1.
1
Chương 2
MÔI TRƯỜNG, SINH THÁI VÀ
TÀI NGUYÊN
Tổng quan về môi trường
Khái niệm về sinh thái
Khái niệm về tài nguyên thiên nhiên

2.
2
2.1 TỔNG QUAN VỀ MÔI TRƯỜNG
“Môi trường là tập hợp (aggregate) các vật thể (things),
điều kiện (conditions) và ảnh hưởng (influences) bao
quanh một đối tượng nào đó” (The Random House College
Dictionary-USA).
Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất
nhân tạo bao quanh con người, có ảnh hưởng đến đời
sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và
sinh vật. (Điều 3, Luật BVMT Việt Nam, 2005).
2.1.1 Định nghĩa

3.
3
2.1.2 Chức năng chủ yếu của môi trường
Nơi chứa đựng các
nguồn tài nguyên
Nơi chứa đựng các
phế thải do con
người tạo ra trong
cuộc sống
MÔI
TRƯỜNG
Không gian sống
của con người và
các loài sinh vật
Nơi lưu trữ và cung
cấp các nguồn
thông tin

4.
4
2.1.3 Thành phần môi trường
 Môi trường tự nhiên: bao gồm các nhân tố thiên nhiên
như vật lý, hoá học, sinh học, tồn tại ngoài ý muốn của
con người, nhưng cũng ít nhiều chịu tác động của con
người.
 Môi trường xã hội: là tổng thể các quan hệ giữa người
với người. Môi trường xã hội định hướng hoạt động của
con người theo một khuôn khổ nhất định, tạo nên sức
mạnh tập thể thuận lợi cho sự phát triển, làm cho cuộc
sống của con người khác với các sinh vật khác
 Môi trường nhân tạo: bao gồm tất cả các nhân tố do
con người tạo nên, làm thành những tiện nghi trong cuộc
sống

5.
5
Các quyển trên trái đất
- Khí quyển (Atmosphere) - Sinh quyển (Biosphere)
- Thạch quyển (Lithosphere) - Thủy quyển(Hydrosphere)

6.
6
Khí quyển (Atmosphere)
Tầng ngoại quyển (Exosphere): > 500 km, phân tử
không khí loãng phân hủy thành các ion dẫn điện,
các điện tử tự do, nhiệt độ cao và thay đổi theo thời
gian trong ngày.
Tầng nhiệt lưu (Thermosphere): 90 – 500 km,
nhiệt độ tăng dần theo độ cao, từ -92oC đến +1200oC
Nhiệt độ thay đổi theo thời gian, ban ngày thường rất
cao và ban đêm thấp
Tầng trung lưu (Mesosphere): 50-90 km.
Nhiệt độ giảm dần . Có thể đạt đến -100 độ C
Tầng bình lưu (Stratosphere): 10-50 km.
ở độ cao 25km tồn tại lớp kk giàu ozôn-tầng ozôn
Tầng đối lưu (Troposphere): 0-10km.
Nhiệt độ và áp suất giảm theo chiều cao.

7.
7
Thành phần không khí của khí quyển
 Phần lớn khối lượng 5.105 tấn của toàn bộ khí quyển
tập trung ở các tầng thấp: tầng đối lưu và tầng bình
lưu.
 Thành phần không khí của khí quyển thay đổi theo
thời gian địa chất, cho đến nay khá ổn định bao gồm
chủ yếu là nitơ, oxi và một số loại khí trơ.
 Mật độ của không khí thay đổi mạnh theo chiều cao,
trong khi tỷ lệ các thành phần chính của không khí
không thay đổi.

8.
8
Bảng: Hàm lượng trung bình của không khí
Chất khí %thể tích %khối lượng Khối lượng
(n.1010 tấn)
N2
O2
Ar
CO2
Ne
He
CH4
Kr
N2O
H2
O3
Xe
78,08
20,91
0,93
0,035
0,0018
0,0005
0,00017
0,00014
0,00005
0,00005
0,00006
0,000009
75,51
23,15
1,28
0,005
0,00012
0,000007
0,000009
0,000029
0,000008
0,0000035
0,000008
0,00000036
386.480
118.410
6.550
233
6,36
0,37
0,43
1,46
0,4
0,02
0,35
0,18

9.
9
Vai trò của khí quyển
 Cung cấp oxy (cần thiết cho sự sống trên trái đất),
 Cung cấp CO2 (cần thiết cho quá trình quang hợp
của thực vật),
 Cung cấp nitơ cho vi khuẩn cố định nitơ và các nhà
máy sản xuất amôniac để tạo các hợp chất chứa nitơ
cần cho sự sống.
 Khí quyển là phương tiện vận chuyển nước hết sức
quan trọng từ các đại dương tới đất liền như một
phần của chu trình tuần hoàn nước.

10.
10
Vai trò của khí quyển
 Khí quyển có nhiệm vụ duy trì và bảo vệ sự sống
trên trái đất. Nhờ có khí quyển hấp thụ mà hầu hết các
tia vũ trụ và phần lớn bức xạ điện từ của mặt trời
không tới được mặt đất.

11.
11
Ozone khí quyển
Tầng ozôn có chức năng như một phần lá chắn của khí
quyển, bảo vệ trái đất khỏi những ảnh hưởng độc hại của
tia tử ngoại từ mặt trời chiếu xuống.
Tại sao như vậy???
 Các tia tử ngoại có bước sóng dưới 28m rất nguy hiểm
đối với động và thực vật, bị lớp ozôn ở tầng bình lưu hấp
phụ.
 Cơ chế hấp phụ tia tử ngoại của tầng ozôn có thể trình
bày theo các PTPƯ sau: (các phản ứng liên tục xảy ra)
O2 + Bức xạ tia tử ngoại  O + O
O + O2  O3
O3 + Bức xạ tử ngoại  O2 + O

12.
12
Chất CFC
 CFC (ChloroFluoroCarbon)
 Cơ chế tác động của CFC:
CFC + O3 O2 + ClO
ClO + O3 O2 + Cl
Cl + O3 ClO + O2
Tia tử ngoại

13.
13

14.
Phổ Điện Từ Của Ánh Sáng
(Electromagnetic Spectrum)
14

15.
15
Thủy quyển (Hydrosphere)
 Khoảng 71% với 361 triệu km2 bề mặt trái đất được
bao phủ bởi mặt nước.
 Thủy quyển: nước ở đại dương, biển, các sông, hồ,
băng tuyết, nước dưới đất, hơi nước. Trong đó:
- 97% là nước mặn, có hàm lượng muối cao, không
thích hợp cho sự sống của con người;
- 2% dưới dạng băng đá ở hai đầu cực;
- 1% nước ngọt nhưng lượng nước ngọt cho phép con
người sử dụng chỉ chiếm một phần rất nhỏ bé
(<1/100.000)

16.
16
Vai trò của nước
 Nước là tài nguyên vật liệu quan trọng nhất của loài
người và sinh vật trên trái đất. Con người mỗi ngày cần
250 lít nước cho sinh hoạt, 1.500 lít nước cho hoạt động
công nghiệp và 2.000 lít cho hoạt động nông nghiệp.
 Ngoài chức năng tham gia vào chu trình sống, nước còn
là chất mang năng lượng (hải triều, thuỷ năng), chất
mang vật liệu và tác nhân điều hoà khí hậu, thực hiện các
chu trình tuần hoàn vật chất trong tự nhiên.
 Có thể nói sự sống của con người và mọi sinh vật trên
trái đất phụ thuộc vào nước.

17.
17

18.
18
Thạch quyển (Lithosphere)
 Cấu trúc của trái đất
TĐ bao gồm nhiều lớp khác nhau tùy thuộc vào độ sâu
và đặc điểm địa chất, có các lớp sau:
- Nhân (core): đường kính khoảng 7000 km và ở tâm
trái đất.
- Manti (mantle): bao phủ xung quanh nhân và có chiều
dày khoảng 2900 km.
- Vỏ trái đất: có cấu tạo thành phần phức tạp, có thành
phần không đồng nhất.

