüşür.
PROJE: Öğrencilerin grup hâlinde veya bireysel olarak, istedikleri bir
alanda/konuda inceleme, araştırma ve yorum yapma, görüş geliştirme, yeni bilgilere
ulaşma, özgün düşünce üretme ve çıkarımlarda bulunma amacıyla ders öğretmeni
rehberliğinde yapacakları çalışmalardır.
Proje geliştirme süreci uzun, karmaşık ve zorlu bir süreçtir. Bu ödevler,
öğrencilerin yaratıcılık, araştırma, iletişim gibi üst düzey zihinsel becerilerini geliştirir.
Projenin tasarımından ortaya konulmasına kadar geçen süreç, bilimsel süreç
basamaklarını içereceğinden bilimsel süreç becerilerinin gelişmesine yardımcı olur.
Projeler yönergeler ve puanlama standartları gerektirir.
Proje konuları zümre öğretmenleri tarafından belirlenebileceği gibi
öğrenciler de kendi ilgi duydukları alanlara göre bireysel ya da grup olarak proje
konusu belirleyebilirler. Verilen proje konuları öğrencilerin düzeyine uygun ve yerel
imkânlara göre yapılabilecek nitelikte olmalıdır.
Grup halinde yapılacak projelerde grupların, öğrencilerin cinsiyet, başarı
durumu vb. özellikleri bakımından heterojen olmasına dikkat edilmelidir. Grup
çalışmalarında grup üyelerinin görev dağılımı projenin her aşaması için net olarak
yapılmalıdır. Görev dağılımı grup üyeleri tarafından yapılarak öğretmenin onayı alınır.
Projenin her aşamasında görevlerin yapılıp yapılmadığı aşamanın bitiminde
öğretmen tarafından kontrol edilir ve grup üyelerine geri bildirim verilir. Görevini
yeterince yerine getirmeyen öğrencilerin bireysel özelliklerine de dikkat edilerek
gerekli önlemler alınır.

4.
4
Proje Ödevi/ Örneği 1
ÜNİTE Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler
SÜRE 3 ay
KAZANIM NO. B–8/C–7/C–8
DEĞERLENDİRME Proje değerlendirme formu ya da dereceli puanlama anahtarı.
Sevgili öğrenciler,
Ülkemizde uygulanan ve yanlış olduğunu düşündüğünüz bir norma yazılı
basında (dergi, gazete) ne kadar önem verildiğini araştırarak, buna ilişkin görüş ve
önerilerinizin yer aldığı bir rapor hazırlayınız.
Bu çalışmayı yaparken aşağıdaki adımları izlemeniz size yardımcı
olacaktır.
1. Bir çalışma planı hazırlayınız ve planı öğretmeniniz ile paylaşınız.
2. Ülkemizde uygulanan yanlış olduğuna inandığınız bir toplumsal norm
belirleyiniz.
3. 3 ay süre ile gazete ve dergileri takip ederek seçtiğiniz norma ilişkin
haberleri toplayınız. (Punto büyüklüğü arttıkça, habere verilen önem
artar.)
4. Punto büyüklüklerini cetvelle ölçünüz ve hazırlayacağınız çizelgeyi
uygun bir şekilde doldurunuz.
Tarih Haberin Başlığı Punto
Büyüklüğü (..cm)
5. Basından topladığınız haberleri tarih sırasına göre düzenleyiniz.
6. Seçtiğiniz normu, seçme gerekçenizi yazınız.
7. Haberlerin punto büyüklüklerine göre basının bu konuya verdiği önemi
yorumlayınız.
8. Punto büyüklüklerine göre basının bu konulara verdiği önemin yeterliliği
konusundaki düşüncelerinizi yazınız.
9. Çevrenizde seçmiş olduğunuz normla ilgili varsa örnekleri de
çalışmanıza ekleyiniz.
10. Yanlış olduğunu düşündüğünüz bu uygulamanın ortadan kalkması için
uygulanabilir bir çözüm yolu öneriniz.
11. Çalışma sonunda yaptıklarınızı Türkçe yazım kurallarına uygun olarak
bir rapor haline getiriniz.

5.
5
Form:2
PROJELER İÇİN DEĞERLENDİRME FORMU ÖRNEĞİ
Öğrencinin Adı – Soyadı: ..........................................................................
Değerlendirme Tarihi / Süreci: ..........................................................
Projenin Adı: ....................................................................................................
A. Organizasyon özellikleri Evet Hayır Yorumlar
1. Öğrenci ödevin hedeflerini kavradı.
2. Öğrenci ödevin gerekliliklerini ve ödeve ilişkin belirli terimleri
kavradı.
3. Öğrenci zaman çizelgesini ve ödevin bitiş tarihini kavradı.
4. Öğrenci ödevin değerlendirilmesinde kullanılacak olan
metotları/prosedürleri ve ölçütleri kavradı.
5. Öğrenci ödev konusu tartışma ve ödev yönergelerine
kendinden bir şeyler katma fırsatına sahipti.
6. Ödev öğrencinin yeterlilikleri doğrultusunda verildi.
7. Ödevin tamamlanması sürecinde öğrenciye danışmanlık
yapıldı.
B. Öğrencinin öğrenmesi Evet Hayır Yorumlar
1. Öğrenci kendi sorularını yapılandırdı ve bunları yanıtladı.
2. Öğrenci bireysel girişimlerine delil gösterdi.
3. Ödevi yaparken öğrenci diğer öğrencilerle fikir alışverişinde
bulundu.
4. Öğrenci ödevi hazırlarken sistemli bir şekilde çalıştı.
6. Ödevin değerlendirilmesinde kullanılacak ölçütler:
• planlama
• organizasyon
• yorum
• sonuç
• analiz
• uygulama
• sentez
• hipotez
• çıkarım / önerme
• değerlendirme
7. Ödevin doğruluğunu ve uygunluğunu değerlendirmede
kullanılacak teknik özellikler:
• Cümle yapısı
• Noktalama işaretleri
• İmla kuralları
• El yazısı
• Ödevdeki bilgiler
http://www.sasked.gov.sk.ca/docs/policy/studeval/index.html

6.
6
PROJELER İÇİN DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI ÖRNEĞİ
Ad - Soyad: _____________________ Tarih: ___________________
Öğretmenin adı - Soyadı:
Projenin adı: _____________________
_____________
Süreç Ortalamanın altı Tatmin edici Ortalamanın üstü
1. Ne yapması gerektiğini kavradı. 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
2. Projeyi tamamlamak için uygun bir plan
yaptı.
1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
3. Zamanı etkili ve verimli kullandı. 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
4. Gerekli temel bilgileri elde etti. 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
5. Öğretmenle iletişimi iyiydi. 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
Proje Ortalamanın altı Tatmin edici Ortalamanın üstü
1. Görünüm 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
2. Yazım kuralları 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
3. Organizasyon ve yapı 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
4. Yaratıcılık 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
5. Bilgi sunumu 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9, 10
6. Diğer: 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8, 9,10
Toplam puan:____________________________
Öğretmenin Yorumları:
(www.teach-nology.com)

7.
7
PROJE DEĞERLENDİRME FORMU
Projenin Adı : ……………
Adı ve soyadı : ……………
Sınıfı : ……………
No : ……………
DERECELER
Zayıf Kabul Orta İyi Çok İyi
BECERİLER Edilebili
r
1 2 3 4 5
I. PROJE HAZIRLAMA SÜRECİ
Projenin amacını belirleme
Projeye uygun çalışma planı yapma
Grup içinde görev dağılımı yapma
İhtiyaçları belirleme
Farklı kaynaklardan bilgi toplama
Projeyi plana göre gerçekleştirme
Ekip çalışmasını gerçekleştirme
Proje çalışmasının istekli olarak gerçekleştirilmesi
TOPLAM
II. PROJENİN İÇERİĞİ
Türkçe’yi doğru ve düzgün yazma
Bilgilerin doğruluğu
Toplanan bilgilerin analiz edilmesi
Elde edilen bilgilerden çıkarımda bulunma
Toplanan bilgileri düzenlenme
Kritik düşünme becerisini gösterme
Yaratıcılık yeteneğini kullanma
TOPLAM
III. SUNU YAPMA
Türkçeyi doğru ve düzgün konuşma
Sorulara cevap verebilme
Konuyu dinleyicilerin ilgisini çekecek şekilde
sunma
Sunuyu hedefe yönelik materyalle destekleme
Sunuda akıcı bir dil ve beden dilini kullanma
Verilen sürede sunuyu yapma
Sunum sırasındaki öz güvene sahip olma
Severek sunu yapma
TOPLAM
GENEL TOPLAM
ÖĞRETMENİN YORUMU:
……………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………….