19.
19
Cấu trúc trái đất

20.
20

21.
21

22.
22
Cấu trúc trái đất
 Vỏ TĐ chia làm 2 kiểu: vỏ lục địa và vỏ đại dương

23.
23
Cấu trúc trái đất
 Vỏ lục địa có cả 3 lớp: trầm tích, granit và bazan
Vỏ lục địa phân bố ở lục địa và một số đảo ven rìa đại
dương
 Vỏ đại dương phân bố trong phạm vi của các đáy
đại dương và được cấu tạo bởi hai lớp trầm tích và
bazan.
Vỏ chuyển tiếp: là vỏ trái đất ở thềm lục địa, tương tự
như vỏ lục địa.

24.
24
Thạch quyển
 Thạch quyển, còn gọi là môi trường đất, bao gồm lớp
vỏ trái đất có độ dày khoảng 60-70 km trên mặt đất
và 2-8 km dưới đáy biển.
 Đất là một hỗn hợp phức tạp của các hợp chất vô cơ,
hữu cơ, không khí, nước, và là một bộ phận quan
trọng nhất của thạch quyển.
 Thành phần vật lý và tính chất hóa học của thạch
quyển nhìn chung là tương đối ổn định và có ảnh
hưởng lớn đến sự sống trên mặt địa cầu.

25.
25
Sinh quyển (biosphere)
Sinh quyển là nơi có sự
sống tồn tại, bao gồm các
phần của thạch quyển có độ
dày 2-3 km kể từ mặt đất,
toàn bộ thủy quyển và khí
quyển tới độ cao 10 km
(đến tầng ozone).

26.
26
Sinh quyển
 Sinh quyển có các cộng đồng sinh vật khác nhau từ đơn
giản đến phức tạp, từ dưới nước đến trên cạn, từ vùng
xích đạo đến các vùng cực trừ những miền khắc nghiệt.
 Sinh quyển không có giới hạn rõ rệt vì nằm cả trong các
quyển vật lý và không hoàn toàn liên tục vì chỉ tồn tại và
phát triển trong những điều kiện môi trường nhất định.
 Ngoài vật chất, năng lượng còn có thông tin với tác dụng
duy trì cấu trúc và cơ chế tồn tại, phát triển của các vật
sống.
 Dạng thông tin phức tạp và cao nhất là trí tuệ con
người, có tác động ngày càng mạnh mẽ đến sự tồn tại và
phát triển trên trái đất.

27.
27
2.1.4 Các Khái Niệm Liên Quan
 Ô nhiễm môi trường
Theo Luật Bảo vệ Môi trường của Việt Nam:
“Ô nhiễm môi trường là sự biến đổi của các thành phần
môi trường không phù hợp với tiêu chuẩn môi trường,
gây ảnh hưởng xấu đến con người, sinh vật.”
"Tiêu chuẩn môi trường là những chuẩn mức, giới hạn
cho phép, được quy định dùng làm căn cứ để quản lý môi
trường«
Vd: QCVN 26:2010/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc
gia về tiếng ồn.
TCVN 5939:2005 - Chất lượng không khí - tiêu chuẩn về
khí thải công nghiệp đối với bụi và các chất vô cơ.

28.
28
a. Ô nhiễm môi trường
Ô nhiễm môi trường
được hiểu là việc
chuyển các chất thải
hoặc năng lượng vào
môi trường đến mức
có khả năng gây hại
đến sức khoẻ con
người, đến sự phát
triển sinh vật hoặc làm
suy giảm chất lượng
môi trường.

29.
29
Ô nhiễm môi trường
 Tác nhân ô nhiễm bao gồm: các chất thải ở dạng khí
(khí thải), lỏng (nước thải), rắn (chất thải rắn) chứa hoá
chất hoặc tác nhân vật lý, sinh học và các dạng năng
lượng như nhiệt độ, bức xạ.

30.
30
Ô nhiễm môi trường
 Phân loại ô nhiễm:
- Theo các thành phần môi trường bị ô
nhiễm: ô nhiễm đất, ô nhiễm nước, ô nhiễm
không khí.
- Theo tính chất của chất ô nhiễm: ô nhiễm
lý học, ô nhiễm hóa học, ô nhiễm sinh học.
- Theo yếu tố gây ô nhiễm: ô nhiễm phóng
xạ, ô nhiễm nhiệt, ô nhiễm đồng, chì, coban,
chất hữa cơ…

31.
31
Ô nhiễm môi trường
 Các chất và tác nhân gây ô nhiễm không khí
gồm:
 Các loại oxit như: nitơ oxit (NO, NO2), nitơ
đioxit (NO2), SO2, CO, H2S và các loại khí
halogen (clo, brom, iôt).
 Các hợp chất flo.
 Các chất tổng hợp (ête, benzen).
 Các chất lơ lửng (bụi rắn, bụi lỏng, bụi vi sinh
vật), nitrat, sunfat, các phân tử cacbon, sol khí,
muội, khói, sương mù, phấn hoa.
 Các loại bụi nặng, bụi đất, đá, bụi kim loại như
đồng, chì, sắt, kẽm, niken, thiếc, cađimi...

32.
32
b. Sự cố môi trường
 Theo Luật Bảo vệ Môi trường Việt Nam:
"Sự cố môi trường là tai biến hoặc rủi ro xảy ra trong
quá trình hoạt động của con người hoặc biến đổi thất
thường của tự nhiên, gây ô nhiễm, suy thoái hoặc biến
đổi môi trường nghiêm trọng".

33.
33
Sự cố môi trường có thể xảy ra do:
 Bão, lũ lụt, hạn hán, nứt đất, động đất, trượt đất, sụt
lở đất, núi lửa phun, mưa axit, mưa đá, biến động khí
hậu và thiên tai khác;
 Hoả hoạn, cháy rừng, sự cố kỹ thuật gây nguy hại về
môi trường của cơ sở sản xuất, kinh doanh, công trình
kinh tế, khoa học, kỹ thuật, văn hoá, xã hội, an ninh,
quốc phòng;
 Sự cố trong tìm kiếm, thăm đò, khai thác và vận
chuyển khoáng sản, dầu khí, sập hầm lò, phụt dầu, tràn
dầu, vỡ đường ống dẫn dầu, dẫn khí, đắm tàu, sự cố tại
cơ sở lọc hoá dầu và các cơ sở công nghiệp khác;
 Sự cố trong lò phản ứng hạt nhân, nhà máy điện
nguyên tử, nhà máy sản xuất, tái chế nhiên liệu hạt nhân,
kho chứa chất phóng xạ.

34.
34
c. Suy thoái môi trường
 Định nghĩa:
"Suy thoái môi trường là sự suy giảm về chất lượng
và số lượng của thành phần môi trường, gây ảnh
hưởng xấu đối với con người và sinh vật. "
Trong đó, thành phần môi trường được hiểu là các
yếu tố tạo thành môi trường: không khí, nước, đất, âm
thanh, ánh sáng, lòng đất, núi, rừng, sông, hồ biển,
sinh vật, các hệ sinh thái, các khu dân cư, khu sản
xuất, khu bảo tồn thiên nhiên, cảnh quan thiên nhiên,
danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử và các hình thái
vật chất khác.

35.
35
d. Khủng hoảng môi trường
 Định nghĩa: "Khủng hoảng môi trường là các suy thoái
về chất lượng môi trường sống trên quy mô toàn cầu, đe
dọa cuộc sống của loài người trên trái đất".