8.
8
Form:3
PROJE ÇALIŞMALARI İÇİN ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU ÖRNEĞİ
Ad – Soyad: ______________________ Tarih: ___________________
Proje: _______________________________________________
Bu projeyi tamamlamak için yapmam gerekenler: ............................
Proje ile ilgili olarak anlayamadıklarım: .....................................
Bu projede değiştirmem / eklemem / çıkarmam gerekenler: .......................................
Bu projeden öğrendiğim kavramlar .............................................
Yapmış olduğum işi geliştirmek için yapabileceklerim: ..........................................
Bunları yapma nedenlerim ..........................................................................................
Not: Öğrencilerin projelerini değerlendirmek için verilen üç formu kullanmak zorunlu değildir.
Projeyi değerlendirmek için “Değerlendirme Formunu” ya da “Dereceli Puanlama
Anahtarı“kullanılabilir. Öğrencilerin durumuna göre projede ya da değerlendirme formlarında
değişikli yapılabilir.
Proje Ödevi/ Örneği 2
Ders: Sosyal Bilgiler
Sınıf: 7
• Kazanım: 20. Yüzyılın başında Osmanlı Devleti ve Avrupa ülkelerinin siyasi
ve ekonomik yapısıyla I.Dünya Savaşı’nın sebep ve sonuçlarını ilişkilendirir.
Beceriler: Araştırma, eleştirel düşünme, karar verme
Projenin Amacı: Çanakkale Savaşlarının nedenini, gelişimini ve sonuçları
konusunda bir görüş oluşturmak.
Çanakkale Barış Parkı’na, Çanakkale savaşlarını öğrenmek isteyen ziyaretçilerin
gezebileceği bir müze inşa edilecektir. Bu müzenin amacı ziyaretçilerin Çanakkale
Savaşlarının neden başladığını, nasıl geliştiğini ve sonuçlarını öğrenmelerini
sağlamaktır. Müze 3 katlı olacaktır. Müze için bir sergi tasarımcısı (kürator)
aranıyor. Bir yarışma açıldı ve yarışmaya siz de katılacaksınız. Aşağıdaki
ipuçlarından yararlanarak 1. 2. ve 3. katlardaki sergileri yansıtan bir müze planı
Projenizi hazırlarken,
1. Projenizdeki sergide fotoğraflar, yağlı boya resimler, Atatürk’ten sözler ve
anılar, filmler, kitaplar, nesneler, türküler, maketler, haritalar, askerlerin ve
subayların anıları, sözlü tarih arşivini kullanabilirsiniz.
2. Projenizi değişik şekilde (resim, maket, dosya vb.) sunabilirsiniz.
3. Topladığınız görsel ve yazılı materyalleri tematik ve kronolojik olarak
gruplayabilirsiniz.
Proje Ödevi/ Örneği 3

9.
9
İçerik Düzeyi Sosyal Bilim Çalışmaları
Sınıf Düzeyi 10. Sınıf
Tema Adı Sanat
Kazanımlar Sanatın yaşantımızdaki etkilerini fark eder.
Sanatla ilgili mekânları (galeri, müze vb.) ziyaret
etmeye istek duyar. Estetik duyarlılık kazanır.
Beklenen Performans Araştırma, yaratıcılık
Süre 2 Ay
Puanlama Yöntemi Dereceli Puanlama Anahtarı
Proje Konusu
Sizden, okulun bulunduğu sokağı sanatsal motiflerle dekore edeceğiniz bir sergi
düzenlemeniz beklenmektedir. Düzenleyeceğiniz sergi için;
- Sokağa yerleştirecek uygun sanatsal objeler (heykel, fotoğraf, resim vb.)
kullanmalısınız.
- Sergilenmek üzere kendinizin ya da arkadaşlarınızın yaptığı heykel, resim;
çektiği fotoğrafları da kullanabilirsiniz.
- Sokağı sanatsal objelerle nasıl dekore edeceğiniz konusunda sanatçılardan
görüş alabilirsiniz.
- Belirlediğiniz objeleri sokağın uygun yerine yerleştirmelisiniz.
- Sergide yer vereceğiniz eserler ve fotoğraflarla tanıtıcı bilgiye yer vermelisiniz.
Projeyi Hazırlarken Dikkat Etmeniz Gerekenler
1. Bu sergiyi hazırlamak için sınıfınızdan grup halinde çalışabileceğiniz arkadaşlar
belirlemelisiniz.
2. Çalışmalarınızı zamanında tamamlayacak ve okulun bulunduğu sokağı dekore
edecek şekilde bir plan oluşturmalısınız.
3. Kendi aranızda çalışma sürecinde üstleneceğiniz sorumlulukları belirlemelisiniz.
4. Sergi çalışmasından önce sergilerin nasıl düzenlendiği, neleri içerdiği vb.
konularda bilgi edinmek için kitaplar, dergiler, internet vb. kaynaklardan
yararlanabilir, müzeleri, tarihi mekânları gezebilirsiniz.
5. Yapılan dekore çalışmasını okulun bulunduğu sokakta bir hafta süreyle
sergileyiniz.
6. Çalışma sonunda sergiyi gezen kişilerin ve duygu ve düşüncelerini anlatan
Türkçe yazım kurallarına uygun bir rapor hazırlayınız.
7. Hazırlıklarınızı en geç …./…./20… tarihine kadar bitirmelisiniz.
PROJE DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI
Nitelikler Geliştirilmeli (1) İyi (2) Mükemmel (3)

10.
10
Serginin nasıl Serginin nasıl Serginin nasıl
düzenleneceği, düzenleneceği, düzenleneceği,
Araştırma ve sokağa nasıl sokağa nasıl sokağa nasıl
görüş alma yerleştirileceği ve yerleştirileceği ve yerleştirileceği ve
sanatsal objeler sanatsal objeler sanatsal objeler
(heykel, fotoğraf, (heykel, fotoğraf, (heykel, fotoğraf,
resim vb.) resim vb.) konusunda resim vb.) konusunda
konusunda yeterince kısmen araştırma araştırma yapılmış ve
araştırma yapılmış ve bir yeteri kadar sanatçı
yapılmamış ve sanatçı ile ile görüşülmüştür.
sanatçılarla görüşülmüştür.
görüşülmemiştir.
Sokağa Sokağa Sokağa yerleştirilecek
İçerik yerleştirilecek uygun yerleştirilecek kısmen uygun objeler
objeler seçilmemiştir. uygun objeler seçilmiştir.
seçilmiştir.
Seçilen objeler renk, Seçilen objeler renk, Seçilen objeler renk,
Düzenleme desen, içerik olarak desen, içerik olarak desen, içerik olarak
rasgele yerleştirilmiş uygun yerlere uygun yerlere
olup estetikten yerleştirilmiş ancak yerleştirilerek estetik
yoksundur. estetik görüntü olarak düzenlenmiştir.
sağlanamamıştır.
Serginin hazırlaması Serginin hazırlaması Serginin hazırlaması
Çalışma için grupta görev için grupta görev için grupta görev
Alışkanlığı dağılımı yapılmış dağılımı yapılarak dağılımı yapılarak
ancak çalışma çalışma sürecinde çalışma sürecinde
sürecinde üstlenilen üstlenilen üstlenilen
sorumluluklar yerine sorumlulukların sorumluluklar tam
getirilmemiştir. bazıları yerine olarak yerine
getirilmiştir. getirilmiştir.
Okulun bulunduğu Okulun bulunduğu Okulun bulunduğu
Planlama sokağı dekore sokağı dekore sokağı dekore edecek
edecek şekilde edecek şekilde bir şekilde bir plan
uygulanabilir bir plan plan oluşturulmuş oluşturulmuş ve plana
oluşturulmamış ve ancak plana uygun uygun olarak
çalışmalar olarak çalışmalar çalışmalar zamanında
zamanında zamanında tamamlanmıştır.
tamamlanmamıştır. tamamlanmamıştır.
Çalışma sonunda Çalışma sonunda Çalışma sonunda
Raporlaştırma sergiyi gezen sergiyi gezen sadece sergiyi gezen kişilerin
kişilerin ve bir kaç kişinin ve ve kendisinin duygu
kendisinin duygu ve kendisinin duygu ve ve düşüncelerini tam
düşüncelerini düşüncelerini anlatan olarak anlatan bir
anlatan rapor Türkçe bir rapor hazırlanmış rapor Türkçe yazım
yazım kurallarına ancak raporda kurallarına uygun
uygun şekilde Türkçe yazım şekilde hazırlanmıştır.
hazırlanmamıştır. kurallarına tam olarak
uyulmamıştır.
Yukarıda verilen dereceli puanlama anahtarına göre öğrencilerin projeleri
değerlendirilirken, her bir ölçüt (araştırma ve görüş alma, içerik, düzenleme, çalışma

11.
11
alışkanlığı, planlama, raporlaştırma) düzeyinde öğrencilerin eksiklikleri varsa
belirlenir. Bu eksiklikleri gidermeye yönelik önlemler alınır. Not vermek için ise
öğrencilerin her ölçütten aldıkları puanlar toplanır ve yüzdeliği hesaplanarak nota
dönüştürülür.
Proje Ödevi/ Örneği 3
İçerik Düzeyi İkinci Yabancı Dil Almanca, İngilizce ve Fransızca
Sınıf Düzeyi 11. Sınıf
Ünite Adı
Beklenen Performans Araştırma, Yaratıcılık
Süre 3 Ay
Puanlama Yöntemi Dereceli Puanlama Anahtarı
Proje Konusu
Sizden, öğrendiğiniz yabancı dilde bir dergi hazırlamanız belenmektedir.
Hazırlanacak dergide;
- Çeşitli konuları (spor, eğlence, haber, fıkralar, bilmeceler, bilimsel yazılar vb.)
içeren bölümlere yer vermelisiniz,
- Ele alacağınız konularla ilgili resimler bularak derginin görselliğini
artırmalısınız,
- Ele alacağınız konularla ilgili makale, açıklayıcı yazılar vb yer vermelisiniz,
Projeyi Hazırlarken Dikkat Etmeniz Gerekenler
1) Bu dergiyi hazırlamak için sınıfınızdan grup halinde çalışabileceğiniz
arkadaşlar belirlemelisiniz.
2) Dergiyi zamanında tamamlayacak şekilde bir plan oluşturmalısınız.
3) Grup üyeler kendi aralarında derginin hazırlanma sürecinde üstleneceği
sorumlulukları belirlemelidir.
4) Dergide yer vereceğiniz konular için kitaplar, dergiler, internet vb.
kaynaklardan yararlanabilirsiniz.
5) Hazırlayacağınız dergi yirmi sayfadan az olmamalıdır.
6) Derginin içeriğinde açık ve anlaşılır bir anlatım kullanmaya özen
göstermelisiniz.
7) Hazırladığınız dergiyi grup üyeleriyle birlikte sınıfta 15 dakikalık bir sürede
sunmalısınız.
8) Yapılacak sunuda her grup üyesi derginin en az bir bölümünü sunmalıdır.
9) Dergi ve sunu hazırlıklarınızı en geç …./…./20… tarihine kadar bitirmelisiniz.
PROJE PUANLAMA ANAHTARI
Nitelikler Geliştirilmeli (1) İyi (2) Mükemmel (3)
Ürünün Yazım Boyutu