36.
36
Khủng hoảng môi trường
Biểu hiện của khủng hoảng môi trường:
 Ô nhiễm không khí (bụi, SO2, CO2 v.v...) vượt tiêu chuẩn
cho phép tại các đô thị, khu công nghiệp.
 Hiệu ứng nhà kính đang gia tăng làm biến đổi khí hậu
toàn cầu.
 Tầng ozon bị phá huỷ.
 Sa mạc hoá đất đai do nhiều nguyên nhân như bạc màu,
mặn hoá, phèn hoá, khô hạn.

37.
37
Khủng hoảng môi trường
Biểu hiện của khủng hoảng môi trường:
 Nguồn nước bị ô nhiễm.
 Ô nhiễm biển xảy ra với mức độ ngày càng tăng.
 Rừng đang suy giảm về số lượng và suy thoái về chất
lượng.
 Số chủng loài động thực vật bị tiêu diệt đang gia tăng.
 Rác thải, chất thải đang gia tăng về số lượng và mức độ
độc hại.

38.
38
e. Tai biến môi trường
"Tai biến môi trường là quá trình gây mất ổn định trong
hệ thống môi trường".
 Giai đoạn nguy cơ (hay hiểm hoạ): Các yếu tố gây hại
tồn tại trong hệ thống, nhưng chưa phát triển gây mất ổn
định.
 Giai đoạn phát triển: Các yếu tố tai biến tập trung lại,
gia tăng, tạo trạng thái mất ổn định nhưng chưa vượt qua
ngưỡng an toàn của hệ thống môi trường.
 Giai đoạn sự cố môi trường: Quá trình vượt qua ngưỡng
an toàn, gây thiệt hại cho con người về sức khoẻ, tính
mạng, tài sản,... Những sự cố gây thiệt hại lớn được gọi là
tai hoạ, lớn hơn nữa được gọi là thảm hoạ môi trường.

39.
39
f. Khả năng chịu đựng của môi trường
Khả năng chịu đựng của
môi trường hay sức chịu
tải của môi trường là giới
hạn cho phép mà môi
trường có thể tiếp nhận và
hấp thụ các chất gây ô
nhiễm.

40.
40
g. Sức chứa của môi trường
 Sức chứa của môi trường gồm sức
chứa sinh học và sức chứa văn
hóa:
- Sức chứa sinh học là khả năng
mà hành tinh có thể chứa đựng số
người nếu các nguồn tài nguyên
đều được dành cho cuộc sống của
con người;
- Sức chứa văn hóa là số người
mà hành tinh có thể chứa đựng
theo các tiêu chuẩn của cuộc sống.
Sức chứa văn hóa sẽ thay đổi theo
từng vùng phụ thuộc vào tiêu
chuẩn cuộc sống.

41.
41
h. Đạo đức môi trường
- Đạo đức môi trường là những chuẩn mực tự nhiên,
bình thường ngấm sâu trong hành vi và trong phong
cách sinh hoạt, ứng xử của mỗi người và mỗi cộng
đồng - Con người bảo vệ môi trường, tôn trọng giới tự
nhiên và cẩn trọng trước hệ sinh thái một cách tự nhiên,
không cần ai ra lệnh, không vì mục đích vụ lợi nào
khác.
- Đạo đức môi trường biểu hiện thiết thực trong hành vi
của mỗi người, mỗi cộng đồng. Trình độ cao của đạo
đức môi trường biểu hiện ở ý thức và kỹ năng xử lý
những vấn đề môi trường.
- Độc lập nhất định với học vấn.
- Kết hợp với các giải pháp kinh tế-xã hội, luật pháp

42.
42
Đạo đức môi trường
 Các nguyên tắc đạo đức môi trường
1. Sử dụng kiến thức và kỹ năng để nâng cao chất lượng
và bảo vệ môi trường.
2. Xem sức khỏe, sự an toàn và môi trường sạch là quan
trọng nhất.
3. Thực hiện các hoạt động khi có ý kiến của giới chuyên
môn.
4. Thành thật và minh bạch.
5. Đưa ra các báo cáo một cách khách quan và trung thực.

43.
XỬ PHẠT HÀNH CHÍNH
 1. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với
hành vi làm phát tán hóa chất, hơi dung môi hữu cơ trong khu
sản xuất hoặc khu dân cư gây mùi đặc trưng của hóa chất, hơi
dung môi hữu cơ đó.
 2. Hành vi thải khí, bụi vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải
dưới 1,5 lần bị xử phạt như sau:
 a) Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng trong
trường hợp lưu lượng khí thải nhỏ hơn 500 m3/giờ;
 b) Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng trong
trường hợp lưu lượng khí thải từ 500 m3/giờ đến dưới 5.000
m3/giờ;
 c) Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng trong
trường hợp lưu lượng khí thải từ 5.000 m3/giờ đến dưới 10.000
m3/giờ; 43

44.
XỬ PHẠT HÌNH SỰ
1.Người nào thải vào không khí các loại khói, bụi, chất độc hoặc
các yếu tố độc hại khác, phát bức xạ, phóng xạ quá tiêu chuẩn cho
phép, đã bị xử phạt hành chính mà cố tình không thực hiện các
biện pháp khắc phục theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền
gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt tiền từ mười triệu đồng đến
một trăm triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc
phạt tù từ sáu tháng đến ba năm.
2.Phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng thì bị phạt tù từ hai năm
đến bảy năm.
3.Phạm tội gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng thì bị phạt tù từ
năm năm đến mười năm.
44

45.
Phát triển bền vững là "sự phát triển có thể đáp
ứng được những nhu cầu hiện tại mà không ảnh
hưởng, tổn hại đến những khả năng đáp ứng
nhu cầu của các thế hệ tương lai" - 1987 - Ủy
ban Môi trường và Phát triển Thế giới - WCED
(nay là Ủy ban Brundtland)
45
k. Phát triển bền vững

46.
Thước đo về PTBV
46

47.
Thước đo bền vững về Kinh tế
Thước đo bền vững về Môi trường
Thước đo bền vững về Xã hội
47
Thước đo về PTBVThước đo về PTBV

48.
Thước đo bền vững về Kinh tế:
 Yếu tố kinh tế đóng một vai trò không thể
thiếu trong PTBV.
48
Thước đo về PTBV
 Đòi hỏi sự phát triển của hệ
thống kinh tế trong đó cơ hội
tiếp xúc và quyền sử dụng với
những nguồn tài nguyên thiên
nhiên cho các hoạt động kinh tế
được chia sẻ bình đẳng

49.
Thước đo bền vững về Kinh tế (tt):
 Tạo ra nhiều thị trường mới để phát triển
 Giảm chi phí bằng cách nâng cao hiệu suất, giảm tiêu hao
năng lượng và nguyên liệu đầu vào
– Tạo ra giá trị thặng dư cho sản phẩm
– – Thước đo này được tính trên giá trị GDP
49
Thước đo về PTBV

50.
50
Thước đo về PTBV
Thước đo bền vững về Kinh tế (tt):
• Phải tính đến sự hạn chế tối đa nhu cầu tiêu thụ
tài nguyên và tăng cường khả năng tái sinh chất
thải.
• Cần quan tâm tới sự thay đổi các giá trị GDP ở
các tầng lớp dân cư khác nhau nhằm hạn chế sự
chênh lệch thu nhập

51.
51
Thước đo bền vững về Môi trường:
Khía cạnh môi trường trong PTBV đòi hỏi duy trì sự cân
bằng giữa bảo vệ môi trường tự nhiên với sự khai thác
nguồn tài nguyên thiên nhiên, nhằm mục đích duy trì mức
độ khai thác ở một giới hạn nhất định cho phép môi
trường tiếp tục hỗ trợ điều kiện sống cho con người và các
sinh vật sống trên trái đất
Thước đo về PTBV

52.
52
 Thước đo bền vững về Môi trường (tt)
– Giảm lượng chất thải vào môi trường.
– Sử dụng các nguyên liệu thân thiện với môi trường
– Ứng dụng các công nghệ thân thiện với môi trường
– Khai thác các nguồn năng lượng sạch, có khả năng tái tạo.
Thước đo về PTBV