12.
12
Gramer Kurulan cümlelerde söz Kurulan cümlelerde söz Kurulan cümleler söz
dizimi, eklerin ve dizimi, eklerin ve dizimi, eklerin kullanımı
noktalama işaretlerinin noktalama işaretlerinin bakımından uygundur.
kullanımı bakımından kullanımı bakımından bir Noktalama işaretlerinin
anlatımı bozacak ölçüde kısım hatalar olmasına kullanımı uygundur.
hatalar bulunmaktadır. karşın, bu hatalar anlatımı
bozmamaktadır.
Anlatım Yalnızca bir iki konuya Çeşitli konulara yer Çeşitli konulara yer
değinilmiştir. Sınırlı verilmiştir. Konular güncel verilmiştir. Konular
sayıdaki bu konuları ve ilgi çekicidir. Belirlenen güncel ve ilgi çekicidir.
birbirinden ayırmak konularla ilgili anlaşılır Belirlenen konularla ilgili
güçtür. Yapılan betimlemeler yapılmıştır. anlaşılır betimlemeler
betimlemeler zaman yapılmıştır. Konuların
zaman aktarımı akıcıdır. Kurulan
anlaşılamamaktadır. cümleler özenle
seçilmiştir.
Görsellik Dergide resim, çizim, Konularla ilgili resim, çizim, Konularla ilgili resim,
fotoğraf vb. yer fotoğraf vb. yer verilmiştir. çizim, fotoğraf vb. yer
verilmiştir. Ancak bazı verilmiştir. Seçilen
görsel unsurların resimler ilgi çekicidir.
konularla bağlantısı Görsel unsurlar anlatımı
kurulamamaktadır. güçlendirmektedir.
Ürünün Sunum Boyutu
Vurgu ve Sunuda kullanılan Sunum yapan kullandığı Sunum yapan kullandığı
tonlama sözcüklerin sözcükleri söyleniş sözcükleri söyleniş
söylenişlerinde hatalar biçimlerine dikkat ederek biçimlerine dikkat ederek
yapılmıştır. kullanmaktadır. Ancak kullanmaktadır. Anlatımı
anlatımı güçlendirecek güçlendirecek vurguları
vurgulamalarda eksikler kullanmaktadır.
bulunmaktadır.
Anlatım Sunuda yapılan Sunuda belirlenen Sunuda belirlenen
betimlemelerden yola konularla ilgili anlaşılır konularla ilgili anlaşılır
çıkarak hangi konudan betimlemeler yapılmıştır. betimlemeler yapılmıştır.
bahsedildiğini anlamak Zaman zaman akıcılığı Konuların aktarımı
güçtür. bozan hatalar yapılmıştır. akıcıdır. Kurulan
Ancak bu hatalar anlatımı cümleler özenle
bozmamaktadır. seçilmiştir.
Dinleyici Sunum yapan, dinleyiciler Sunum yapan, dinleyicilerin Sunum yapan,
İle karşısında uygun bir karşısında uygun bir dinleyicinin anlatılanları
Etkileşim bedensel pozisyon bedensel pozisyon anlamasına yardımcı
almamıştır. Sunum, jest almasına karşın, jest ve olacak jest ve
ve mimiklerden mimiklerin kullanımı ile mimiklerden
yoksundur. anlatımı yeterince faydalanmıştır. Beden
güçlendirmemiştir. pozisyonu olarak,
dinleyiciye uygun bir
pozisyon kullanmıştır.
PERFORMANS ÖDEVİ/ GÖREVİ
Programda öngörülen eleştirel düşünme, problem çözme, okuduğunu anlama,
yaratıcılığını kullanma, araştırma yapma gibi öğrencinin bilişsel, duyuşsal, psiko-

13.
13
motor alandaki becerilerini aynı anda kullanmasını, geliştirmesini ve bir ürünün ortaya
konmasını gerektiren çalışmalarıdır.
Performans ödevleri, kısa sürelerde yapılabilecek çalışmalardır. Bu tür
ödevlerle, öğrencilerin derslerde kazandırılması hedeflenen üst düzey becerilerdeki
gelişimlerini günlük yaşamla ilişkilendirerek göstermeleri beklenmektedir. Performans
ödevlerinin bir sınıftaki her öğrenciye, aynı konu başlığında ve aynı zamanda
verilmesi zorunlu değildir. Performans ödevleri öğrencilerin seviyesine uygun ve
öğrenciler tarafından yapılabilecek nitelikte olmalıdır. Performans ödevlerinin
güvenirliği açısından öğrencinin ödevi yaparken konuya ilişkin kazanımlarını
gözlemleyebilmek için ödevin belirli aşamaları sınıf ortamında gerçekleştirilir ya da
yapmış olduğu çalışmayı öğretmeniyle ve arkadaşlarıyla paylaşması sağlanır.
Performans ödevi/görevi için örnekler:
• Bir konu hakkında yazı yazma (makale, anı vb. )
• Sergi oluşturma,
• Aynı grafikleri farklı ölçülerde çizme,
• Bir tarzdaki grafiği başka tarza dönüştürme,
• Bir yolculuk için verilen zaman ve bütçe sınırlamalarıyla bir yolcu rehberi
geliştirme,
• Bilimsel gözlemlerini tablo oluşturarak belirtme,
• Bilimsel bir olayı sözel ve görsel olarak betimleme,
 Bir konuyla ilgili afiş, poster, broşür vb. hazırlama
 Bir oyun, piyes vb. yazma ve sergileme
 Herhangi bir şey için bir sınıflama şeması geliştirme, kategorileri açıklama ve
doğruluğunu savunma
 Deney yapma
 İki çalışmayı (resim, müzik parçası, dans veya oyun) yarattıkları ruh hâli
açısından karşılaştırma
 Bir tiyatro oyununa eleştiri yazma
 Bir oyun için sahne ve kostüm hazırlama
 Bir ev planı çizme
 Geniş bir grubu doyurmak için gerekli olan yiyecek miktarını hesaplama,
 Bir müzik parçası besteleme
 Bir müzik parçası çalma
 Bir dans sergileme
 Tanıdıkları bir kişinin biyografisini yazma
 Tüketici tercihlerine ilişkin bir oylama yapıp sonuçları grafikle ifade etme ve
sonuçları tartışma
Performans Ödevi / Örnek 1
İçerik Sınıf Beklenen Süre Değerlendirme

14.
14
Düzeyi Performans
Uzunlukları ölçme ve
Ondalık
yuvarlama 4
Kesirlerden Dereceli puanlama
6 Uygun bir ölçek ders
Ölçmeye Açılan anahtarı
belirleme saati
Kapı
Ölçek oluşturma
Amaç: Plan yaparak üzerinde sınır işaretleri, çizilen yerle ilgili bilgiler,
planlarda kullanılan işaretleri ve doğru bir ölçek kullanmak.
Ödevin Konusu: Siz ve arkadaşlarınızdan bildiğiniz bir yerin (okulun, okul
bahçesinin ya da evinizin bahçesinin) planını yapmanız bekleniyor.
Araç-Gereçler: Metre, pusula, cetvel, pastel boya, renkli kalemler, tahta
kalemi, poster kâğıdı (büyük boy resim kâğıdı ya da karton).
Bu çalışmayı yaparken,
1. Uzunlukları doğru olarak ölçün ( bu ölçümlerde bulduğunuz sayıları
yuvarlayın).
2. Yer isimlerini belirtin ( bahçede bu isimler ağaç, ağaçlık vb. olabilir).
Bunları, planda şekillerle gösterebilirsiniz.
3. Planınıza son hâlini vermeden önce, taslak bir plan çizin. Bu sizin
görüntüleri ve şekilleri görselleştirmenize yardımcı olacaktır.
4. İki veya üç kişilik gruplarla çalışabilirsiniz.
Öneriler
• Ölçme bandı, şerit veya metre kullanarak uzunlukları ölçün.
• Ölçtüğünüz uzunlukları kaydedin. Aklınızda tutmaya çalışmayın.
• Uzunlukları kaydettikçe planınızı oluşturun. Plan işaretlerini olması gereken
yerlere koyun.
• Yön bulmak için pusula kullanın.
• Planın son çizimini bitirdikten sonra uzunlukları ve plan işaretlerinin
yerlerini ve yönleri belirterek renklendirin. Planınızı orijinal bölgeyle
karşılaştırın ve doğru olduğundan emin olun.
Ödevinizi yapmadan önce aşağıdaki notu dikkatle okuyunuz.
Öğrenciye Bilgi Notu:
Nasıl Plan Yapabiliriz?