53.
53
VD: Sự
quan tâm
đến các
khía cạnh
môi
trường
trong một
dự án phát
triển kinh
tế
Thước đo về PTBV

54.
54
 Thước đo bền vững về Xã hội:
Chú trọng vào sự phát triển sự công bằng, mọi người cơ hội
phát triển tiềm năng bản thân và có điều kiện sống chấp
nhận được.
 Sức khỏe cộng đồng được cải thiện
 Chất lượng cuộc sống được nâng cao
 Chú trọng tới các lợi ích của người khuyết tật
Thước đo về PTBV

55.
55
HIỆN TƯỢNG NÓNG LÊN TOÀN CẦU
VÀ HỆ QUẢ TÁC ĐỘNG LÊN CON
NGƯỜI, MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN
CÂU HỎI KIỂM TRA

56.
56
Tổng quan về môi trường
Khái niệm về sinh thái
Khái niệm về tài nguyên thiên nhiên

57.
57
2.2 KHÁI NIỆM VỀ SINH THÁI
 Quần thể (population) là một nhóm cá thể của một loài,
sống trong một khoảng không gian xác định, có nhiều đặc
điểm đặc trưng cho cả nhóm, chứ không phải cho từng cá
thể của nhóm (E.P. Odum, 1971). Các cá thể có thể giao
phối, sinh sản để tạo ra những thế hệ mới.
Hoặc quần thể là một nhóm cá thể của cùng một loài sống
trong cùng một khu vực (Alexi Sharov, 1996).
 Quần xã (community) bao gồm cả quần thể sinh vật của
nhiều loài khác nhau, loài có vai trò quyết định sự tiến
hóa của quần xã là loài ưu thế sinh thái.
2.2.1 Khái niệm

58.
58
Hệ sinh thái
 Tập hợp các sinh vật, cùng với các mối quan hệ khác
nhau giữa các sinh vật đó và các mối tác động tương
hỗ giữa chúng với môi trường, với các yếu tố vô sinh,
tạo thành một hệ thống sinh thái-ecosystem, gọi tắt là
hệ sinh thái.
 Hệ sinh thái là hệ chức năng gồm có quần xã, các cơ
thể sống và môi trường của nó dưới tác động của
năng lượng mặt trời.
Quần xã
sinh vật
Môi trường
xung quanh
Năng lượng
mặt trời
Hệ sinh thái
Quần xã
sinh vật
Môi trường
xung quanh
Năng lượng
mặt trời
Hệ sinh thái

59.
59
2.2.2 Thành phần của hệ sinh thái
Hệ sinh thái hoàn chỉnh bao gồm các thành phần chủ
yếu sau:
 Các yếu tố vật lý: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, áp suất,
dòng chảy …(YTMT).
 Các yếu tố vô cơ: gồm những nguyên tố và hợp chất
hóa học cần thiết cho tổng hợp chất sống.
 Các chất hữu cơ: các chất mùn, acid amin, protein,
lipid, glucid…

60.
Các Yếu Tố Sinh Thái
60

61.
61
Chuỗi thức ăn
là một dãy gồm nhiều loài
sinh vật có quan hệ dinh
dưỡng với nhau, loài đứng
trước là thức ăn của loài
đứng sau. Mỗi loài được
coi là một mắt xích trong
chuỗi thức ăn, vừa là sinh
vật tiêu thụ mắt xích phía
trước nhưng cũng bị sinh
vật mắt xích phía sau tiêu
thụ. Các chuỗi thức ăn
dày đặc tạo nên các mạng
lưới thức ăn.

62.
62
Một số chuỗi thức ăn
 Chuỗi thức ăn trên cạn (a terrestrial food chain)

63.
63
Một số chuỗi thức ăn
Chuỗi thức ăn dưới nước
(a marine food chain)

64.
64
 Sinh vật sản xuất (hay tự dưỡng)
- Chủ yếu là thực vật xanh, rong tảo;
- Có khả năng chuyển hóa quang năng thành hóa năng
nhờ quá trình quang hợp;
- Năng lượng này tập trung vào các hợp chất hữu cơ-
glucid, protid, lipid, tổng hợp từ các chất khoáng (các
chất vô cơ có trong môi trường).
Thành phần cơ bản

65.
65
Thành phần cơ bản
 Sinh vật tiêu thụ (cấp 1, 2, 3)
Chủ yếu là động vật. Tiêu thụ các hợp chất hữu cơ phức
tạp có sẵn trong môi trường sống.
- Sinh vật tiêu thụ bậc 1: tiêu thụ trực tiếp các sinh
vật sản xuất. Chủ yếu là động vật ăn thực vật (cỏ, cây,
hoa, trái …). Các động vật, thực vật sống ký sinh trên
cây xanh cũng thuộc loại này.
- Sinh vật tiêu thụ bậc 2: ăn các sinh vật tiêu thụ bậc 1.
Gồm các động vật ăn thịt, ăn các động vật ăn thực vật.
- Sinh vật tiêu thụ bậc 3: thức ăn chủ yếu là các sinh
vật tiêu thụ bậc 2. Đó là động vật ăn thịt, ăn các động vật
ăn thịt khác.

66.
66
Thành phần cơ bản
 Sinh vật phân hủy
Sinh vật phân hủy là những loại vi sinh vật hoặc động
vật nhỏ bé hoặc các sinh vật hoại sinh có khả năng
phân hủy các chất hữu cơ thành vô cơ.
Ngoài ra còn có những nhóm sinh vật chuyển hóa chất
vô cơ từ dạng này sang dạng khác (như nhóm vi
khuẩn nitrat hóa chuyển NH4
+ thành NO3
-).
Nhờ quá trình phân hủy, sự khoáng hóa dần dần mà các
chất hữu cơ được thực hiện và chuyển hóa chúng thành
chất vô cơ.

67.
67
Lưới thức ăn
 Các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung tạo thành
một lưới thức ăn
 Ví dụ

68.
68
Lưới thức ăn (food web)

69.
THẢO LUẬN
CHO BIẾT CÁC THÀNH
PHẦN CỦA HỆ SINH THÁI
69

70.
THẢO LUẬN
Cấu trúc của HST gồm 4 thành phần:
- MÔI TRƯỜNG: chất vô cơ, hữu cơ, các yếu tố
vật lý như nhiệt độ, ánh sáng….
- SINH VẬT SẢN XUẤT
- SINH VẬT TIÊU THỤ
- SINH VẬT PHÂN HỦY
- Phân biệt: HỆ SINH THÁI TỰ NHIÊN (AO,
HỒ, RỪNG...
- HỆ SINH THÁI NHÂN TẠO (BỂ NUÔI CÁ,
HỒ NHÂN TẠO....) 70

71.
71
Dòng năng lượng (Energy Flow)
Sinh vật tự dưỡng
(Sinh vật sản xuất)
Hô hấp
Nhiệt năng
Sinh vật dị dưỡng
(Sinh vật tiêu thụ)
Hô hấp
Nhiệt, cơ năng
Net primary productivity
Sinh vật tự dưỡng
(Sinh vật sản xuất)
Hô hấp
Nhiệt năng
Sinh vật dị dưỡng
(Sinh vật tiêu thụ)
Hô hấp
Nhiệt, cơ năng
Năng suất sơ cấp
Dòng năng lượng qua hệ sinh thái

72.
72
Dòng năng lượng

73.
73
Năng suất sơ cấp (Gam chất khô/m2/ngày)
 Năng suất sơ cấp: là nguồn năng lượng mà sinh vật sản
xuất (ví dụ như cây xanh) giữ lại được.
 Chỉ một phần nguồn năng lượng sơ cấp này chuyển
cho sinh vật tiêu thụ.
 Năng suất sơ cấp trong hệ sinh thái phụ thuộc vào ánh
sáng mặt trời, chất dinh dưỡng và nước.