15.
15
1. Planınızın sınırlarına karar verin.
2. Planını çizeceğiniz bölgenin taslağını çizin.
3. Plandaki işaretlerin yaklaşık olarak yerlerini belirtin. Her hangi bir okulda bu
işaretler merdivenler, lavabolar olabilir. Bahçede ise ağaçlar, çiçekler olabilir.
4. Bölgenin uzunluk ve genişliğini doğru olarak ölçün. Plan işaretlerini uygun
yerlere yerleştirin.
5. Planınızın ölçeğini, en uzun ölçümünüzü göz önünde bulundurarak ve
kâğıda nasıl yerleştireceğinizi düşünerek seçin.
6. En iyi ölçeği seçmek için, kâğıdın uzun tarafını (cm cinsinden), ölçtüğünüz
alanın en uzun kısmına (metre cinsinden) bölün.
7. Bulduğunuz sayıyı yuvarlayın. Örneğin, ölçümünü yaptığınız alandaki en
uzun bölüm 85 metre ve kâğıdınızın uzun kenarı 30 cm ise, öncelikle 85
metreyi cm’ye çevirin (85 m = 8500 cm). Sonra, payın bir olması için 30/8500
işleminde, payı ve paydayı 30’a bölün. Bu durumda ölçek, 1/283.333 olur.
Burada bir yuvarlama işlemi yapmamız gerekir.
8. Şimdi de sınırın diğer boyutunu bulduğunuz ölçeği kullanarak küçültüp
çiziniz, sonucu yuvarlayın.
9. Nesneleri planınıza yerleştirmek için, ölçümlerinizi ve bulduğunuz ölçeği
kullanın. Örneğin, bir elma ağacı, bahçenin doğu tarafındaki çitlerden 3
metre ve kuzey çitlere 5 metre uzaklıkta olduğunu varsayalım. Ölçeğiniz
1/300 cm ise, ölçekte 1 cm = 3 metreyi gösterir. Buna göre, 3 metrelik
uzaklığın 1 cm ile, 5 metrelik uzaklığında da 1.666 cm olması gerekir. 1.666
cm’yi yuvarlama yaparak 2 cm olarak alabilirsiniz. Bu ağacı, yaptığınız
planda, kuzey çitlerine 2 cm ve doğu çitlerine de 1 cm uzağa
yerleştirebilirsiniz.
Öğretmene Bilgi Notu
1. Öğrencilere çizmek istedikleri planlarla ilgili bilgiler veriniz.
2. Planlarda uzaklıkları göstermek için bir ölçek kullanıldığını açıklayarak başlayın.
3. Bir dünya plansında 1 cm, 150 km’yi gösteriyor olabilir. Bir bahçe plansında ise 1 cm, birkaç
metreye karşılık olabilir.
4. Ölçekler, matematiksel işlemler yapılarak oluşturulur.
5. Uzunlukları ölçerken, öğrencilerden mümkün olduğunca doğru (net) ölçümler yapmalarını ve
ölçümleri en yakın sayıya yuvarlamalarını isteyin.
6. Öğrencilerden okulun veya okul bahçesinin planı için ölçek oluşturmalarını isteyin. Öğrenciler
gerekli ölçümleri yaparken birlikte iş birliği içinde çalışmalarını sağlayın.
7. Öğrencilerin önce bir plan taslağı oluşturmalarını isteyin. Böylece, onların ilişkileri görmelerine ve
neyin nerede olması gerektiğini anlamaları kolaylaşacaktır.
8. Öğrenciler, planları çizdikten sonra, plan üzerindeki yerleri adlandırmaları ve renklendirmelidirler.
9. Öğrencilerinizin planlarını sergileyin.

16.
16
Performans Ödevi / Örnek 2
İçerik Düzeyi Sosyal Bilim Çalışmaları
Sınıf Düzeyi 11. Sınıf
Tema Adı Stratejik Doğal Kaynaklar
Kazanım Doğal kaynakların bilinçsiz kullanımına bağlı kirlilik
sorunu konusunda toplumun bilinçlendirilmesine
yönelik çözüm önerilerinde bulunur.
Beklenen Performans Araştırma, yaratıcılık, yazma
Süre 2 Hafta
Puanlama Yöntemi Dereceli Puanlama Anahtarı
Ödevin Konusu ve Hazırlarken Dikkat Etmeniz Gerekenler
Sizden, doğal kaynakların bilinçsiz kullanımına bağlı olarak meydana gelen kirlilik
sorunu konusunda toplumun bilinçlendirilmesine yönelik bir afiş hazırlamanız
beklenmektedir.
Afişinizi hazırlarken;
• Daha önce yapılmış afiş örneklerini inceleyiniz.
• Konunuzla ilgili bir afiş tasarımı yapınız.
• Afişin herhangi bir yerden kopya edilmemiş özgün tasarım olmasına dikkat
ediniz.
• Afişinize bir slogan bulunuz.
• Kompozisyon bütünlüğüne bağlı olarak belirlediğiniz sloganı da afiş üzerine
işleyiniz.
• Afiş tasarımınızı resim öğretmenine göstererek görüşlerini alınız.
• Tasarımınızda varsa düzeltmeler yapınız.
• Tasarımınıza son şeklini veriniz.
• Afişin hazırlanmasında her türlü çizim, grafik, boyama, yapıştırma, bilgisayar
çalışmaları vs. kullanabilirsiniz.
• Çalışmanızda internetten, arşivlerden, kitap, gazete, dergi, kaset, CD vb.
kaynaklardan yararlanabilirsiniz.
• Afişinizi ders öğretmenine ..../...../2006 tarihinde teslim edin.
Not: Aşağıdaki dereceli puanlama anahtarı sizlere ödevinizin hangi ölçütlere göre
değerlendirileceği konusunda bilgilendirilmeniz için verilmiştir.

17.
17
DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI
Adı :
Sınıfı :
Açıklama : Aşağıdaki dereceli puanlama anahtarı, afişinizi değerlendirmek için
hazırlanmıştır. Bu anahtar, aynı zamanda afişinizi hazırlarken hangi ölçütlere dikkat
edeceğiniz konusunda size bilgi vermektedir.
Puan GÖRÜNÜM
4 Afiş titizlikle hazırlanmış, afişin görünümü temiz ve düzenli.
Afiş ilgi çekicidir.
3 Afiş titizlikle hazırlanmış, afişin görünümü temiz ve düzenli.
Afiş ilgi çekici değil.
2 Afişin görünümü temiz ve düzenli değil.
Afiş ilgi çekici değil.
1 Afiş titizlikle hazırlanmamış, görünüm kirli ve düzensiz.
Afiş ilgi çekici değil.
Puan İÇERİK
4 Amaç açık ve anlaşılır olarak belirtilmiş.
Afişin konusu kısa ve öz şekilde vurgulanmış.
3 Amaç açık ve anlaşılır olarak belirtilmiş.
Afişin konusu vurgulanmış.
2 Amaç belirtilmiş.
Afişin konusu eksik vurgulanmış.
1 Amaç eksik belirtilmiş.
Afişin konusu vurgulanmamış.
Puan SLOGAN
4 İçeriğe uygun çarpıcı bir slogan bulunmuş.
3 İçeriğe uygun slogan bulunmuş ama çarpıcı değil.
2 Slogan bulunmuş ama içeriğe uygun değil.
1 Slogan hiç kullanılmamış.
Puan ÖGELERİN KULLANIMI
4 Görsel ve yazılı öğeler konuya uygun ve yeterli düzeyde kullanılmış.
Yazılı ve görsel öğeler arasında uyum sağlanmış.
Gereksiz detay kullanılmamış.
3 Görsel ve yazılı öğeler konuyla ilgili ama yetersiz kalmış.
Yazılı ve görsel öğeler arasında uyum sağlanmış.
Gereksiz detay kullanılmamış.
2 Görsel ve yazılı öğeler konuyla ilgili ama yetersiz.
Yazılı ve görsel öğeler arasında tam uyum sağlanamamış.
Gereksiz detay kullanılmış.
1 Görsel ve yazılı öğeler konuyu desteklemiyor.
Yazılı ve görsel öğeler arasında uyumsuzluk var.
Gereksiz detay kullanılmış.
Yukarıda verilen dereceli puanlama anahtarına göre öğrencileri
değerlendirirken, her bir ölçüt düzeyinde öğrencilerin eksiklikleri varsa belirlenir. Bu
eksiklikleri gidermeye yönelik önlemler alınır. Not vermek için ise puanların yüzde
karşılığı bulunur ve nota dönüştürülür. Bu çalışmadan alınabilecek en yüksek puan
16’dır. Örneğin, bir öğrenci bu çalışmadan 12 puan almış ise, yüzde puanı 75’dir
[(12/16)x100 =%75].

18.
18
Performans Ödevi / Örnek 3
(Sosyal Bilgiler- Türkçe)
Amaç: Afrika’nın bazı bölgelerindeki durumlara ilişkin bilgilendirici bir şiir yazma
Ürün: Yapacağınız grup çalışmalarında aşağıdakileri içeren bir poster hazırlamanız
beklenmektedir: 1. Başlık, 2. Dört şiir, 3. Grafikler.
Grup üyelerinden her biri bir şiir yazmaktan ve bir şiirdeki konuyu destekleyici
bir grafik hazırlamaktan sorumludur.
Süreç:
Grup olarak aşağıdaki işlemleri yapmanız beklenmektedir:
• Afrika’da bir bölge belirlemeniz.
• Bitki, hayvan, iklim, su, ses, renk vb. bir tema belirlemeniz.
• Son ürününüzün neye benzeyeceğini kararlaştırmanız ve her bir grup üyesinin
iş tanımlarını belirlemeniz.
Kişisel olarak aşağıdaki işlemleri yapmanız beklenmektedir:
• Şiir tiplerini ve örneklerini çalışmak
• Sevdiğiniz bir şiir tipini seçmek
• Seçtiğiniz çevreye ilişkin ders notlarını çalışmak
• Şiirde kullanacağınız fikir ve sözcükleri listelemek
• Şiirinizin ilk taslak halini hazırlamak
• Bu taslağı grup arkadaşlarınızla paylaşmak, önerilerini almak
• Taslağı öneriler doğrultusunda düzeltmek
• Şiirin son halini hazırlamak
• Şiirdeki fikirleri destekleyen bilgileri bulmak ve bunları grafik haline
dönüştürmek
Planlamanız ve bireysel sorumluluklarınız tamamlandığında, grup olarak son
ürününüzü hazırlamalısınız. Bu aşamada hazırladığınız ürünü sınıfta sunacaksınız.
Değerlendirme: yaptığınız çalışma, yazdığınız şiirdeki dil, içeriğin anlamı, araştırma
sonuçlarının şiirde ele alınan konuyla ne ölçüde birleştirildiği, son hazırlanan
posterdeki yaratıcılık ve düzgün lük açısından değerlendirilecektir.
Kaynak: Sınıf İçi Ölçme ve Değerlendirme Uygulamaları (Prof. Dr. G. Berberoğlu).