74.
74
Năng suất sơ cấp
Các hệ sinh thái có 2 loại năng suất:
Năng suất sơ cấp: đó là năng suất của sinh
vật sản xuất (thực vật, rong, tảo)
Năng suất thứ cấp: đó là năng suất của
sinh vật tiêu thụ
Năng suất được tính là: Gam chất
khô/m²/ngày.

75.
75
Năng suất sơ cấp

76.
76
Tháp sinh thái
Mỗi hệ sinh thái có một
cấu trúc dinh dưỡng
khác nhau, đặc trưng
cho nó, trong đó bao
gồm các cấp dinh
dưỡng nối tiếp nhau
Các loại tháp sinh thái:
-Tháp số lượng
-Tháp sinh khối
-Tháp năng lượngMức dd 1
Mức dd 2
Mức dd 3
Mức dd 4
SV tiêu thụ
cuối cùng
SV tiêu thụ
bậc 2
SV tiêu thụ
sơ cấp
SV sản
xuất

77.
77
Tháp sinh thái

78.
78
 Tháp số lượng: biểu thị đơn vị sử dụng để xây dựng
tháp là số lượng cá thể của mỗi cấp dinh dưỡng.
 Ví dụ: Hệ sinh thái đồng cỏ với số lượng cá thể/0,1 ha.
C3 : SVTT3 : 1
C2 : SVTT2 : 90.000
C1 : SVTT1 : 200.000
SVSXP : 1.500.000

79.
79
 Tháp sinh khối: biểu thị đơn vị được tính là trọng
lượng của các cá thể trên một đơn vị diện tích hay
thể tích.
 Ví dụ: Tháp sinh khối của đất bỏ hoang ở Jorji (g/m2).
C2 : SVTT2 : 0,01
C1 : SVTT1 : 1
P : 500

80.
80
Tháp năng lượng(mg chất khô/m2/ngày)
 Tháp năng lượng: biểu thị cấu trúc dinh dưỡng bằng
đơn vị năng lượng.
 Ví dụ: Tháp năng lượng trong hệ thống Silver,
Springs.
C3 : SVTT3 : 21
C2 : SVTT2 : 383
C1 : SVTT1 : 3368
SVSXP : 20.810
SVPH: 5060

81.
81
Tháp năng lượng
 Ví dụ:

82.
82
THẢO LUẬN
TẠI SAO CÓ SỰ GIÁNG CẤP NĂNG
LƯỢNG KHI DÒNG NĂNG LƯỢNG
CHUYỂN TỪ BẬC DINH DƯỠNG THẤP
LÊN CAO HƠN?

83.
83
THẢO LUẬN
+ Do hệ số sử dụng có lợi của thức ăn trong cơ
thể bao giờ cũng nhỏ hơn 100%. Do vậy sinh
khối của sinh vật sản xuất bao giờ cũng lớn hơn
sinh khối của SVTT1, sinh khối của SVTT1 lại
lớn hơn sinh khối của SVTT2.
+ Do vậy, năng lượng chuyển từ bậc dinh dưỡng
này sang bậc dinh dưỡng kế tiếp bị giảm xuống
do các hoạt động hô hấp, bài tiết.

84.
84
THẢO LUẬN
DỰA VÀO NỘI DUNG QUI LUẬT
HÌNH THÁP SINH THÁI, CON
NGƯỜI ĐÃ VẬN DỤNG VÀO
THỰC TIỄN THEO HƯỚNG CÓ LỢI
NHƯ THẾ NÀO?

85.
85
THẢO LUẬN
Trong một hệ sinh thái nhân tạo, con người có
biện pháp để giảm thiểu năng lượng mất đi do hô
hấp và bài tiết để làm tăng hiệu suất khai thác.
Ví dụ: Vườn - ao - chuồng (VAC).
+ Các sinh vật ở cuối chuỗi có sinh khối bé bao
gồm các động vật qúi hiếm như Gấu, Hổ, Sư tử...
Do vậy cần phải có luật bảo vệ các sinh vật này
để cân bằng hệ sinh thái.

86.
86
2.2.2 Các chu trình sinh – địa – hóa
 Khái niệm
Là một chu trình vận động các chất vô cơ trong hệ
sinh thái theo đường từ ngoại cảnh chuyển vào trong
cơ thể sinh vật, rồi được chuyển lại vào môi trường.
Chu trình vận động các chất vô cơ ở đây khác hẳn sự
chuyển hóa năng lượng qua các bậc dinh dưỡng ở chỗ
nó được bảo toàn chứ không bị mất đi một phần
nào dưới dạng năng lượng và không sử dụng lại.
Nguồn vật chất ↔ Môi trường ↔ Cơ thể sống

87.
87
Phân loại
 Chu trình hoàn hảo (chu trình C, N): dạng khí
chiếm ưu thế trong chu trình và khí quyển là nơi dự
trữ chính của những nguyên tố đó, mặt khác từ cơ thể
sinh vật chúng trở lại ngoại cảnh tương đối nhanh.
 Chu trình không hoàn hảo (chu trình P, S): những
chất này trong quá trình vận chuyển một phần bị đọng
lại thể hiện qua chu kỳ lắng đọng trong hệ sinh thái
khác nhau của sinh quyển.

88.
88
Chu trình nước
Chu trình tuần hoàn nước

89.
89
Chu trình nước

90.
90
Chu trình nước

91.
THẢO LUẬN
TÁC ĐỘNG CỦA CON NGƯỜI
ĐẾN CHU TRÌNH TUẦN HOÀN
NƯỚC?
91

92.
THẢO LUẬN
Tổng lượng nước trên trái đất là không đổi, nhưng con
người có thể làm thay đổi chu trình tuần hoàn nước.
 Dân số tăng nhanh, kinh tế tăng, tăng nhu cầu của con
người đối với MTTN.
 Nhu cầu về nước sinh hoạt, nước sản xuất CN, NN
làm giá nước tăng.
 Nguồn nước sạch khan hiếm.
 Đô thị hóa, hệ thống cống rãnh cũ kỹ tăng sự ngập lụt,
ảnh hưởng đến quá trình thoát nước, bay hơi....trong
tự nhiên.
 Sự làm đầy tầng nước ngầm với tốc độ ngày càng
chậm.
92

93.
Chu Trình Tuần Hoàn Nước
93

94.
94

95.
95

96.
96

97.
97

98.
98
Chu trình tuần hoàn Cacbon (C)
 Chu trình C thực hiện chủ yếu giữa khí CO2 và vi sinh vật.
 C hiện diện trong thiên nhiên dưới 2 dạng khóang chủ yếu:
• Ở trạng thái carbonate là đá vôi, tạo nên các quặng khổng
lồ ở một số nơi của thạch quyển.
• Dạng thứ hai ở thể khí, CO2 là dạng di động cuả carbon
vô cơ.
 Sự trao đổi CO2 giữa khí quyển, thủy quyển và thạch quyển
được biểu diễn bằng các phản ứng sau:

99.
99
Chu trình tuần hoàn Cacbon (C)
 Sinh quyển: Các phân tử
hữu cơ trong cơ thể SV
 Khí quyển: Khí CO2,
CH4, CFC
 Địa quyển: Các chất hữu
cơ trong đất, nhiên liệu
hóa thạch và quặng đá
vôi, dolomit
 Thủy quyển: trong đại
dương do CO2 hòa tan và
dạng CaCO3 trong vỏ
của các loài sinh vật biển
Nơi tồn tại
Khối lượng (tỷ
tấn)
Khí quyển
578 (năm 1700) -
766 (năm 1999)
Chất hữu cơ trong
đất
1500 - 1600
Đại dương 38,000 - 40,000
Trầm tích biển và
đá trầm tích
66,000,000 -
100,000,000
Thực vật trên cạn 540 - 610
Nhiên liệu hóa
thạch
4000

100.
100
Chu trình tuần hoàn Cacbon (C)

101.
101
Con người và vòng tuần hoàn C
 10% các nguồn cacbon chuyển hóa là có nguồn gốc do
các hoạt động của con người.
 Nguồn gốc chính là quá trình khai thác và biến đổi các
nhiên liệu chứa cacbon đã sử dụng làm năng lượng và
nguyên liệu.
 Hàng năm, con người thải vào khí quyển 2500 triệu tấn
CO2/năm, chiếm 0,3% tổng lượng CO2 trong khí quyển.

102.
102
Hoạt động của con người đã gây ảnh
hưởng đến chu trình cacbon???
 Khai thác và sử dụng nhiên liệu hóa thạch (nguồn C
được xem là “cố định” và tách ra khỏi chu trình
carbon tự nhiên)
 Phá rừng
 Chuyển đổi các hệ sinh thái tự nhiên sang hệ sinh thái
nông nghiệp
 Chất thải sinh hoạt của con người, nước thải sinh hoạt,
công nghiệp.
 CO2 và một số chất ô nhiễm khác gây mưa acid
(pH<=4,0), làm cá chết, thay đổi pH, ảnh hưởng đến
cây trồng.

103.
103
Chu trình tuần hoàn Oxy (O2)
 Oxy được thải vào không khí từ các sinh vật tự dưỡng bằng quá
trình quang hợp.
 Sinh vật tự dưỡng và dị dưỡng đều hấp thu oxy thông qua quá
trình hô hấp

104.
104
Chu
trình
tuần
hoàn
nitơ

105.
105
Các quá trình chính trong chu trình tuần
hoàn nitơ
 Cố định nitơ: Nitơ được các vi khuẩn cố định nitơ,
thường sống trên nốt sần rễ cây họ đậu, chuyển nitơ ở
dạng khí sang dạng NO3
-.
Cố định nitơ (Planosarcina urea, Micrococcus urea,
Bacillus amylovorum, Proteus vulgaris):
CO(NH2)2 + 2 H2O  (NH4)2CO3
(NH4)2CO3  2NH3 + CO2 + H2O
 Ammon hóa: các vi khuẩn phân hủy sẽ phân hủy các
acid amin từ xác chết động vật và thực vật để giải phóng
NH4OH.
Quá trình ammon hoá (vi khuẩn và nấm)
R-NH2 + 2H2O OH- + R-OH + NH4
+

106.
106
Các quá trình chính trong chu trình tuần
hoàn nitơ
 Nitrat hóa: các vi khuẩn hóa tổng hợp sẽ oxy hóa
NH4OH để tạo thành nitrat và nitrit, năng lượng được
giải phóng sẽ giúp phản ứng giữa oxy và nitơ trong
không khí để tạo thành nitrat.
Quá trình Nitrat hoá (Nitrosomonas, Nitrobacter)
2NH4
+ + 3O2  2NO2
- + 4H+
2NO2
- + O2  2NO3
-
 Khử nitrat hóa: các vi khuẩn kỵ khí phá vỡ các nitrat,
giải phóng nitơ trở lại vào khí quyển.
Quá trình khử Nitrate:
5CH2O + 4H+ + 4NO3
-  2N2 + 5CO2 + 7H2O

107.
107
Con người và chu trình tuần hoàn nitơ
 Sử dụng phân bón đạm  Lượng nitơ tăng trong hệ
thống nước ngầm, chảy ra sông, suối, hồ, và cửa sông
 hiện tượng phú dưỡng hóa.
 Cháy rừng và đốt cháy nhiên liệu  Làm tăng sự lắng
đọng nitơ không khí.
 Chăn nuôi gia súc  thải vào môi trường ammoniac
(NH3) qua chất thải của chúng  thấm dần vào đất,
nước ngầm và lan truyền sang các khu vực khác do
nước chảy tràn.
 Chất thải và nước thải từ các quá trình sản xuất.

108.
108
Chu trình tuần hoàn photpho
Ptrong đất
Đất có P
từ phân
bón
Chảy tràn
Đại dương
Plắng tụ
Sử dụng
phytoplankton
zooplankton
cáchimphân

109.
109
Chu trình tuần hoàn photpho

110.
110
Con người và chu trình tuần hoàn photpho
 Sản xuất và sử dụng phân
bón. Cây trồng không thể
tiêu thụ hoàn toàn lượng
phân bón  rửa trôi vào
các sông hồ  gây ra
hiện tượng phú dưỡng
hóa
 Khai thác nguồn
phosphate từ quặng
apatite, sản xuất super
phosphate.

111.
111
Chu trình tuần hoàn lưu huỳnh

112.
112
Nguồn lưu huỳnh trong môi trường
 Nước biển là nguồn chứa lưu huỳnh lớn nhất.
 Các nguồn khác :
• Các khoáng chứa lưu huỳnh (pyrite, FeS2, và
CuFeS2),
• Nhiên liệu hóa thạch
• Các hợp chất hữu cơ chứa S (acid amin (cystin,
cystein và methionin), coenzyme (thiamin, biotin và
CoA), ferredoxin và các enzym (nhóm –SH).
 Các nguồn S trong nước thải.

113.
113
Tổng quan về môi trường
Khái niệm về sinh thái
Khái niệm về tài nguyên thiên nhiên

114.
114
2.3 KHÁI NIỆM VỀ TÀI NGUYÊN THIÊN
NHIÊN
 Tài nguyên thiên nhiên là
những giá trị hữu ích của
môi trường tự nhiên có thể
thỏa mãn các nhu cầu khác
nhau của con người bằng sự
tham gia trực tiếp của
chúng vào các quá trình
kinh tế và đời sống nhân
loại. (Định nghĩa LHQ 1972)
 Sự khác biệt giữa tài
nguyên và môi trường
là có mang lại lợi ích
cho con người và sản
sinh giá trị kinh tế hay
không

115.
2.3.1 Phân loại
115
Các kiểu
chính
của tài
nguyên
thiên
nhiên.
Năng
lượng
mặt trời
trực tiếp
Gió thủy
triều,
dòng
chảy
Nhiên
liệu dưới
đất
Khoáng
sản kim
loại; sắt,
đồng,
nhôm...
Khoángsản
không kim
loại: cát,
phosphat,
đất sét....
Không khí tronglành Nước ngọt Đất phì nhiêu Sinh vật
TN thiên nhiên
Tài nguyên
vĩnh viễn
TN không
Tái tạo
TN có thể
Tái tạo

116.
116
2.3.2 Vai trò của tài nguyên và môi
trường cho quá trình phát triển
 Mối quan hệ giữa con người, tài nguyên và môi trường:
Con
người
Tài nguyên thiên
nhiên
Sinh thái và môi
trường
Công cụ và
PT sản xuất
Nhu cầu tiêu dùng và
phát triển

117.
117
 TNTN là một nguồn lực cơ bản để phát triển kinh tế.
 TNTN là yếu tố để thúc đẩy sản xuất phát triển
 TNTN là yếu tố quan trọng cho tích lũy để phát
triển
Vai trò của TNTN cho phát triển kinh tế-xã hội

118.
118
Tài nguyên khoáng sản
 Luật Khoáng sản 20.3.1996 định nghĩa:
Khoáng sản là tài nguyên trong lòng đất, trên mặt đất dưới
dạng những tích tụ tự nhiên khoáng vật, khoáng chất có ích ở
thể rắn, thể lỏng, thể khí, hiện tại hoặc sau này có thể được khai
thác. Khoáng vật, khoáng chất ở bãi thải của mỏ mà sau này có
thể được khai thác lại, cũng là khoáng sản.
 Phân loại:
 Phân loại theo trạng thái: KS rắn, KS lỏng, KS khí
 Phân loại theo tính chất sử dụng khoáng sản:
Khoáng sản không kim loại: thạch anh, mica, graphit...
Khoáng sản kim loại: hợp kim (Ti, Ni, Co...), kim loại đen (Fe,
Mn, Cr...), kim loại màu (Cu, Pb, Zn,...)
Khoáng sản nhiên liệu: dầu mỏ, khí đốt và than đá