19.
19
Performans Ödevi / Örnek 4
Amaç: Ülkemizde yaşanan çevre sorunlarını araştırarak, bu sorunların neden ve
sonuçları konusunda çıkarımlarda bulunmak.
Hazırlama Süresi: 1 ay
Performans Ödevi: Sizden ülkemizde yaşanan bir çevre sorununu araştırmanız
isteniyor.
Ödevinizi yaparken;
• Ülkemizde yaşanan ve size göre en önemli olan bir çevre sorununu
belirleyiniz.
• Bu çevre sorunu ile ilgili en önemli veri kaynağınız gazete ve dergiler olacaktır.
• Bir ay süreyle farklı gazete ve gergileri izleyerek ülkemizdeki bu sorunun
neden ve sonuçlarıyla ilgili haber ve fotoğrafları toplayınız.
• Topladığınız haber ve fotoğrafları analiz ederek sorunun neden ve
sonuçlarıyla ilgili çıkarımlarda bulununuz.
• Çıkardığınız sonuçlara göre bu sorunun çözümüne yönelik öneriler yazınız.
• Yaptığınız çalışmaları Türkçe yazım kurallarına uygun bir şekilde
düzenleyerek bir rapor halinde sınıfınızda sununuz.
Değerlendirme: Çalışmanız, belirlediğiniz çevre sorununun neden ve sonuçlarına
ilişkin doğru çıkarımlarda bulunma, zengin materyal kullanma, çözümüne yönelik
mantıklı önerilerde bulunma ve raporlaştırma bakımından değerlendirilecektir.
DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI (RUBRİC)
Dereceli puanlama anahtarı, performansı tanımlayan ölçütleri içeren puanlama
rehberidir. Herhangi bir çalışmanın puanlanması için geliştirilmiş ölçütleri içeren bir
araçtır. En faydalı dereceli puanlama anahtarı öğretmenlerin kendi yaptıklarıdır.
Dereceli Puanlama Anahtarı Kullanmanın Nedenleri
• Öğretmen ve öğrenci için açık bir kalite tanımı verir.
• Öğrenciler derecelendirme ölçeği kullandıkça ürettikleri ürünün
sorumluluğunu daha fazla duyarlar.
• Öğretmenlerin puanlama için harcadıkları zamanın azalmasına katkıda
bulunur.
• Öğretmenin öğrenci çalışmalarını değerlendirmelerini basitleştirir.
• Öğrencilere bir ödevi tamamlarken kendi performanslarını
değerlendirebilecekleri standartlar ve ölçütler sağlar.
• Ölçeklerde belirlenen ölçütlerin velilere bildirilmesi, çocuklarına yardımcı
olacak velilere kolaylık sağlar.
Dereceli Puanlama Anahtarı Geliştirme Aşamaları I
 Ölçeğin ne amaçla geliştirileceğinin belirlenmesi,
 Ne tür puanlama anahtarı kullanılacağına karar verilmesi
 Ölçütlerin tanımlanması. Davranış, ürün yada her bir becerinin yeterlik düzeyi için
kısa ölçütler yazılır. Burada önemli olan yeterlik düzeylerini tanımlamak ve
düzeyler arasında ölçütleri iyi ayırt edebilmektir.
 Kullanılacak ölçeğin taslağının hazırlanması,
 Taslak üzerinde gerekli düzeltmelerin yapılması için öğrenci ve öğretmen
görüşlerinin alınması
 Uygulamadan sonra tutarlık ve güvenirliğin belirlenmesi

20.
20
Dereceli Puanlama Anahtarının Hazırlanmasına Yönelik Bazı Öneriler
 Dereceli puanlama anahtarlarında çok genel ölçütler kullanılmamalıdır.
 İşlevsel olmayan detaylara yer verilmemelidir.
 Sınırlı sayıda boyuta ya da özelliğe odaklanmak gerekir.
 Anahtar nitelikte, öğretilebilir ölçütler kullanılmalıdır.
 Ölçülebilir ölçütler kullanılmalıdır.
 Tanımlayıcılar dikkatlice seçilmelidir.
 Dörtlü bir performans düzeyi kullanmak daha işlevseldir.
 Düzeyler arasındaki uzaklık eşit tutulmaya çalışılmalıdır.
 Gerektiğinde, dereceli puanlama anahtarının ölçütlerinin belirlenmesi sürecine
öğrencilerin de katılımı sağlanmalıdır.
Amaçlarına Göre Dereceli Puanlama Anahtarı
1. Bütüncül Dereceli Puanlama Anahtarı: Öğretmenin genel süreci veya
ürünü bir bütün olarak, parçalarını dikkate almadan puanlamasıdır. Bu
yöntem öğrenme ürünleri toplam puan olarak değerlendirilmek istendiğinde
kullanılır.
PUAN ÖLÇÜTLER
Konuyu tümüyle iyi anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler
4 mantıklı gerekçelerle desteklendi. Konuyu farklı örneklerle açıkladı. Olaylar
arasında farklı bağlantılar kurdu. Konuyla ilgili çelişkili açıklama yapılmadı.
Konuyu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler mantıklı
3
gerekçelerle desteklendi fakat yeterli değildi. Yazılı açıklamalar yeterliydi.
Konunun çoğunu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler
2
desteklendi fakat yeterli değildi. Anlatımda çelişkili açıklamalar yapıldı.
Konunun birazını anladığını gösterdi. Örnekler yeterli değildi. Önemli eksikler
1
vardı.
2. Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı: Burada önce performans veya
ürünün parçalarının ayrı ayrı puanlanmasını, sonra da bu puanları
toplayarak toplam puanın hesaplanmasını gerektirir. Bu ölçekler, çalışmanın
ya da ürünün farklı boyutlarına farklı notlar vermek amacıyla oluşturulur.

21.
21
HARİTA İÇİN DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI
PUAN İÇERİK
Haritadaki bütün işaretler doğru ve dikkatli bir şekilde yerleştirilmiş. Sınır
4
çizgileri doğru ve özenle çizilmiş.
3 Bütün işaretler haritada var. Bunların çoğu da haritaya doğru yerleştirilmiş.
İşaretlerden bir kaçı haritada yok. Haritada olanların da bir kaçı doğru
2
yerleştirilmemiş.
1 İşaretlerin çoğu haritada yok. Olanların çoğu da doğru yerleştirilmemiş.
PUAN GÖRÜNÜMÜN YETERLİĞİ
Haritanın görüntüsü temiz ve çok renkli. Haritadaki işaretler çok kolay
4
okunuyor.
3 Haritada birkaç renk var. Bazı işaretler kolay okunmuyor.
2 Sınırlı sayıda renk kullanılmış. İşaretlerin ne olduğu haritadan zor okunuyor.
1 Renkler ya hiç yok ya da çok az kullanılmış. İşaretler çok az kullanılmış.
PUAN HARİTA ELEMANLARI
Haritanın başlığı, yön oku, ölçeği, anahtar bölümü (lejant), kaynağı, enlem ve
4
boylamları haritada bulunmaktadır.
Standart bir haritada olması gerekenlerin çoğu var. Bunların çoğu da doğru ve
3
kolay anlaşılmaktadır.
2 Standart bir haritada olması gerekenlerin yarısı yok.
1 Standart bir haritada olması gerekenlerin çoğu yok.
ÖĞRETİCİ METİN İÇİN DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI
Çok iyi (3) İyi (2) Kabul edilebilir(1)
Bilgiler açık, uygun Bilgiler uygun bir Tanımlar ve
ve doğru olarak şekilde ayrıntılar ya yok ya
Düzenleme düzenlenmiş. düzenlenmiş fakat da çok az.
bazı bölümler açık Düşünceler karışık,
değil ve düzensiz ve ilgisiz.
tutarsızlıklar var.
İçerik açık, ilgili, İçerik uygun fakat Yeterli içerik
İçerik doğru ve özlü amaçla bağlantısı göstergeleri çok az.
olarak verilmiş. eksik.
Okunabilirliği iyi Küçük hatalar var Doğru bir şekilde
ama okumayı yazıldığının
Yazım Kuralları engelleyecek kadar göstergeleri ya yok
değil. ya da çok az.
Okunması ile ciddi
sıkıntıları var.
Araştırma ve Bilgiler doğru Bilgiler ve veriler Analiz ve sonuç
Yorumlama yorumlanmış. doğru yorumlanmış yok ya da çok az
Araştırmaya dayalı fakat analizler ve bilgiyle yanlış
olarak analiz sonuçlar araştırma yorumlanmış.
yapılmış ve ile
sonuçlar çıkarılmış. desteklenmemiş.
Kelime Seçimi Kelimeler uygun bir Bazı uygun Kelimeler uygun
şekilde seçilmiş ve olmayan kelimeler değil ve kullanım
terimler konuyla verilmiş ya da sınırlı.