119.
119
Tài nguyên khoáng sản
 Có tính chất khan hiếm vì trải qua hàng triệu,
hàng chục triệu năm.
 Phục vụ cho phát triển KT-XH.
 Chỉ số khan hiếm theo thước đo vật lý
 Chỉ số khan hiếm theo thước đo kinh tế: chi
phí khai thác, chi phí người sử dụng

120.
120
Tài nguyên khí hậu
 Tài nguyên khí hậu:
- Bức xạ mặt trời
- Lượng mây
- Áp suất khí quyển
- Tốc độ gió và hướng gió
- Nhiệt độ không khí
- Lượng nước rơi
- Bốc hơi và độ ẩm không
khí
- Hiện tượng thời tiết

121.
121
Tài nguyên khí hậu

122.
122
Tài nguyên khí hậu
 Các yếu tố khí hậu có vai trò to lớn trong đời sống và
sự phát triển của sinh vật và con người. Tác động của
khí hậu đến con người thông qua nhịp điệu của chu trình
sống: nhịp điệu ngày đêm, nhịp điệu mùa trong năm,
nhịp điệu tháng và tuần trăng. Cường độ và đặc điểm
của bức xạ mặt trời có tác động mạnh mẽ tới sự phát
triển của sinh vật và tăng trưởng sinh khối.
 Khí hậu thời tiết thích hợp tạo ra các khu vực du lịch,
nuôi trồng một số sản phẩm động thực vật có giá trị
kinh tế cao (hoa, cây thuốc, các nguồn gen quý hiếm
khác.)

123.
123
Tài nguyên rừng
Rừng là một loại tài
nguyên thiên nhiên có khả
năng tái tạo, là bộ phận
quan trọng của môi trường
sinh thái, có giá trị to lớn
bao gồm rừng tự nhiên và
rừng trồng trên đất lâm
nghiệp, gồm có thực vật
rừng, động vật rừng và
những yếu tố tự nhiên có
liên quan đến rừng (gọi
chung là quần xã sinh vật).

124.
124
Phân loại rừng
Theo chức năng sử dụng
 Rừng đặc dụng: Là loại rừng được thành lập với mục đích
chủ yếu để bảo tồn thiên nhiên, mẫu chuẩn hệ sinh thái
rừng của quốc gia, nguồn gen sinh vật rừng, nghiên cứu
khoa học, bảo vệ di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh phục
vụ nghỉ ngơi du lịch kết hợp với phòng hộ bảo vệ môi
trường sinh thái.
 Rừng phòng hộ: Là rừng được sử dụng chủ yếu để bảo vệ
nguồn nước, bảo vệ đất, chống xói mòn, chống sa mạc hóa,
hạn chế thiên tai, điều hòa khí hậu, bảo vệ môi trường.
 Rừng sản xuất: Là rừng được dùng chủ yếu trong sản xuất
gỗ, lâm sản, đặc sản.

125.
125
Tầm quan trọng của rừng
 Rừng giữ đất, hạn chế xói mòn, điều hòa nhiệt độ, độ
ẩm và giữ nước, cản bớt nước chảy bề mặt.
 Rừng là nơi cư trú cho khoảng 70% các loài động vật và
thực vật, bảo vệ và làm giàu cho đất, điều chỉnh tự nhiên
chu trình thủy học, ảnh hưởng đến khí hậu địa phương và
khu vực nhờ sự bay hơi, chi phối các dòng chảy mặt và
ngầm.
 Rừng bổ sung khí cho không khí (nhờ cây xanh có khả
năng hấp thu khí CO2 để thực hiện quang hợp…) và ổn
định khí hậu toàn cầu bằng cách đồng hóa cacbon và thải
khí oxy, lọc sự ô nhiễm không khí, ô nhiễm nước, chống
lũ lụt, xói mòn.
 Rừng còn là nơi cung cấp gỗ, dược phẩm, lương thực và
tạo việc làm cho con người.

126.
126
Tầm quan trọng của rừng
-Năm 1854, Tổng thống thứ 14 của nước Mĩ là
Phreng-klin muốn người da đỏ nhượng bớt đất
cho người da trắng. Tù trưởng (Seattle) của bộ
lạc da đỏ (Duwamish) và (Supuamish) đã trả lời
với người đại diện của Tổng thống Hoa Kì bằng
một bức thư
- Là văn kiện hay nhất xưa nay nói về mối quan
hệ thiêng liêng của các tộc người thiểu số đối với
đất đai quê hương ngàn đời của họ và quan
niệm thâm thúy của họ về môi trường sống của
con người cũng như tham vọng thôn tính của một
đế quốc.

127.
127
Tầm quan trọng của rừng
-Đất là nguồn sống, là sự chở che, bảo vệ con người. Sự
gắn bó này giúp cho con người có thái độ cư xử đúng
đắn với đất đai.
- Chỉ ra tầm quan trọng của đất, nước, không khí, và
muôn thú đối với con người.
- Đặc biệt là thủ lĩnh da đỏ đã nêu lên trách nhiệm của
con người phải bảo vệ, giữ gìn môi trường sống, bảo vệ
thiên nhiên.

128.
128
CÂU HỎI THẢO LUẬN
NGUYÊN NHÂN CHÍNH CỦA
VIỆC PHÁ RỪNG LÀ GÌ?

129.
129
CÂU HỎI THẢO LUẬN
- Phá rừng nhiệt đới chủ yếu để lấy củi, tăng diện
tích đất đất trồng trọt.
- Các động cơ phá rừng vẫn còn rất mạnh:
• Tăng lợi nhuận và tiêu thụ
• Sự gia tăng dân số và nhu cầu về miền đất mới
• Chính sách kinh tế không hợp lý
• Tham nhũng và mua bán bất hợp pháp
• Nạn đói nghèo và tình trạng không ruộng đất.

130.
130
CÂU HỎI THẢO LUẬN

131.
131
Đa dạng sinh học
 Đa dạng sinh học là khái niệm dùng để chỉ tất cả các giống
loài và mối liên hệ giữa chúng với môi trường tự nhiên, là
tập hợp các thông tin di truyền, loài và hệ sinh thái.

132.
132
Đa dạng sinh học
 Đa dạng sinh học ở Việt Nam có nguy cơ bị suy giảm

133.
133
Đa dạng sinh học

134.
134

135.
135
Tài nguyên nước
 Tài nguyên nước gồm:
hơi nước (khí quyển),
nước mặt, nước dưới dất,
nước biển và đại dương.
 Nước là tài nguyên tái tạo
được.
 Lượng nước ngọt cho
phép con người sử dụng
chỉ chiếm một phần rất
nhỏ bé (<1/100.000)

136.
136
Khái niệm về tài nguyên năng lượng
 "Năng lượng là một dạng tài nguyên vật chất xuất phát từ
hai nguồn chủ yếu: Năng lượng mặt trời và năng lượng
lòng đất".

137.
137
Tài nguyên năng lượng
 Năng lượng mặt trời:
- Bức xạ mặt trời,
- Năng lượng sinh học (sinh khối động thực vật),
- Năng lượng chuyển động của khí quyển và thuỷ
quyển (gió, sóng, các dòng hải lưu, thuỷ triều, dòng chảy
sông...),
 Năng lượng hoá thạch (than, dầu, khí đốt, đá dầu).
 Năng lượng lòng đất:
- Địa nhiệt,
- Núi lửa và
- Năng lượng phóng xạ tập trung
ở các nguyên tố như U, Th, Po,...