22.
22
ilgili. uygun kelimelerin
kullanılışı sınırlı.
Uyarlama: İndependent School District 196, Rosemount, Minnesota
SÖZLÜ SUNUM
Sözlü sunum, konuşma, dil eğitimi, dil sanatları gibi birçok alanda kullanılabilir.
Öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri hakkında iyi bilgi sağlarlar. Kontrol listeleri,
dereceli puanlama anahtarı ya da akran değerlendirme ölçekleri ile değerlendirme
yapılabilir. Sözlü sunumlar öğrencilerin hatırlama, kavrama ve hitap düzeyleri
hakkında bilgi toplamak için uygun araçlardır. Aynı zamanda problem çözme
becerileri de bu yöntemle ölçülebilir.
Örnek: Büyük kentlerdeki hava kirliliğinin önlenmesi için önerilerinizden oluşan
bir rapor hazırlayınız. Dinleyicilerin ilgisini çekecek biçimde raporunuzu beş dakika
içinde sununuz.
SÖZLÜ SUNUM DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI
Çok iyi (4) İyi (3) Kabul edilebilir(2) Kabul edilemez (1)
Çalışmada yeterince Çalışmayla ilgili yeterli Yeterince bilgi var Konu açık değil.
materyal kullanılmış. bilgi verilmiş. İçerik iyi ancak konuyla iyi Konuyu
İçerik İçerik iyi yapılandırılmış yapılandırılmış fakat ilişkilendirilmemiş. destekleyen bilgiler
ve ipuçlarıyla küçük çelişkiler var. yok.
desteklenmiş.
Çalışma iyi Bilgiler mantıksal Kavramlar ve Sunum düzenli
yapılandırılmış. Konuya sırayla verilmiş. düşünceler iyi değil ve bağlantılar
özgü örnekler yeterli, Genellikle iyi organize ilişkilendirilmemiş. eksik, akışkan
Tutarlılık sonuç bölümü açık, edilmiş. Fikirler Bağlantılar eksik, değil. Konunun
ve kontrollü ve akıcı şekilde arasındaki geçişler akış ve düşünceler gelişimi belirsiz.
Organizas ifade edilmiş. Geçişler beklenilen kadar iyi değişken. Sunumun sıralanışı
yon iyi, iyi organize edilmiş. değil. mantıksal değil.
Çalışma çok orijinal bir Sunumda bazı Çeşitlilik az yada Multimedya
şekilde sunuldu. orijinallikler var. yok. Çok az kullanımı yetersiz.
Yaratıcılık Dinleyicilerin dikkati Materyaller çeşitli, orijinallik ve Çeşitlilik yok yada
çekilmiştir. çalışmayla iyi yorumla çalışmalar az.
ilişkilendirilmemiş. sunulmuştur.
Multi medya araçlarının Multi medya Multi medya Multi medya çok az
kullanımı dengeli ve kullanımında çeşitlilik araçlarının yada hiç
çalışmayı geliştirmek yok ve çalışmayla kullanımı kullanılmamış. Araç
Materyal için doğru olarak ilişkilendirilmemiş. değişken.bir kullanımı dengesiz.
Kullanımı kullanılmış. bölümden diğerine ( Bazı yerlerde çok
geçişler düzgün fazla bazı yerlerde
değil. Multi medya çok az.)
çalışmayla açıkça
ilişkilendirilmemiş.
Anlatım açık ve anlaşılır. Açık ve anlaşılır bir Bazı konuşmalar Çok alçak yada çok
Uygun ses tonu konuşma ancak anlaşılır değil. Göz yüksek sesli
Konuşma kullanılmış. İyi bir duruş yeterince kibar değil. kontağı yetersiz. sunum. Göz
Becerileri ve göz teması var. Açıklamalar az kontağı yok.
Coşkulu ve güvenli bir veya yetersiz. Konuşma çok hızlı
anlatım. yada çok yavaş,
konuşma monoton
ve ilgi çekici değil.
Dinleyiciler sunumla Sunum sırasında Dinleyicilerin ilgisi Dinleyicilerin ilgisi
ilgili. Dinleyicilerin genellikle dinleyicilerin kaybolmuş kaybolmuş.
Dinleyici dikkati toplanmış, konu dikkati toplandı. Sunum sununun çoğunda Sunumda çelişkiler
Tepkileri yaratıcı bir şekilde ilginçti. az yada hiç hayal var.
sunulmuş. gücü
kullanılmamıştır.
Sunum belirlenen Sunum belirlenen Sunum belirlenen Sunum çok uzun
süreden +/- iki dakika süreden +/- dört dakika süreden +/- altı yada çok kısa,

23.
23
Sunum sapmış. sapmış. dakika sapmış. belirlenen süreden
Süresi +/- on dakika
sapmış.
ÖZ DEĞERLENDİRME
Belli bir konuda bireyin kendi kendisini değerlendirmesine öz değerlendirme
denir. Öz değerlendirme, bireyin kendi yeteneklerini kendilerinin keşfetmelerine
yardımcı bir yaklaşımdır. Öz değerlendirme öğrencilerin okulda yaptıkları çalışmaları,
nasıl düşündüğünü ve nasıl yaptığını değerlendirmelerini gerektirir.
• Kendini değerlendirme, öğrencilerin kendi güçlü ve zayıf yönlerini
tanımalarına yardım eder.
• Performansının düzeyi hakkında karar vermek için kişisel ya da kişiler arası
kriter koymada ve öğrencinin motivasyonunun yükselmesinde öğrencilere
fırsat verir.
• Öğrencilerin değişik durumlarda davranışlarını kontrol altına almalarını
sağlar.
• Kendini değerlendirme ile öğrenci sürecin bir parçası olduğunu hisseder.
• Kendilerine dışardan bakma yetisi gelişir.
Bu tür değerlendirmenin olumsuz yönleri de vardır. Genellikle kendi
performanslarını değerlendirirken yanlılığın varlığı göz ardı edilmemelidir.
Başlangıçta kendini değerlendirme, öğrencilerin deneyimsizliği nedeniyle yanılgılara
neden olabilir. Yine de öğrenciler daha fazla deneyim kazandıkça aldıkları kararlar
daha doğru olacaktır.
Öz değerlendirme yapmak amacıyla açık uçlu sorular, sözel ifadeler ya da
formlar kullanılabilir. Öz değerlendirme çalışmaları öğretmenlerin uygun gördükleri
sıklıkta yapılır ve bunların sonuçlarına göre öğrencilere not verilmez. Sonuçlar
öğrencinin gelişimine katkı sağlamak amacıyla kullanılır.
Öz Değerlendirme Formu
Bu form kendinizi değerlendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmalarınızı en doğru
yansıtan seçeneğe (x) işareti koyunuz.
Adı ve Soyadı:
Sınıfı : No:
Çok iyi İyi Orta Yetersiz
Ödevlerimi planlı bir şekilde yapmak
Çalışmamı zamanında tamamlamak
Başkalarının anlattıklarını ve önerilerini dinlemek
Anlamadığım yerlerde sorular sormak
Grup arkadaşlarıma çalışmalarında destek olmak
Çalışmalarım sırasında zamanımı akıllıca
kullanmak
Anlamadığım yerlerde başkalarından yardım
almak

24.
24
Öz Değerlendirme Formu
Bu form kendinizi değerlendirebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır.
Çalışmalarınızı en doğru yansıtan seçeneğe (X) işareti koyunuz. Daha sonraki üç
soruda ise (9, 10 ve 11), cevaplarınızı boş bırakılan yerlere yazınız.
Öğrencinin;
Adı ve Soyadı:
Sınıfı:
No:
Dereceler
Öğrencilerin Değerlendireceği Davranışlar Hiçbir
Her zaman Bazen
zaman
1. Başkalarının anlattıklarını ve önerilerini
dinledim.
2. Yönergeyi izledim.
3. Arkadaşlarımı incitmeden teşvik ettim.
4. Ödevlerimi tamamladım.
5. Anlamadığım yerlerde sorular sordum.
6. Grup arkadaşlarıma çalışmalarında destek
oldum.
7. Çalışmalarım sırasında zamanımı akıllıca
kullandım.
8. Çalışmalarım sırasında değişik materyaller
kullandım.
9. Bu etkinlikten neler öğrendim?
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
10. Bu etkinlik sırasında grubumdaki arkadaşlarıma nasıl yardım ettim?
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
11. Bu etkinlik sırasında en iyi yaptığım şeyler nelerdir?
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

25.
25
Öz Değerlendirme Formu
Öğrencinin Adı ve Soyadı: Tarih:
Sınıfı:
No:
Bu çalışmada neler yaptım?
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Bu çalışmadan neler öğrendim?
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Bu çalışmada başarılı olduğum bölümler:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Bu çalışmada en çok zorlandığım bölümler:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Çalışmamı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım?
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Bu çalışmayı tekrar yapsaydım şu şekilde yapardım:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

26.
26
AKRAN DEĞERLENDİRME
Öğrencilerin, arkadaşlarının hazırladığı ödevler, araştırmalar, projeler, raporlar
vb. çalışmalarını değerlendirmesidir. Öğrenciler, arkadaşlarının çalışmalarındaki
yeterlik düzeylerini değerlendirirken kendilerinin eleştirel düşünme becerileri gelişir.
Akran değerlendirme, öğretmene öğrencilerin gelişim ve yeterlik düzeyleri hakkında
geri bildirim sağlar. Akran değerlendirmede, öğrencilerin yanlı davranışlarını önlemek
için ölçütlerin öğrencilere verilmesi yararlı olur. Akran değerlendirme yapmak
amacıyla açık uçlu sorular, sözel ifadeler ya da formlar kullanılabilir.
Akran Değerlendirme Formu
Bu form, gruptaki çalışmalarınızı değerlendirmek üzere hazırlanmıştır.
Arkadaşlarınızın bu konudaki görüşlerini almak için formu doldurunuz. Size ayrılan
son sütunda da kendinizi değerlendiriniz. Sorulara cevabınız “evet” ise E, “bazen” ise
B, “hayır” ise H harfi yazınız.
Grubun Adı: ............................. Öğrencinin Adı-Soyadı: .....................................
ben3. Arkadaşıma göre
ben4. Arkadaşıma göre
ben1. Arkadaşıma göre
ben2. Arkadaşıma göre
ben5. Arkadaşıma göre
Bana göre ben
Çalışmalara gönüllü katılır.
Bildiklerini arkadaşlarıyla paylaşır.
Gerektiğinde arkadaşlarına yardım
eder.
Aldığı görevi zamanında yerine
getirir.
Arkadaşlarının görüşlerine
saygılıdır.
Tartışmalarda kırıcı olmadan
konuşur.
Form tamamlandıktan sonra, arkadaşlarınızın sizin çalışmalarınızla ve davranışlarınızla
ilgili genel izlenimlerinde “hayır” seçeneğinin öne çıktığını görürseniz, çalışmalarınızı tekrar
gözden geçirmenizde fayda vardır. Ayrıca, arkadaşlarınızın size ilişkin olarak görüşlerinde
dikkatinizi çeken ve geliştirmeniz gereken yönlerinizin neler olabileceği konusunda
düşünmeniz gerekir.
GÖRÜŞME (MÜLÂKAT)
Öğrencilerle yapılan görüşmeler, öğrencilerin çalışmaları hakkında ve konuları
nasıl anladıkları konusunda anlama düzeylerinin daha iyi değerlendirilmesine yardım
eder.
Aşağıda bazı örnek görüşme soruları verilmiştir:
Bir olayı (konuyu, yöntemi, fikri) değişik yolla açıklayabilir misin?
Bu etkinliği tekrar yapsaydın aynı sonuçları bulur muydun?

27.
27
Bu etkinliği daha kolay yapmanın başka bir yolu var mı?
Bu konuyla ilgili “gerçek yaşamından” bir örnek verebilir misin?
ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI (PORTFOLYO)
Öğrenci ürün dosyası, öğrencilerin bir ya da birkaç alandaki çalışmalarını,
harcadığı çabayı, geçirdiği evreleri gösteren başarılarının koleksiyonudur. Öğrencinin
gelişimini, velisinin ve öğretmenlerinin izleyebilmesine olanak sağlayan bir
çalışmadır. Sınıf içi etkinliklerin öğrencinin seçimi sonucunda bir araya getirilip,
yansıtılmasıyla oluşan öğrenci ürün dosyası, aynı zamanda hem öğretmen hem de
öğrenci için bir değerlendirme yöntemidir.
Kullanım amacına ve içeriğinde yer alan ürünlere göre, farklı ürün dosyaları
vardır. Amaca ve belirlenecek politikalara göre ürün dosyası tipi tercih edilir.
Haladyna (1997) öğrenci ürün dosyalarını; ideal, sergileme, belgeleme,
değerlendirme ve sınıf tipi olmak üzere beş gruba ayırmıştır. Aşağıda bu ürün
dosyalarının özellikleri kısaca açıklanmıştır:
1. İdeal Öğrenci Ürün Dosyası: Not verme amaçlı olarak kullanılmaz, amaç
öğrencinin gelişimini ve öğrenme sürecini yansıtmasıdır. Öğrencilerde not
kaygısı olmadığı için, olumlu bir yaklaşım sunar. Öğrencinin çok farklı
düzeydeki çalışmalarını içerir.
2. Sergileme Tipi Öğrenci Ürün Dosyası: Öğrencilerin yaptıkları en iyi
ürünlerden, yani öğrencinin kendini en iyi yansıttığına inandığı
çalışmalardan oluşur. Genellikle görsel ve performansa dayalı sanatlarda
kullanılır. Öğrencinin en yüksek performansını gösterecek ürünlerin
sergilenmesi amaçlanır. Daha çok sonuç ya da ürün değerlendirme
amacıyla kullanılır.
3. Belgeleme Tipi Öğrenci Ürün Dosyası: Öğrencinin farklı zamanlarda ve
farklı düzeylerde hazırladığı çalışmaları içerir. Daha çok süreci
değerlendirmek amacıyla kullanılır. Öğrenci gelişiminin kayıtları ile
öğrencinin kendini yansıttığı çalışmalar bulunur. Değerlendirme
aşamasında öğretmen değerlendirmeleri yer alır.
4. Değerlendirme Tipi Öğrenci Ürün Dosyası: Belirli bir amaç
doğrultusunda öğrenci gelişiminin izlenmesi söz konusudur. Öğrencilerin
belirli ölçütlere göre hazırladıkları en iyi çalışmalar yer alır. Öğrencinin
rahatça ürün seçmesine izin verilir. Öğrencinin ve öğretmenin sonraki
öğrenme etkinliklerini hazırlamasına yardımcı olur. Ayrıca, öğretmen veya
okul tarafından değerlendirilme özelliğine sahiptir. Dolayısıyla, kapsamlı
değerlendirmeler için kullanılabilir. Daha çok sonuç ya da ürün
değerlendirmede kullanılır.
5. Sınıf Tipi Öğrenci Ürün Dosyası: Her öğrenciye ait çalışma özetlerinin,
öğretmen yorumlarının, etkinliklerin ve planların bulunduğu dosyadır.
Öğretim amaçlarına hizmet etmesine rağmen, öğrenci başarısını ve
gelişimini göstermediği için değerlendirmede bazı sınırlılıkları vardır. Süreci
ve ürünü değerlendirmek amacıyla kullanılabilir.
Öğrenci Ürün Dosyasının Amacı Nedir?
• Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek ve kendi kendini
değerlendirme becerisi kazandırmak,
• Müfredata bağlı olarak gerçekleştirilen yazılı ve sözlü değerlendirmeler ve
standart testler dışına çıkarak, alternatif bir değerlendirme yöntemi
geliştirmek,
• Öğrencinin gelişimini kanıtlarla ve daha sağlıklı izleyebilmek,

28.
28
• Öğrencinin gelecekteki öğrenmelerine bilgi sunmak ve ışık tutmak,
• Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını geliştirmek,
• Öğrencilerin arkadaşlarının gelişimini izleyerek birbirlerine yardımcı
olmalarını sağlamak ve böylelikle gelecekte yapacakları ekip çalışmalarına
başlangıç yapmak,
• Öğrencilerin kendi çalışmalarını değerlendirmeye yardım etmek,
• Öğretmene eğitsel kararlar vermede yardım etmek,
• Aile ile iletişimi sağlamak,
• Ürün ve süreci değerlendirmek için bilgi toplamayı sağlamak,
• Programın amaçlarını değerlendirmek için eğitimcilere yardım etmek,
• Yazma, okuma ve düşünme becerileri arasında bağlantı sağlamak,
• Öğrencilerin çalışmalarının değerlendirilmesi katılımlarının sağlanması
onların çalışmasını teşvik etmek.
Öğrenci Ürün Dosyası Neleri İçerir?
Öğretmen tarafından hazırlanan rehber (öğrencilerin gelişim dosyasının ne
olduğunu anlamalarına, kendi gelişim dosyaları için neler yapmaları gerektiğini
anlamalarını kavrar.)
• Öğrencilerin yazılmış ödevleri(taslak yada bitmiş parçaları)
• Araştırmalar, problemler ve stratejiler
• Diyagramlar, fotoğraflar, resimler
• Video - kaset ve ses kasetleri ya da CD’ler
• Grup ödevleri ve projeler
• Öğretmen anektodları
• Öğrencilerin mektupları
• Öğretmen kontrol listeleri
• Öğrencilerin zorlukla tekrar yapmak istediği ödevler
• Özel ödevlerin içinden seçtiği örnekler
• Değerlendirme kâğıtları (öğrenci çalışmalarındaki gelişimlerin
değerlendirilmesinin nasıl yapılacağını gösteren kâğıtlar).
Öğrenci Ürün Dosyası Çalışmalarında Öğretmenin Rolü Nedir?
• Öğrenci ürün dosyası çalışması sürecinde öğretmen, öğrencilere rehberlik
eder ve yardımcı olur.
• Öğrenci ürün dosyasının kapsamının ne olacağı konusunda ışık tutar.
• Öğrenci ürün dosyasına hangi çalışmaların dâhil edileceği öğrencinin
sorumluluğundadır, kararları öğretmenle öğrenci birlikte alabilirler.
• Öğrenci ürün dosyasının değerlendirilmesi öğretmenin sorumluluğundadır.
Ancak değerlendirme ölçütleri baştan belirlenmeli ve bu ölçütler açık ve
anlaşılır bir biçimde öğrenci ve veliye sunulmalıdır.
Öğrenci Ürün Dosyası Çalışmalarında Öğrencinin Rolü Nedir?
• Öğrenci ürün dosyası, öğrenciye ait bir çalışma olduğundan en önemli
aşama, öğrencinin öğrenci ürün dosyasına hangi çalışmaları dâhil edeceğini
saptamasıdır. Bu konuda öğretmen yardımcı olacaksa da karar öğrenciye ait
alacaktır.
• Öğrenci ürün dosyası çalışması kapsamına girecek olan çalışmaların
belgelenmesi çok önemlidir. Öğrenci yaptığı çalışmayı resimlerle belgelemek
gereğini duyabilmelidir. Ölçütler listesinin öğrenci tarafından çok iyi

29.
29
kavranması öğrencinin çalışmalarını sağlıklı değerlendirebilmesi açısından
çok önemlidir.
Öğrenci Ürün Dosyası Çalışmalarında Velinin Rolü Nedir?
• Veli, ürün dosyasının öğretmen için anlamını, programın bir parçası olarak
nasıl kullanıldığını, öğrenciler için önemini ve değerlendirmenin bir parçası
olarak nasıl kullanıldığını çok iyi kavramalıdır.
Öğrenci Ürün Dosyası Hazırlama Sürecinde Öğretmenin Yapacakları
• Öğrenci ürün dosyasının sınıfa tanıtılması. Varsa bir örneğinin öğrenciler
gösterilmesi.
• Öğrencilere ürün dosyasının bir değerlendirme aracı olduğunun söylenmesi
• Öğrenciye ürün dosyası hazırlamada rehber olacak bir yazı hazırlanması
• Öğrenci ürün dosyalarında nelerin bulunabileceğinin söylenmesi (projeler,
araştırmalar, problemler, stratejiler dereceli puanlama anahtarları, yazılar
vb.).
• Yapılan çalışmalardan belli periyotlarla en iyi ürünün seçilmesi
• Öğrencilerden, her öğrenme ürünü materyali seçmek için bir gerekçe
yazmaları ve çalışmalarını eleştirmelerinin istenmesi
• Öğrencilere akranlarıyla birlikte ürünlerini paylaşma fırsatı verilmesi
• Her aşamanın nasıl değerlendirileceğinin açıklanması Öğrencilere puanlama
konusunda bilgi verilmesi
• Öğrenci ürün dosyasıyla ilgili öğrencilere geri bildirimde bulunulması.
Örneğin, öğrencilerin yeteneklerinin bir profilini çıkarıp, güçlü ve zayıf
yönlerini belirten bir yazı yazıp dosyaya eklenebilir.
Öğrenci Ürün Dosyasının İçeriği
• Dosyanın “içindekiler” bölümü
• Önsöz, özet (ya da özgeçmiş) (Burada öğrenci çalışmalarının başlangıçtan o
ana kadarki gelişimini anlatır. Öğrenci başlangıçta neredeydi? Bu aşamaya
nasıl geldi?)
• Öğrenci tarafından dosyaya konulan tüm ürünler ya da çalışmalar.
• Yapılan her çalışmanın değerlendirilmesi ile ilgili dereceli puanlama
anahtarı, kontrol listesi ya da öz değerlendirme formları gibi araçlar.
• Her ürünün dosyaya konulmasının nedeni? Burada öğrenci kendisi ile ilgili
görüşlerini belirtir.
• Her ürünle ilgili yansıtma ifadeleri yazılır. Bunu yazarken aşağıdaki
sorulardan istenilenler öğrencilere verilerek cevaplaması istenir.
 Bundan ne öğrendim? Bu çalışma benim için neyi ifade ediyor?
 Hangi konuda çok iyi/başarılı olduğunu düşünüyorsun?
 Çalışmada hangi bölümler, kısımlar geliştirilmelidir?
 Tekrar denesen neleri değiştirir ya da eklerdin?
 Neden bu çalışmayı seçtin?
 Bu çalışmanda en çok neyi beğendin?
 Burada senin için önemli olan ne?
 Bu, yaptığın çalışmaları en iyi temsil eden örnek midir?
 Çalışmayı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım?
• Öğrenci Ürün dosyasının değerlendirilme Ölçütleri