138.
138
Tài nguyên năng lượng
 Phát triển các nguồn năng lượng tái tạo được và những
nguồn năng lượng không hóa thạch khác.
 Sử dụng năng lượng có hiệu quả cao hơn nữa trong các hộ
gia đình, các KCN, các công trình công cộng và giao
thông.
 Phát động các chiến dịch tuyên truyền quảng cáo để đẩy
mạnh hoạt động tiết kiệm năng lượng và bán các sản phẩm
tiêu thụ ít năng lượng.

139.
2.3.3 Sử dụng hiệu quả Tài nguyên Thiên
Nhiên
139
Khai thác  Sử dụng  Khả năng tái tạo
Điển hình 1: LUẬT số 17/2012/QH13 của Quốc hội : LUẬT TÀI
NGUYÊN NƯỚC
Điển hình 2: LUẬT Số 29/2004/QH11 của Quốc hội: BẢO VỆ VÀ
PHÁT TRIỂN RỪNG
Điển hình 3: LUẬT Số: 50/2010/QH12 của Quốc hội: LUẬT SỬ DỤNG
NĂNG LƯỢNG TIẾT KIỆM VÀ HIỆU QUẢ

140.
RẠN SAN HÔ
140
-Có màu sắc và hình dạng muôn hình muôn vẻ.
-Có dấu tích của động vật.
-Hai loại: tạo rạn có tảo cộng sinh, phi tạo rạn
không có tảo cộng sinh.
-

141.
RẠN SAN HÔ
141
- Duy trì tài nguyên ngư nghiệp
- Nơi cung cấp nguồn thức ăn và sinh sôi của
chúng.
- Thúc đẩy du lịch với sức hút mãnh liệt, đảm
bảo sự phát triển bền vững rạn san hô.
- Đảm bảo tính đa dạng sinh học ngang rừng
nhiệt đới mưa.
- Bảo vệ bờ biển yếu đuối.
- Y dược: trị mụn nước, một vài chứng ung
thu, làm xương nhân tạo.

142.
RẠN SAN HÔ
142
- Rừng mưa nhiệt đới của đại dương
- Trường thành trên biển
- Hệ sinh thái cổ xưa nhất, muôn màu muôn
vẻ nhất.
- Qúy giá nhất trên trái đất
- Giữ sức sống ngoan cường. Đang bị tận diệt

143.
PHÚ DƯỠNG HÓA
143
- Một lượng lớn chất dinh dưỡng như N, P.
- Các loại tảo ở tầng trung thấp trong nước
sinh trưởng bùng phát.
- Tảo lam chiếm ưu thế.
- Gây bất lợi về cảm quan, ảnh hưởng môi
trường sinh thái, PTKT, sức khỏe con người

144.
144

145.
PHÚ DƯỠNG HÓA
145
- Còn gọi là “Thủy hóa”, “thủy hoa”, “tảo hóa”
- Có độc tính sinh học mạnh, độc tính của tảo
lam.
- Sinh vật bị chết, tính mạng con người bị đe
dọa
- Làm tắc nghẽn cổng lấy nước, bể lọc nước.
- Làm cho nước có mùi khác lạ, không đủ nước.

146.
PHÚ DƯỠNG HÓA
146
- Khử N, P trong xử lý nước thải.
- Dùng phân bón một cách khoa học.
- Tránh tình trạng nạo vét bùn đất hồ ao bị ô
nhiễm.
- Tránh sử dụng chất giặt tẩy có P, thay thế sản
phẩm thân thiện với môi trường.
- Tăng khí oxy, nạo vét bùn đáy
- Phục hồi sinh vật cho các dòng sông.

147.
Ô NHIỄM MÀU TRẮNG
147
- Năm 1909 do nhà hóa học người Mỹ
Baekeland phát minh ra chất dẻo tổng hợp.
- Quan ngại sâu sắc do các vấn đề ô nhiễm trắng
đang xảy ra.
- Sản phẩm bì nhựa, bao bì, túi nilon đã đến
mức “khó dứt khó bỏ, yêu ghét đan xen”.
- Tiện, gọn nhẹ, hiện đại hóa, mang theo bên
người dễ dàng.
- Không tan, không bị thối nát, trọng lượng nhẹ,
thể tích lớn.

148.
Ô NHIỄM MÀU TRẮNG
148
- Tắc sông ngòi, chôn vùi dưới đất ảnh hưởng
lớn đến sự sinh tồn và môi trường sống.
- “ô nhiễm màu trắng” xuất hiện vào những năm
80 của TK 20. chỉ tất cả các phế phẩm từ nhựa
- Chủ yếu là túi đựng thực phẩm, túi mua sắm,
túi đựng rác, đựng thức ăn, bát đũa sử dụng
một lần…..

149.
Ô NHIỄM MÀU TRẮNG
149
- Có hại cho sức khỏe con người: thay đổi nội
tiết, làm yếu đi khả năng sinh dục và hiện
tượng nữ giới hóa ở nam.
- Làm xấu đi môi trường thổ nhưỡng, gây hại
đến sinh trưởng của vật nuôi và cây trồng. Di
chuyển của nước trong đất trồng bị ngăn cản,
giảm đi độ xốp, độ thấm của đất.
- Chất tăng độ dẻo (Phthalate este) tác động
độc hại cho thực vật, đặc biệt nguy hại cho rau,
tích lũy quá mức ảnh hưởng đến con người qua
chuỗi thức ăn.

150.
Ô NHIỄM MÀU TRẮNG
150
- Gây ô nhiễm không khí và ô nhiễm thị giác:
việc đốt trực tiếp các phế phẩm nhựa.
- Trong quá trình đốt sinh ra hợp chất thơm đa
vòng, dioxin, vinyl clorua…gây ung thư
- Phá hoại cảnh quan môi trường và hình ảnh
thành phố, những phế thải vứt vô tội vạ trên
phố, trên những đường ray “tàu đi qua và rác ở
lại”, mối nguy hại không lường trước.

151.
Ô NHIỄM MÀU TRẮNG
151

152.
Ô NHIỄM MÀU TRẮNG
152

153.
Ô NHIỄM MÀU TRẮNG
153

154.
Ô NHIỄM MÀU TRẮNG
154

155.
Ô NHIỄM MÀU TRẮNG
155

156.
Ô NHIỄM MÀU TRẮNG
156

157.
Ô NHIỄM MÀU TRẮNG
157

158.
Ô NHIỄM MÀU TRẮNG
158

159.
NHỰA CÓ THỂ PHÂN GIẢI
159
- Tính năng phân giải của nhựa được nâng cao
rõ rệt, dưới tác dụng của ánh sang mặt trời,
nước mưa, vi sinh vật có thể phân giải một
phần hay toàn bộ
- Chất thải từ nhựa có thể tiến hành xử lý ủ phân,
thực hiện sử dụng tuần hoàn tài nguyên.
- Chia ra làm 4 loại lớn:

160.
NHỰA CÓ THỂ PHÂN GIẢI
160
- Nhựa quang phân giải: nhạy cảm với ánh
sang, khi bị chiếu sáng sẽ dần phân hủy.
- Nhựa phân giải thay thế: không dự đoán
được thời gian phân giải.
- Nhựa phân giải sinh vật: tiện lợi cho việc lưu
trữ vận chuyển, giữ khô ráo, không cần tránh
ánh sang, ứng dụng rộng rãi.
- Nhựa quang/sv phân giải
- Nhựa thủy phân giải: có them tính chất hút
nước, cho vào nước sẽ tự động biến mất

161.
CÂU HỎI THẢO LUẬN
Tìm tài liệu/thông tin về 01
trường hợp khai thác, sử dụng tài
nguyên thiên nhiên không hiệu
quả; phân tích, đánh giá và đề
xuất biện pháp khắc phục
161