30.
30
Öğrenci Ürün Dosyası Çalışma Takvimi (Örnek)
YAPILACAK
SÜRE ÖĞRENCİNİN YAPACAĞI İŞLER ÖĞRETMENİN YAPACAĞI İŞLER VELİNİN YAPACAĞI İŞLER
İŞLER
Ürün Dosyasının neden oluşturulduğu ve nasıl ürün seçileceği Ürün Dosyası’nı ve amacını açıklar. Çalışma takvimini tanıtır.
Ürün Dosyası’nı konusunda bilgi edinir. En iyi ürünleri seçmek için kullanılabilecek ölçüt önerileri getirir. Ürün Dosyası’yla ilgili bilgi
1.-2.
Tanıma Bu ölçütleri yazılı olarak dosyaya koyar. Öğrencilere Ürün Dosyası’nı değerlendirme ölçütlerini duyurur (Ek 4). edinir.
haftalar
Ürün Dosyası hakkında velilere bilgi verir.
En iyi ürünlerini biriktirir.
Biriktirilen ürünlerden bir veya iki tanesini dosyası için seçer. Ürün biriktirme sürecini izler. Öğrencilerin ürün eleme,
1. Ara Döneme Seçilen her ürün için seçilme gerekçelerini yazar ve öz Ürünlerin belirlenen ölçütlere uygun olarak seçilmesine yardımcı olur. geliştirme aşamalarından
3.-4.-5. Ait Ürünlerin değerlendirme yapar (Ek 6). Seçilen ürünlerle ilgili öğrencilere dönüt verir (Dönütler yazılı olarak ürüne haberdar olur.
haftalar Biriktirilmesi Seçilen ürünleri üzerinde eleme ve geliştirme çalışmaları eklenir.).
yapar. Öğrencilerin süreçteki
2. Ara Döneme En iyi ürünlerini biriktirir. ihtiyaçlarını karşılar.
Ait Ürünlerin Biriktirilen ürünlerden 1 veya 2 tanesini dosyası için seçer. Ürün biriktirme sürecini izler.
6.-7.-8. Biriktirilmesi Seçilen her ürün için seçilme gerekçelerini yazar ve öz Ürünlerin belirlenen ölçütlere uygun olarak seçilmesine yardımcı olur. Ürünlerle ilgili öğrenciye görüş
haftalar değerlendirme yapar (Ek 6). Seçilen ürünlerle ilgili öğrencilere dönüt verir (Dönütler yazılı olarak ürüne bildirir.
Seçilen ürünleri üzerinde eleme ve geliştirme çalışmaları eklenir.).
yapar.
3. Ara Döneme En iyi ürünlerini biriktirir.
Ait Ürünlerin Biriktirilen ürünlerden 1 veya 2 tanesini dosyası için seçer. Ürün biriktirme sürecini izler.
9.-10.-11. Biriktirilmesi Seçilen her ürün için seçilme gerekçelerini yazar ve öz Ürünlerin belirlenen ölçütlere uygun olarak seçilmesine yardımcı olur.
haftalar değerlendirme yapar (Ek 6). Seçilen ürünlerle ilgili öğrencilere dönüt verir (Dönütler yazılı olarak ürüne
Seçilen ürünleri üzerinde eleme ve geliştirme çalışmaları eklenir.).
yapar.
Seçilen ürünler için ürün kontrol listesini doldurur (Ek 5).
Ürün Dosyası’nın kapağını, içindekiler kısmını hazırlar (Ek Dosya tamamlama süresinde öğrencinin yapacağı işleri hatırlatır ve bunlarla ilgili Öğrencilerin yapacağı işler için
Ürün Dosyası’nın 1-2). gerekli açıklamaları yapar. uygun ortam hazırlayarak
12.-13. Tamamlanması Dersle ilgili kendisini yansıtacağı bir öz geçmiş yazar (Ek 3). öğrenciye ihtiyaç duyduğu
haftalar Çalışma sürecini yansıtan bir özet yazar (Ek 8). Ürün Dosyasına konulacak örnek sayfalar (Ekler) hakkında bilgi verir. desteği sağlar.
Sunum yönergesi doğrultusunda dosyasını sunuma hazırlar Ürün Dosyası Sunum Yönergesi’ni hazırlar ve öğrencilere hatırlatır (Ek 7).
(Ek 7). Sunum için uygun yeri ve zamanı belirler (Hazırladıkları Ürün Dosyalarını Sunuma katılır.
Ürün Dosyası’nın Öğretmen ve velinin katılımıyla sunumu yapar. tanıtmaları için 5-10 dakikalık sunum yapmaları ya da uygun bir mekanda
Sunumu sergilemeleri sağlanır.). Ürün Dosyası’yla ilgili görüşlerini
14.-15. Sunuma velinin de katılmasını sağlamak için haber verilir. sözlü ve yazılı olarak belirler.
haftalar Öğrencinin dosyasını sunuma hazırlamasına yardım eder.
Velinin sunuma katılmaması durumunda yazılı görüşünü almak için dosyayı Geri bildirim formunu doldurur.
veliye bir üst yazıyla gönderebilir (Ek 10-11).
Aldığı geri bildirimlerle ilgili öğretmeni ile görüşme yapar. Ürün Dosyası’nı bir değerlendirme ölçeğiyle değerlendirir (Ek 12). Çocuğun en çok hangi ürünü
Değerlendirme ve Ürün Dosyası’nın derecesine/puanına öğretmeniyle birlikte Çalışmalarla ilgili güçlü ve zayıf yanlarını belirten bir yazıyla geri bildirimde beğendiğini, çocuğun kendini
Geri Bildirimlerin karar verir. bulunur. Bu yazı Ürün Dosyası’na eklenir (Ek 9). hangi alanlarda geliştirmesi
16.-17.-18. Yapılması Her öğrenciyle gelişme sürecinin tartışıldığı ve gelecek için hedeflerin saptandığı gerektiğini ve ona nasıl yardımcı
haftalar yüz yüze görüşmeler yapabilir. Bu görüşmelerde Ürün Dosyası’nın olabileceğini belirten bir mektup
derecesine/puanına öğrenciyle birlikte karar verilebilir. yazar.
Not: Yukarıdaki çalışma takvimi örnek olarak verilmiştir. Uygulamalara bağlı olarak süre ve içerikte değişiklikler yapılabilir.
Her Dönemin bitimine 1 ay kala değerlendirme çalışmalarına başlanabilir. Buna göre ürün seçme ara dönemleri dörder hafta da olabilir.

31.
Öğrenci Ürün Dosyası Örnek Sayfaları
Ek 1 Ek 2
İÇİNDEKİLER
1. ………………………….
2. ………………………….
3. ………………………….
4. ………………………….
… DERSİ
ÜRÜN DOSYAM
Adı : ………………..
Soyadı : ………………..
Numarası : ………………..
Sınıfı : ………………..
Ek 3 Ek 4
ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASININ GENEL
………………. ALANINDAKİ
DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ
ÖZ GEÇMİŞİM
Bütünlük:
Aşağıdaki gibi ya da benzer sorulara cevap
olabilecek şekilde düşüncelerinizi yazarak • Dosyada bulunması gerekenlerin
………….dersiyle ilgili öz geçmişinizi tümünün olması
oluşturabilirsiniz. • Çalışmayı yaparken, diğer derslerden de
Anahtar Sorular: yararlanılması
• ……….dersine zaman ilgi duymaya • Seçilen ürünlerin yıl boyunca edinilen
becerileri yansıtması
başladım?
• Dosyamın kapağını, kendisini en iyi
• …………. dersinde en çok ilgimi çeken
biçimde yansıtacak şekilde hazırlanması
konu nedir?
Tertip ve Düzen:
• Okul dışında …………dersi ile ilgili • Tüm çalışmalar için uygun başlıklar
çalışmalarım nelerdir? kullanılması
• …………. dersinin hoşlanmadığım • Çalışmaların içindekiler bölümünde
yönleri var mı? belirtilen sıraya göre dosyalanması
• …………. dersinde başka nelerin • Tüm çalışma kâğıtlarının temiz ve
olmasını isterdim? düzenli olması
• Gelecekle ilgili yapmak istediklerime bu Yansıtma:
dersin nasıl bir katkısı olabilir? • Seçilen çalışmaların güçlü yanlarını ve
gelişimini yansıtması